Praca z uczniem autystycznym
advertisement
Praca z uczniem autystycznym Autyzm (gr.autos) – sam Rozległe zaburzenie neurorozwojowe pojawiające się przed 36 msc życia Praca z uczniem autystycznym • Amerykańskie Towarzystwo Autyzmu podaje, że na cięższe lub lżejsze formy schorzenia cierpi jedno dziecko 1 na 150 • Brytyjskie Narodowe Towarzystwo Autystyczne mówi o 1 przypadku na 100 osób. • Należy więc uznać, że w Polsce żyje ok. 250350 tys. osób z różnymi formami autyzmu. Praca z uczniem autystycznym • Genetycy – odnotowują uszkodzenia na chromosomie 7 i na chromosomach 3., 4. i 11. Mówi się, że może być 4-6 głównych genów i 20-30 innych,przyczyniających się do lżejszych postaci autyzmu. • Immunolodzy – dostrzegają dysfunkcje układu odpornościowego, których pierwotną przyczyną mogło być narażenie organizmu niemowlęcia na szczepienia (często eufemistycznie nazywane „ochronnymi”). • Gastrolodzy mówią o zaburzeniach w pracy układu pokarmowego, w trawieniu glutenu i kazeiny, „dziurawych jelitach”, brakach enzymatycznych, infekcjach drożdżakami z rodziny candida… • Psycholodzy wskazują na braki w teorii Praca z uczniem autystycznym umysłu, czyli funkcji mózgu, która pozwala przewidywać reakcje i sposób myślenia innych ludzi. • Neurolodzy – widzą deficyty w rozwoju komórek lustrzanych, które są niezbędne do uczenia się przez naśladowanie. Także - w przekaźnictwie neurotransmiterów (integracji sensorycznej), stąd w autyzmie problemy z odbiorem zmysłowym świata: dźwięki mogą ranić, podobnie światło, dotyk… ale mogą też te impulsy być zbyt słabe, Praca z uczniem autystycznym Rodzice mają poważny problem życiowy: • dziecko nie uczy się przez naśladowanie, • nie rozumie mowy, • nie umie komunikować swoich potrzeb, • ma poważne trudności w rozumieniu relacji społecznych • pozornie nie odczuwa potrzeby nawiązywania takich więzi • dziecko nie patrzy w oczy, • nie przytula się do mamy. Uwaga: Dziecko, które nie słyszy bierze mamę za rękę i doprowadza do przedmiotu swoich pragnień, pokazuje palcem: chcę TO. Dziecko z autyzmem w takiej sytuacji KRZYCZY! Praca z uczniem autystycznym Autyzm symptom (objaw) syndrom (zespół objawów) Praca z uczniem autystycznym Uwarunkowania funkcjonowania dziecka z autyzmem ● brak elastyczności poznawczej ● trudności w myśleniu perspektywicznm ● trudności w rozumieniu i odpowiadaniu na sygnały emocjonalne ● trudności w rozumieniu sensu ● amorficzne poczucie czasu ● problemy z uwagą ● obniżenie umiejętności w sytuacjach stresowych ● nieprawidłowe przetwarzanie bodźców sensorycznych Praca z uczniem autystycznym Ograniczony, sztywny repertuar zachowań, zainteresowań rytuały ● trudności w przyjęciu zmian w otoczeniu ● zachowania stereotypowe, w tym autostymulacje ● zdolności wysepkowe (5-15%populacji osób z autyzmem) ● Praca z uczniem autystycznym W interakcjach z dziećmi: brak potrzeby kontaktu z dziećmi ●unikanie zabawy z dziećmi ●zabawy „obok” ●nieadekwatne zachowania społeczne i emocjonalne z uwagi na nieumiejętność odczytywania i interpretowania zachowań innych ludzi ● Praca z uczniem autystycznym Nieprawidłowości w przebiegu interakcji społecznych z dorosłymi ●zaburzenia przywiązania emocjonalnego, unikanie kontaktu wzrokowego i fizycznego nie różnicowanie zachowań wobec rodziców i obcych ● Praca z uczniem autystycznym Dla dzieci z autyzmem często obsesje są sposobem radzenia sobie ze stanami lękowymi – dzięki obsesjom świat staje się bardziej przewidywalny i dlatego bezpieczniejszy. ● Całkowite odrzucenie obsesji byłoby więc dla dzieci ogromnie stresujące. ● Należy pamiętać o nadwrażliwości czy lękach innych niż normalne. Unikać więc należy okoliczności, które Praca z uczniem autystycznym mogłyby je powodować, albo zawczasu dobrze się przygotowujmy. ● Nigdy nie należy zmuszać dziecka do niczego, co powoduje u niego reakcje awersyjne – czekać należy, aż będzie gotowe ● Wiele dzieci ma obsesyjne zainteresowania, np. zainteresowanie zwierzętami, samochodami czy mapami. ● Generalna