problemy narkotykowe i narkomania
advertisement
Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej i Zdrowotnej PROBLEMY NARKOTYKOWE I NARKOMANIA W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W 2008R. - RAPORT- Kielce listopad 2009 opracowanie: Agnieszka Lopart-Starmach Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej i Zdrowotnej 0 Spis treści I. WPROWADZENIE .............................................................................................................. 2 II. CZYNNIKI SPECYFICZNE I DIAGNOZA NARKOMANII W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM ....... 2 Diagnoza narkomanii ................................................................................................................... 3 Dostępność narkotyków .................................................................................................... 10 Konsekwencje zdrowotne i społeczne zażywania narkotyków .................................................. 11 III. DZIAŁANIA PODEJMOWANE W WOJEWODZTWIE ŚWIETOKRZYSKIM MAJĄCE NA CELU OGRANICZENIE ZJAWISKA NARKOMANII .............................................................................. 16 Działania podjęte przez Samorząd Województwa Świętokrzyskiego ............................................. 16 Działania podjęte przez wybrane gminy i instytucje województwa świętokrzyskiego .................. 21 Leczenie, rehabilitacja, readaptacja społeczna i ograniczanie szkód zdrowotnych ....................... 24 IV . STRESZCZENIE ............................................................................................................. 26 V . WNIOSKI I REKOMENDACJE ............................................................................................ 27 VI . BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................. 28 1 I. WPROWADZENIE "Narkomania - słowo, które kojarzyło się nam przez dziesiątki lat z najgorszymi sprawami gatunku ludzkiego, przyrównywane do zbrodni, zboczeń i moralnego dna - jest naprawdę określeniem okrutnego w swej wymowie stanu duszy i ciała człowieka, który nie potrafi żyć we współczesnym świecie, wymagającym bezwzględnego przystosowania się do napięć, konfliktów, szczurzego wyścigu, którego upragnionym końcem ma być za wszelką cenę sukces" - tak narkomanię określił Marek Kotański w książce pt. „Ty zaraziłeś ich narkomanią”. Narkomania jawi się więc nie tylko jako problemem medyczny, ale nade wszystko jako zjawisko społeczne, wynikające głownie z jej rozmiarów, które zdają się nie mieć granic. Tym groźniejsza, że jest nieuleczalną, nawracającą chorobą, której skutki są najdramatyczniejsze ze wszystkich uzależnień, i nie ma skutecznego sposobu jej leczenia ani też powstrzymania jej rozwoju. Niezwykle groźnie jest także zjawisko dotyczące obniżenia się wieku osób sięgających po środki odurzające. Według serwisu www.narkomania.akcjasos.pl, w roku 1980 w szkołach podstawowych było ok. 880 osób odurzających się ( w tym 1/7 systematycznie), natomiast już w roku 1985 – zaledwie pięć lat później już ok. 3340. Co raz młodsi sięgają po narkotyki. Z badań CBOS wynika, że co szósty uczeń gimnazjum conajmniej raz palił marihuanę (www.narkomania.akcjasos.pl). W 1973 roku w rejestrze Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej umieszczono