Joanna Walczak

Imię i nazwisko: Joanna Walczak-Sztulpa
Afiliacja: Katedra i Zakład Genetyki Medycznej
Promotor: Prof. dr hab. n. med. Anna Latos-Bieleńska
“Identyfikacja molekularnego podłoża zespołu Sensenbrenner (Cranioectodermal dysplasia)”
Zespół Sensenbrenner (Cranioectodermal dysplasia) jest bardzo rzadkim zespołem wad
wrodzonych dziedziczonym w sposób autosomalny recesywny. Typowymi cechami tego zespołu są:
niski wzrost, skrócenie kończyn, krótka i wąska klatka piersiowa, brachydaktylia, dolichcefalia,
kraniosynostoza, tubulopatia
nerkowa prowadząca do niewydolności nerek oraz zmiany
enkodermalne. Rozwój intelektualny osób z CED jest prawidłowy. W celu identyfikacji podłoża
molekularnego zespołu Sensenbrenner zebrano grupę 13 pacjentów pochodzących z 12 rodzin.
W małej, polskiej spokrewnionej rodzinie przeprowadzono analizę sprzężeń, która pozwoliła
na identyfikację locus dla CED zlokalizowanego na chromosomie 3q21-24. Analiza 79 genów
kandydujących z tego regionu pozwoliła na identyfikację homozygotycznej mutacji typu missens
(V->G) w exonie 15 genu IFT122. Przeprowadzona analiza tego genu u pozostałych pacjentów
umożliwiła identyfikację kolejnej homozygotycznej mutacji typu missens (S->F) w exonie 11 w drugiej
spokrewnionej rodzinie z Norwegii oraz heterozygotycznej mutacji typu missens (W->C) w exonie 1
w kombinacji z heterozygotyczną mutacją splicingową w intronie 6 u sporadycznego pacjenta z Włoch.
Żadna z czterech zidentyfikowanych mutacji nie była obecna wśród 340 analizowanych kontrolnych
chromosomów. Produkt genu IFT122 jest zaangażowany w proces budowy i tworzenia
eukariotycznych rzęsek. Analiza struktury rzęsek przeprowadzona na fibroblastach skóry pacjenta
wykazała zmniejszoną ilość i długość rzęsek w porównaniu do kontroli. Analiza typu knockdown genu
ift122 w modelu zwierzęcym (Danio rerio) wykazała charakterystyczny fenotyp obserwowany w wielu
modelach zespołów rzęskowych. Ponieważ mutacje w genie IFT122 zidentyfikowano u 4 spośród 13
analizowanych pacjentów, przeprowadzone badania wskazują, iż zespół Sensenbrenner jest
heterogenny oraz że identyfikacja podłoża molekularnego w pozostałych przypadkach
najprawdopodobniej dotyczy mutacji w genach ważnych dla funkcjonowania i budowy struktury
rzęsek.