Prawo UE (ćwiczenia) – III ED/EZ – dr Anna Zbaraszewska C

Prawo UE (ćwiczenia) – III ED/EZ – dr Anna Zbaraszewska
C-1 kompetencje UE – art. 2 TFUE w zw. z art. 90 Konstytucji RP z 1997 r.
W oparciu o postanowienia art. 2 TFUE określ istotę kompetencji:
a/ wyłącznych
b/ dzielonych (konkurencyjnych)
c/ uzupełniających, wspierających i koordynujących UE.
Pytania prawne:
1/ Jaka jest rola państw członkowskich w ramach poszczególnych kompetencji UE?
2/ Które kompetencje UE najbardziej ingerują w ustawodawstwa wewnętrzne państw członkowskich?
3/ Które kompetencje wykazują związek funkcjonalny z postanowieniami art. 90 Konstytucji
RP?
4/ Czy przekazanie przez państwo kompetencji na rzecz organizacji ponadnarodowej prowadzi do ograniczenia suwerenności?
5/ Na podstawie art. 90 Konstytucji RP określ tryb transferu kompetencji na rzecz organizacji
ponadnarodowej.
6/ Którą opcję (ustawa akceptująca parlamentu/referendum) przyjęto w odniesieniu do
Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy (2004 r.), a którą dla Traktatu Lizbońskiego
(2009 r.)?
C-2 kompetencje UE – art. 3-6 TFUE
Przyporządkuj podane materie do kategorii kompetencji wyłącznych, dzielonych, uzupełniających, wspierających i koordynujących UE:
1/ poprawa zdrowia ludzkiego
2/ ochrona konsumentów
3/ reguły konkurencji w ramach rynku wewnętrznego
4/ wspólna polityka handlowa
5/ turystyka
6/ edukacja
7/ sieci transeuropejskie
8/ polityka rybołówstwa
9/ współpraca administracyjna
10/ przemysł
11/ kultura
12/ unia celna
13/ waluta euro
14/ spójność gospodarcza
15/ przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości
16/ sport
17/ polityka społeczna
18/ rynek wewnętrzny
19/ młodzież
20/ zdrowie publiczne.
1
C-3 wejście w życie Traktatu z Lizbony zmieniającego Traktat o Unii Europejskiej i Traktat
ustanawiający Wspólnotę Europejską – art. 54 TUE w zw. z art. 51 i 53 TUE oraz art. 357
TFUE w zw. z art. 356 TFUE
Traktat z Lizbony (2009 r.) jest przykładem traktatu założycielskiego. Uchyla wzorem
Traktatu Konstytucyjnego (2004 r.) poprzednie traktaty stanowiące podstawę funkcjonowania
WE i UE, tj. TWE i TUE. Podobnie jak Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i
Stali (1951 r.) został zawarty na czas oznaczony, tj. 50 lat. Po tym okresie przewiduje się jego
wygaśnięcie. Traktat z Lizbony obejmuje dwa akty prawne: TUE i TWE. Ten ostatni
obowiązuje nadal pod zmienioną nazwą: TFUE. TUE i TFUE są odrębnymi traktatami. Nie
wykazują żadnych związków funkcjonalnych. Bardziej rozbudowany pod względem
merytorycznym jest TUE. Reguluje on polityki i formy współpracy w ramach UE. Protokoły i
Załączniki załączone do Traktatu Lizbońskiego stanowią odrębne sekcje. Należy je
rozpatrywać niezależnie od tekstu głównego Traktatu z Lizbony. Państwa członkowskie
zdecydowały się na uproszczony tryb wejścia w życie TUE i TFUE. Traktaty wchodzą w
życie z dniem podpisania. Zgodnie z klasycznymi regułami prawa międzynarodowego
publicznego, depozytariuszem jest państwo, na którego terytorium podpisano Traktat z
Lizbony. Nie wszystkie państwa członkowskie UE muszą podpisać traktat, by ten wszedł w
życie. W przypadku Traktatu z Lizbony podpisanie traktatu jest równoznaczne z jego
wejściem w życie. Nie przewiduje się żadnego vacatio legis. Państwa członkowskie UE nie
muszą sięgać do ustawodawstwa wewnętrznego, by nadać traktatowi unijnemu moc wiążącą.
