praca magisterska

-1-
Przedstaw aspekt praktyczny wynikający z lektury.
A. Moir, J. Dawid, „Płeć mózgu”
Zawsze interesowały mnie sposoby pojmowania świata przez innych ludzi,
różnice w odbiorze tych samych przekazów. Najbardziej fascynującą zawsze była dla
mnie przemiana, jaka dokonuje się w człowieku podczas dorastania. Różnice w
obrębie płci były tak oczywiste, że nieczęsto zastanawiałam się nad tym głębiej.
Zwłaszcza, że istnieje cała masa poradników, które w błahej i pobieżnej formie
przekazują podobne zagadnienia.
Utwór „Płeć mózgu” w sposób niezwykle ciekawy i przejrzysty prezentuje
różnice pomiędzy kobietą a mężczyzną wynikające z fizjologii. Różnice w
-2postrzeganiu świata, odbiorze wrażeń, potrzebach. Praca ta powstała na bazie
licznych badań naukowców; autorzy wykorzystują wiedzę kliniczną, psychologiczną
oraz wyniki badań prowadzonych na całym świecie. Próbują obalić „współczesny
mit”, że wszyscy ludzie, bez względu na płeć, mogą mieć te same uzdolnienia.
Książka rozpoczyna się od wyjaśnienia, na czym polega płciowość mózgu, w jaki
sposób kształtuje i jaki ma wpływ na zachowanie.
Za najważniejszą różnicę w zachowaniu przyjęto agresywność mężczyzn.
Charakterystyczną cechą postrzegania, są zdolności wyobraźni przestrzennej
mężczyzn i przewaga kobiet w odbiorze wszelkich zmysłowych bodźców. „Mózg jako
całość jest lepiej przystosowany do wykonywania poszczególnych zadań ze względu
na płeć”. Mózg kobiety, mający więcej połączeń pomiędzy obiema półkulami oraz
mający rozproszone ośrodki zmysłowe, predysponuje je do lepszej sprawności
werbalnej, przetwarzania szerszego zakresu informacji zmysłowych, zauważania
procesów komunikacyjnych, reakcji między ludźmi. Kobiety częściej kierują się
emocjami. Mężczyzna natomiast posiada lepszą wyobraźnię przestrzenną,
wyczuciem perspektywy, koordynację ręka – oko. Łatwiej zauważają regularność i
abstrakcyjność relacji, łatwiej rozumieją twierdzenia teoretyczne. Mózg mężczyzny
charakteryzuje się większą specjalizacją na konkretne działania, istnieje wyraźniejszy
podział na prawą i lewą półkulę (dlatego np., dużo gorzej niż kobiety radzą sobie w
przypadku uszkodzenia którejś części mózgu), jądra neuronów tworzących
podwzgórze są u mężczyzny zdecydowanie większe niż u kobiety, zauważalne jest
także większe zagęszczenie komórek.
Mózg człowieka kształtuje się według wzorca kobiety lub mężczyzny już
6 tygodni po zapłodnieniu. Jedną z ciekawszych informacji, jaką znalazłam w
lekturze, było stwierdzenie, że płeć człowieka zależy nie tylko od materiału
genetycznego, ale także od hormonów. Jeżeli w okresie płodowym nadnercza
wydzielają męski hormon testosteron, mózg przyjmie formę męską, jeżeli braknie
tych hormonów, mózg płodu będzie rozwijał się według pierwotnego wzorca, czyli
żeńskiego. Istnieje zatem hormonalna determinacja płci, która ma przewagę nad
genetyczną. Na charakter mózgu mogą wpłynąć wszelkie zaburzenia gospodarki
hormonalnej u matki, leczenie hormonalne w czasie ciąży, nieprawidłowości w
działaniu nadnerczy. Mózg dziecka może być więc różny od płci genetycznej. Może
dojść nawet do wytworzenia się narządów płciowych, według wzorca
przekazywanego przez hormony, a różnego od zapisu chromosomowego. Autorzy
-3prezentują tę zależność na przykładach dzieci, których matki przyjmowały środki
hormonalne w czasie ciąży oraz mających zaburzenia endokrynologiczne, które
urodziły się z podwójnie wykształconymi narządami płciowymi, a nawet z całkowicie
odmiennymi od ich faktycznej płci. Łagodniejsze skutki przedstawiały się w
zachowaniu dzieci, różnym od przypisanych płci, np. duża agresja dziewczynki, lub
łagodność chłopca.