zasada: jeśli jakaś obsesja jest użyteczna, lepiej jest ją rozwijać i spróbować przekazać dziecku Praca z uczniem autystycznym Zaburzenia zdolności komunikowania się werbalnego i niewerbalnego ● ilościowe ● jakościowe, np. echolalia ● w pragmatycznym użyciu języka Praca z uczniem autystycznym Zaburzenia ilościowe zdolności komunikowania się ● werbalnego :całkowity brak mowy, opóźnienie w rozwoju mowy, mowa ograniczona do schematu reagowania bodziec-reakcja niewerbalnego: uboga mimika i gestykulacja, mimika nieadekwatna, niezdarny język ciała, nietaktowny język ciała ● Praca z uczniem autystycznym Zaburzenia zdolności komunikowania się jakościowe echolalie bezpośrednie, pośrednie, funkcjonalna ● nieprawidłowe użycie zaimków ● neologizmy ● dosłowne rozumienie metafor, idiomów, żartów ● szczere uwagi ● nieprawidłowa mowa ● Praca z uczniem autystycznym Zaburzenia zdolności komunikowania się pragmatyczne niezdolność do wysławiania się naprzemiennego ● brak potrzeby komunikowania się ● niezdolność do symbolicznego użycia przedmiotów ● słabe używanie prozodii ● Praca z uczniem autystycznym Problemy ze zrozumieniem znaczenia słów, które są kierowane do dziecka ● ● Często ignorują słowa, których nie rozumieją. Czasem rozumieją słowa w sposób bardzo dosłowny, bardziej niż młodsze dzieci. ● Zdarzają się problemy ze słowami, które mają wiele znaczeń, trudno jest ogarnąć kontekst. Nawet zwrot tak częsty jak np “Zgadza się” bywa mylący, aż do chwili, gdy wyjaśni się, że znaczy on to samo co “To prawda”. Dla dziecka słowo może znaczyć coś innego niż dla nas. ● Praca z uczniem autystycznym Podstawowa zasada przydatna w pracy z dziećmi: Gdy coś powiesz – zapomni, Gdy coś pokażesz – zapamięta, Gdy pozwolisz działać – zrozumie. Praca z uczniem Ważne aby dziecko czuło, żeautystycznym ono też ma pewną dozę kontroli, ● ● Ważne aby dziecko czuło, że liczą się jego myśli. ● Dawanie możliwości wyboru. Jeśli zachowania, które naśladuje dziecko , są niewłaściwe, należy dać mu do zrozumienia, że to właśnie to zachowanie, a nie jego naśladowanie, jest niepożądane. ● ● Umiejętności naśladowania trzeba uczyć w autyzmie. Praca z uczniem autystycznym Problemem może być połączenie w całość najprostszych sekwencji wydarzeń. Stąd np. zanim wyjdzie się z dzieckiem z domu, szkoły należy powiedzieć mu co będziemy robić. ● Kiedy dziecko widziało już parę razy, jak się coś robi, zaczynamy opowiadać, co i dlaczego robimy. Potem pytamy: “Dlaczego władamy ubrania do suszarki?” “Czyja to koszula?” “Jak się to robi?” “Skąd to wiesz?” “Do czego używamy pralki?” ● Praca z uczniem autystycznym Jeśli dziecko ma kłopoty z przechodzeniem od jakichś odosobnionych czynności do innych, można przygotować mu kartki ze wskazówkami, jak to zrobić. Są bardziej przydatne niż słowa. np. ubieranie się Na kartce umieszczamy 1. tytuł 2. ponumerowane kolejno kroki, które należy wykonać. Pomaga to czuć się dziecku bardziej samodzielnym; sposób ten zmniejsza także liczbę poleceń, które wydaje się, Praca z uczniem autystycznym Należy mówić dziecku, jakie zachowanie jest właściwe, a nie tylko jakie jest złe. ● Jeśli częściej mówi się dziecku o rzeczach, które robi źle, niż o rzeczach, które robi dobrze, jest się na prostej drodze do emocjonalnej katastrofy. Mówić więc należy co ma robić. ● Wzięcie do z ręki kredki czy ołówka i zaczęcie Praca uczniem autystycznym rysowania jest niezmiernie trudne ( palce są nienaturalnie długie i bardzo słabe, ktoś jest perfekcjonistą i nie może pogodzić się z myślą o ćwiczeniu, ktoś nie potrafił zdecydować, w którym miejscu zacząć rysować czy pisać). ● Przy nauce pisania i rysowania ważne jest prowadzenie ręki. Po jakimś czasie dziecko jest w stanie przewidzieć ruchy osoby wspomagającej i powoli można przekazywać mu kontrolę ● Zdecydowanie łatwiej jest przerysować coś niż narysować coś zupełnie nowego, coś, czego nie ma się ● Praca z uczniem1. autystycznym Uczyć należy dziecko JAK komunikować się (system) i