Epikur - Magisterskie24.pl

Epikur to grecki filozof urodzony na wyspie Samos w 341 r. p.n.e.jeden z głównych
przedstawicieli filozofii hellenizmu; twórca systemu filozoficznego zwanego od jego
imienia epikureizmem. Filozofią zajmował się od 14. roku życia. W 323 r. p.n.e. przybył do
Aten, gdzie stykał się z przedstawicielami wszystkich ówczesnych głównych kierunków
filozoficznych. Następnie przez 10 lat przebywał w różnych miastach greckich w Azji
Mniejszej, gdzie wykładał filozofię i zyskał pierwszych uczniów. W 307 r. p.n.e. powrócił do
Aten, gdzie założył własną szkołę filozoficzną.Filozofię dzielił na 3 części: fizykę (teorię
przyrody), kanonikę (teorię poznania) i etykę (naukę o osiąganiu szczęścia). Problematykę
etyczną uważał za podstawową, której kanonika i fizyka winny być podporządkowane.
Jego nauczanie miało niekonwencjonalny charakter w porównaniu z innymi
filozofami spowodowane dwoma czynnikami: odbywało się w ogrodzie jego posiadłości
(słynny Ogród Epikura), oraz nastawieniem do ludzi, którzy mogą pobierać u niego naukę.
Epikur bowiem jako jedyny filozof starożytny, preferował całkowite równouprawnienie w
zdobywaniu wiedzy przez swoich uczniów. Stąd u niego w ogrodzie jako u jedynego filozofa
w tamtych czasach pobierali nauki zarówno mężczyźni, jak i kobiety, ludzie wolni, jak i
niewolnicy. Szkołą kierował do końca życia, prowadząc wykłady i dyskusje w gronie uczniów.
Koncentrował się w swojej filozofii na pozytywnym, podejściu do przyjemności oraz
negatywnym nastawieniu do strachu przed śmiercią i wyjaśnianiu zjawisk otaczającego nas
świata poprzez działania bogów. Przedstawia swoje poglądy, mówiący o tym, że podstawą
drogi do szczęścia jest przyjemność- jest bowiem tym co nas może spotkać najlepszego. Nad
bramą do Ogrodu Epikura widniał napis: "Gościu, tu Ci będzie dobrze, tu gości najwyższe
dobro, błoga przyjemność".
Człowiekiem szczęśliwym według Epikura jest ten, kto umie zadowalać się prostymi
przyjemnościami, jednak osiągnięcie takiego stanu wymaga opanowania pragnień, które
człowiek żywi. W związku z tym widoczna jest zależność w łączeniu przyjemności z dobrem,
życia szczęśliwego z życiem moralnym- zakłada się, że jedno nie może istnieć bez drugiego.
Dzięki cnocie osiąga się przyjemność i spokój.
Człowieka unieszczęśliwiają:
-obawa przed niemożnością osiągnięcia szczęścia,
-obawa przed cierpieniem
-przed bogami
- śmiercią.
Istota przyjemności polega na uwolnieniu się od cierpień i niepokojów, dlatego też
epikurejczycy zalecali umiarkowanie w każdym działaniu. Człowiek powinien uwolnić się od
trosk, uwalniając się od potrzeb. Może wówczas osiągnąć stan atraksji czyli całkowitego
uspokojenia.
