pobierz

1
Ekonomia
Ekonomia – jest to nauka o prawach występujących w procesie gospodarowania, prawo
popytu podaży to walka o gospodarowanie
Gospodarowanie – składa się z 3 elementów: produkcji, podziału i konsumpcji.
Produkcja – jest to proces, celowa i świadoma działalność polegająca na przystosowywaniu
przyrody do naszych potrzeb.
Warunkiem istnienia życia jest zaspokajanie potrzeb. Proces produkcji pojawił się wraz z
ludzkością i trwa nieprzerywalnie. Człowiek zawsze dokonuje wyborów!!!
Podział – wytworzone produkty w gospodarce rynkowej nic nie znaczą dla producenta, tylko
interesują go zyski ze sprzedaży. Natomiast w gospodarce nie rynkowej płeć wiek decyduje
co i ile produktów będzie miała określona osoba. Aby proces produkcji mógł się dokonywać
musi być kapitał, ale także przedsiębiorstwa leasingowe.
W gospodarce nakazowej państwo decydowało np. ile m. kw. Przypadało na liczbę osób.
Konsumpcja – jest to zużywanie tego co produkcja wytworzyła. Im więcej konsumujemy
dóbr tym więcej zaspokajamy swoich potrzeb. –efektem produkcji materialnej.
Produkcja niematerialna – inaczej świadczenie usług – to np. usługi edukacyjne,
ekspertyzy, ważna treść – ceny skupu pyraków  dr,
Aby proces produkcji mógł zaistnieć musi być:
-przetworzony jakiś przedmiot np. ziemia, stal…
- środek pracy –np. narzędzia, urządzenia, komputery!
-siła robocza – kwalifikacje, doświadczenie, wiedza
-kapitał finansowy
-przedsiębiorca, przedsiębiorczość, skłonność do ryzyka
.
.Prawo popytu – zależność między ceną a ilością kupowanych produktów.
jeżeli cena wzrasta to ilość kupowanych produktów maleje i odwrotnie. Jeśli cena maleje to
produkt jest bliższy do osiągnięcia. „wraz ze wzrostem ceny, ilość nabywana maleje” - ceteris
paribus,i odwrotnie.
Prawo podaży – zależność pomiędzy ceną a ilością oferowanych produktów do sprzedaży,.
:”wraz ze wzrostem ceny,ilość oferowana na sprzedaż wzrasta” ceteris paribus i odwrotnie.
Prawo malejącej użyteczność krańcowej – krańcowa produkcja jest to produkcja której nie
da się już przekroczyć – najwyższy koszt jaki możemy ponieść albo najniższy. Wielkości
krańcowe dotyczą przyrostów. O ile zwiększy się skup kiedy zwiększymy sprzedaż to będzie
zysk krańcowy. O ile zwiększy się prędkość sprzedaży jeśli zwiększymy zużycie paliwa o
1%.
Użyteczność-suma zadowolenia z konsumpcji danych dóbr. Użyteczność to miara
przyjemności, zysku albo innej wielkości jaką otrzymuje konsument za cenę spożywanego
dobra
Użyteczność marginalna –suma zadowolenia ze zmniejszenia lub zwiększenia konsumpcji
danego dobra w danym czasie. Jak zachowa się jedna wielkość jeżeli jedna wielkość zostanie
zmniejszona. Prawo mówi że zadowolenie z pierwszej konsumpcji jest znacznie większe niż z
każdej następnej.
2
Prawo rosnącego kosztu krańcowego mówi, że dla uzyskania przyrostu produkcji o taką
samą wielkość wydatek musi być wyższy .. W y k r e s - dla takiego samego przyrostu Rp
przyrost l jest mniejszy.koszt marginalny-przyrost kosztu spowodowany dodatkowym
nakładem czynników niezbędnych do wytworzenia dodatkowej jednostki produkcji.
Prawo Akumulacji – każdy producent swój przychód musi podzielić na 2 części:
konsumpcyjną i akumulowaną – jest to część dochodu nieskonsumowana – przeznaczona na
rozwój przedsiębiorstwa, na powiększenie trwałego majątku, obrotowego majatku (zapasy
rezerwy) środków pieniężnych –zakup akcji.
Powodu akumulacji: - zmusza do tego konkurencja, chęć osiągnięcia coraz większego zysku,
zwiększony przyrost ludzi powoduje większa chęć ludzi do kupowania, zmieniające się
potrzeby ludzkości, chęć zarobienia większych pieniędzy
Pieniądz -efekt pracy człowieka środkiem płatniczym. – to co tygryski lubią najbardziej!