nazwiska 801 narkomanów. Narkomania w Polsce nie jest wcale zjawiskiem nowym. Począwszy od przełomu XIX i XX wieku narkotyki zyskiwały sobie coraz większą popularność. Początkowo będąc domeną wybranych kręgów społecznych np. środowisk artystycznych poszukujących nowych inspiracji, poprzez zamożniejszą część społeczeństwa gdzie bycie „morfinistą” było w dobrym tonie, aż do uzależnienia od eteru w środowisku mniej zamożnym, zwanego „narkotykiem dla ubogich”. II. CZYNNIKI SPECYFICZNE I DIAGNOZA NARKOMANII W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM Województwo świętokrzyskie to jedno z najmniejszych województw w Polsce. Powierzchnia, którą zajmuje to 11 710,20 km kwadratowe, stanowi to ok. 3,7 % powierzchni Polski. Świętokrzyskie zamieszkuje około 1 275 550 tys. osób, co stanowi zaledwie 3,4% ludności Polski. W Polsce na 1 km kwadratowy przypada średnio 122 osoby, natomiast w województwie świętokrzyskim 109. Powiaty, które są najbardziej zaludnione, to te leżące na północy, czyli skarżyski i ostrowiecki. Najsłabiej zaludnione powiaty to włoszczowski oraz opatowski. Województwo świętokrzyskie terytorialnie obejmuje: 2 14 powiatów: 13 ziemskich, 1 grodzki 102 gminy w tym: 5 miejskich, 26 miejsko-wiejskich, 71 wiejskich Struktura demograficzna w województwie kształtuje się inaczej niż w kraju. Wśród mieszkańców dominuje ludność wiejska 54,7% ( w kraju 38,7%). W miastach mieszka 45,3% (w kraju 61,3%). Powszechność narkotyków wcześniej była problemem głównie dużych miast, dzisiaj są obecne w miasteczkach, a nawet na wsiach, gdzie docierają dealerzy narkotykowi. Przewaga społeczności wiejskiej w województwie świętokrzyskim z pewnością ma znaczący wpływ na wskaźniki dotyczące narkomanii z jednej strony. Z drugiej natomiast, na podstawie corocznych ankiet z działań podjętych przez gminy w zakresie przeciwdziałania narkomanii wynika, że w gminach problem narkomanii jest problemem często marginalizowanym bądź w ogóle niedostrzeganym. W Polsce, w ciągu ostatnich dwudziestu lat, przeprowadzono wiele lokalnych i regionalnych badań ankietowych wśród młodzieży szkolnej na temat używania różnych substancji psychoaktywnych. Zrealizowano również kilka badań na próbach ogólnopolskich. Badania te, z nielicznymi wyjątkami, prowadzone były przez różne zespoły badawcze, przy użyciu nieporównywalnych kwestionariuszy, na różnie zdefiniowanych populacjach, przy odmiennych sposobach doboru próby. Nie pozwalają one zatem, w przeważającej większości, na precyzyjne śledzenie trendów w rozwoju zjawiska, czy dokładne odwzorowanie jego terytorialnego zróżnicowania. DIAGNOZA NARKOMANII Na podstawie informacji przesłanych przez gminy województwa świętokrzyskiego wynika, że problem narkotyków w województwie kształtuje się następująco: w 2007r. problem narkotyków wystąpił w 44 gminach 44 gminy nie wskazały występowania problemu z 14 gmin brak danych w 2008r. 53 gminy jednoznacznie potwierdziły brak występowania narkotyków 3 49 gmin potwierdziło występowanie, bądź pojawienie się w tym 30 gmin uznało zjawisko za bardzo znikome, określając je mianem: narkotyków, incydentalnego, marginalnego, okazjonalnego-niejednokrotnie były to pojedyncze przypadki w 16 gminach, głownie są to gminy miejskie, narkotyki zostały zauważone jako problem w 2 gminach narkotyki