Instrukcja zarządzania ryzykiem stopy procentowej

Załącznik
do Uchwały Nr 22/LII/15
Zarządu Banku
z dnia 29 grudnia 2015 roku
Instrukcja zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku
Spółdzielczym w Końskich
( tekst jednolity)
Końskie, grudzień 2015r.
1
Rozdział 1
Postanowienia ogólne
§1
1. Niniejsza Instrukcja określa zasady pomiaru, monitorowania, limitowania,
raportowania i kontroli ryzyka stopy procentowej w Banku Spółdzielczym w
Końskich.
2. Pomiar ryzyka stopy procentowej określony niniejszą Instrukcją odnosi się do pozycji
zaliczanych do portfela bankowego.
3. Celem niniejszej Instrukcji jest identyfikacja poszczególnych rodzajów ryzyka stopy
procentowej w celu ograniczenia negatywnego wpływu zmian stóp procentowych na
wynik finansowy i fundusze własne Banku. Wskazane niniejszą Instrukcją zasady
pomiaru ryzyka stopy procentowej, wykorzystywane są w procesie szacowania i
oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego w Banku.
4. Instrukcja została opracowana w oparciu o wytyczne wynikające z postanowień tekstu
zaktualizowanego Rekomendacji „G” Generalnego Inspektoratu Nadzoru Bankowego,
dotyczącej zarządzania ryzykiem stopy procentowej w bankach, opublikowanego w
2002 roku.
5. Organy Kierownicze Banku, a także pracownicy odpowiedzialni za działalność
depozytową i kredytową Banku, podczas zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
zobowiązani są do uwzględniania zasady, że każde działanie wymaga oceny i analizy
ryzyka stopy procentowej w powiązaniu z innymi ryzykami, na które narażony jest
Bank. Dotyczy to w szczególności ryzyka płynności finansowej, ryzyka kredytowego,
a także ryzyk zewnętrznych, mających wpływ na sytuację finansową Banku.
§2
Użyte w niniejszej Instrukcji określenia oznaczają:
1) Bank – Bank Spółdzielczy w Końskich,
2) AS-program Analizy i Sprawozdania,
3) ryzyko stopy procentowej – ryzyko negatywnego wpływu zmian stopy procentowej na
aktualny i przyszły wynik finansowy Banku oraz jego kapitał, wynikające z wrażliwości
stawek oprocentowania aktywów i pasywów Banku na zmianę rynkowych stóp
procentowych, którego źródłem są:
a) ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania, wynikające z niedopasowania
wielkości przeszacowywanych w danym czasie aktywów, pasywów i pozycji
pozabilansowych. Ryzyko to wyraża się w zagrożeniu przychodów Banku,
w szczególności odsetkowych, w sytuacji niekorzystnych zmian stóp procentowych
lub istotnych zmian w strukturze przeszacowania pozycji w bilansie powodującym
zmiany w wyniku finansowym Banku z tytułu odsetek,
b) ryzyko opcji klienta, wynikające z opcji klienta wpisanych w produkty bankowe,
które mogą być zrealizowane w następstwie zmian stóp procentowych, np.: prawo do
2
wcześniejszej spłaty kredytu, prawo do wycofania depozytów wcześniej niż to wynika
z umowy,
c) ryzyko bazowe, wynikające z niedoskonałego powiązania (korelacji) stawek
bazowych (rynkowych i podstawowych NBP) w oparciu, o które wyznaczane jest
oprocentowanie produktów/instrumentów generujących przychody/koszty odsetkowe,
w przypadku gdy ich przeszacowanie następuje w tych samych okresach,
d) ryzyko krzywej dochodowości, polegające na zmianie relacji pomiędzy stopami
procentowymi danego rynku lub indeksu odnoszącymi się do różnych terminów
przeszacowania (w szczególności powyżej 1 roku), które może przyczynić się do
nasilenia efektu niedopasowania terminów przeszacowania,
4) metoda luki – analiza wykorzystywana do badania wielkości niedopasowania (luki)
terminów zmian oprocentowania dla poszczególnych pozycji aktywów i pasywów
bilansowych i pozabilansowych Banku oraz stopnia wrażliwości bilansu Banku na zmiany
stopy procentowej,
5) metoda badania elastyczności stóp procentowych – analiza wykorzystywana do
badania relacji zmian wewnętrznych stóp procentowych Banku na zmiany rynkowych
stóp procentowych,
6) rozpiętość odsetkowa – różnica pomiędzy średnim ważonym oprocentowaniem aktywów
i pasywów wrażliwych w danym okresie, wyrażana w punktach procentowych,
7) wewnętrzne stopy procentowe Banku – wyrażona w procentach przychodowość
/kosztowość wrażliwych na zmiany stopy procentowej aktywów/pasywów Banku,
8) aktywa wrażliwe/oprocentowane – pozycje aktywów bilansowych i transakcji
pozabilansowych przynoszące bankowi przychody odsetkowe (w formie kuponów lub
dyskonta w przypadku instrumentów zerokuponowych) w tym niezapadłe części
wierzytelności skupionych,
9) pasywa wrażliwe/oprocentowane – pozycje pasywów i transakcji pozabilansowych,
z których wynika konieczność zapłaty przez Bank odsetek (w formie kuponów lub
dyskonta w przypadku instrumentów zerokuponowych),
10) pozycje (aktywa/pasywa) niewrażliwe – aktywa/pasywa bilansowe i transakcje
pozabilansowe Banku niewrażliwe na ryzyko zmiany stóp procentowych, tj. takie, których
stopa procentowa wynosi 0% oraz nieoprocentowane, z wyłączeniem niezapadłych części
wierzytelności skupionych,
11) luka – różnica pomiędzy wartością aktywów i pasywów wrażliwych w poszczególnych
przedziałach terminów przeszacowania, która może być dodatnia (aktywa wrażliwe >
pasywa wrażliwe), ujemna (aktywa wrażliwe < pasywa wrażliwe) lub zerowa (aktywa
wrażliwe = pasywa wrażliwe),
12) stawka bazowa – stopa procentowa rynku pieniężnego lub stopa podstawowa NBP,
stanowiąca element konstrukcji wzoru używanego do wyliczania stopy oprocentowania
danego aktywa/pasywa wrażliwego,
13) stopa stała – stopa oprocentowania danego aktywa/pasywa wrażliwego obowiązująca
i niezmienna w okresie umowy, niezależnie od zmian stóp rynkowych,
14) stopa zmienna rynkowa –(płynna, stało-zmienna) – zmienna w trakcie trwania umowy
stawka oprocentowania danego aktywa/ pasywa wrażliwego, której wysokość:
3
a)
zmienia się wraz ze zmianą stawek bazowych, przy czym faktyczny termin zmiany
oprocentowania nie jest określony w umowie,
b)
podlega zmianie co pewien okres czasu, zgodnie ze wskazaną w umowie,
obowiązującą formułą używaną do wyliczania stopy oprocentowania dla danej
pozycji wrażliwej, bazującą na stawce bazowej;
15) stopa zarządzana przez Bank – stopa oprocentowania danego aktywa/pasywa
wrażliwego, która może ulec zmianie w trakcie trwania umowy, na skutek decyzji
Zarządu Banku,
16) termin przeszacowania – najbliższy termin, w którym możliwa jest zmiana stopy
oprocentowania dla danego aktywa/pasywa wrażliwego, dla pozycji (instrumentów)
o stałej stopie terminy przeszacowania są tożsame z terminami zapadalności/
wymagalności;
17) termin wymagalności – okres pozostający od daty sprawozdawczej do daty płatności
zobowiązania określonej umową,
18) termin zapadalności – okres pozostający od daty sprawozdawczej do daty płatności
należności określonej umową,
19) należności nieobsługiwane – bilansowe aktywa wrażliwe, których przekroczenie
umownego terminu spłaty rat kapitałowych lub odsetek (liczone od daty płatności
określonej umową do daty sprawozdawczej) wynosi więcej niż 3 miesiące. Jako
należności nieobsługiwane należy wykazywać wartość całej należności, nawet jeśli
opóźnienie w spłacie dotyczy poszczególnych rat kapitałowych lub spłaty odsetek,
20) należności obsługiwane – bilansowe aktywa wrażliwe inne niż wymienione w pkt.19,
21) średnia stawka rynkowa – stawka wykorzystywana w metodzie badania elastyczności
stóp procentowych wyliczana jako średnia arytmetyczna stopy redyskonta weksli NBP
i stawki WIBOR 1M z okresu, na który sporządzana jest analiza elastyczności,
22) test warunków skrajnych (stress test) - pomiar ryzyka dokonany przy równoległym
przesunięciu krzywej dochodowości w górę i w dół o:
a) 200 punktów bazowych w przypadku analizy luki terminów przeszacowania stopy
procentowej oraz ryzyka opcji klienta,
b) 35 punktów bazowych w przypadku analizy luki ryzyka bazowego,
c) 12 punktów bazowych w przypadku analizy ryzyka krzywej dochodowości.