Epikur wyróżnił trzy rodzaje pragnień:
- "naturalne i konieczne"- np. zaspokojenie potrzeb niższego rzędu- oddychania, jedzenia,
okrycia się w przypadku zimna;
- "naturalne i niekonieczne"- np. potrzeby seksualne;
- "nienaturalne i niekonieczne"- do których Epikur zalicza choćby pragnienie sławy
Epikur uważał, że szczególnie filozof nie powinien brać udziału w większych zgromadzeniach
publicznych, w czym przejawia się następny punkt jego opozycjonizmu wobec jemu
współczesnych. Zdobywanie sławy i wyróżnianie się z tłumu było więc pojmowane dla
Epikura jako czynnik negatywny. Epikur wprowadza negacje istnienia śmierci jako naprawdę
dotyczącej Człowieka. „ A zatem śmierć, najstraszliwsze z nieszczęść, wcale nas nie dotyczy,
bo gdy my istniejemy, śmierć jest nieobecna, a gdy tylko śmierć się pojawi, wtedy nas już
nie ma. Wobec tego śmierć nie ma żadnego związku ani z żywym, ani z umarłym; tamtych
nie dotyczy, a ci już nie istnieją". Uważał, że jednymi z przyczyn istnienia zła, jest lęk przed
śmiercią i obawa przed bogami, oraz próba interpretowania świata poprzez wymiar bogów,
mimo, że dysponujemy możliwościami spostrzeżeń empirycznych.
Epikur zakładał, co prawda, pewne istnienie bogów, ale nie uważa by mieli jakikolwiek
wpływ na ludzkie życie. Sądził także, że wszelka próba wyobrażenia sobie bogów na
podobieństwo ludzi jest czystym absurdem. Kpił z możliwości istnienia przeznaczenia, a
jednocześnie przedstawiał człowieka- symbol- mędrca, który żyje w najlepszy sposób i liczy
na siebie jako na Człowieka, a nie na bogów, przeznaczenie, czy pomoc przypadku.
Inną innowacyjną ideą w filozofii epikurejskiej, jest kult przyjaźni.Według Epikura,
przyjaźń to najwyższe dobro i dar mądrości, wartość, od której nie może być nic większego,
piękniejszego i bardziej przyjemnego. Nadał on przyjaźni praktyczny wymiar i dość dokładnie
sprecyzował reguły, które powinny nią kierować. Twierdził, że jest ona m.in.
gwarancją bezpieczeństwa, szczególnie w ciężkich życiowych sytuacjach.Pokój ducha, który
miał być środkiem do osiągnięcia szczęścia w życiu, według epikurejczyków można było
osiągnąć właśnie dzięki potędze przyjaźni. Trzeba jednak zaznaczyć, że przyjaźń nie była
nowym rodzajem przyjemności, ale czyniła prawdziwą wszelką przyjemność.
Epikur uważał , że państwo powstało w wyniku umowy społecznej i ma za zadanie
chronić swoich obywateli przed innymi państwami oraz innymi ludźmi. Natomiast prawo
jako inny rezultat umowy społecznej jest pożyteczne ze względu na osiągnięcie szczęścia,
wskazuje bowiem człowiekowi co jest dobre, a co złe. Funkcjonowanie prawa jest
świadomym odejściem ludzi od pierwotnej wolności i samowoli, ma za zadanie pomagać im
w osiągnięciu szczęścia. Chociaż filozofię epikurejską cechował całkowity brak zasad
odradzała ona łamanie prawa, lecz wyłącznie dlatego, że można się przez to narazić na wstyd
i na karę(co prowadziło do cierpienia). Życie w strachu przed wykryciem przestępstwa lub
karą pozbawiałoby przyjemności, należy się więc wystrzegać nawet ukrytych występków.
O Epikurze, jak i jego zasadach można powiedzieć, że jego myślenie cechowało się
duchem znacznie wyprzedzającym czasy w jakich żył, zaś jego podejście zarówno do
potencjalnych uczniów, jak i do doktryn rozprawiającymi się z pojęciem śmierci,
przyczynowości i zależności Człowieka od bogów, można śmiało nazwać innowacyjnym i
liberalnym. Jego najbardziej znanymi uczniami byli: Hermachos z Mityleny, Zenon z Sydonu,
Filodemos z Gadary, Lukrecjusz oraz Karneiskos z Kos. Zachowały się nieliczne fragmenty
dzieł filozofa, m.in. "Zasady" i odnalezione w Herkulanum części 37 ksiąg O naturze. Trzy listy
Epikura znajdują się w X księdze Żywotów Diogenesa Laertiosa, reszta zaginęła.