pojawiły się w roku szkolnym 2008/2009 Trudno jednoznacznie odnieść się do powyższych danych biorąc pod uwagę fakt, iż w 2008r.na 102 gminy województwa świętokrzyskiego w 26 gminach zostały przeprowadzone diagnozy lub anonimowe ankiety wśród uczniów w szkołach w 76 gminach zjawisko narkomanii nie było diagnozowane Analiza otrzymanych danych wykazała, że we wszystkich gminach województwa świętokrzyskiego w 2008r. prowadzone były działania profilaktyczne, skierowane głównie do uczniów lokalnych szkół. Wyjątek stanowią jedynie 2 gminy, które nie podjęły żadnych działań. Liczba gmin, które opracowały gminny program przeciwdziałania narkomanii lub opracowały wspólny gminny program przeciwdziałania uzależnieniom w województwie świętokrzyskim w latach 2006-2008 kształtuje się następująco: 2006 – 87 2007 – 93 2008 – 100 WYSTĘPOWANIE NARKOTYKÓW W GMINACH WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO – DANE ZA 2008R. LP. MIEJSCOWOŚĆ CZY BYŁA CZY GMINA PRZEPROWA POSIADA -DZANA PROGRAM W 2008R. PRZECIWDZI DIAGNOZA AŁANIA NARKOMANII / NARKOMANII ANKIETY W SZKOŁACH CZY NA TERENIE GMINY WYSTEPUJĄ NARKOTYKI 1. Baćkowice tak nie nie 2. Bałtów tak nie tak sporadycznie wśród uczniów szkoły gimnazjalnej i średniej 3. Bejsce tak nie nie 4. Bieliny tak nie 5. Bliżyn tak tak 6. Bodzechów tak nie nie 7. Bodzentyn tak nie tak incydentalnie w szkołach 8. Bogoria tak tak nie nie Ankiety w gimnazjum w 2006r. wykazały brak narkotyków. tak incydentalnie, 1 osoba zażywająca kleje 4 9. Brody tak trudno jest określić skalę z powodu braku przeprowadzonych badań. tak Marginalnie. Diagnoza była przeprowadzana w 2007 roku na podstawie której wywnioskowano, że zjawisko narkomanii występuje marginalnie. tak co piaty uczeń III klasy gimnazjum i 39% uczniów II klasy szkoły ponadgimnazjalnej przyznaje się do kontaktów ze środkami odurzającymi (najczęściej jest to marihuana). 2% gimnazjalistów i 28% uczniów szkół ponadgimnazjalnych miało kontakt ze środkami odurzającymi w okresie 30 dni przed badaniem. 39% uczniów szkół średnich spotkało w szkole osobę rozprowadzającą narkotyki a poza szkołą – 61%. Wśród gimnazjalistów odpowiednio: 17% i 37%. Młodzi ludzie mają przekonanie, że w narkotyki można najprędzej zaopatrzyć się na dyskotece czy w pubie, ale kupno środka odurzającego w innych miejscach też nie jest trudne. tak incydentalnie tak nie 10. Busko-Zdrój tak nie 11. Chęciny tak tak 12. Chmielnik tak nie 13. Czarnocin tak tak , nie 14. Ćmielów tak nie nie 15. Daleszyce tak nie nie 16. Dwikozy tak tak 17. Działoszyce tak nie 18. Fałków tak nie nie 19. Gnojno tak nie nie 20. Gowarczów tak nie nie 21. Górno tak nie nie 22. Imielno nie nie nie 23. Iwaniska tak nie nie 24. Jędrzejów tak tak 25. Kazimierza Wielka tak tak tak 30% miało propozycję nabycia narkotyków. Z 73% badanych uczniów rozmawiali rodzice nt. uzależnień. tak nie jest to bardzo nasilone zjawisko tak Z przeprowadzonej diagnozy wynika, ze w szkołach podstawowych klas VI -5% dzieci miało kontakt z narkotykami, w II klasach gimnazjów -17% a w II klasach ponadgimnazjalnych 23%.Dostępność narkotyków w szkołach określono następująco (w tych samych klasach) w podstawówkach – 0%, gimnazjach -13%, w ponadgimnazjalnych 15%. Jako miejsca nabycia narkotyków uczniowie wskazali głównie puby i dyskoteki. Na pytanie ile osób z twojego otoczenia zażywa narkotyki, w szkole podstawowej 90% odpowiedziało, że nikt, w gimnazjum 48% - nikt; 26% incydentalne przypadki. Natomiast w szkołach ponadgimnazjalnych 42% - nikt; 39% okazjonalnie. tak Spośród 458 ankietowanych uczniów gimnazjów-1,09% zetknęło się bezpośrednio z narkotykami, zażywało narkotyki. 