*jest w stanie określić wartość towaru, albo za jego pomocą określamy cenę *środek
obiegowy – przechodzi z rąk do rąk, -jego ilość musi być określona, *jest środkiem
płatniczym dla każdego konsumenta *przedmiot gromadzenia bogactwa *Występowanie
pieniądza na rynku światowym – to towar który się zmienia. Pierwszym pieniądzem w PL
były skórki sobolowe – trudno dostępne. Pieniądzem nie może być coś powszechnie
dostępnego.
System pieniądza – wyrażany przez ilość złota –np. 1 dukat – to 2 gramy złota. Cena złota
jest wartością stałą na rynkach światowych. Dziś mamy pieniądz plastikowy karty płatnicze
banknoty itp.
Prawo Kopernika – jeżeli w obiegu pojawiają się dwa rodzaje pieniądza – gorszy i lepszy to
o pewnym czasie pieniądz gorszy wyprze lepszy. Prawo K. zwane jest także jako prawo
Grahama.
Prawo ilości pieniądza w obiegu – czyli w naszych rękach, przedsiębiorstwach – jest
uzależniona od sumy cen towarów i usług, które zostały wytworzone i sprzedane. Ilość
pieniądza może być mniejsza od ilości udzielanych kredytów i ilość pieniądza w obiegu jest
odwrotnie proporcjonalna do szybkości krążenia pieniądza w obiegu.
Jp= Se-K+R-Z / U ~ R
Se=Ec+e suma cen równa się ilości wytworzonych produktów razy
cenę produktu.
Szybkość krążenia- obiegu – jak szybko przechodzi pieniądz z rąk do rąk, ile transakcji na
jednostkę czasu może dokonac się. Jeżeli Jp>Se-k+R-Z / Q to najszybciej będzie się
zmieniało –k+R-Z/Q, tak aby dopasować, jeżeli to nie pomoże to będziemy mieli odczynienia
z wzrostem sumy cen Se. Skoro suma cen jest Se=i*c może wzrastać tylko ilość, może
wzrosnąć również cena, albo może rosnąć w proporcji ilość ilość cena. Zwiększenie produkcji
to kłopot, ze względu na czas, zakup surowca, szukanie pracowników.
Inflacyjny wzrost cen: powody: zwiększone podwyżki, zwiększenie zakupów rządowych,
np. przyjazd turystów do Polski, którzy zostawiają gotówkę w sklepach
Jeżeli Jp<`````/Q to łatwo otrzymać kredyty. Jeśli to nie wystarczy to ilość Se musi boniżyć
się. I znów SA 3 możliwosci: *spadek ilości *spadek cen *spadek ilości i cen. W tym
przypadku najsilniejszy będzie spadek ilości. Mamy do czynienia z deflacją. Jeżeli spadać
będzie cena mamy do czynienia z deflacyjnym spadkiem ceny. Ilość pieniędzy pieniędzy w
3
obiegu nie jest sprawą dowolną. Jeżeli mamy nadmiar Jp to włączy się samoczynny
mechanizm – inflacja, niedobór Jp - deflacja!!!!
Prawo Engla - statystyk, który badał budżet rodzin. Zauważył że jest duża zależność
pomiędzy dochodem a wydatkami na żywność. Zauważył że wraz ze wzrostem dochodów
wydatki na żywność zwiększają się ale ich udział procentowy w ogólnych wydatkach
zmniejsza się. Dotyczy to dóbr tzw. Względnie poślednich. Rezygnuje się z dóbr niższego
rzędu (tanie w stosunku do dochodu) na rzecz dóbr wyższego rzędu. Sytuacja ma miejsce w
bogatych państwach i społeczeństwach. Wydatki na żywność mogą być wskaźnikiem
rozwinięcia kraju.
Przykład – E. interesowało pytanie: co się stanie jak lidzie otrzymają 10% więcej dochodu. 1)
100zł – 80 – 20, ->+10% :9 :1 = 80/100 89/110 2) 100-30-70->10 =30/100 31/110
Ad1) gdyby nie było przyrostu, oraz gdy nie dokonywała się zmiana struktury. Będzie
możliwość 2. im bardziej zmienia się struktura tym % na żywność wzrasta. Wydatki na
żywność maja tendencje malejącą w krajach wysoko rozwiniętych i rosnącą w krajach
niskorozwiniętych.