23) wcześniejsza spłata kredytów – za nadpłatę kredytu rozumie się wcześniejszą spłatę
każdej następnej niewymagalnej na dany dzień raty kredytu;
24) zrywalność depozytów – dotyczy depozytów zerwanych przed zakończeniem
pierwotnego terminu utrzymywania (wymagalności) i/lub terminu wynikającego z
rolowania na kolejny okres ;
25) stopy procentowe rynku pieniężnego (międzybankowego) – dla pozycji w złotych
stawki WIBID/WIBOR dla poszczególnych terminów, takich, jak 1, 3 i 6 miesięcy oraz 1
rok;
26) SIZ - Instrukcja Sporządzania Informacji Zarządczej w Banku Spółdzielczym
w Końskich;
27) ZRA – Zespół ryzyk i analiz ekonomicznych;
4
28) marża odsetkowa – wskaźnik liczony jako annualizowany wynik z tytułu odsetek /
średni stan aktywów oprocentowanych z ostatnich 12 miesięcy.
Rozdział II
Zakres odpowiedzialności poszczególnych organów i komórek organizacyjnych Banku w
zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej
§3
Rada Nadzorcza:
1) akceptuje i dokonuje okresowego przeglądu poziomu podejmowanego ryzyka oraz
systemu zarządzania ryzykiem w Banku a także ocenia adekwatność i skuteczność
tego procesu,
2) zapoznaje się okresowo z oceną systemu kontroli ryzyka stopy procentowej w Banku
oraz przestrzegania limitów ekspozycji na to ryzyko ,
3) sprawuje ogólny i stały nadzór nad realizacją strategii zarządzania ryzykiem,
4) uchwala opracowaną przez Zarząd politykę oraz strategię zarządzania ryzykiem stopy
procentowej oraz sprawuje ogólny i stały nadzór nad realizacją polityki,
5) zatwierdza opracowaną przez Zarząd Banku strukturę organizacyjną zarządzania
ryzykiem stopy procentowej
§4
1. Zarząd Banku:
1) odpowiada za wdrożenie strategii i polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej
Banku,
2) odpowiada za opracowanie i wdrożenie procedur dotyczących pomiaru i
monitorowania ryzyka stopy procentowej oraz limitów ograniczających to ryzyko
ryzyka,
3) okresowo kontroluje poziom podejmowanego ryzyka stopy procentowej Banku,
4) Odpowiada za wysokość oprocentowania dla produktów znajdujących się w ofercie
Banku.
5) Zarząd Banku odpowiada za zorganizowanie skutecznego procesu zarządzania
ryzykiem stopy procentowej oraz nadzór nad efektywnością tego procesu
6) W zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Zarząd Banku zobowiązany jest
przedstawić do akceptacji Radzie Nadzorczej Banku:
· zasady polityki Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej zgodne z
obowiązującą Strategią działania Banku – na każdy rok kalendarzowy,
· analizy ekspozycji Banku na ryzyko stopy procentowej – w trybie co najmniej raz na
kwartał.
2. Zarząd Banku na bazie analiz i procedur wymienionych w §6 ust 1:
1) sprawuje pełny nadzór w zakresie realizacji zasad polityki Banku w odniesieniu do
zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
5
2) organizuje system kontroli w Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy
procentowej w Banku,
3) podejmuje decyzje inicjujące działania zapobiegające powstaniu straty finansowej lub
niekorzystnej zmiany rozpiętości odsetkowej Banku.
§5
Komisja ds. przeglądów zarządczych powoływana przez Zarząd w celu dokonania
corocznego przeglądu zarządczego obejmującego :
1)
2)
3)
4)
weryfikację procedur w zakresie ryzyka stopy procentowej,
weryfikację limitów ograniczających ryzyko stopy procentowej,
ocenę metod pomiaru ryzyka stopy procentowej,
ocenę rzetelności i kompletności danych wejściowych niezbędnych w procesie
pomiaru ryzyka stopy procentowej ,
5) ocenę założeń testów warunków skrajnych w zakresie ryzyka stopy procentowej.
§6
1. Zespół ryzyk i analiz ekonomicznych przedkłada Zarządowi Banku:
1) raporty ekspozycji na ryzyko stopy procentowej zawierające w szczególności:
a) miesięczną analizę luki - za dany okres wraz z wnioskami dotyczącymi bieżących
działań, zmierzających do utrzymania właściwego poziomu ryzyka stopy procentowej,
b) wykorzystanie obowiązujących limitów w zakresie ryzyka stopy procentowej,
2) w przypadku zmiany przez Radę Polityki Pieniężnej stóp podstawowych NBP, lub
uznanych za istotne zmian stóp rynkowych, informację zawierającą ocenę wpływu
powyższych zmian na istniejącą rozpiętość odsetkową oraz poziom ryzyka stopy
procentowej w Banku,
3) projekt Polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
4) propozycje procedur dotyczących zarządzania ryzykiem stopy procentowej w zakresie
jego pomiaru, raportowania, limitowania i kontroli oraz ich nowelizacje,
5) propozycje limitów zapewniających właściwy, akceptowany poziom ryzyka stopy
procentowej,
6) projekt zasad strategii w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej,
7) projekt planu ekonomiczno- finansowego Banku oraz raport z jego realizacji,
8) ocenę ryzyka stopy procentowej dla nowych produktów wprowadzanych do oferty
handlowej Banku.
2. ZRA dokonuje corocznej weryfikacji procedur i limitów dotyczących zarządzania
ryzykiem stopy procentowej we współpracy z Członkiem Zarządu nadzorującym
ryzyko stopy procentowej.
3. Limity ograniczające ryzyko stopy procentowej są weryfikowane na podstawie danych
historycznych wykorzystania limitów , dostosowywane do skali i profilu działalności
Banku.
6
4. Raporty, o których mowa w ust. 1 pkt 1 przedkładane są w terminie zgodnym z SIZ
jako element Raportu z realizacji zarządzania ryzykami , natomiast informacja
wymieniona w ust. 1 pkt 2 w nieprzekraczalnym terminie 21 dni kalendarzowych od
daty ogłoszenia powyższych zmian w Dzienniku Urzędowym NBP.
5. Rada Nadzorcza jest informowana o poziomie narażenia Banku na ryzyko stopy
procentowej w cyklach kwartalnych w terminie określonym w SIZ.