17,3% - co 6 uczeń był namawiany na spróbowanie narkotyków. 5 26. Kielce tak tak tak Ponad 20% badanej młodzieży miało kontakt z narkotykami- 23,9% przyznaje się do tego, że już próbowali narkotyków. Spośród wszystkich badanych 5% jest wyraźnie zagrożonych uzależnieniem od narkotyków, a 1,4% to osoby prawdopodobnie już uzależnione. Do eksperymentowania z marihuaną i haszyszem przyznało się 34,6% uczniów szkół zawodowych, 24% licealistów, 13,4% gimnazjalistów. W grupie najwyższego ryzyka uzależnieniem od narkotyków są uczniowie szkół zawodowych. Częstotliwość zażywania narkotyków wzrasta w wakacje. Tak twierdzi 12,7% uczniów szkół zawodowych, 6,5 % licealistów oraz prawie 5% gimnazjalistów. Badania dowodzą że stopień zagrożenia narkomanią u dziewcząt i chłopców jest podobny, jednakże dziewczęta zaczynają wcześniej zażywać narkotyki niż chłopcy, 9% z badanych dziewcząt pierwszy raz zażyła narkotyk w wieku 11 lat. 27. Kije tak nie nie 28. Klimontów tak nie nie 29. Kluczewsko tak tak nie 30. Końskie tak tak tak Z badań przeprowadzanych w ramach programu profilaktycznego „NOE” w szkołach gimnazjalnych w 2008r. wynika, że po narkotyki częściej sięgają chłopcy – średnio 4% deklaruje kontakt z narkotykami, podczas gdy w roku 2007 było to zaledwie 0,8%. Wśród gimnazjalistów najczęściej zażywane narkotyki to: marihuana, grzybki halucynogenne, skun, amfetamina, haszysz, extaza. 31. Koprzywnica tak nie nie 32. Krasocin tak tak nie 33. Kunów tak nie nie 34. Lipnik tak nie nie 35. Łagów tak nie nie 36. Łączna tak nie nie 37. Łoniów tak tak nie Ok. 3-4 lata temu była interwencja że na dyskotece ktoś próbował rozprowadzać narkotyki 38. Łopuszno tak nie nie 39. Łubnice nie nie nie 40. Małogoszcz tak nie tak incydentalnie 41. Masłów tak nie tak 42. Michałów tak nie nie 43. Miedziana Góra tak nie tak incydentalnie 44. Mirzec tak tak nie 45. Mniów tak nie 46. Morawica tak nie 47. Moskorzew tak nie 48. Nagłowice tak nie 49. Nowa Słupia tak nie tak incydentalnie tak incydentalnie nie tak incydentalnie tak Incydentalnie 1 przypadek w 2007r. 6 50. Nowy Korczyn tak nie tak 51. Obrazów tak nie nie 52. Oksa tak nie nie Ok. 3-4 lata zdarzył się 1 incydentalny przypadek w gimnazjum. 53. Oleśnica tak nie nie 54. Opatowiec tak nie nie 55. Opatów tak tak tak eksperymentalnie 56. Osiek tak nie nie tak Do badań dobrane zostały drogą losowo tylko dorosłe osoby zamieszkałe w Ostrowcu Świętokrzyskim i uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Uczniowie klas szóstych szkół podstawowych i szkół gimnazjalnych zostali przebadani wszyscy, którzy obecni byli na zajęciach szkolnych w dniu przeprowadzania badań – łącznie 10 000 osób. W celu pozyskania informacji dodatkowych na temat zjawiska narkomanii - sięgnięto do źródeł pierwotnych tj. danych Policyjnych, MOPS, Ośrodka Interwencji Kryzysowej, Rodzinnej Poradni Profilaktyki i Terapii Uzależnień, ŚTZPS „Kuźnia”, Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Przeprowadzona diagnoza