Żywność – krajowa produkcja rolnicza, w tych wydatkach nie znajduja się woda mineralna,
sól, grzyby itd. W wydatkach na żywność należy uwzględnić wszystkich producentów
żywności. Żywność to również wszystko łącznie z importem i produkcja krajową. Można
zaliczyć również do niej używki. Produkcja dóbr trwałego użytku może wzrastać w sposób
nieograniczony. Produkcja żywności wzrasta w tępie 3,5 – 4%. Na ogół tępo nie jest wieksze
niż od 3 – 3,5%. Popyt na dobra trwałego użytku można zaspokoić bez problemu, natomiast
na żywność jest dużo trudniej. Z prawa E. wynika również że wraz ze wzrostem produkcji
dóbr trwałego użytku wzrasta poziom życia w mieście. W roku 1960 USA 40% Town,
60%cantry w 2000r 97%Town, 2-3 %cantry. Poziom życia jest mniej więcej wyrównany
pomimo że przyrost dochodów na wsi jest mniejszy.
Gospodarka rynkowa – cechy - *pełna swoboda przy podejmowaniu decyzji i
gospodarowaniu. Ponoszenie za nie odpowiedzialności. *celem g. jest zaspokojenie potrzeb, a
motywem zysk. *istnienie konkurencji *swoboda zrzeszania się producentów producentów
konsumentów *występowanie wielu różnych podmiotów. W gospo. Socjal. Nie było zasady
nr 1. – pełnej swobody! To państwo wszystko ustalało – limit, technologie, cenę itp. Państwo
regulowało wszystko. Producenci nie ponosili za to odpowiedzialności. W gosp rynkowej
powinna istnieć pełna swoboda. Państwo ustala pewne zasady n. zakaz reklamy danego
produktu, zakaz sprzedaży niektórych produktów np. młodziakom. Państwo chcąc chronić
pewne podmioty może ustalać cenę minimalna – cena poniżej której dane dobro nie może być
sprzedane, ta cena powoduje nadwyżkę. Jest to ochrona interesów producentów, producentów
także skup produktów rolnych. Np. katastrofy. -Zapewnienie dochodów. – Cenę max ( cena
powyżej … powoduje niedobór towaru, jest to ochrona mniej zamożnych) stosuje się np. do
wynajmowania mieszkań.
System k0kastkowy? – brak swobody klientów – ilość wytwarzanych produktów zależy od
zapotrzebowania, producent powinien zaspokoić potrzeby klientów. Motywem działalność
działalności produkcyjnej jest zysk. Warunkiem zysku jest znalezienie klientów – odbiorcy i
zaspokojenie jego potrzeb.
Konkurencja – proces na którym przedstawia się coraz bardziej korzystniejszą ofertę, aby
producent mógł zrealizować swój cel. Konsument ma ograniczone środki ale potrzeby
ogromne. Konsument preferuje zakup innych produktów niż żywnościowych. Konkurencja
4
pomiędzy producentami wynika z tego, że wszyscy oni dążą do tego samego celu. Ta
konkurencja trwa wiecznie. Pozytywne skutki kon.: *postęp techniczny, obniżenie kosztów i
wzrost produkcji *powoduje urozmaicenie produktów, *eliminuje słabszych producentów
*podnosi ogólny poziom gospodarowania. Negatywne powoduje niewykorzystanie pewnych
środków produkcji, potencjału, - bezrobocie, *powstawanie monopolu,
Swoboda zrzeszania się przysługuje zarówno producentom ja i konsumentom. Producentów
Producentów większym stopniu obowiązuje znajomość prawa. Zrzeszenie się to możliwość
wpływania na ustawy.
Wielość i różnorodność podmiotów – własność prywatna, dom, własność spółdzielcza, oraz
państwowa.
Rynek- Klimczak –. jest to ogół transakcji kupna i sprzedaży towarów, dokonujących się w
sposób ciągły i dobrowolny, w wyniku których zostają określone ceny, oraz ilości
nabywanych i sprzedawanych towarów. Zależność, związki sposoby oddziaływania między
producentami a konsumentami. Sposób oddziaływania popytu na podaż i odwrotnie.
