Gospodarka *wiatowa

Patryk Jańczak, 3H
CZYM
JEST GOSPODARKA?
Jest to całokształt zjawisk jakie zachodzą na
rynku każdego kraju i świata. Jest to całokształt
wszystkich rodzajów działalności gospodarczej,
która prowadzona jest na danym regionie, czy też
w danym kraju. Działalność gospodarcza polega
na wytwarzaniu wszelkiego rodzaju dóbr i
świadczeniu usług. Najbardziej dochodowe
działalności gospodarcze to takie działalności,
które znalazły swoich klientów w niszach
rynkowych.
Gospodarka to zbiór różnych podmiotów prowadzących
swoją działalność na wielu różnych rynkach. Można ja
podzielić ze względu na zasięg terytorialny, geograficzny,
czasowy, ekonomiczny, a także systemowy. Czasami
podział jest tylko podziałem umownym, dokonywanym
zgodnie z potrzeba chwili.
Gospodarka może być światowa, krajowa lub regionalna.
Podziału tego dokonuje się ze względu na obecność
odpowiednich przedsiębiorstw. Na gospodarkę światową
składają się gospodarki poszczególnych krajów,
międzynarodowe podmioty gospodarcze oraz
międzynarodowy kapitał ludzki, siła robocza i nabywcy.
FUNKCJE PAŃSTWA W GOSPODARCE
Funkcje interwencyjne państwa w zakresie polityki
gospodarczej możemy podzielić na:
- Funkcję ochronną
- Funkcję stabilizacyjną
- Funkcję ekonomiczno-rozwojową
- Funkcję społeczną
GOSPODARKA ŚWIATOWA
Gospodarka światowa to zbiór różnych podmiotów
(w tym gospodarek narodowych) prowadzących
działalnością gospodarczą na różnych poziomach regionalnym, ponadregionalnym,
międzynarodowym i globalnym, oraz sieć powiązań i
współzależności między nimi.
GOSPODARKĘ ŚWIATOWĄ MOŻNA ROZPATRYWAĆ W RÓŻNYCH UJĘCIACH:
 Aspekt geograficzny - gospodarka obejmuje całe regiony świata, zajmuje się wymianą
handlową i przepływem czynników wytwórczych z uwzględnieniem różnych barier i
granic;
 Aspekt ekonomiczny - dotyczy zależności między różnymi podmiotami, związanych
z procesami produkcji, transportu, sprzedaży; uwzględnia kategorie popytu globalnego
oraz rynków zbytu;
 Aspekt czasowy - polega na uwzględnieniu w analizach zmienności w czasie
składowych gospodarki światowej;
 Aspekt systemowy - polega na rozpatrywaniu zagadnienia gospodarki światowej jako
zbioru niezależnych kultur i systemów politycznych, uczestniczących jednak w tym
samym Międzynarodowym Podziale Pracy (MPP).
1. krajowe przedsiębiorstwa- zyskują status podmiotów gospodarki światowej
ze względu na nawiązywanie i rozwijanie współpracy z podmiotami
zagranicznymi; oczywiście kontakty te przybierają różną formę i mają
zróżnicowana istotność dla całego systemu;
2. przedsiębiorstwa międzynarodowe - tworzenie korporacji
transnarodowych, zakładanie oddziałów i przenoszenie zakładów
produkcyjnych do innych państw; w gospodarce światowej właśnie korporacje
międzynarodowe wysuwają się na pierwszy plan, od nich w dużej mierze
zależy kształtowanie systemu gospodarki światowej;
3. gospodarki narodowe poszczególnych państw wraz z ich rządami - podmiot
ten odgrywa niebagatelną rolę w tworzeniu systemu; wynika to z prowadzenia
przez państwo polityki gospodarczej (w tym zagranicznej), przez co kształtuje
ramy działania innych podmiotów; z drugiej strony państwo jest również
samodzielnym podmiotem na rynku światowym;
4. międzynarodowe organizacje gospodarcze - wyznaczają pewne zasady
w kontaktach międzynarodowych, przez co regulują stosunki
ekonomiczne pomiędzy pozostałymi podmiotami systemu (ich
postanowienia wchodzą w skład krajowych porządków prawnych);
najczęściej podejmują także działania kontrolne, inspekcyjne i
audytorskie;
5. ugrupowania integracyjne - stanowią stosunkowo nowy element
gospodarki światowej, od ponad trzech dekad pełnią coraz ważniejszą
rolę; skupiają po kilka krajów i oddziałują na kształt polityki
ekonomicznej swoich członków.
W kształtowaniu się gospodarki światowej ogromną rolę odgrywają prawidłowości,
wyznaczające kierunek rozwoju systemu. Do najistotniejszych należą:
 tendencja do otwierania się systemów gospodarczych poszczególnych państw i ich
grup; jedną z przyczyn tego procesu jest szukanie coraz to nowych substytutów dla
produkowanych wyrobów;
 ułatwiony przepływ wiedzy i transfer technologii dzięki, czemu możliwe jest
szybsze "przenoszenie" się postępu technicznego i - co za tym idzie - szybsze
zmiany w produkcji i całej gospodarce;
 skłonność do naśladowania obcych wzorców, co prowadzi do unifikacji oczekiwań
klientów (popytu) oraz struktury oferowanych dóbr i usług (podaży), dotyczy to w
równej mierze sfery konsumpcyjnej i inwestycyjnej (produkcyjnej).