Rozdział III
Podstawowe zasady zarządzania ryzykiem stopy procentowej
§7
1. Ryzyko stopy procentowej jest to ryzyko na jakie narażony jest wynik finansowy lub
fundusze własne Banku z powodu zmian stóp procentowych. Zmiany stóp
procentowych mogą mieć zarówno pozytywny jak i negatywny wpływ na wynik
finansowy banku oraz bilansową wartość zaktualizowaną kapitału. Narażenie wyniku
finansowego wynikające ze zmian stóp procentowych dotyczy głównie zagrożenia
wyniku odsetkowego. Zmiany te mogą mieć także wpływ na obniżenie przychodów
pozaodsetkowych (np. spadek prowizji) lub zwiększenie kosztów operacyjnych
wrażliwych na zmianę stopy procentowej.
2. Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest minimalizacja ryzyka związanego
z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i
negatywnym wpływem tych zmian na wynik finansowy Banku.
3. Bank uznaje, iż ryzyko stopy procentowej występuje na poziomie pożądanym w
przypadku, gdy zgodnie z metodyką zawartą w § 7 a , poziom ryzyka określony jest
jako niski lub umiarkowany.
4. W przypadkach istotnych dla Banku zmian stóp rynkowych i podstawowych NBP,
Zarząd Banku bazując na informacji, o której mowa w § 6ust. 1 pkt.2, dokonuje oceny
powyższych zmian w nawiązaniu do aktualnego poziomu ryzyka stopy procentowej w
Banku oraz istniejącej rozpiętości odsetkowej:
1. W sytuacji, gdy według oceny Zarządu Banku zmiany stóp rynkowych i
podstawowych NBP będą miały istotny wpływ na wielkość rozpiętości odsetkowej
oraz poziom ryzyka stopy procentowej w Banku, Zarząd Banku dokonuje
aktualizacji oprocentowania produktów depozytowych lub/i kredytowych
znajdujących się w ofercie Banku.
2. Dokonane zmiany oprocentowania depozytów lub/i kredytów, o których mowa w
ust. 2 powinny uwzględniać w szczególności:
1) ewentualną reakcję klientów Banku na zmiany w zakresie oprocentowania
określonych produktów bankowych,
2) wysokość oprocentowania zbliżonych charakterystyką produktów bankowych w
konkurencyjnych instytucjach finansowych posiadających ofertę konkurencyjną w
stosunku do Banku,
7
3) poziom możliwości obsługi wierzytelności przez klientów Banku, w przypadku
wzrostu wysokości oprocentowania kredytów.
§7a
1. Bank określa poziom ryzyka stopy procentowej (niski, umiarkowany, wysoki) na
podstawie mapy ryzyka.
2. Mapę ryzyka tworzy się w oparciu o następujące założenia:
Wskaźnik
Poziom ryzyka
Niski
Umiarkowany (2
pkt)
Wysoki
0- 0,3
0,3 – 0,5
> 0,5
Zmiana w skali roku wyniku odsetkowego
netto w wyniku wzrostu / spadku stóp
procentowych o 200 pb / fundusze własne
(%)
5%
5% - 15%
> 15%
Zmiana (w skali roku) wyniku
odsetkowego netto w wyniku wzrostu /
spadku stóp procentowych o 100 pb /
wynik odsetkowy netto
5%
5% - 15%
> 15%
(1 pkt)
Skumulowana luka przeszacowania /
wartość bilansowa aktywów
(3 pkt)
3. Średnia wartość punktowa uzyskana z oceny wskaźników wymienionych w pkt.2
oznacza następujący poziom ryzyka stopy procentowej:
1) niski – przedział od 1 do 1,69
2) umiarkowany – przedział od 1,7 do 2,39
3) wysoki – przedział 2,4 do 3.”,
§8
1. Członek Zarządu odpowiedzialny za działalność depozytową i kredytową Banku
zobowiązany jest na bieżąco analizować poziom kształtowania się poszczególnych
rodzajów depozytów, w nawiązaniu do ponoszonych przez Bank kosztów
odsetkowych i analizować portfel kredytowy w zakresie:
1) wartości zaangażowania Banku w poszczególne rodzaje kredytów oraz instrumenty
dłużne,
2) wartości udzielonych kredytów dla poszczególnych grup kredytobiorców,
8
3) kształtowania się poziomu limitów przyjętych w działalności kredytowej, w
nawiązaniu do bezpiecznego poziomu ryzyka stopy procentowej,
4) kształtowania się poziomu przychodów odsetkowych od poszczególnych rodzajów
kredytów oraz instrumentów dłużnych.
3. Zobowiązuje się osoby odpowiedzialne za działalność depozytową i kredytową do
współpracy z Zespołem ryzyk i analiz ekonomicznych w zakresie:
1) udostępniania informacji o bieżącym kształtowaniu się poziomu przychodów i
kosztów odsetkowych oraz rozpiętości odsetkowej,
2) aktualizacji oprocentowania produktów znajdujących się w ofercie Banku, w tym na
tle oferty konkurencyjnych instytucji finansowych,
3) elementów rozpoznania przeprowadzanych przed wdrożeniem nowych produktów,
wymienionych w § 7.
§9
1. Wprowadzanie w Banku nowego produktu w tym angażowanie Banku w inwestycje
finansowe mającego wpływ na ryzyko stopy procentowej, powinno zostać
poprzedzone formalnym procesem przygotowawczym obejmującym:
1) wariantową prognozę poziomu sprzedaży nowego produktu,
2) identyfikację poziomu ryzyka stopy procentowej jaki generuje wprowadzanie nowego
produktu, w szczególności dokonanie szacunków zmian wyniku odsetkowego w
oparciu o Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej i/lub Raport luki
ryzyka bazowego, uwzględniając prognozowany poziom sprzedaży nowego produktu
przyporządkowany do określonych terminów przeszacowania zgodnie z
charakterystyką oprocentowania produktu,
3) dostosowanie organizacyjne Banku do wprowadzenia nowego produktu, w
szczególności: zasobów kadrowych, systemu finansowo-księgowego, kontroli
wewnętrznej,
4) ewentualną aktualizację procedur z zakresu zarządzania ryzykiem stopy procentowej
oraz opracowanie procedur ewidencji księgowej dla potrzeb nowego produktu,
5) weryfikację obowiązujących limitów lub wprowadzenie nowych.
2. Działania podejmowane w ramach procesu przygotowawczego powinny zakończyć się
formalną akceptacją nowego produktu przez Zarząd Banku.
§ 10
1.
Wysokość limitów określonych niniejszą Instrukcją , po weryfikacji i na wniosek ZRA
(weryfikacja przeprowadzana jest we współpracy z Członkiem Zarządu nadzorującym
obszar ryzyka stopy procentowej ), jest określana w uchwale Zarządu Banku i stanowi
załącznik do niniejszej Instrukcji.
2.
Wniosek, o którym mowa w ust. 1, jest sporządzany w terminie do dwóch miesięcy
po przyjęciu przez Radę Nadzorczą planu finansowego Banku na następny rok
sprawozdawczy- najpóźniej do końca I kwartału , przy czym w uzasadnionych
9
przypadkach dopuszczalna jest zmiana tego terminu lub w sytuacji przekroczenia
obowiązujących limitów.
3.
Przy wyznaczaniu limitów, uwzględnia się ograniczenia w zakresie ekspozycji Banku
na ryzyko stopy procentowej , przyjęte w obowiązującej „Strategii zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka w Banku Spółdzielczym w Końskich” oraz Strategii
działania , a także historyczny poziom wykorzystania dotychczas obowiązujących
limitów w okresie 12 miesięcy poprzedzających datę analizy oraz badając trendy w
zakresie poziomu ryzyka stopy procentowej. Celem analizy jest:
1) potwierdzenie obwiązujących limitów ,
2) propozycja zmiany poziomu limitów,
3) propozycja wprowadzenia nowych rodzajów limitów.
