Wymagania edukacyjne z geografii kl
advertisement
Wymagania edukacyjne z geografii klasa Ia poziom podstawowy Ocena dopuszczający: - Uczeń zna i rozumie termin geografia oraz dyscypliny geografii. - Uczeń potrafi: zdefiniować terminy: mapa, skala, podziałka; potrafi odczytać współrzędne geograficzne punktów i obszarów; obliczać odległości na mapach w różnych skalach; wyjaśnić różnicę między siatką geograficzną a kartograficzną. - Uczeń zna ciała niebieskie wchodzące w skład Układu Słonecznego; zna terminy: galaktyka, układ słoneczny; zna teorię Kopernika. - Uczeń zna terminy: elipsoida obrotowa, geoida; zna pierwotne poglądy na kształt i rozmiary Ziemi. - Uczeń zna terminy: oś ziemska, ruch wirowy, zna kierunek obrotu i czas pełnego obrotu Ziemi, zna czas obiegu, kierunek ruchu, kształt orbity, termin płaszczyzna orbity, zna daty kalendarzowych i astronomicznych pór roku, zna terminy i zjawisko dnia i nocy polarnej. - Uczeń zna terminy: czas miejscowy, słoneczny, strefowy, urzędowy, linia zmiany daty, kalendarz, doba; zna terminy: zwrotnik, koło podbiegunowe, równik, przesilenie letnie i zimowe, zna strefy oświetlenia Ziemi. - Uczeń wie, że atmosfera jest powłoką gazową, zna jej stałe składniki, zna właściwości atmosfery przy powierzchni Ziemi. - Uczeń zna terminy: cyrkulacja, masa powietrza, czynniki różnicujące masy powietrza, wie, że powietrze znajduje się w nieustannym ruchu, co wiąże się z różnym nagrzewaniem się powierzchni Ziemi, wie, że są obszary o stałych wyżach i niżach; zna definicję ciśnienia atmosferycznego i jednostkę jego wyrażania, wie, że wiatr to poziomy ruch powietrza, zna terminy: pogoda, klimat, czynniki klimatotwórcze, izoterma, izobata, izohieta, zna strefy klimatyczne na Ziemi, zna elementy klimatu, typy klimatu, zna określenia efekt cieplarniany i dziura ozonowa. - Uczeń zna pojęcia: hydrosfera, ocean, morze, zna procentowy udział powierzchni wodnej kuli ziemskiej; zna definicje: dorzecze, zlewisko, system rzeczny, dział wodny, zna źródła zasilania, wskazuje na mapach przykładowe zlewisko, dział wodny, dorzecze; zna rodzaje wód podziemnych: zaskórne, gruntowe, głębinowe, artezyjskie, termalne, mineralne; zna definicję: jezioro, jeziorność, wymieni warunki powstawania jezior, wskaże na mapach obszary występowania jezior; zna definicję: lądolód, lodowiec górski, firn, pole firnowe, jęzor lodowca, granica wiecznego śniegu, wymienia warunki powstawania lodowców, wskaże na mapach obszary występowania lodowców i lądolodów. Ocena dostateczny: - Uczeń zna i rozumie terminy nauk współpracujących z geografią (geodezja, geologia, geomorfologia, meteorologia, hydrologia, demografia). - Uczeń potrafi wyjaśnić zależność treści mapy od jej przeznaczenia i skali; przedstawi klasyfikację map ze względu na ich treść i skalę; wyjaśni, na czym polega generalizacja mapy; odczytuje ukształtowanie powierzchni na mapie hipsometrycznej. - Uczeń potrafi ogólnie scharakteryzować ciała niebieskie; zna kolejność planet w Układzie Słonecznym, zna podstawowe wielkości Ziemi (powierzchnia, długość równika, średni promień Ziemi), zna terminy: siła Coriolisa, zna dowody na ruch obrotowy, wymienia następstwa ruchu obrotowego, zna terminy: ekliptyka, siatka geograficzna, współrzędne geograficzne, rok gwiezdny i zwrotnikowy, wie o podziale na 24 strefy czasowe, zna daty przesileń i równonocy, potrafi scharakteryzować strefy oświetlenia Ziemi. - Uczeń zna zmienne składniki atmosfery, zna nazwę przypowierzchniowej warstwy atmosfery i wie, że istnieją inne warstwy, zna rodzaje mas powietrza, terminy: front atmosferyczny, niż i wyż baryczny, zna rodzaje frontów; potrafi wymienić obszary stałych wyżów i niżów, wie gdzie występują