OD 1914 DO DZIŚ TOTALITARYZMY – PORÓWNANIE Zagadnienie Włochy Niemcy ZSRR Chin Rozważany okres 1922-43 1933-45 1929-53 1949-76 Potoczna nazwa ideologii Faszyzm Narodowy socjalizm, nazizm Komunizm, stalinizm Komunizm, maoizm Wódz Benito Mussolini (1883-1945) Adolf Hitlera (1889-1945) Józef Stalinb (1879-1953) Mao Zedong (1893-1976) Tytuły wodza Duce Oficjalna nazwa partii Narodowa Partia Faszystowska Führer Generalissimus Wszechzwiązkowa NarodowoKomunistyczna Pa- Socjalistyczna c Niemiecka Partia Pracy rtia (bolszewików) Inne partie polityczne Przewodniczący Komunistyczna Partia Chin Zakazane Zakazane Wielki kryzys gospodarZła sytuacja gospodarcza, rosnące wpły- czy, chęć rewanżu za klęskę w I wojnie światowej wy komunistów Sukces w demokratycz„Marsz na Rzym” i nych wyborach powszewymuszenie zgody Sposób zdobycia króla Wiktora Ema- chnych i objęcie urzędu władzy nuela III na przejęcie kanclerza (1933) i prezydenta (1934) przez Hitlera władzy (1922) Zapewnienie wszystkim Eliminacja konfliktów społecznych, har- Niemcom pracy, godzimonijny rozwój spo- wych warunków życia, Deklarowane cele, łeczeństwa. Wspólne opieki socjalnej. Dążehasła ideologiczne organizacje pracow- nie do eliminacji konfliników i pracodawców któw klasowych. Rasizm, antysemityzm (korporacjonizm) Zakazane Wyczerpanie kraju I wojną światową, porażki na froncie Zakazane Zamęt po wieloletnich wojnach domowych i okupacji jap. Zamach stanu w stolicy („rewolucja październikowa” 1917) a nast. zwycięstwo w wojnie domowej Zniesienie wyzysku robotników, zapewnienie wszystkim pracy, godziwych warunków życia i opieki socjalnej. Wytępienie klas posiadających Zwycięstwo w wojnie domowej Główni deklarowaKomuniści, kapitaliści ni przeciwnicy Kapitaliści, obszarnicy, imperialiści Rodzimi kapitaliści, zagran. imperialiści Sytuacja kraju przed zdobyciem władzy Żydzi, komuniści Wyzwolenie społeczne chłopstwa, reforma rolna, uprzemysłowienie kraju, niezależność od zagranicy Obozy — Obozy koncentracyjne Obozy pracy Obozy reedukacyjne Środki masowego przekazu Znaczna kontrola polityczna Pod pełną kontrolą partii Monopol państwa i partii Monopol państwa i partii Przedsiębiorstwa przemysłowe Prywatne, pod silną kontrolą Prywatne, pod silną kontrolą państwa Wyłącznie państwowe Wyłącznie państwowe Własność ziemi Prywatna Prywatna Państwowa Państwowa Stosunek do religii Brak konfliktów Niechętny Prześladowania Prześladowania Organizacje młodzieżowe Balila Hitlerjugend Komsomoł, pionierzy Pionierzy, hunwejbini Policja polityczna Niewielkie znaczenie Gestapo; bardzo silne NKWD i in., wszechwładne Bardzo silna Cele polityki zagranicznej Pierwsze ofiary agresji Dominacja w basenie Panowanie w Europie Rozszerzenie komuM. Śródziemnego („przestrzeń życiowa”) nizmu na cały świat Etiopia, Albania, Grecja Austria, Czechosłowacja, Polska Polska, kraje bałtyckie, Finlandia Stała rywalizacja „Noc długich noży” Wymordowanie (do Rozgrywki w łonie między radykałami i 30 VI 1934 (wymordo- 1940) dawnych współwładz umiarkowanymi wanie przywódców SA) pracowników Lenina Losy wodza Powieszony przez partyzantów Samobójstwo w oblężonym Berlinie Śmierć naturalna (?) Polityka zagr. mało aktywna Likwidacja autonomii Tybetu Śmierć Lin Piao po próbie przejęcia władzy (1971) Śmierć naturalna Przewrót w 1943, Po klęsce w wojnie Stopniowe, trwające Stopniowe, trwające po wojnie kraj kilkudziesięcioletni podziesięciolecia, dziesięciolecia, demokratyczny dział kraju (NRD, RFN) łagodzenie reżimu łagodzenie reżimu a – wł. A. Schicklgruber; b – wł. J. Dżugaszwili: c – od 1952 Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego Dalsze losy kraju