Wprowadzenie - Wydawnictwo UMCS
advertisement
7 Wprowadzenie Jak powszechnie wiadomo, świat nieustannie się zmienia, lecz w obecnych czasach tempo tych przemian uległo znacznemu, niespotykanemu wcześniej przyspieszeniu. Współczesne, nowoczesne społeczeństwa charakteryzują się znacznym rozwojem i postępem, głównie technologicznym. Obserwowane przez ostatnich kilkanaście lat intensywne przemiany dokonujące się w wielu sferach życia (ekonomicznej, społecznej, kulturowej, urbanizacyjnej, technicznej, politycznej) wpłynęły znacząco na transformację całości życia ludzkiego. W wyniku tych procesów zmianie uległ nie tylko sposób życia człowieka, ale zmienił się także on sam. Nastąpił fenomenalny, szybki wzrost wiedzy materialnej i materialnych możliwości, opanowanie i (jak sugerują wnioski z osiągnieć naukowych) pokonanie przez człowieka świata materialnego. Równocześnie obserwuje się pogorszenie kondycji psychicznej człowieka, miedzy innymi: utratę wartości duchowych na korzyść wartości materialnych; trudności w funkcjonowaniu indywidualnym i interpersonalnym; w radzeniu sobie w sytuacjach trudnych, kryzysowych; tendencje do wycofywania się i zachowań ucieczkowych bądź agresywnych oraz wzrost zachowań patologicznych, związanych przede wszystkim z uzależnieniami. Rozwój cywilizacji i procesy globalizacji przyczyniły się z jednej strony do poprawy jakości życia współczesnego człowieka, a z drugiej strony stanowią szereg zagrożeń, z którymi musi on sobie poradzić. Rzeczywistość zmusza jednostkę do poszukiwania innych, lepszych i bardziej skutecznych strategii działania w procesie adaptacji do zmieniającego się środowiska. Obserwacja życia codziennego oraz doniesienia naukowe wskazują na narastanie kryzysu psychicznego i zachwianie poczucia dobrostanu. W światopoglądzie wielu osób na dalszy plan odchodzą relacje, wartości społeczne, ogólnoludzkie dobro czy rozwijanie wrażliwości emocjonalnej. Natomiast wśród priorytetów dominują wartości materialistyczne i egoistyczne. Wyznacznikiem szczęścia dla bardzo wielu osób jest sukces – mierzony materialnie (wielością zasobów materialnych lub liczbą osiągnięć). Takie nastawienie nie sprzyja rozwijaniu zdrowia psychicznego, ponieważ uruchamia mechanizmy hamujące rozwój człowieka. Zaniedbanie rozwoju emocjonalnego na korzyść poznawczej, materialnej ekspansji skutkuje licznymi pro- 8 Wprowadzenie blemami natury psychicznej. Są to najczęściej problemy adaptacyjne, brak satysfakcji z nawiązywanych związków międzyludzkich, samotność, depresja, alienacja… Zadaniem wielu dziedzin nauki (min. psychologii, pedagogiki, filozofii, politologii, socjologii, kulturoznawstwa, literaturoznawstwa, antropologii) jest nie tylko opis i diagnoza aktualnych problemów społecznych, ale także wspieranie osób stających w obliczu nowych wyzwań. Celem tych działań powinno być lepsze zrozumienie człowieka we współczesnym, zmieniającym się z świecie. Niniejsza pozycja wpisuje się w zakres powyższych rozważań, dotyczących kondycji i funkcjonowania współczesnego człowieka oraz różnych aspektów ludzkiej aktywności. Poruszono w niej szereg istotnych problemów dotyczących funkcjonowania człowieka w wymiarze indywidualnym, społecznym i globalnym. Szczególną uwagą objęto takie zagadnienia, jak: problemy egzystencjalne człowieka, funkcjonowanie w przestrzeni kulturowej, rolę płciowości, zagadnienia zdrowia (fizycznego i psychicznego) i choroby. Szeroko również omówiono kwestie dotyczące funkcjonowania człowieka na różnych płaszczyznach jego aktywności: społecznej, edukacyjnej i zawodowej. Podkreślono także ogromną rolę komunikacji – technologii informacyjnych w rozwoju i funkcjonowaniu człowieka, wskazując nie tylko na szybki rozwój tej sfery życia, lecz również na zagrożenia jakie stwarza współczesnemu człowiekowi.