pasaty i w jakim kierunku wieją, zna wartość ciśnienia normalnego, wie, że wiatr zawsze wieje od wyżu do niżu, zna obszary występowania monsunów, zna termin wiatry stałe i sezonowe, wymienia rodzaje wiatrów lokalnych, potrafi na mapach odczytać rozkład roczny temperatury powietrza i opadów różnych części kuli ziemskiej, zna typy klimatu występujące w poszczególnych strefach, zna źródła zanieczyszczenia powietrza. - Uczeń rozumie i wyjaśnia genezę zjawisk towarzyszących przemianie wody, wyjaśni warunki występowania rzek w zależności od klimatu, ukształtowania powierzchni, budowy geologicznej, sklasyfikuje rzeki ze względu na okres występowania (stale, okresowe, epizodyczne), wskaże na mapach główne zlewiska i obszary bezodpływowe, na przykładzie dowolnej rzeki określi bieg i wskaże na mapie; wyjaśni zasady gromadzenia się wód podziemnych w zależności od rodzaju skał podłoża, wie, co to jest warstwa wodonośna; wyjaśni warunki występowania jezior, czynniki wpływające na powstawanie jezior, wskaże na mapach jeziora powstałe w wyniku ich oddziaływania, wyjaśni okresowość jezior; wyjaśni warunki powstawania lodowca (temperatura, opady, ukształtowanie powierzchni), wyjaśni proces przekształcenia się śniegu w lód oraz ruchy lodowca i procesy wówczas zachodzące, wyjaśni powstawanie lodowców szelfowych i gór lodowych. Ocenę dobry: - Uczeń potrafi podać przykłady praktycznego zastosowania nauk geograficznych. - Uczeń potrafi czytać mapy różnej treści; wyjaśni różnicę w konstrukcji różnych siatek kartograficznych; zna kartograficzne metody przedstawiania cech ilościowych; potrafi interpretować wykresy statystyczne. - Uczeń zna ruchy planet (obiegowy i obrotowy), potrafi wymienić planety zewnętrzne i wewnętrzne, potrafi opisać współczesne metody badań kształtu i wielkości Ziemi; potrafi opisać zjawisko odchylenia ciał swobodnie spadających, wyjaśnić spłaszczony kształt Ziemi, zna nachylenie osi ziemskiej do ekliptyki, umie opisać oświetlenie Ziemi w różnych porach roku, zna strefy oświetlenia Ziemi i umie je scharakteryzować; potrafi opisać rachubę czasu miejscowego, strefowego i urzędowego, wyjaśni zmiany daty po przekroczeniu linii zmiany daty, zna kalendarz gregoriański i juliański. Uczeń zna wzory obliczania wysokości Słońca nad horyzontem w południe w dowolnych miejscach na Ziemi. - Uczeń zna budowę atmosfery w pionie; wymienia nazwy warstw i ich właściwości (spadek czy wzrost temperatury) oraz nazwy stref przejściowych, potrafi określić, w której warstwie zachodzą zjawiska pogodowe oraz tworzenie się chmur, potrafi określić, jakie masy powietrza oddziela dany front, zna genezę frontu ciepłego i zimnego, zna typy pogody w wyżu i niżu, objaśnia na rysunku rozmieszczenie głównych mas powietrza i omawia ich cechy, potrafi podać genezę pasatów, deszczy zenitalnych, pustyń w strefie zwrotnikowej, zna termin przemiany adiabatyczne, wyjaśnia przyczyny istnienia wiatrów, objaśnia przy pomocy rysunku genezę cyrkulacji monsunowej, wymienia rodzaje wiatrów lokalnych, przy pomocy rysunku wyjaśnia mechanizm powstawania bryzy i fenu, potrafi omówić cechy poszczególnych typów klimatu i określić wpływ czynników klimatotwórczych, określa rolę i wpływ klimatu na działalność człowieka oraz określa zmiany warunków klimatycznych wywołane gospodarczą działalnością człowieka. - Uczeń potrafi wskazać na mapie elementy wszechoceanu i nazwać je, potrafi wyjaśnić genezę pływów i prądów morskich, scharakteryzuje ustrój rzeczny oraz przeprowadzi klasyfikację i charakterystykę rzek ze względu na ustrój z podaniem przykładów i wskazaniem na mapach, analizuje diagram przedstawiający przepływ i na tej podstawie określa ustrój rzeczny, charakteryzuje