4. Jednocześnie z analizą weryfikującą poziom limitów, przeprowadzana jest ocena
wewnętrzna stosowanych metod pomiaru ryzyka stopy procentowej , obejmująca m.in.:
1) weryfikację historyczną przyjętych założeń, w tym zakładanych zmian stóp
procentowych (testy warunków skrajnych),
2) testowanie modelu – porównanie wyników prognozowanych przez model z
wynikami rzeczywistymi,
3) weryfikację obowiązujących procedur w zakresie ryzyka stopy procentowej
pod kątem zgodności z przepisami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz
strukturą organizacyjną Banku, uwzględniającą również wyniki kontroli
wewnętrznej funkcjonalnej , kontroli audytu wewnętrznego i wyniki przeglądu
zarządczego .
5. Wyniki analizy i propozycje , których mowa w ust. 3 i 4, przedstawiane są do akceptacji
Zarządu i stanowią podstawę do wprowadzenia zmian w niniejszej Instrukcji.
6. W przypadku przekroczenia ustanowionych limitów, ZRA informuje Zarząd o stopniu
przekroczenia limitu, przedstawiając jednocześnie wyjaśnienie przyczyn tego
przekroczenia.
7.
W razie, gdy przekroczenie limitu stanowi do 10% dopuszczalnego limitu, i według
sporządzonej analizy sytuacja ta nie wpływa znacząco na bieżące i przyszłe wyniki
finansowe Banku, Zarząd może podjąć decyzję o dopuszczalności tego przekroczenia
w określonym okresie czasowym, z jednoczesnym zwiększeniem częstotliwości
monitorowania struktury aktywów i pasywów, w celu niedopuszczenia do dalszego
wzrostu niedopasowania pomiędzy strukturą aktywów i pasywów; podejmowane w tym
okresie decyzje winny dążyć do obniżenia potencjalnego poziomu ryzyka stopy
procentowej, mieszczącego się w obowiązujących limitach.
8.
W przypadku znacznego przekroczenia obowiązujących limitów – powyżej 10%
dopuszczalnego limitu - Zarząd podejmuje działania, zmierzające do redukcji
potencjalnego poziomu ryzyka stopy procentowej; decyzje te, w zależności od rodzaju
niedopasowania między aktywami i pasywami, winny dotyczyć:
1) zmiany struktury terminowej aktywów / pasywów pod względem przeszacowania,
2) zmiany struktury aktywów / pasywów pod względem stawki bazowej,
3) zmiany struktury produktowej w aktywach / pasywach,
4) zmiany oprocentowania aktywów / pasywów,
10
5) zmiany w zakresie stawek prowizji i opłat.
9. Oprócz wyżej wymienionych limitów Zarząd ,w ramach zarządzania ryzykiem stopy
procentowej może, w przypadku stwierdzenia nadmiernego narażenia Banku na ryzyko
stopy procentowej, dodatkowo ustalać limity zaangażowania w poszczególne produkty
lub grupy produktów, w tym normy niedopasowania pomiędzy aktywami i pasywami
w poszczególnych kategoriach stawek bazowych.
10.
Każdorazowa zmiana limitu ograniczającego ryzyko stopy procentowej wymaga
uchwały Zarządu Banku.
§ 11
W załącznikach do niniejszej Instrukcji zamieszczono:
1) Zasady pomiaru, monitorowania i limitowania ryzyka stopy procentowej - Załącznik
nr 1,
2) Interpretacje wyników pomiaru ryzyka stopy procentowej metodą luki– Załącznik
nr 2,
3) Tabelaryczne schematy raportów sporządzanych w ramach analizy luki – Załącznik
nr 3.
4) Limity ograniczające ryzyko stopy procentowej - Załącznik nr 4.
Rozdział IV
Postanowienia końcowe
§ 12
1. System kontroli wewnętrznej w Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej
obejmuje:
• kontrolę funkcjonalną ,
• audyt wewnętrzny.
2.Kontrolę funkcjonalną przeprowadzają:
•
kierownicy Oddziałów a w Centrali GK – na poziomie operacyjnym, w zakresie
poprawności wykonywanych czynności przez podległych pracowników mających
wpływ na poziom ryzyk stopy procentowej ;
•
Stanowisko ds. kontroli wewnętrznej (SKW)- w ramach wykonywania kontroli
wewnętrznej funkcjonalnej zgodnie z Regulaminem kontroli wewnętrznej w Banku
Spółdzielczym w Końskich,
3. Audyt Wewnętrzny jest przeprowadzany przez pracowników Departamentu Audytu
Banku BPS SA , zgodnie z podpisaną umową i:
11
1)opiniuje system zarządzania Bankiem , w tym skuteczność zarządzania ryzykiem stopy
procentowej w działalności Banku,
2)przeprowadza czynności audytowe w komórkach organizacyjnych Banku
uczestniczących w procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej, w celu dokonania
oceny zgodności działania kontrolowanych komórek z obowiązującymi regulacjami
zewnętrznymi i wewnętrznymi,
3) przeprowadza kontrole analityczne metodyki i procesu zarządzania ryzykiem stopy
procentowej,
4) dokonuje oceny zgodności realizacji procesu zarządzania ryzykiem z przepisami
wewnętrznymi Banku.
§ 13
1. Niniejsza Instrukcja podlega corocznemu zarządczemu przeglądowi procedur i limitów
ograniczających ryzyko przeprowadzanemu przez Komisję ds. przeglądów zarządczych ,
zgodnie z odrębnymi przepisami wewnętrznymi Banku.
2. Niniejsza Instrukcja powinna być znana wszystkim pracownikom Banku, których
obowiązki wymagają uwzględnienia problematyki zarządzania ryzykiem stopy
procentowej.
12
Załącznik nr 1
do Instrukcji zarządzania ryzykiem stopy procentowej
w Banku Spółdzielczym w Końskich
Zasady pomiaru, monitorowania i limitowania ryzyka stopy procentowej
Część I. Ogólne zasady pomiaru i monitorowania ryzyka stopy procentowej
§1
1.Bank dokonuje pomiaru ryzyka stopy procentowej metodą luki poprzez
sporządzanie:
1) Raportu luki terminów przeszacowania stopy procentowej, umożliwiającego
określenie wielkości i charakteru niedopasowania (luki) pozycji aktywów i pasywów
Banku wrażliwych na zmianę stopy procentowej w poszczególnych terminach
przeszacowania,
2) Raportu luki ryzyka bazowego, umożliwiającego określenie wielkości i charakteru
niedopasowania (luki) pozycji aktywów i pasywów wrażliwych w poszczególnych
terminach przeszacowania w podziale na poszczególne stawki bazowe, od których
uzależnione jest oprocentowanie produktów/instrumentów finansowych,
3) Analizy profilu ryzyka stopy procentowej Banku umożliwiającej określenie stopnia
wrażliwości oprocentowania aktywów/pasywów wrażliwych Banku na zmiany stóp
rynkowych i podstawowych NBP,
4) Symulacji wpływu zmian stóp rynkowych i podstawowych NBP na wynik odsetkowy
Banku przy określonej strukturze aktywów i pasywów wrażliwych,
5) Analizy testów warunków skrajnych (stress test) przy określonej strukturze aktywów i
pasywów wrażliwych.
2.Przyjmuje się, że horyzont czasowy analizy nie przekracza 12 miesięcy
kalendarzowych począwszy od dnia ,na który sporządzana jest analiza.