pozwala na przybliżona ocenę zagrożeń związanych z narkomanią. użycia narkotyków przez badaną młodzież: W szkołach podstawowych – 5,39%, w szkołach gimnazjalnych – 25,46%, w szkołach ponadgimnazjalnych – 43,03%, średnio 33,81%. Wyraźnie spada wskaźnik proponowania narkotyków młodzieży szkolnej. Niemniej jednak dostaje taką propozycję co czwarty uczeń gimnazjum i prawie co drugi uczeń szkoły ponadgimnazjalnej Analizując lata 2006-2008, Z analizy danych wynika, że poziom używania narkotyków jest na podobnym poziomie, oprócz szkół ponadgimnazjalnych w których wskaźnik wyraźnie spadł po 2006 roku. tak incydentalnie 57. Ostrowiec Św. tak tak 58. Ożarów tak nie 59. Pacanów tak nie tak 60. Pawłów tak nie nie 61. Piekoszów tak nie 62. Pierzchnica tak tak 63. Pińczów tak nie tak nie tak marginalnie. Diagnoza jest przeprowadzana co 4 lata. Ostatnio przeprowadzana była w 2006r. następna planowana jest na 2010r. Z ankiet przeprowadzonych wśród uczniów wynika, że problem narkomanii występuje marginalnie. 64. Połaniec tak tak Incydentalnie. W 2008r. 1 przypadek. tak Ankietowano uczniów SP. klas V-VI oraz gimnazjum. Żaden z uczniów nie brał narkotyków, 12% uczniów wie gdzie nabyć narkotyki, 3,5% zna osoby ze swojego otoczenia , które miały styczność z narkotykami. W gimnazjum natomiast 99,96% uczniów nie brało narkotyków, 27,2% ankietowanych zna osoby ze środowiska pozaszkolnego, które biorą narkotyki, 34,6% wie gdzie nabyć narkotyki. 7 tak narkotyki sporadycznie zaczęły się pojawiać w 2008r. w okresie wakacji tak incydentalne nie Były przeprowadzane anonimowe ankiety w szkole 13-16 lat dla 250 uczniów ankieta anonimowo, z których jednoznacznie wynika brak zjawiska na terenie gminy. Natomiast incydentalnie pojawił się 1 przypadek w 2006r. 65. Radków tak nie 66. Radoszyce tak nie 67. Raków tak tak 68. Ruda Maleniecka tak nie nie 69. Rytwiany tak tak tak Pojawiły się pierwsze podejrzenia zażywania narkotyków w szkołach. 70. Sadowie tak nie nie 71. Samborzec tak nie nie 72. Sandomierz tak nie tak 73. Secemin tak nie nie tak Ankiety w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych wykazały, że problem narkomanii w śród młodzieży nie istnieje, co jest sprzeczne z informacjami pozyskanymi podczas okazjonalnych rozmów, z których wynika, że liczba osób eksperymentujących z narkotykami jak i dostępność narkotyków wzrasta. tak 17% - co szósty uczeń III klasy gimnazjum i 38% uczniów klas szkól ponadgimnazjalnych przyznaje się do kontaktów ze środkami odurzającymi. Tylko co trzeci badany wyraził przekonanie, że posiada wiedzę o działaniu środków odurzających. 37% badanych ze szkół ponadgimnazjanych oraz 25% uczniów gimnazjum rozmawiało z rodzicami na temat narkotyków. Nabycie narkotyków nie stanowi trudności, co w odpowiedziach potwierdzili badani uczniowie. tak marginalnie 74. Sędziszów tak tak 75. Sitkówka-Nowiny tak tak 76. Skalbmierz tak nie 77. Skarżysko Kościelne tak nie nie tak tak tak Młodzież szkół w Skarżysku Kam. problem narkotyków postrzega jako marginalny. Jednak ankiety wskazują na stosunkowo duży kontakt uczniów z narkotykami. W klasach VI -6% uczniów miało kontakt z narkotykami, w klasach III gimnazjalnych -18%, natomiast w ponadgimnazjalnych – 28%. Niemal co piąty uczeń gimnazjum i więcej niż co czwarty uczeń szkoły ponadgimnazjalnej przyznaje się do kontaktów ze środkami uzależniającymi. Zjawisko narasta począwszy od lat 90. 