sieć rzeczną w ujęciu kontynentalnym, potrafi omówić na rysunkach różne typy genetyczne źródeł, scharakteryzuje występowanie jezior w połączeniu z bilansem wodnym, dokona klasyfikacji jezior w oparciu o poszczególne kryteria klasyfikacyjne ze wskazaniem na mapach przykładów poszczególnych typów, zinterpretuje etapy rozwoju i zaniku jezior; zinterpretuje wykres ilustrujący zależność granicy wiecznego śniegu od szerokości geograficznej, scharakteryzuje rozmieszczenie lodowców górskich i lądolodów współcześnie, scharakteryzuje różne typy lodowców. Ocenę bardzo dobry: - Uczeń potrafi określić związek geografii z innymi naukami o Ziemi i naukami społecznoekonomicznymi. - Uczeń potrafi omówić cechy siatek kartograficznych w różnych odwzorowaniach; określić zastosowanie różnych siatek kartograficznych; interpretować różne zjawiska geograficzne na mapach. - Uczeń potrafi porównać teorię geocentryczną i heliocentryczną; zna wpływ ruchu obrotowego na kształt Ziemi; zna dokładnie rozmiary Ziemi, opisuje skutki działania siły Coriolisa, potrafi obliczyć moment górowania Słońca na dowolnej szerokości geograficznej, obliczyć długość geograficzną na podstawie różnicy czasu lokalnego i strefowego. Uczeń potrafi wyliczyć wysokość Słońca nad horyzontem w południe w swojej miejscowości w różnych porach roku. - Uczeń potrafi na rysunku przedstawić pionowe zróżnicowanie atmosfery, z uwzględnieniem wysokości warstw, potrafi umiejscowić warstwę ozonową, zorzę polarną; potrafi narysować front ciepły i zimny, potrafi interpretować mapy pogody; objaśnia przy pomocy rysunku schemat ogólnego krążenia powietrza, uwzględnia wpływ ruchu wirowego, wyjaśnia krążenie pasatowe i jego sezonowe przemieszczenie się; zna rodzaje wiatrów lokalnych, przyczyny ich tworzenia się i wpływ na życie ludzi, określa wpływ monsunów na gospodarkę regionów występowania, określa mechanizm tworzenia się cyklonów i obszary ich występowania; potrafi ocenić wpływ warunków klimatycznych na osadnictwo człowieka i możliwość prowadzenia działalności gospodarczej; potrafi ocenić konsekwencje ocieplenia się klimatu wywołane działalnością człowieka. - Uczeń potrafi wyjaśnić, od czego zależy zasolenie wód morskich i co to jest upwelling; charakteryzuje system rzeczny w powiązaniu z budową geologiczną, ukształtowaniem powierzchni i warunkami klimatycznymi, charakteryzuje gospodarcze wykorzystanie rzek w oparciu o ustrój rzeczny; potrafi posługując się rysunkiem wyjaśnić zasadę tworzenia się gejzerów, potrafi wskazać przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych ( w tym geotermalnych); analizuje znaczenie hydrologiczne jezior i bagien, scharakteryzuje klimatyczną, krajobrazową i gospodarczą funkcję jezior; przeanalizuje przyrodnicze i klimatyczne skutki tworzenia się i zaniku lodowców na kuli ziemskiej na przestrzeni dziejów Ziemi. Ocenę celujący: - Uczeń potrafi podać praktyczne zastosowanie różnych odwzorowań; przedstawia zjawiska geograficzne z wykorzystaniem metod graficznych. - Uczeń potrafi ocenić wyjątkowość Ziemi w Układzie Słonecznym. - Uczeń potrafi wskazać przyczyny tworzenia się dziury ozonowej, jej skutki oraz sposoby zapobiegania; potrafi zaproponować kroki, jakie należy podjąć dla ochrony atmosfery w skali globalnej i lokalnej. - Uczeń analizuje przyczyny występowania powodzi, ich skutki i ewentualne zapobieganie; zaproponuje zasady wykorzystania jezior bez naruszenia równowagi ekologicznej; potrafi ocenić wpływ lodowców na klimat i ukształtowanie powierzchni różnych obszarów na Ziemi. - Uczeń potrafi wyjaśnić deklinację magnetyczną i inklinację magnetyczną. - Czynnie uczestniczy w olimpiadach i konkursach przedmiotowych z wymiernymi sukcesami.