3. Źródłem danych do analiz są:
1) syntetyka kont,
2) raport zapadalności i wymagalności pozycji bilansowych Banku,
3) inne dane dostępne bezpośrednio z systemu finansowo-księgowego.
4. Analizy są wykonywane w programie informatycznym AS.
5. Do sporządzanych analiz według metody luki Bank przyjmuje następujące przedziały
przeszacowania stóp procentowych;
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
1 dzień,
od 2 dni do 30 dni włącznie,
powyżej 1 miesiąca do 3 miesięcy włącznie,
powyżej 3 miesiąca do 6 miesięcy włącznie,
powyżej 6 miesiąca do 12 miesięcy włącznie,
powyżej 1 roku do 3 lat włącznie,
powyżej 3 lat.
13
6. Za datę możliwego przeszacowania stóp procentowych przyjmuje się środek
przedziałów, określonych w ust. 5.
§2
1. W Banku wyróżnia się następujące pozycje aktywów/pasywów wrażliwych na zmiany
stóp procentowych:
1) aktywa wrażliwe:
a) lokaty o stałym oprocentowaniu udzielane na zasadach rynku międzybankowego,
b) kredyty i pożyczki o oprocentowaniu stałym,
c) kredyty i pożyczki o stopie zmiennej ustalanej w oparciu o WIBOR 1M i 3M,
d) kredyty i pożyczki o stopie zmiennej, ustalanej w oparciu o redyskonto weksli,
e) kredyty i pożyczki o stopie zarządzanej przez Bank,
f) oprocentowane rachunki bieżące oraz rachunek rezerwy obowiązkowej Banku i
przekroczenie salda na oprocentowanych rachunkach Loro,
g) dłużne papiery wartościowe emitowane przez NBP i Skarb Państwa kuponowe
(o oprocentowaniu stałym lub zmiennym) i zerokuponowe (dyskontowe),
w szczególności bony pieniężne oraz bony i obligacje skarbowe,
h) dłużne papiery wartościowe emitowane przez podmioty inne, niż wymienione w ppkt
g, w szczególności obligacje komunalne i komercyjne, certyfikaty depozytowe
banków,
i) inne bilansowe pozycje aktywów zgodnie z definicją zamieszczoną w § 2 ust. 1 pkt 10
Instrukcji,
2) pasywa wrażliwe:
a) depozyty o stałym oprocentowaniu przyjmowane na zasadach rynku
międzybankowego,
b) depozyty terminowe o oprocentowaniu stałym,
c) depozyty a’vista i terminowe o stopie zarządzanej przez Bank,
d) depozyty a’vista i terminowe o stopie zmiennej ustalanej w oparciu o stawkę WIBID,
e) oprocentowane rachunki Loro Banku i przekroczenie salda na oprocentowanych
rachunkach Nostro,
f) inne bilansowe pozycje pasywów zgodnie z definicją zamieszczoną w § 2 ust. 1 pkt 11
Instrukcji.
2. Pozycje pozabilansowe dotyczące finansowania, które w trakcie realizacji zwiększają
aktywa wrażliwe Banku, ujmuje się w Raporcie luki terminów przeszacowania stopy
procentowej w celu symulacji potencjalnej zmian wyniku odsetkowego, o której
mowa w § 7 ust. 1 pkt 3. pod warunkiem ,że przekraczają 5% sumy bilansowej.
3. Celem analizy, której mowa w ust.2, jest m.in. określenie ewentualnych
(potencjalnych) zmian w profilu narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej,
w przypadku pełnego wykorzystania przez klientów przyznanych linii kredytowych.
4. W analizach tych przyjmowane są m.in. następujące założenia:
1) na dzień analizy uruchomione zostają wszystkie linie kredytowe wykazywane jako
14
zobowiązania pozabilansowe,
2) ich sfinansowanie następuje, w pierwszej kolejności, poprzez zmniejszenie nadwyżek
środków Banku lokowanych w Banku Zrzeszającym, następnie przez zwiększenie
zadłużenia kredytowego w Banku Zrzeszającym,
3) dla poszczególnych pozycji pozabilansowych przyjmuje się odpowiednią dla danego
rodzaju kredytu stawkę referencyjną oraz przedział przeszacowania.
5. Dokonywane są porównania wyników tych analiz z wynikami przeprowadzonych
równolegle analiz, obejmujących pozycje wrażliwe na stopę procentową.
6. Nie wymienione w ust. 1 i 2 pozycje bilansowe i pozabilansowe zalicza się do
aktywów/pasywów niewrażliwych.
§3
Dla potrzeb sporządzenia analizy ryzyka stopy procentowej, przyjmuje się następujące,
dodatkowe założenia odnośnie pozycji aktywów/pasywów wrażliwych wymienionych w § 2
ust. 1:
1) należności obsługiwane ujmuje się według ich wartości nominalnej pozostającej do
spłaty,
2) należności nieobsługiwane wykazywane są według wartości nominalnej pozostającej
do spłaty, pomniejszonej o utworzone rezerwy celowe i odpisy z tytułu utraty
wartości,
3) pasywa wrażliwe wykazywane są według wartości nominalnej pozostającej do spłaty.
Część II. Zasady pomiaru i monitorowania ryzyka niedopasowania terminów przeszacowania
§4
1. Wprowadza się Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej dla
wszystkich pozycji aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych,
którego wzór stanowi tabela nr 1 w załączniku nr 3 do Instrukcji.
2. Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej sporządza się poprzez
przyporządkowanie poszczególnych aktywów/pasywów wrażliwych Banku do
odpowiadających im według terminów przeszacowania – przedziałów terminów
przeszacowania, z zastrzeżeniem zapisów ust. 3 i § 5.
3. Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej sporządza się dla wszystkich
walut występujących w bilansie Banku łącznie w przeliczeniu na złote z zastrzeżeniem
ust. 4.
4. Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej sporządza się dla pozycji w
walucie krajowej i obcej oddzielnie, w przypadku, gdy udział danej waluty obcej
przekracza 5 % sumy bilansowej Banku.
15
§5
Dla potrzeb sporządzenia Raportu luki terminów przeszacowania stopy procentowej
przyjmuje się, że:
1) termin przeszacowania dla aktywów/pasywów wrażliwych o stopie stałej jest równy
terminowi ich zapadalności/wymagalności,
2) termin przeszacowania dla aktywów / pasywów wrażliwych o stopie zmiennej jest
równy:
a) do 1 dnia roboczego dla pozycji dla których wysokość oprocentowania
zmienia się bezpośrednio po zmianie stóp rynkowych lub w stałych
cyklach miesięcznych, wprowadza się do pierwszego przedziału
przeszacowania, pozycje z cyklem zmian oprocentowania
przekraczającym 1 miesiąc, wprowadza się do przedziałów
przeszacowania zgodnie z najbliższym możliwym terminem
przeszacowania,
b) dacie najbliższego posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej po dniu
sprawozdawczym dla pozycji, których wysokość oprocentowania
zmienia się wraz ze zmianą stóp podstawowych NBP – przyjmuje się
przedział przeszacowania 2-30 dni,
c)
termin przeszacowania dla aktywów o stopie zarządzanej przez Bank
jest równy terminowi najbliższej prawdopodobnej zmiany
oprocentowania i mieści się w przedziale 2-30 dni,
d) termin przeszacowania dla pasywów o stopie zarządzanej przez Bank
jest równy terminowi najbliższej prawdopodobnej zmiany
oprocentowania i mieści się w przedziale 1-3 miesiące.
§6
Przy sporządzaniu Raportu luki terminów przeszacowania stopy procentowej nie uwzględnia
się wcześniejszych spłat kredytów i zrywalności depozytów, z uwagi na nieznaczącą skalę
tych zdarzeń w Banku.
