Historia filozofii starożytnej i średniowiecznej

1
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Wydział Teologiczny Sekcja w Tarnowie
Kierunek: teologia
Specjalność: kapłańska
Poziom: jednolite studia magisterskie
Nazwa przedmiotu:
HISTORIA FILOZOFII: STAROŻYTNOŚĆ I ŚREDNIOWIECZE
Forma zajęć: wykład
Rok studiów: I
Rok akademicki: 2016/17
Semestr: zimowy
Wymiar: 60 godzin
Punkty ETCS: 6
Forma zaliczenia: egzamin
Prowadzący: ks. dr Tomasz Maziarka
Koordynator sylabusa: ks. dr Tomasz Maziarka
Wymagania wstępne: Ogólna wiedza i umiejętności zdobyte w szkole średniej.
Cele: Celem zajęć jest zapoznanie studentów z najważniejszymi kierunkami i koncepcjami
filozofii starożytnej i średniowiecznej.
Treści kształcenia: Podczas wykładu zostaną w sposób systematyczny (z zachowaniem
chronologii) zaprezentowane najważniejsze kierunki filozoficzne starożytności i
średniowiecza.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Pojęcie filozofii, działy filozofii
Charakterystyka filozofii starożytnej
Znaczenie filozofii starożytnej
Podział historii fil. starożytnej
Presokratycy
Arche
Filozofowie jońscy, pierwsi przyrodnicy
Pitagoras
Ksenofanes
2
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
Parmenides
Heraklit
Eleaci
Empedokles
Atomiści
Sofiści
Sokrates
Platon
- świat Platona
- idee Platona
- dusza u Platona
- polityka u Platona
Arystoteles
- złożenia bytowe u Arystotelesa
- akt i możność u Arystotelesa
- forma i materia u Arystotelesa
- substancja i przypadłości u Arystotelesa
- świat Arystotelesa
- człowiek u Arystotelesa
- etyka u Arystotelesa
- polityka u Arystotelesa
Stoicy
Cynicy
Epikureizm
Sceptycyzm
Synkretyzm rzymski
Neoplatonizm
Filo z Aleksandrii
Plotyn
Gnoza
Schyłek filozofii starożytnej
Wpływ myśli chrześcijańskiej na filozofię
Antyk chrześcijański
Augustyn – Bóg, świat, człowiek
- etyka Augustyna
- argumenty Augustyna za istnieniem Boga
Starożytność a Średniowiecze
Ogólna charakterystyka średniowiecza
Anzelm z Canterbury i dowód ontologiczny
Spór o powszechniki (uniwersalia)
Filozofia arabska: Awicenna, Awerroes; filozofia żydowska: Mojżesz
Majmonides.
Boecjusz i definicja osoby
Mistyka średniowieczna
3
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
Filozofia XIII w., Wielka Scholastyka
Albert Wielki
Tomasz z Akwinu
- tomizm
- filozofia i teologia wg Tomasza; wiara i rozum
- istota i istnienie u Tomasza
- etyka u Tomasza
- Bóg u Tomasza, 5 dróg
Problem zła u Augustyna i Tomasza
Jan Duns Szkot i szkotyzm
Brzytwa Ockhama
Eckhart
Filozofia scholastyczna w Polsce
Efekty kształcenia:
E_1. Student zna podstawową terminologię filozoficzną w języku polskim
(TMA_W03)
E_2. Potrafi zdefiniować i opisać główne kierunki i stanowiska w filozofii starożytnej
i średniowiecznej
(TMA_W09)
E_3. Trafnie przywołuje w swoich argumentacjach poglądy i argumenty filozoficzne autorów
klasycznych i współczesnych (TMA_W12)
E_4. Ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia
wydarzeń społecznych i kulturalnych (TMA_W18)
E_5. Ma pogłębioną wiedzę o człowieku jako twórcy kultury; zna wybrane koncepcje
człowieka i świata oraz rozumie interakcje pomiędzy wiarą i rozumem (TMA_W20)
Metody i narzędzia dydaktyczne:
M_1. Wykład
M_2. Dyskusja
M_3. Wspólna lektura wybranych tekstów
Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia:
W_1. Ocenianie ciągłe stanu przygotowania do zajęć.
W_2. Praca semestralna (esej) na jeden z tematów podanych na pierwszych zajęciach; pracę
należy oddać do końca grudnia; objętość: 3-5 stron.
W_3. Trzy kolokwia pisemne.
4
Udział w wykładach jest obowiązkowy; dopuszczalne są dwie nieobecności w trakcie
semestru, każda kolejna powinna zostać usprawiedliwiona. Ocena końcowa odbędzie się na
podstawie egzaminu oraz ocen cząstkowych zdobytych podczas kolokwiów i pracy domowej,
pisanej indywidualnie.
Literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. I , Warszawa 2011
G. Reale, Historia filozofii starożytnej, t. 1-5, Lublin 1997-2005
S. Świeżawski, Dzieje europejskiej filozofii klasycznej, Warszawa-Wrocław 2000
F. Copleston, Historia filozofii, t. 1 i 2, Warszawa 2000
E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1987
R. Heinzmann, Filozofia średniowieczna, Kęty 1999
Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 1-10, Lublin 2000-2009