Obowiązują wyłącznie reguły prawnomiędzynarodowe. Relewantne pozostają postanowienia
Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r.
C-4 akty prawa wtórnego UE – art. 288 TFUE
Określ istotę:
a/ rozporządzenia
b/ dyrektywy
c/ decyzji
d/ zalecenia
e/ opinii.
Pytania prawne:
1/ Które akty należą do kategorii hard law, a które do soft law?
2/ Jaki jest zakres podmiotowy każdego z wymienionych aktów?
3/ Jakie są konsekwencje naruszenia hard law i soft law?
C-5 Rada Europejska – art. 15 TUE w zw. z art. 13 TUE
Rada Europejska należy do organów UE. Funkcjonuje pod skrótową nazwą: „Rada”. Jest w
pełni niezależna od pozostałych instytucji UE. Rada Europejska samodzielnie określa swoje
kompetencje. Ponieważ jest organem politycznym, nie wiążą ją postanowienia TUE i TFUE.
Funkcję doradczą w stosunku do Rady Europejskiej pełnią: Komitet Ekonomiczno-Społeczny
i Komitet Regionów. Rada Europejska bierze bezpośredni udział w procedurze stanowienia
prawa. To ona przesądza, które projekty Komisji Europejskiej wejdą w życie. W skład Rady
2
Europejskiej wchodzą ministrowie poszczególnych państw członkowskich UE. Ponieważ
Rada Europejska jest w pełni niezależna, z jej obrad wyłączone są pozostałe instytucje UE.
Posiedzenia Rady Europejskiej odbywają się dwa razy w roku. Posiedzenie zwołuje kolejne
państwo członkowskie UE zgodnie z zasadą rotacji. Skład Rady Europejskiej nie może nigdy
ulec poszerzeniu. TUE nie przewiduje trybu nadzwyczajnych posiedzeń. Rada Europejska
podejmuje decyzje wyłącznie w drodze konsensusu, co oznacza konieczność przeprowadzenia formalnego głosowania i osiągnięcia jednomyślności. Przewodniczący Rady
Europejskiej wybierany większością bezwzględną pełni swoją funkcję przez 5 lat bez
możliwości reelekcji. TUE nie zawiera postanowień odnośnie do odwołania przewodniczącego. Określenie kompetencji przewodniczącego należy każdorazowo do państw
członkowskich. W materii wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa przewodniczący
Rady Europejskiej jest w pełni niezależny. Nie ma traktatowego zakazu łączenia funkcji
przewodniczącego Rady Europejskiej i eksperta w danym organie państwa członkowskiego.
C-6 obywatelstwo UE – art. 9 TUE w zw. z art. 20 TFUE
UE jako organizacja ponadnarodowa posiada atrybuty państwowości: ludność, terytorium i
władzę najwyższą. Obywatelem UE jest każda jednostka przebywająca w ramach jurysdykcji
państwa członkowskiego UE. Obywatelstwo UE ma charakter konkurencyjny względem
obywatelstwa państw członkowskich. Stając się obywatelem UE, jednostka traci
dotychczasowe obywatelstwo państwa członkowskiego, zgodnie z dominującą tendencją do
unikania podwójnego obywatelstwa. Obywatelem UE może być tylko osoba fizyczna.
Obywatele UE posiadają wyłącznie uprawnienia. Traktaty unijne nie obciążają obywateli UE
żadnymi obowiązkami. Katalog praw obywatela UE tworzy numerus clausus (katalog
zamknięty). Nie ma możliwości jego poszerzenia. Doprecyzowania praw wymienionych w
art. 20 TFUE następuje w Protokołach załączonych do Traktatu Lizbońskiego.