§7
1. W celu pomiaru ryzyka stopy procentowej na bazie sporządzonego Raportu luki
terminów przeszacowania stopy procentowej wylicza się:
1) lukę netto oraz lukę skumulowaną, przy czym:
a) luka netto stanowi różnicę pomiędzy wartością aktywów i pasywów wrażliwych w
poszczególnych przedziałach terminów przeszacowania,
b) luka skumulowana jest sumą luk netto wyliczonych dla kolejnych przedziałów
terminów przeszacowania, przy założeniu rozpoczęcia sumowania od ostatniego
przedziału, w ujęciu wartościowym dla szeregu kolejnych przedziałów terminów
przeszacowań, której ostatnia wielkość jest równa sumie luk netto,
2) współczynniki wrażliwości w podziale na:
16
a) współczynnik wrażliwości skumulowany – stanowiący iloraz aktywów wrażliwych
skumulowanych i pasywów wrażliwych skumulowanych, wyliczany dla
poszczególnych przedziałów terminów przeszacowania poczynając od ostatniego,
b) względny współczynnik luki – będący ilorazem luki skumulowanej i sumy bilansowej
Banku;
3) potencjalną stratę/zysk z tytułu wahań stopy procentowej, rozumianą jako potencjalną
zmianę wyniku odsetkowego w okresie roku (kolejnych 12 miesięcy) – zgodnie z
formułą:
gdzie:
∆D – potencjalna zmiana (przyrost lub spadek) wyniku odsetkowego,
Li – wielkość luki netto w i-tym okresie,
∆S – przewidywana zmiana stopy procentowej w punktach procentowych,
Ti – czas pozostający do końca 12 miesięcznego okresu analizy, liczony w dniach, z
2.
1)
2)
3)
a)
b)
3.
4.
uwzględnieniem połowy i-tego okresu, w którym zmiana stopy procentowej (∆S)
oddziałuje na wielkość luki netto Li
Wyliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, dokonywane jest przy następujących
założeniach:
zmiana stopy procentowej następuje w połowie poszczególnych przedziałów terminów
przeszacowania, z zastrzeżeniem zapisu § 1 ust. 2,
zmiana stóp rynkowych i podstawowych NBP o określoną wartość pociąga za sobą
jednakową co do kierunku i wartości zmianę oprocentowania wszystkich aktywów i
pasywów wrażliwych z wyłączeniem produktów opartych bezpośrednio o stawki
bazowe, których oprocentowanie korygowane jest zgodnie ze stosowaną dla nich
formułą oprocentowania,
w konstrukcji wyliczenia:
przy wzroście stóp procentowych uwzględnia się pozycje niewrażliwe,
przy spadku stóp procentowych nie uwzględnia się pozycji nie generujących wyniku
odsetkowego, tj. takich, których faktyczne oprocentowanie jest niższe niż przyjęte w
wyliczeniach.
Wyliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt.3 dokonywane jest także w wariantach
scenariuszowych, dotyczących szokowych sytuacji zmian stóp procentowych – test
warunków skrajnych.
W ramach testów warunków skrajnych, w oparciu o lukę terminów przeszacowania,
Bank przeprowadza analizę wpływu na wartość ekonomiczną kapitału nieoczekiwanej
zmiany stóp procentowych o 200 p.b.
5. Założenia, o których mowa w ust. 2, w tym w szczególności zasady ujmowania w luce
stopy procentowej i szacunku zmiany wyniku odsetkowego pozycji o oprocentowaniu
17
niższym od zmiany stóp procentowych przyjętej w kalkulacji, podlegają corocznej
weryfikacji przez ZRA.
6. Interpretację wyników dla wyliczonych zgodnie z ust. 1 wartości luk i
współczynników wrażliwości zawiera załącznik nr 2 do Instrukcji.
Część III. Zasady pomiaru i monitorowania ryzyka bazowego
§8
1. Wprowadza się Raport luki ryzyka bazowego dla wszystkich pozycji aktywów i
pasywów wrażliwych na zmianę stóp rynkowych i podstawowych NBP, którego wzór
stanowi tabela nr 2 w załączniku nr 3 do Instrukcji
2. Raport luki ryzyka bazowego sporządza się z uwzględnieniem każdej stawki bazowej
poprzez przyporządkowanie poszczególnych aktywów/pasywów Banku wrażliwych
na zmianę stóp rynkowych i podstawowych NBP do odpowiadających im terminów
przeszacowania, z zastrzeżeniem zapisów ust.3 i 4.
3. Jako stawki bazowe Bank przyjmuje:
1) stopę redyskontową weksli przyjmowanych od banków do redyskonta przez
Narodowy Bank Polski, łącznie ze stopą redyskonta uwzględnia się również stopę
lombardową,
2) stawkę WIBID/WIBOR, w grupie tej uwzględnia się również pozycje powiązane z
rentownością bonów skarbowych, jako stawki o bardzo zbliżonym charakterze,
4. Dla potrzeb sporządzenia Raportu luki ryzyka bazowego przyjmuje się, że:
1) termin przeszacowania dla aktywów/pasywów wrażliwych o stopie zmiennej jest
równy dacie najbliższego posiedzenia Rady Polityki Pieniężnej po dniu
sprawozdawczym, dla pozycji, których wysokość oprocentowania zmienia się wraz ze
zmianą stóp podstawowych NBP,
2) termin przeszacowania dla pozostałych pozycji o stopie płynnej, w tym pozycji
o oprocentowaniu ustalanym w oparciu o stopy rynku międzybankowego, odpowiada
dacie zmiany oprocentowania wskazanej w umowie i wynikającej z charakterystyki
danego produktu.
§9
1. W celu pomiaru ryzyka bazowego w oparciu o sporządzony Raport luki ryzyka
bazowego wylicza się:
1) lukę netto stanowiącą różnicę pomiędzy wartością aktywów i pasywów wrażliwych na
ryzyko bazowe w poszczególnych przedziałach terminów przeszacowania,
2) potencjalną stratę/zysk z tytułu wahań stopy procentowej, rozumianą jako potencjalną
zmianę wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego w okresie roku – zgodnie z
formułą:
18
gdzie:
∆D – potencjalna niekorzystna zmiana wyniku odsetkowego,
Li – wartość luki netto dla danej stawki bazowej w i-tym okresie,
∆S – przewidywana zmiana stopy procentowej w punktach bazowych,
Ti – czas pozostający do końca 12 miesięcznego okresu analizy, liczony w dniach z
uwzględnieniem końca i-tego okresu, w którym zmiana stopy procentowej (∆S)
oddziałuje na wielkość luki netto Li
2. Wyliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt.2, dokonywane jest przy następujących
założeniach:
1) zmiana stopy procentowej w punktach bazowych przyjęta jest na poziomie 10,
2) zmiana stopy procentowej następuje na koniec poszczególnych przedziałów terminów
przeszacowania,
3) zmiana stóp podstawowych NBP i rynkowych o określoną wartość pociąga za sobą
jednakową co do kierunku zmianę oprocentowania wszystkich:
a) aktywów wrażliwych na ryzyko bazowe,
b) pasywów wrażliwych na ryzyko bazowe, z wyłączeniem produktów opartych
bezpośrednio o stopy podstawowe NBP, których oprocentowanie korygowane jest
zgodnie ze stosowaną dla nich formułą oprocentowania,
3. Wyliczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt. dokonywane jest także w wariantach
scenariuszowych, dotyczących szokowych sytuacji zmian stóp procentowych – test
warunków skrajnych. Dla potrzeb analizy stress test – zmiana stóp procentowych
wynosi 35 pb .
