totalitaryzmy – porównanie

OD 1914 DO DZIŚ
TOTALITARYZMY – PORÓWNANIE
Zagadnienie
Włochy
Niemcy
ZSRR
Chin
Rozważany okres
1922-43
1933-45
1929-53
1949-76
Potoczna nazwa
ideologii
Faszyzm
Narodowy socjalizm,
nazizm
Komunizm,
stalinizm
Komunizm,
maoizm
Wódz
Benito Mussolini
(1883-1945)
Adolf Hitlera
(1889-1945)
Józef Stalinb
(1879-1953)
Mao Zedong
(1893-1976)
Tytuły wodza
Duce
Oficjalna nazwa
partii
Narodowa Partia
Faszystowska
Führer
Generalissimus
Wszechzwiązkowa
NarodowoKomunistyczna Pa- Socjalistyczna
c
Niemiecka Partia Pracy rtia (bolszewików)
Inne partie polityczne
Przewodniczący
Komunistyczna
Partia Chin
Zakazane
Zakazane
Wielki kryzys gospodarZła sytuacja gospodarcza, rosnące wpły- czy, chęć rewanżu za klęskę w I wojnie światowej
wy komunistów
Sukces w demokratycz„Marsz na Rzym” i
nych wyborach powszewymuszenie zgody
Sposób zdobycia
króla Wiktora Ema- chnych i objęcie urzędu
władzy
nuela III na przejęcie kanclerza (1933) i prezydenta (1934) przez Hitlera
władzy (1922)
Zapewnienie wszystkim
Eliminacja konfliktów społecznych, har- Niemcom pracy, godzimonijny rozwój spo- wych warunków życia,
Deklarowane cele,
łeczeństwa. Wspólne opieki socjalnej. Dążehasła ideologiczne
organizacje pracow- nie do eliminacji konfliników i pracodawców któw klasowych.
Rasizm, antysemityzm
(korporacjonizm)
Zakazane
Wyczerpanie kraju
I wojną światową,
porażki na froncie
Zakazane
Zamęt po wieloletnich wojnach domowych i okupacji jap.
Zamach stanu w stolicy („rewolucja październikowa” 1917)
a nast. zwycięstwo
w wojnie domowej
Zniesienie wyzysku
robotników, zapewnienie wszystkim pracy, godziwych warunków życia i opieki
socjalnej. Wytępienie
klas posiadających
Zwycięstwo w
wojnie domowej
Główni deklarowaKomuniści, kapitaliści
ni przeciwnicy
Kapitaliści, obszarnicy, imperialiści
Rodzimi kapitaliści,
zagran. imperialiści
Sytuacja kraju
przed zdobyciem
władzy
Żydzi, komuniści
Wyzwolenie społeczne chłopstwa,
reforma rolna,
uprzemysłowienie
kraju, niezależność
od zagranicy
Obozy
—
Obozy koncentracyjne
Obozy pracy
Obozy reedukacyjne
Środki masowego
przekazu
Znaczna kontrola
polityczna
Pod pełną kontrolą
partii
Monopol państwa
i partii
Monopol państwa
i partii
Przedsiębiorstwa
przemysłowe
Prywatne, pod silną
kontrolą
Prywatne, pod silną
kontrolą państwa
Wyłącznie
państwowe
Wyłącznie
państwowe
Własność ziemi
Prywatna
Prywatna
Państwowa
Państwowa
Stosunek do religii
Brak konfliktów
Niechętny
Prześladowania
Prześladowania
Organizacje
młodzieżowe
Balila
Hitlerjugend
Komsomoł,
pionierzy
Pionierzy,
hunwejbini
Policja polityczna
Niewielkie znaczenie
Gestapo; bardzo silne
NKWD i in.,
wszechwładne
Bardzo silna
Cele polityki
zagranicznej
Pierwsze ofiary
agresji
Dominacja w basenie Panowanie w Europie Rozszerzenie komuM. Śródziemnego
(„przestrzeń życiowa”) nizmu na cały świat
Etiopia, Albania,
Grecja
Austria, Czechosłowacja, Polska
Polska, kraje bałtyckie, Finlandia
Stała rywalizacja
„Noc długich noży”
Wymordowanie (do
Rozgrywki w łonie
między radykałami i 30 VI 1934 (wymordo- 1940) dawnych współwładz
umiarkowanymi
wanie przywódców SA) pracowników Lenina
Losy wodza
Powieszony przez
partyzantów
Samobójstwo w
oblężonym Berlinie
Śmierć naturalna (?)
Polityka zagr. mało
aktywna
Likwidacja autonomii Tybetu
Śmierć Lin Piao
po próbie przejęcia
władzy (1971)
Śmierć naturalna
Przewrót w 1943,
Po klęsce w wojnie
Stopniowe, trwające Stopniowe, trwające
po wojnie kraj
kilkudziesięcioletni podziesięciolecia,
dziesięciolecia,
demokratyczny
dział kraju (NRD, RFN) łagodzenie reżimu
łagodzenie reżimu
a
– wł. A. Schicklgruber; b – wł. J. Dżugaszwili: c – od 1952 Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego
Dalsze losy kraju