79. Słupia Jędrzejowska tak nie nie 80. Słupia Konecka tak nie nie 81. Smyków tak nie nie 82. Sobków tak nie nie 83. Solec-Zdrój tak nie tak w niewielkim stopniu 78. Skarżysko-Kam. 8 tak Diagnoza była przeprowadzana w 2007r. W roku 2008 badano uczniów II klas szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych- łącznie -300 uczniów. W szkołach gimnazjalnych 18,66% uczniów potwierdziło używanie narkotyków, a w szkołach ponadgimnazjalnych 19,27%. Znajomość poszczególnych narkotyków jest również wysoka. Młodzież najczęściej sięga po haszysz, marihuanę, amfetaminę . 2,25% badanych gimnazjalistów i 12,04% uczniów szkół ponadgimnazjalnych deklaruje ich użycie. Utrzymuje się systematyczny wzrost zjawiska używania narkotyków jak i ich dostępności oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. tak Marginalnie. Wyznaczono szkolnych koordynatorów ds. uzależnień. Coraz więcej młodzieży zażywa narkotyki eksperymentalnie. tak incydentalnie. Diagnoza przeprowadzana była w 2007r. W ciągu 10 lat zgłoszone były 3 przypadki narkomanii. Ok. 10 osób leczy się w poradniach – dane nieewidencjonowane. Zgłoszony był 1 przypadek w szkole. tak eksperymentalnie, okazjonalnie. Ankiety przeprowadzone w szkołach wskazały, że grupie 14-16 latków – 1% miało kontakt z narkotykami, w szkole ponadgimanzjalnej -5%. tak incydentalnie, pierwsze pogłoski pojawiły się w 2007r. tak W 2007r. przeprowadzono ankiety wśród młodzieży szkolnej w wieku 13-19 lat. Wśród 291 ankietowanych uczniów 18,3% miało kontakt z narkotykami. 84. Starachowice tak tak 85. Staszów tak nie 86. Stąporków tak nie 87. Stopnica tak tak 88. Strawczyn tak nie 89. Suchedniów tak nie 90. Szydłów tak nie nie 91. Tarłów tak nie nie 92. Tuczępy tak nie nie 93. Waśniów tak nie nie 94. Wąchock tak tak tak marginalnie ok. 3-5 osób które mogą mieć kontakt z narkotykami 95. Wilczyce tak nie nie 96. Wiślica tak nie nie tak Przeważa model eksperymentowania i okazjonalnego używania. Przy szpitalu został utworzony punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych. Zauważalny jest wzrost używalności narkotyków, głównie wśród młodzieży szkolnej tak Zjawisko narkomanii występuje, ale nie jest nasilone. 97. Włoszczowa tak tak 98. Wodzisław tak nie 99. Wojciechowice tak nie nie 100. Zagnańsk tak nie tak incydentalnie 1 zgłoszony przypadek w 2008r. 101. Zawichost tak nie nie 102. Złota tak tak tak incydentalnie , ankieta przeprowadzona w szkole wykazała, że kilkoro uczniów próbowało. 9 DOSTEPNOŚĆ NARKOTYKÓW „Wszędzie są narkotyki, wszędzie jest do nich dostęp” Marek Kotański MONAR Co dziesiąty polski gimnazjalista przyznaje, że miał kontakt z miękkimi narkotykami. W pierwszej klasie liceum narkotyków próbowało już 22% młodzieży. Tylko na przełomie czerwca i lipca pierwszego skręta zapaliło kolejne sto tysięcy młodych Polaków. Marihuana dotarła także do miasteczek i na wieś. - Branie narkotyków jest dziś modne. Dla młodych ludzi palenie trawki jest czymś normalnym. Nikogo już nie szokuje, że ktoś od czasu do czasu wypali skręta - twierdzi Janusz Sierosławski, socjolog z Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Porażka, sukces w szkole, ciężki dzień w pracy, każdy pretekst jest dobry do sięgnięcia po trawkę. Branie narkotyków zaczęło przypominać polski styl picia alkoholu: żadna impreza czy przyjęcie nie może się bez tego obejść. Młodzież wręcz nie potrafi sobie wyobrazić spotkania ze znajomymi bez trawki - tłumaczy Ewa Korpetta, psycholog z Poradni Uzależnień w Warszawie. W Kielcach, wg. Komendy Miejskiej Policji, narkotyki są dostępne praktycznie wszędzie. Młodzi ludzie biorą narkotyki, szukają sposobów, jak je zdobyć, i są one stosunkowo tanie. 