Część IV. Zasady pomiaru i monitorowania ryzyka opcji klienta
§ 10
1.1 Pod pojęciem ryzyka opcji klienta rozumie się ryzyko wynikające z wpisanego w
produkty bankowe prawa (opcji) klienta do:
1)
skutkującej całkowitym wygaśnięciem zadłużenia klienta wobec Banku, spłaty
należności (kredytu/ pożyczki) przed terminem określonym w umowie,
z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3;
2)
zerwania depozytu, tj. wycofania środków depozytowych w dowolnym momencie.
1.2 Bank dokonuje analizy poziomu wykorzystania opcji klienta w zakresie depozytów
i kredytów o zmiennej i stałej stopie procentowej.
2. Nie uznaje się za spłacone przedterminowo należności zwróconych w okresie 30 dni
przed umownym terminem ich zapadalności.
19
3.
4.
Z analizy przedterminowych spłat kredytów wyłącza się należności o charakterze
odnawialnym, w tym kredyty w rachunku bieżącym, kredyty obrotowe, kredyty
płatnicze, kredyty rewolwingowe oraz zadłużenie na rachunkach kart kredytowych.
Jako znaczący poziom wykorzystania opcji klienta uznaje się sytuację gdy:
1) zrywalność depozytów przekroczy w okresie analizowanego miesiąca poziom 5%
kwoty depozytów ogółem, przy czym nie uważa się depozytu za zerwany w przypadku
jego wycofania w ciągu 7 dni od momentu założenia,
2) łączna kwota kredytów spłacanych przed terminem przekroczy w okresie
analizowanego miesiąca 5 % kwoty obliga kredytowego z zastrzeżeniem ust. 2.
5. W przypadku przekroczenia wyznaczonych wskaźników, działania Zarządu w zakresie
ograniczania ryzyka opcji klienta będą sprowadzały się do :
1) wprowadzenia opłat za przedterminową spłatę kredytu,
2) zmiany oprocentowania produktów, w zakresie których zaobserwowano nasilenie
zjawiska wykorzystywania opcji klienta,
3) zmiany warunków dla nowo wprowadzanych produktów,
4) renegocjowanie warunków kredytowania.
§ 11
Bank wyznacza limit strat z tytułu ryzyka opcji klienta na poziomie 1% funduszy
własnych, wyznaczony jako suma iloczynów:
1) kwoty depozytów zerwanych przed terminem, wyznaczonych zgodnie z § 10 ust. 4 pkt.
1 i wskaźnika marży odsetkowej, wyznaczonej na datę analizy,
2) kwoty kredytów spłaconych przed terminem, wyznaczonych zgodnie z § 10 ust. 4 pkt. 2
i wskaźnika marży odsetkowej, wyznaczonej na datę analizy.
Część V. Zasady pomiaru i limitowania ryzyka krzywej dochodowości
§ 12
1.
Pod pojęciem ryzyka krzywej dochodowości rozumie się ryzyko polegające na zmianie
relacji pomiędzy stopami procentowymi danego rynku lub indeksu, odnoszącymi się
do różnych terminów przeszacowania (w szczególności powyżej 1 roku), które może
przyczynić się do nasilenia efektu niedopasowania terminów przeszacowania.
2.
W ramach pomiaru ekspozycji na ryzyko krzywej dochodowości Bank dokonuje analizy
luki stopy procentowej aktywów i pasywów indeksowanych do stawek rynku
pieniężnego, uwzględniającej także saldo dłużnych papierów wartościowych
dyskontowych i o stałym oprocentowaniu.
3.
Luka, o której mowa w ust. 3, sporządzana jest według stanu na dzień kończący kwartał
kalendarzowy, przy uwzględnieniu przedziałów przeszacowania do 1 roku włącznie.
20
4.
W oparciu o lukę opisaną w ust. 2 i ust. 3, Bank dokonuje analizy stress test, tj. badania
wpływu niekorzystnych zmian kształtu krzywej dochodowości na wynik odsetkowy,
poprzez obliczenie sumy iloczynów wielkości luki w danym przedziale przeszacowania
oraz odpowiedniej, założonej zmiany stopy procentowej, z jednoczesnym
uwzględnieniem średniego czasu trwania danej luki (przeszacowanie następuje w
połowie każdego z przedziałów).
5.
Zakładana skala zmiany stopy procentowej, o której mowa w ust. 2, wynosi:
1)
+12 pb dla ujemnej luki w danym przedziale przeszacowania;
2)
–12 pb dla dodatniej luki w danym przedziale przeszacowania.
Część VI. Zasady limitowania ryzyka stopy procentowej
§ 13
1.
1)
2)
3)
4)
5)
6)
2.
1)
2)
W celu ograniczenia ryzyka stopy procentowej w Banku, wprowadza się:
limit maksymalnej wartości względnego współczynnika luki,
limit dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku,
limit dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku z tytułu ryzyka bazowego,
limit rozpiętości odsetkowej,
limit zrywalności depozytów,
limit wcześniejszych spłat kredytów.
Limity, o których mowa w ust.1, wyrażone są w:
procentach, w odniesieniu do limitów wskazanych w pkt 1-3,
punktach procentowych, w odniesieniu do limitu wskazanego w pkt 4, przy czym do
ich wyznaczania i monitorowania wykorzystania stosuje się wartości bezwzględne.
§ 14
1. Limit dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku, o którym mowa w § 14 ust
1 pkt. stanowi iloraz:
1) szacowanej zgodnie z § 7 ust 1 pkt 3 niekorzystnej potencjalnej zmiany wyniku
odsetkowego z tytułu zmiany stopy procentowej o wartość z przedziału {0;200}
punktów bazowych,
2) zawartego w Planie ekonomiczno- finansowym wyniku odsetkowego Banku na rok,
w którym dokonywana jest analiza.
2. Przy wyznaczaniu limitu dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku należy
uwzględniać zawarty w Planie ekonomiczno -finansowym poziom zysku netto Banku
na rok, w którym dokonywana jest analiza.
3. Wykorzystanie limitu dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku dokonywane
jest na bazie Raportu luki terminów przeszacowania stopy procentowej w okresach
miesięcznych, według stanu na ostatni dzień bilansowy każdego miesiąca.
21
§ 15
1. Limit dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku z tytułu ryzyka bazowego, o
którym mowa w § 14 ust 1 pkt.3 stanowi iloraz:
1) szacowanej zgodnie z § 9 ust 1 pkt.2 niekorzystnej potencjalnej zmiany wyniku
odsetkowego z tytułu zmiany stopy procentowej na poziomie 10 punktów bazowych,
2) zawartego w Planie ekonomiczno-finansowym wyniku odsetkowego Banku na rok, w
którym dokonywana jest analiza.
2. Przy wyznaczaniu limitu dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku z tytułu
ryzyka bazowego należy uwzględniać zawarty w Planie ekonomiczno -finansowym
poziom zysku netto Banku na rok w którym dokonywana jest analiza.
3. Wykorzystanie limitu dopuszczalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku z tytułu
ryzyka bazowego dokonywane jest na bazie Raportu luki ryzyka bazowego w okresach
miesięcznych, według stanu na ostatni dzień bilansowy każdego miesiąca.
§ 16
1. Wartość rozpiętości odsetkowej Banku dla potrzeb kalkulacji wykorzystania limitu,
wylicza się docelowo jako różnicę średniego ważonego oprocentowania aktywów
wrażliwych oraz średniego kosztu pasywów wrażliwych, rozumianych jako relacja
odsetek otrzymanych/zapłaconych do średniego stanu aktywów/pasywów wrażliwych.