Najbardziej odczuwalnym związkiem jest cena. – jeśli producent podwyższy cenę to
informuje on konsumenta że zabraknie CI pieniędzy. Pieniędzy odwrotnie K. mówi podnieś
produkcje. Wzrost ceny oznacza wzrost aktywności gospodarczej producenta, wzrost
produkcji jego towarów. Wzrost ceny z widzenia K. – ograniczenie zakupu, lub całkowita
rezygnacja.
Instytucjonalna forma rynku – rynkiem mogą być banki, miejsca pośrednictwa, hale, Internet.
Giełdy, strefy bezcłowe.
Rynek to zależność, mechanizm, gra producenta i konsumenta, tyle że gdzieś się to dziej np.
sklep.
Rodzaje rynków- ze względu na zasięg - *Lokalne (zintegrowany proces kupna sprzedaży,
pomiędzy Sprzedawcą a nabywcą, ograniczony do jakiegoś lokalnego zakresu, ograniczenia
ułatwiają efektywność transakcji) można zmieniać ofertę, dopasować produkt, w
przeciwieństwie do światowego, *Regionalne *krajowe *międzynarodowe *światowe – nie
ograniczony obszarem.
-ze względu na rodzaje trnsakcji – A) hurtowy –B) – detaliczny -jest inna forma zapłaty
-ze wzgl. na przedmiot transakcji: *rynek dóbr konsumpcyjnych, *dóbr produkcyjnych,
*rynek pracy, *kapitałowy (papiery wartościowe), *tytułów prawnych do wartości
niematerialnych (patenty, licencje, znak firmowy) *inwestycyjny.
Białe(legalne) Szare Czarne ( półlegalny,nielegalny)
T a b e ll a
Monopol- z tego rynku nie może odpaść ani kupujący ani sprzedający. Na taki rynek nowemu
sprzedającemu jest trudno wejść. Bez producenta nie może istnieć K i odwrotnie. Przykłady
monopolu – elektrownia Konin, kopalnia Bełchatów.
Duopol – bardzo wielu sprzedających i kilku kupujących. Po stronie wolnej konkurencji i
produkującego.
5
Oligopol – forma rynku na którym występuje kilku uczestników którzy dostosowują swoje
działania nie tylko do sytuacji rynkowej, ale również do zachowań innych oligopotów. – jest
gdy jest kilku kupujących, a sprzedających 2-3.
Rynek konkurencji doskonałej. – rynek wolny – sqada się z licznych sprzedawców i
nabywców, tak, że żadna ze stron nie jest w stanie wpłynąć na cenę rynkową, przez zmianę
wielkości produkcji. Cena Producenta równoważy dany rynek, producent nie ma wpływu na
zmianę ceny i musi zaakceptować tą ustaloną rynek. Np.: podwyższę cenę stracę klienta!
Produkt jest jednorodny i K. jest obojętny producent. Swoboda wejścia na rynek.
POPYT - jest to zapotrzebowanie nabywców na określona ilość dobra w danym czasie,
mającego dana cenę, ze względu na gusty, dochody i inne czynniki nie cenowe. Jest on
mierzony ilością kupowanych produktów lub ich wartością, bądź też tempem wzrostu, lub
spadku ilości i wartości kupowanych produktów. Popyt zależy od : * rodzaju i charakteru
potrzeb, * cech produktu (kształt kolor, smak), *czynniki ilościowe i jakościowe
(niemierzalne –gusty, moda, tradycje, przyzwyczajenia, poziom wiedzy) . Ilościowe –ceny i
dochody nabywców – mierzalne!