DLACZEGO komunikować się (interakcja). ● DOBRA jest komunikacja wielomodalna (łącząca gesty, ilustracje, słowa, przedmioty),która pomaga dziecku szybko nauczyć się zarówno sposobów jak i powodów komunikacji. Reagujmy na wyrażany przez dziecko zamiar komunikowania się zawsze, gdy tylko jest to możliwe, bez względu na to, czy posługuje się ono słowem mówionym, gestem, ilustracją, przedmiotem, itp. ● Praca z uczniem autystycznym Bardzo trudno jest zrozumieć słowa takie jak: prawie, niedługo, jak (kiedy), potem, później, przedtem, wszystko, oraz tym podobne. Można zacząć od jakiejś bardzo typowej wypowiedzi, którą potem ujmuje się w sposób bardziej konkretny. Na przykład: “Jak pokolorujesz obrazek, możesz pobawić się kolejką.” Z czasem: “Najpierw pokoloruj obrazek.” (pauza) “Potem pobaw się kolejką” ●Należy podawać dziecku uzasadnienie poleceń “Załóż kurtkę. Wychodzimy na dwór”. ● Praca z uczniem autystycznym Problemem są zaimki. Do czasu opanowania zaimków, nigdy nie jest pewne, o kim się mówi, chyba że zamiast zaimków używało się imion czy gestów. Kiedy mówię: “Chcesz usiąść?”, może pomyśleć, że pyta się , czy to ja sam chcę usiąść. ● Dzięki odpowiedniej liczbie konkretnych przykładów, pomysłowych gier i upływowi czasu ich użycie staje się jasne. Może w tym pomóc odgrywanie sprzeczek, np.: “To moje!” “Nie, to moje!”; “Ty to zrób!” “Nie, ty to zrób!”; “Twoja kolej.” “Moja kolej.” ● Praca z uczniem autystycznym Unikać w wypowiedziach mówienia w 3 osobie “Pani zrobi” - Zrobię , “Ania/Tomek namaluje” – “Namaluj” ● Jeśli połączy się problemy z zaimkami z nieumiejętnością zrozumienia, na które słowa należy zwracać uwagę, łatwo zrozumieć, dlaczego tak często dzieci nie są w stanie pojąć, co się do nich mówi. ● Czasami ułatwia zrozumienie robienie przerw między poszczególnymi częściami zdania. ● Praca z uczniem autystycznym Wizualne pomoce, wykorzystywane do komunikowania się z dziećmi z autyzmem są bardzo ważne, ponieważ: ● »» są niezmienne w czasie, »» przyciągają i zatrzymują uwagę, »»wykorzystują silną modalność uczenia się, »» zmniejszają obawy, Praca z uczniem autystycznym Słowo drukowane, ilustracja jest dla dziecka rzeczywista i prawdziwa ● ● ● ● Wyjaśnienia mówione – nie zawsze. Czytanie, oglądanie pomaga w przypominaniu sobie przez dziecko i przetwarzaniu informacji. Jest kluczowe dla kontroli jego zachowania. Praca z uczniem autystycznym ● Skuteczną metodą bywa użycie słów w celu przyciągnięcia uwagi. Niektóre dzieci komunikują się używając zwrotów, które usłyszały w telewizji. Warto podsuwać sformułowania, które mogą mu się przydać. ● Pomocnym może być opracowanie pewnego systemu komunikowania się z użyciem modalności wizualnej. ● Praca z uczniem autystycznym W miarę możliwości należy odpowiadać na pytania, ponieważ dopóki tego się nie zrobi, dziecko raczej nie przestanie ich zadawać. Poza tym może wpaść w nawyk powtarzania tego, co mówi. ● Powoli należy dawać mu do zrozumienia, że czasem musi poczekać na swoją kolej (np. zabawa z piłeczką jako atrybutem pozwalającym na zabranie głosu). ● Praca z uczniem autystycznym Czasem dzieci nie odpowiadają na zadawane pytanie, ponieważ nie zdają sobie sprawy, że jest to pytanie. Jeśli zacznie się wypowiedź od słów ● “Chciałbym zadać ci pytanie” czy “Chciałbym z tobą porozmawiać”, „Odpowiedz na moje pytanie, proszę” pomoże mu to zrozumieć, że oczekuje się na odpowiedź. Praca z uczniem autystycznym Jeśli zaczynamy mówić i w pewnym momencie dziecko przestaje na nas zwracać uwagę, zacznijmy wszystko od nowa. ●Odwracanie twarzy dziecka w naszym kierunku nie zawsze skutecznie przyciąga jego uwagę. ● Praca z uczniem autystycznym Należy zająć się uczeniem słów opisowych i określających położenie. ●Słów określających położenie można uczyć dziecko każąc mu, by kładło różne rzeczy w określonych miejscach. Podobnie jest ze np. ze słowami “gładki” i “szorstki” powtarzając te słowa, przy jednoczesnym dotykaniu odpowiednio gładkich i szorstkich przedmiotów. ●