2. Wyliczeń, o których mowa w ust 1 dokonuje się za okres ostatnich 6 miesięcy na bazie
danych:
1) dziennych w odniesieniu do stanu aktywów/pasywów wrażliwych,
2) kwartalnych o wyniku odsetkowym, ujętych narastająco.
§ 17
Pomiar ekspozycji Banku na ryzyko stopy procentowej i wykorzystania limitów dokonywany
jest wg stanu na ostatni dzień bilansowy każdego miesiąca dla ryzyka niedopasowania
terminów przeszacowania i ryzyka bazowego.
22
Załącznik nr 2
do Instrukcji zarządzania ryzykiem stopy procentowej
w Banku Spółdzielczym w Końskich
Interpretacja wyników pomiaru ryzyka stopy procentowej w zakresie metody luki
i metody badania elastyczności stóp procentowych
Część I. Interpretacja wyników dla wyliczonych wartości luk i współczynników wrażliwości
oraz zasady wyznaczania potencjalnej zmiany wyniku odsetkowego Banku
§1
1. Bank narażony jest na ryzyko stopy procentowej w przypadku, gdy luka netto, o której
mowa w § 7 ust 1 pkt.1 lit. a załącznika nr 1 do Instrukcji, jest:
1) ujemna (pozycja krótka) – tj. w danym przedziale terminu przeszacowania pasywa
wrażliwe są większe od aktywów wrażliwych
2) dodatnia (pozycja długa) – tj. w danym przedziale terminu przeszacowania występuje
nadwyżka aktywów wrażliwych nad pasywami wrażliwymi.
2. Ujemna luka w danym przedziale terminu przeszacowania wskazuje na potencjalną
możliwość:
1) zmniejszenia wyniku odsetkowego Banku w przypadku wzrostu stóp procentowych,
2) zwiększenia wyniku odsetkowego Banku w przypadku spadku stóp procentowych.
3. Dodatnia luka w danym przedziale terminu przeszacowania wskazuje na potencjalną
możliwość:
1) zwiększenia wyniku odsetkowego Banku w przypadku wzrostu stóp procentowych,
2) zmniejszenia wyniku odsetkowego Banku w przypadku spadku stóp procentowych.
4. Równowaga aktywów i pasywów wrażliwych wskazuje na lukę zerową (pozycja
neutralna) i brak ryzyka stopy procentowej w zakresie niedopasowania terminów
przeszacowania pozycji wrażliwych Banku, w danym przedziale Raportu luki
terminów przeszacowania stopy procentowej.
§2
1. Analiza wartości luki skumulowanej, o której mowa w § 7 ust 1 pkt 1 lit. b załącznika
nr 1 do Instrukcji, umożliwia wskazanie terminów przeszacowania, w których
przypada największa wrażliwość Banku na zmianę stóp procentowych (przedziały o
wysokiej wartości bezwzględnej luki skumulowanej).
2. Kumulowanie luk od pozycji najbardziej wysuniętych w czasie kładzie nacisk na
ryzyko stopy procentowej pozycji, którymi najtrudniej zarządzać, ponieważ ich termin
przeszacowania jest najdłuższy.
23
3. Realizując przyjętą politykę zarządzania ryzykiem stopy procentowej, dokonuje się
operacji mających wpływ na zmianę wartości luki skumulowanej w wybranych
przedziałach przeszacowania.
4. Interpretacja potencjalnego wpływu zmiany rynkowych stóp procentowych na wynik
odsetkowy Banku w przypadku luki skumulowanej, która może przybierać wartość
dodatnią, ujemną lub zerową, jest tożsama z interpretacją dla luki netto przedstawioną
w § 1 ust 2 – 4.
§3
1. Względny współczynnik luki, o którym mowa w § 7 ust 1 pkt.2 lit. c załącznika nr 1
do Instrukcji, umożliwia określenie, jaka część sumy bilansowej Banku jest wrażliwa
na ryzyko stopy procentowej, przy czym gdy względny współczynnik luki:
1) jest ujemny – wrażliwość Banku na wzrost stóp procentowych wzrasta tym bardziej
im mniejsza jest wartość współczynnika,
2) jest dodatni – wrażliwość Banku na spadek stóp procentowych wzrasta tym bardziej
im większa jest wartość współczynnika.
2. Z punktu widzenia ograniczania ryzyka stopy procentowej, optymalna wielkość
współczynnika względnego wynosi 0.
24
Załącznik nr 3
do Instrukcji zarządzania ryzykiem stopy procentowej
w Banku Spółdzielczym w Końskich
Tabelaryczne schematy raportów sporządzanych w ramach analizy luki stopy procentowej
1. Raport luki terminów przeszacowania stopy procentowej , wg stanu …………………..
waluty
dane w tys. jednostek
Terminy przeszacowania
RAZEM
Wyszczególnienie
Lp
I
Redyskonto weksli NBP
1
Aktywa stałe
2
Aktywa zmienne
3
Pasywa stałe
4
Pasywa zmienne
II
WIBID/WIBOR
1
Aktywa stałe
2
Aktywa zmienne
3
Pasywa stałe
4
Pasywa zmienne
III
Aktywa stałe
2
Aktywa zmienne
3
Pasywa stałe
4
Pasywa zmienne
1 -3 m-ce
3 - 6 m-cy
6 - 12 m-cy
1 - 3 lata
Stopy własne Banku <=2%
1
Aktywa stałe
2
Aktywa zmienne
3
Pasywa stałe
4
Pasywa zmienne
V
LUKA
VI
2 dni- 30 dni
Stopy własne Banku >=2%
1
IV
> 3 lata
1 dzień
ZMIANA DOCHODU
25
1
terminy przeszacowania mogą podlegać zmianie w zależności od potrzeb Banku i możliwości systemów informatycznych i/lub finansowo-księgowych.
2. Raport luki ryzyka bazowego
wg stanu na ……………… ……………
dane w tys. jednostek waluty
Terminy przeszacowania
RAZEM
Wyszczególnienie
Lp
I
Redyskonto weksli NBP
1
Aktywa zmienne
2
Pasywa zmienne
II
WIBID/WIBOR
1
Aktywa zmienne
2
Pasywa zmienne
III
IV
> 3 lata
1 dzień
2 dni- 30 dni
1 -3 m-ce
3 - 6 m-cy
6 - 12 m-cy
1 - 3 lata
LUKA
ZMIANA DOCHODU
*niepotrzebne skreślić
1
terminy przeszacowania mogą podlegać zmianie w zależności od potrzeb Banku i możliwości systemów informatycznych i/lub finansowo-księgowych
26
Załącznik Nr 4 do Instrukcji zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku Spółdzielczym w Końskich
I. Limity ograniczenia ryzyka stopy procentowej w Banku Spółdzielczym
w Końskich
1) Względny limit luki
max 48% sumy bilansowej
2) Rozpiętość odsetkowa
min 1,50 pp
3) Limit zmiany wyniku odsetkowego
z tytułu ryzyka przeszacowania
max 8,00% planowanego
wyniku odsetkowego
4) Limit zmiany wyniku odsetkowego z tytułu
ryzyka bazowego
max 1,80% planowanego
wyniku odsetkowego
5) Limit zrywalności depozytów
max 5% kwoty depozytów ogółem
6) Limit wcześniejszych spłat kredytów
7) Marża odsetkowa
max 5% kwoty obliga kredytowego
min 2,35%
II. ZAŁOŻENIA DO WYLICZEŃ LIMITÓW ZMIANY WYNIKU ODSETKOWEGO
1. Dla wyznaczenia zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka przeszacowania przyjmuje się prawdopodobną zmianę stóp procentowych na poziomie 25
punktów bazowych.
2. Dla wyznaczenia zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego przyjmuje się prawdopodobną zmianę stóp procentowych na poziomie 10
punktów bazowych.
27