Rodzaje popytu – *sezonowy (Wielkanoc, choinka), *spekulacyjny (wynika z działalności
nabywcy) *owczego pędu
Rodzaj popytu uzależniony od wskaźnika cenowego (elastyczność cenowa popytu)
*proporcjonalny ( zmiana ceny wywołuje te same zmiany w popycie np. wzrost ceny o 10%
powoduje sadek popytu o 10% -Ec=1) *elastyczny (zmiana ceny wywołuje większe niż
proporcjonalne zmiany w popycie (Ec>1)) *nieelastyczny (zmiana ceny wywołuje mniej niż
prop. Zmiany w popycia Ec<1)
Elastyczność popytu: - jest to miara reakcji popytu na zmianę czynnika, który zmianę
spowodował. El. Odpowowiada na pytanie : o ile zmieni się ilość kupowanych produktów
jeśli zmieni się cena jego, albo dochód konsumenta. W związku z tym mamy 3 elastyczności:
*cenowa (jest to miara reakcji popytu na zmianę ceny wzór Ec=Λp / p : Λc/c gdzie Λpprzyrost popytu, a Λc-cena; przyrost pop jest + to Λc jest - , wskaźniki mogą przyjmować 3
wartości 0- zmiana ceny nie powoduje zmiany ilości kupna, popyt nie reaguje na zmianę
ceny, są to produkty nie mające substytutów, 1- popyt proporcjonalny, >1 popyt elastyczny)
*dochodowa (miara reakcji popytu na zmianę dochodów ludności, odpowiada na pytanie o
ile zmieni się ilość kupowanych produktów, jeśli zmienia się dochody ludności, Λd jeśli Ed
jest +czyli >1 to są to dobra podstawowe a 1>Ed to dobra wyższego rzędu lux.) *Mieszana
(jest to miara reakcji popytu jednego dobra na cenę innego Em= ΛPx/px : ΛCy/cy x i y inne
dobra Em>0 –dobra substytucyjne, Em<0 –dobra komplementarne np. wzrost ceny benzyny
–spadek popytu na auta)
Krzywa popytu – jest to zbiór punktów przedstawiających wszystkie zależności i przypadki
jakie występują pomiędzy ceną a ilością kupowanych produktów. Jest ona krzywą malejącą
jeżeli cena produktów wynosi c1 to kupowanych jest p1 produktów. Przesuniecie się prostej
oznacza że zadziałał czynnik poza cenowy np. gusty, dochody.
PODAŻ – jest to oferta sprzedawców określonej ilości danego towaru mającego daną cenę ze
względu na koszty i inne czynniki nie cenowe. Czynniki niecenowe – poziom tech produkcji,
ceny czynników produkcji. Prawo podaży _ wraz ze wzrostem cen danego dobra ilość
oferowana na sprzedaż wzrasta. Podaż zależy od wielu czynników: funkcja podaży=Pd=f(C,
6
K, pT, tt,, Wc, ..)- to funkcja ceny C, K- koszty produkcji(wzrost kosztów – spadek podaży)
TT-stosowana technika i technologia – technika ręczna i zautomatyzowana, pt- postęp
technologiczny, *postęp organizacyjny – zmiany organizacyjne mogą wpływać na produkcję,
*postęp techniczny – dzięki nowym maszyną, przy stałym koszcie więcej produktów,
*warunki klimatyczne, atmosferycznie i glebowe. *warunki administracyjne, reguły prawne
mogące wprowadzać różne regulacje prawne, spowalniają i przyśpieszają produkcję, koncesje
i zezwolenia.
Elastyczność podaży – miara reakcji podaży na zmianę ceny Epd= ΛPd/Pd : Λc/c –
odpowiada na pytanie: o ile zwiększy się produkcja, gdy cena produktu zmieni się o 1%. Jest
grupa produktów, których reacja na zmianę ceny jest niewielka – wskaźnik E jest niski. Np.
produkty pochodzenia rolniczego. Jest grupa produktów produktów podaży silnie elastycznej.
Krzywa podaży – zb. Punktów. Przedstawiający wszystkie możliwe zależności występujące
pomiędzy ceną a ilością oferowanych produktów do sprzedaży. Wzrost podaży – przesunięcie
w dół (prawo). Krzywa jest rosnąca. Odstęp krzywej od osi zależy od kosztów produkcji, im
one wyższe tym punkt wyżej. Przesunięcie od osi ceny I jest uzależnione od minimalnej ilości
dostarczonego produktu.
Równowaga – to taki stan w gospodarce, gdzie ilość oferowanych produktów do sprzedaży =
ilości produktów kupowanych. Krzywa podaży spotyka się z krzywą popytu, dotyczy to
sytuacji cząstkowej, jeśli dotyczy całości to mamy do czynienia z równowagą gospodarczą
(ekonomiczną) często mamy do czynienia gdy cena jest albo powyżej lub poniżej stanu
równowagi. Powyżej przewaga podaży nad popytem – jest to deflacja, (długi czas stanu –
znaczny spadek ceny) odwrotnie inflacja. N. deflacyjny – przewaga podaży nad popytem przy
wszystkich możliwych cenach, które mogą wystąpić, pomiędzy ceną równowagi, a cena
aktualne występującą na rynku. Np. po 10 dniach 5000nadwyżki produktów, cenę należy
obniżyć bardziej niż cena równowagi, by zlikwidować nadwyżkę.