MIĘDZYNARODOWE INSTYTUCJE
FINANSOWE
Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju(IBRD)
– zwany również Bankiem Światowym, jest organizacją
wyspecjalizowaną ONZ, powstał w 1945 roku na mocy
umów z Bretton Woods(1944). Siedzibą banku jest
Waszyngton, a celem działalności udzielanie
długookresowych pożyczek państwom członkowskim na
ich przebudowę i rozwój. Liczba głosów, którą
rozporządzają poszczególne kraje zależy od wielkości ich
wpłat do kapitału IBRD, dlatego też o kierunkach i
zakresie jego działalności siłą rzeczy decydują największe
i najbogatsze państwa.
Międzynarodowy Fundusz Walutowy(MFW) –
powstał w 1947 roku, także na mocy umów z Bretton
Woods, z inicjatywy USA. Celem działalności jest
udzielanie pomocy krajom członkowskim na stabilizację
walut, ułatwianie międzynarodowej współpracy
walutowej, przywrócenie w świecie wymiany
wielostronnej. MFW udziela także pożyczek rządom
państw, prowadząc ścisłą kontrolę nad gospodarką
pożyczkobiorcy, która obejmuje ograniczenie wydatków
rządowych i wzrostu płac.
INNE ORGANIZACJE
WYSPECJALIZOWANE ONZ
UNCTAD (Konferencja Narodów Zjednoczonych do
Spraw Handlu i Rozwoju) – organizacja powstała w 1964
roku. W jej ramach następuje promocja handlu
międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem
potrzeb rozwojowych państw słabo rozwiniętych.
UNCTAD przygotował też program surowcowy,
składający się ze wspólnego funduszu na cele
finansowania międzynarodowych zapasów, wzajemnego
powiązania wzrostu cen surowców i wyrobów
przemysłowych oraz systemu międzynarodowych umów
towarowych.
WTO (Światowa Organizacja Handlu) – powstała w
1995 roku na skutek przekształcenia instniejącego od
1948 GATT(Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i
Handlu). Celem organizacji jest liberalizacja handlu
międzynarodowego w drodze negocjowanych redukcji
ceł
Klauzule stosowane przez członków WTO:
- klauzula wzajemności - państwo zobowiązuje się traktować towary, usługi itp.
drugiego państwa w ten sam sposób, w jaki to drugie państwo traktuje jego towary,
usługi, itp.
- klauzula narodowa - każde państwo zobowiązuje się traktować towary, usługi,
itp. Innego państwa tak jak swoje własne.
- klauzula najwyższego uprzywilejowania – przyznanie drugiej stronie praw i
przywilejów, które zostały, bądź zostaną przyznane państwu trzeciemu
WYBRANE ORGANIZACJE
GOSPODARCZE SKUPIAJĄCE
GRUPY PAŃSTW
 Obszar preferencyjnego handlu – obniżenie taryf celnych
 Strefa wolnego handlu – likwidacja ceł wewnątrz ugrupowania( kraje
podpisujące umowę o stowarzyszeniu znoszą cła i ograniczenia ilościowe
w handlu między sobą, pozostawiając równocześnie narodowe taryfy
celne i politykę handlową wobec krajów trzecich)
 Unia celna – brak ceł i innych ograniczeń wewnątrz i wspólna taryfa
celna(państwa tworzą wspólną taryfę celną oraz ujednolicają politykę
handlową wobec krajów trzecich)
 Unia gospodarcza – wspólny rynek połączony z harmonizacją polityki
gospodarczej(pojawiają się możliwości koordynowania polityki
monetarnej)
 Pełna integracja gospodarcza – unia gospodarcza wzmocniona wspólną
walutą i jednolitą polityką kursową i pieniężną
Nazwa- data
Państwa
członkowskie
Cele – osiągnięte,
zamierzone *
Europejskie
Stowarzyszenie
Wolnego Handlu
(EFTA) – 1960
Norwegia, Szwajcaria,
Islandia, Liechtenstein
Strefa wolnego handlu
Środkowoeuropejska
Strefa Wolnego Handlu
(CEFTA) -1992
Państwa Europy
Środkowej, w tym
Polska
Zahamowanie spadku
wzajemnych obrotów
handlowych
Północnoamerykańska
Strefa Wolnego Handlu
USA, Meksyk, Kanada
Strefa Wolnego Handlu
Organizacja
Współpracy
Gospodarczej i rozwoju
(OECD) -1960
Ok. 30 najbardziej
rozwiniętych krajów
świata(w tym Polska od
1996 roku)
Stymulacja rozwoju
państw członkowskich
Organizacja Państw
Eksporterów Ropy
Naftowej(OPEC) – 1960
Arabia Saudyjska, Iran,
Irak, Wenezuela, ZEA,
Kuwejt, Nigeria, Libia,
Indonezja, Algieria,
Katar
Koordynacja polityki
krajów związanej z
wydobyciem i
eksportem ropy
naftowej
GLOBALIZACJA
CZYM
JEST GLOBALIZACJA?
Globalizacja to zespół procesów, które prowadzą do
ujednolicenia społeczno-gospodarczego i politycznego
na świecie. Największa skala tego zjawiska widoczna
jest na przełomie XX i XXI wieku, głównie za sprawą
rozwoju technologii, łączności oraz ogólnodostępnych
mediów.
PRZEJAWY
GLOBALIZMU
- Błyskawiczne przekazywanie informacji(dzięki sieci
internetowej, telefonii, telewizji satelitarnej)
- Szybki wzrost wymiany handlowej
- Swobodny przepływ kapitałów i inwestycji
- Liberalizacja przepisów i znoszenie ograniczeń w
przekraczaniu granic między państwami
- Rozwój środków transportu