badania w Popielnie

Aleksandra Górecka-Bruzda
Mira Suwała
Tadeusz Jezierski
Zbigniew Jaworski
ZałoŜenia i cele projektu NCN 311 075 139
„Behawioralne i fizjologiczne reakcje młodych koni
podczas rutynowych zabiegów zootechnicznych jako
wskaźniki dobrostanu” realizowanego na konikach
polskich w SBRE i HZZ PAN w Popielnie
Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN, Zakład Zachowania się Zwierząt
Katedra Hodowli Koni i Jeździectwa, UWM, Olsztyn
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Miejsce realizacji i wykonawcy
grantu
Miejsce realizacji, zwierzęta
SBRE i HZZ Zwierząt PAN
Kierownik grantu
dr Aleksandra Górecka-Bruzda
Wykonawcy naukowi
mgr Mira Suwała, Prof. Zbigniew Jaworski,
Prof. Tadeusz Jezierski,
dr Marek Opałka
Pracownicy techniczni
mgr Marlena Boroń, Czesław Lipka, Jacek
Lipka
Lek wet Zbigniew Wróblewski i Sławomir
Niedbalski
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Cele projektu
• Ocena poziomu stresu
podczas rutynowych
zabiegów
zootechnicznych
• Wpływ róŜnego nasilenia
kontaktu z człowiekiem
na wskaźniki stresu
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Materiał
53 Koniki polskie rocznik 2010 i 2011
GRUPA
Kontakt
intensywny
3 x15 dni (n=18)
Kontakt
ekstensywny
3 x 5 dni (n=18)
Grupa kontrolna
(n=17)
Stajenna (n=27)
Leśna (n=26)
ogierki
klaczki
ogierki
klaczki
4
5
4
5
3
6
5
4
4
5
4
4
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Zabiegi zootechniczne
Konie są badane wielokrotnie od 6 do 18 miesiąca Ŝycia
podczas rutynowych zabiegów zootechnicznych:
•
•
•
•
•
Odsadzanie (gr.stajenna) i transport (gr. leśna)
Chipowanie (jednorazowo)
Pomiary zoometryczne (co 6 miesięcy)
Pobieranie krwi (co 3 miesięce)
Korekta kopyt (co 3 miesięce)
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Odsadzanie
• Źrebięta są odsadzane w
okresie zimowym, w
wieku około 9 miesięcy
• Leśne źrebięta są
transportowane do stajni,
jest to ich pierwszy pobyt
w zamkniętym
pomieszczeniu
• Odsadzane źrebięta
trafiają do rówieśniczych
grup utworzonych przez
odsadki tej samej płci
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Chipowanie
• Od 2009 roku chipowanie jest
obowiązkowym zabiegiem
pozwalającym na identyfikację
koni i innych
koniowatych, polega na
wszczepieniu transpondera
(mikrochipu wielkości ziarna
ryŜu) w górną część szyi, po
lewej stronie. Zabiegu
dokonuje lekarz weterynarii.
• Wiek 6 miesiąc (grupa
stajenna) lub 9 miesiąc Ŝycia
(grupa leśna)
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Fot. Trovan
Pomiary zootechniczne
• Przeprowadzane trzykrotnie –
w wieku 6, 12 i 18 miesięcy.
• Źrebię jest wyprowadzane na
twarde podłoŜe, gdzie przy
pomocy taśmy i laski
zoometrycznej sprawdzane są
3 podstawowe pomiary:
wysokość w kłębie, obwód
klatki piersiowej oraz obwód
nadpęcia.
• Pomiary pozwalają na
monitorowanie rozwoju
fizycznego źrebiąt
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Pobieranie krwi
• Krew do analiz hormonalnych
pobierana jest przez lekarza
weterynarii z Ŝyły szyjnej
• Źrebięta są przytrzymywane
do zabiegów przez dodatkowe
osoby
• Zabieg wykonywany co 3
miesiące
Fot. Vetmedica.pl
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Korekcja kopyt
• Kopyta są korygowane przez
doświadczonego strugacza,
procedura trwa około 10-15
minut
• Źrebięta są przytrzymywane
do zabiegów przez dodatkowe
osoby
• Zabieg wykonywany co 3
miesiące
http://www.stajniatrot.pl/images/wydarz/2007/kow07071.jpg
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Procedura badawcza i wskaźniki stresu
podczas zabiegów zootechnicznych
(nie dotyczy odsadzania)
• Zachowanie źrebiąt jest nagrywane (w trakcie zabiegu oraz przez 5
minut po zabiegu)
• Tętno jest rejestrowane od 5 minuty przed zabiegiem do 15 minuty
po zabiegu
• Pobierana jest ślina w celu oznaczenia poziomu kortyzolu (hormon
stresu) około 7 minut przed zabiegiem oraz 20 minut od
zakończenia zabiegu.
Pobranie
śliny
ZABIEG
Film
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Zapis tętna
Pobranie
śliny
Procedura badawcza i wskaźniki stresu
podczas odsadzania
•
Bezpośrednio przed
odsadzeniem/odłowieniem
pobierany jest kał w celu
oznaczenia kontrolnego poziomu
kortyzolu, drugi raz kał jest
pobierany następnego dnia
•
Zachowanie źrebiąt w trakcie
odsadzania/odłowów (video)
•
Zachowanie zwierząt jest
obserwowane po odsadzeniu oraz
następnego dnia (obserwacja
techniką próbek czasowych:
przez 10minut 6 razy dziennie w
odstępach godzinowych, w sumie
godzina obserwacji na konia)
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Wpływ kontaktu z człowiekiem na
reakcje stresowe koni
• Odpowiedź behawioralna
(częstość zachowań
awersyjnych)
• Poziom kortyzolu w ślinie lub
w kale (w przypadku
odsadzania, poniewaŜ u
źrebiąt z rezerwatu nie jest
moŜliwe pobranie śliny przed
odłowieniem)
• Tętno i zmienność tętna
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Wstępne wyniki (rocznik 2010)
Poziom 11-oxoetiocholanolonu w kale źrebiąt przed
i 24h po odsadzeniu (ng/g)
przed odsadzeniem
po odsadzeniu
Rezerwat czy stajnia? Gdzie
lepiej się czują źrebięta konika
polskiego?
W REZERWACIE!
10
8,85
9
7,58
8
6,76
7
6
A które stresują się bardziej po
odsadzeniu?
TAK SAMO SIĘ STRESUJĄ…
5
4
4,82
A
B
B
B
3
2
1
0
rezerwat
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
stajnia
Dotychczas zebrano
• 1430 próbek śliny
• 610 pomiarów tętna i rejestracji
zachowania (filmy)
• 190 próbek krwi
• 250 próbek kału
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012
Badania w toku!
Seminarium poświęcone konikom
polskim, Popielno 01.09.2012