Niezwykle praktyczne jest wykorzystanie badań zaprezentowanych w lekturze
w codziennym współżyciu z innymi ludźmi. Wiedza, o sposobie, w jaki odbierają
świat przedstawiciele różnych płci, prowadzi do lepszego zrozumienia zarówno
bliskich, jak i nowo spotkanych osób. Łatwiej jest na bazie tych wiadomości tworzyć
konkretne przekazy, komunikować się z ludźmi. Już w wieku niemowlęcym chłopców
zadowalają powieszone nad łóżeczkiem przedmioty, podczas gdy dziewczynki
wykazują większe zainteresowanie ludźmi. Inny jest sposób zdobywania wiedzy już
w wieku szkolnym – chłopców cechuje łatwość operowania przedmiotami
teoretycznymi, łatwość analizy, dziewczynki zastępują tę umiejętność pilnością,
zdolnością koncentracji, pracą, konkretyzacją przykładów. W inny sposób należy
budować polecenia – dla dziewczynek łatwiejsze do zaakceptowania są odniesienia
do uczuć i nastrojów, do moralności; chłopcy lepiej zrozumieją wyjaśnienia związane
ze stanem fizycznym przedmiotów. („jeżeli posprzątasz swój pokój, będzie w nim
przyjemnie przebywać” – „nie wybrudzisz sobie skarpetek, jeżeli umyjesz podłogę w
pokoju”) Zrozumienie tych zależności mogłoby ułatwić życie także w pracy. Inaczej
formułowane polecenia mogą zaprocentować lepszą wydajnością pracy,
wyraźniejszymi efektami, poprawą stosunków w grupie pracowników…
Duże efekty można by uzyskać w poprawie jakości związku dwojga ludzi
odmiennych płci, przy samej akceptacji ich sposobów myślenia. Kobieta i mężczyzna
w różny sposób myślą i zachowują się, mają różne mocne strony, strategie wobec
życia, skale wartości. Nie można walczyć z wiatrakami, nie uda się zmienić sposobu,
w jaki partner spostrzega świat, można jednak ten jego sposób poznać, zrozumieć.
Kobieta i mężczyzna są dla siebie pociągający ze względu na odmienność, ale też ze
względu na tę odmienność trudno im ze sobą wytrzymać. Kobietę związki same w
sobie, związki z innymi ludźmi. Seks jest dla niej przede wszystkim bliskością,
byciem z kimś. Mężczyzna patrzy na świat poprzez rzeczy, seks jest dla niego
przedmiotowy. W ten sposób łatwo zrozumieć istnienie wielu czasopism erotycznych
dla mężczyzn oraz brak zupełny takich przeznaczonych dla kobiet. Mężczyznę
-4podniecają rzeczy, więc zdjęcia mogą być dla niego erotyczne, dla kobiet ważniejsza
jest zmysłowość, bliskość człowieka.
Różne jest także rozumienie rodzicielstwa. Dla kobiety wiąże się ono z
odpowiedzialnością, opieką, dla mężczyzny natomiast dziecko jest najczęściej
towarzyszem zabawy. Świat mężczyzn jest teoretyczny, intelektualny, ekonomiczny,
polityczny; świat kobiet – estetyczny, społeczny, religijny.
W dobie konfliktów międzyludzkich podejmowane są starania mające na celu
wyjaśnienie przyczyn, mechanizmów kształtowania określonych postaw. Następuje
kryzys małżeństwa, wzrasta liczby rozwodów i maleje liczba zawieranych małżeństw.
Myślę, że przyczyn tego stanu należy szukać w zaburzonej komunikacji między
mężczyznami i kobietami, oraz w dążeniu kobiet, by dorównać mężczyznom na
płaszczyźnie zawodowej i rodzinnej. Może, gdybyśmy spróbowali się zrozumieć,
poznać dzielące nas różnice, zamiast starać się je zacierać możliwa byłaby większa
tolerancja. Różnice między płciami istniały i będą istnieć. Nie należy się więc na nie
zamykać, albo próbować ich nie dostrzegać w myśl dzisiejszej polityki.
Pozycja „Płeć mózgu” nie kwestionuje w żaden sposób dążenia kobiet do
zdobywania wiedzy, ani nie dyskryminuje mężczyzn w umiejętności empatii, ale
przedstawia naturalne, i co ważne jedynie ogólne predyspozycje związane z płcią.
Nikt nie stwierdza, że żadna kobieta nie ma zdolności do matematyki, ale że dla
osób, o męskiej budowie mózgu jest ona łatwiejsza w zrozumieniu. Lektura jest dla
mnie pewnym zbiorem reguł rządzących działaniami ludzi. Część zawartych w niej
informacji traktuję na razie jako interesujące teorie, warte sprawdzenia, inne
informacje, są dla mnie potwierdzeniem wcześniej zasłyszanych tez i wiadomości.
Myślę, że znajomość utworu pomoże mi w sposób bardziej tolerancyjny spojrzeć na
innych ludzi, zarówno mężczyzn, jak i kobiety, zrozumieć różnice w ich potrzebach.
Wiedze nabytą mogę wykorzystać właściwie wszędzie, zarówno w pracy
pedagogicznej, w życiu rodzinnym, zawodowym, towarzyskim. Interesująca jest
również możliwość wpływania na zarys temperamentu dziecka. Jest to oczywiście na
razie możliwość teoretyczna, niemniej kusząca.
-5-