C-7 wystąpienie państwa członkowskiego z UE – art. 50 TUE w zw. z art. 90 Konstytucji RP
Państwo członkowskie X podjęło decyzję o wystąpieniu z UE. Pomimo faktu, że TUE nie
zawiera klauzuli o wystąpieniu, państwo jako twór suwerenny ma prawo wystąpienia z
organizacji międzynarodowej. Podstawą prawną wystąpienia z UE była ustawa parlamentu
państwa X. Zamiar wystąpienia notyfikowano Komisji Europejskiej. Zgoda Parlamentu
Europejskiego nie jest wymagana w przypadku wystąpienia z UE. Ustawa wywiera skutki
natychmiastowe. Jednakże jeszcze przez pewien czas od notyfikacji państwo występujące
bierze udział w głosowaniach w Radzie Europejskiej i Radzie. Państwo członkowskie, które
wystąpiło z UE nie ma już możliwości przystąpienia do tej organizacji w przyszłości.
Pytania prawne:
1/ Czy procedura, którą zastosowało państwo członkowskie X jest właściwa?
2/ Czy wystąpienie z UE ma charakter nieodwracalny?
C-8 przystąpienie państwa trzeciego do UE – art. 49 TUE w zw. z art. 2 i 6 TUE oraz art.
344 TFUE
3
Państwo trzecie złożyło jednostronne oświadczenie o chęci przystąpienia do UE. Zgoda
pozostałych państw członkowskich UE nie jest bowiem wymagana. UE nie stosuje specjalnej
procedury przystąpienia. Państwo trzecie nie było państwem europejskim, nie respektowało
zasady ochrony praw człowieka i zasady niedyskryminacji. Ponieważ jednak UE jest
organizacją otwartą każde państwo może stać się jej członkiem. Szeroki zakres przedmiotowy
działania UE powoduje, że można ją zakwalifikować jako organizację międzynarodową o
kompetencjach ogólnych. Problem poszanowania praw człowieka jest drugorzędny, gdyż UE
nie rozwinęła własnego sytemu ochrony praw człowieka. Jest zwykłą organizacją
międzynarodową, co oznacza, że prawo przez nią stanowione wiąże wyłącznie państwa
członkowskie a nie jednostki. W przypadku powstania sporu co do wykładni TUE i TFUE
możliwe jest wniesienie sprawy do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Jest on
sądem międzynarodowym o kompetencji ogólnej.
Pytanie prawne:
1/ Oceń zasadność argumentacji państwa trzeciego.
C-9 komisarze Komisji Europejskiej jako funkcjonariusze międzynarodowi – art. 245
TFUE w zw. z art. 247 TFUE
Pan X, będący komisarzem Komisji Europejskiej w czasie pełnienia swoich funkcji został
zatrudniony w jednej z instytucji państwa N jako doradca (ekspert). Miał tam za niewielkim
wynagrodzeniem – raczej o symbolicznym charakterze – zajmować się zagadnieniami z
zakresu polityki konkurencji. Córka Pana X była sekretarzem stanu w ministerstwie tego
państwa, w gestii którego leżała właśnie polityka konkurencji. Pan X w momencie gdy
postawiono mu zarzuty dotyczące przedmiotowego zatrudnienia bronił się faktem, iż nie
pobiera wysokiego honorarium z tytułu wykonywanych zadań, a czyni to jedynie, by
wesprzeć merytorycznie swoją córkę.
Pytania prawne:
1/ W oparciu o postanowienia Sekcji 4 TFUE („Komisja”) (art. 244-250) określ status
komisarza Komisji Europejskiej.
2/ Czy w przywołanym stanie faktycznym Pan X naruszył zasadę niezależności komisarza?
3/ Czy możliwe jest odwołanie komisarza Komisji Europejskiej?
4/ Jakie obowiązki ciążą na funkcjonariuszu międzynarodowym?
4