Rozwój ról związanych z płcią

Rozwój ról związanych z płcią.
W obrębie własnego „ja” pojawia się identyfikacja z własną płcią. Jest to istotny
wyznacznik własnej tożsamości formującej się w okresie dzieciństwa, polegający na
gromadzeniu doświadczeń wchodzenia w role adekwatne dla danej płci. Wywiązywanie się z
wymagań stawianych przez otoczenie wymagające utożsamiania się z chłopcami, lub
dziewczynkami dodatkowo daje podstawy do formowania się samooceny. Doświadczenia
seksualne w tym wieku skojarzone ze wstrętem, mogą mieć wpływ na wartościowanie
własnej osoby.
Rozwój zainteresowań na poziomie relacji płciowych jest wypadkową oddziaływań
otoczenia społecznego i temperamentu, poczynając od niemowlęctwa, poprzez wiek
przedszkolny, oraz młodszego wiek szkolny. Zaczyna się od kategoryzowania zjawisk oraz
terminów związanych z płcią. Jednymi z najważniejszych jest rozróżnienie: chłopiec –
dziewczynka. W efekcie tworzą się pojęcia o sobie w terminach płci oraz przyswajanie
typowych zachowań. Normy te nie są, jakby się mogło wydawać, dyktowane jedynie przez
grupę rówieśniczą, ale także przez rodzicielskie wychowanie. Co oczywiste, treść norm
zachowania w tym obrębie zmienia się wraz z wiekiem. U dzieci najwcześniej rozwija się
tożsamość płciowa – zdolność do kategoryzowania siebie jako osoby płci męskiej lub
żeńskiej. Jako następna pojawia się ciągłość płci – świadomość o pozostaniu tej samej płci na
zawsze oraz niezmienność płci – przekonanie o nieuleganiu modyfikacjom pod wpływem
ubioru, czy przekonania. Uzyskanie przez dzieci stałości płciowej, czyli reprezentacji trzech
wymienionych pojęć, stanowi integralną i trwałą część „ja” dziecka.
Zarówno chłopcy, jak i dziewczynki przechodzą przez te fazy rozwoju mniej więcej w
tym samym tempie. W środkowej części okresu dziecięcego, w przeciwieństwie do okresu
wcześniejszego, dzieci zaczynają traktować swoje role płciowe elastycznie, czyli pozwalają
sobie czasami na zachowanie i wykonywanie czynności, które po części charakteryzują płeć
odmienną. Bez wątpienia, sposób rozumienia przez nie oczekiwań związanych z rolami
płciowymi, wywiera znaczny wpływ na zachowanie się.
Najbardziej znaczący wpływ na rozwój „ja” płciowego wywiera rodzina, jej status
ekonomiczny, metody wychowawcze. Bardziej wykształceni rodzice, a co za tym idzie,
usytuowani nieco wyżej w drabinie społecznej i świadomi ról płciowych, mogą odbiegać od
tradycyjnych form wychowawczych, przekazujących mniej stereotypowe wartości w tej
dziedzinie, ponieważ sami dostrzegają równość obu płci.
Formy zachowania typowe dla danej płci są nabywane i różnicowane przez postawy i
modele rodzicielskie. To, jakie role przyjmują na siebie rodzice, czym się zajmują, jakiego
typu zachowań oczekują, nie pozostaje bez wpływu na ich dzieci. Do przykładów takich
zachowań należy kupowanie dzieciom zabawek innych ze względu na płeć dziecka, drużyny i
organizacje, do których dzieci przynależą, wymagania dotyczące sposobu ubierania się, czy
zachowania w towarzystwie. Mniej stereotypowych zachowań w obrębie ról płciowych,
należy oczekiwać również od dzieci z rodzin niepełnych, ze względu na brak tradycyjnego
podziału ról w rodzinie.
Należy pamiętać, iż rodzice są tylko jednym z wielu podmiotów mających wpływ na
kształtowanie się płci dziecka. Naciski mają także swoje źródło w grupach rówieśniczych,
rodzeństwie, nauczycielach, środkach masowego przekazu. Geny będące podstawą
kształtowania się płci dziecka, wchodzą w szeroką interakcję z tym zewnętrznym otoczeniem.
Rodzice i wychowawcy powinni zdawać sobie sprawę, że opanowywanie ról związanych z
płcią stanowi niezwykle ważny aspekt rozwoju osobowości przez całe dzieciństwo.
Dzieci w wieku szkolnym, rozwijają się poprzez zabawy typowe dla danej płci.
Chłopcy preferują zabawę o charakterze fizycznym. Ich zabawki wymagają więcej ekspresji
fizycznej. Bardziej świadomi ról płciowych, unikają zabaw uważanych za „babskie”.
Prawdopodobnie takim „męskim” zachowaniom daje początek wzór ojca, który sam podsuwa
zabawki dla chłopców i nalega na bardziej stereotypowe zachowania.
Różnice
płciowe
występują w różnych obszarach osobowości. Badania empiryczne potwierdzają, iż
dziewczynki są mniej aktywne od chłopców, jeżeli chodzi o eksplorację, czy manipulowanie
przedmiotami. W sytuacjach konfliktowych mniej delikatnie postępują chłopcy, uciekając się
niejednokrotnie do gróźb i siły fizycznej, w przeciwieństwie do dziewcząt preferujących
perswazję
słowną,
lub
zażegnanie
konfliktów.
One
oceniane
są
jako
bardziej
wspaniałomyślnie i współpracujące, chociaż w praktyce chłopcy osiągają podobne wyniki w
tym zakresie, co dziewczynki. Chłopcy w wieku szkolnym ujawniają więcej agresji typu
kopanie, bicie, niż dziewczynki w tym samym wieku. Cechy te są uwarunkowane nie tylko
temperamentalnie, lecz są oczekiwane i nagradzane przez otoczenie społeczne. Wkroczenie
w młodszy wiek szkolny poszerza horyzonty poznawcze i myślowe dziecka. Zdobywając
doświadczenie samo przyczynia się do dalszego rozwoju pojęć związanych z płcią, a co za
tym idzie do rozwoju osobowości. Utożsamianie się z własną płcią, nieświadome
poszukiwanie źródeł stymulacji, są wyznacznikami prawidłowo rozwijającej się osobowości.