10 Gdzie je kupują? W szkołach? W knajpach? Właściwie wszędzie, bo taki zakup załatwia się przeważnie na telefon. Często w lokalach, bo osoby, które chcą kupić narkotyki, tam się właśnie umawiają z dilerami. W Kielcach aż 23,2% badanych uczniów szkół zawodowych stwierdziło, że narkotyki są bardzo łatwo dostępne, 37,5% licealistów stwierdziło, że raczej łatwo je zdobyć. Na podstawie przeprowadzonych w Chęcinach badań monitoringowych w obszarze problemów alkoholowych i innych zagrożeń społecznych, 39% uczniów szkół średnich spotkało w szkole osobę rozprowadzającą narkotyki a poza szkołą – 61%. Wśród gimnazjalistów odpowiednio 17% i 37%. Marihuana jest narkotykiem, po który młodzież sięga najchętniej. Na drugim miejscu jest amfetamina, na trzecim - ecstasy. Oprócz tradycyjnych narkotyków, których ceny są zbliżone do cen ogólnopolskich, w województwie świętokrzyskim można nabyć występujący na tych terenach grzyb halucynogenny łysiczka lancetowata (Psilocybe semilanceata), którego cena za 1 szt. wynosi ok. 10gr. KONSEKWENCJE ZDROWOTNE I SPOŁECZNE ZAŻYWANIA NARKOTYKÓW Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian psychicznych pod postacią zaburzeń osobowości, obniżenia zarówno uczuciowości wyższej, jak i krytycyzmu wobec siebie i świata, często prowadzi do degradacji społecznej. Nierzadko staje się przyczyną wejścia na drogę przestępczą. Ilość postępowań wszczętych, zakończonych oraz przestępstw stwierdzonych w województwie świętokrzyskim w 2008r. prezentują poniższa tabele: USTAWA O PRZECIWDZAIAŁANIU NARKOMANII z dnia 24.IV.1997 r. WYDZ.KWP KIELCE 7 23 ILOŚĆ P-STW STW. PRZEZ J. POL. KOŃCZ. POSTEP OW /*/ 350 0 0 0 KPP BUSKO-ZDROJ 20 28 45 48 32 14 KPP JEDRZEJOW 16 14 30 30 15 1 2 2 34 35 11 1 KWP LUB KPP KPP KAZIMIERZA W. KMP KIELCE POSTĘPOWANIA WSZCZĘTE ZAKOŃCZONE PRZES TĘPSTWA STWIER DZONE PODEJRZEANI OGÓŁEM W TYM NIELETNI 193 217 382 626 228 23 KPP KONSKIE 25 27 50 143 43 4 KPP OPATOW 17 20 68 64 22 3 KPP OSTROWIEC SW. 47 59 87 90 54 16 8 14 36 36 17 0 KPP SANDOMIERZ 24 31 35 47 23 4 KPP SKARZYSKO-KAM. 21 22 267 269 20 2 KPP STASZOW 15 17 47 48 22 5 KPP STARACHOWICE 41 55 84 90 51 9 KPP WLOSZCZOWA 14 15 45 45 19 2 450 544 1560 1571 557 84 KPP PINCZOW RAZEM 11 Przestępstwa stwierdzone z ust. z dn. 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii wg głównego przedmiotu za 2008 r. Województwa Dolnośląskie Razem Art. 54 Ust. 2 Ust. Ust. Ust. pkt 1 2 1 1 1 425 Kujawsko-Pomorskie 815 Lubelskie 253 Lubuskie 440 Łódzkie Art. 53 1 1 1 168 1 Art.55 Ust. 2 pkt. 2 Ust. 1-2 Ust. 3 6 2 5 14 1 Art. 59 62 90 130 19 116 15 4 16 6 17 65 153 169 9 1 5 45 97 101 247 1 610 46 6 3 11 21 107 110 3 271 26 2 1 18 38 52 144 289 16 2 Podlaskie 210 1 9 1 1 3 8 4 35 9 9 17 122 1 1 12 28 68 108 1 1 17 77 211 773 2 4 6 5 1 4 7 50 50 2 39 58 309 Wielkopolskie 1 918 Zachodniopomorskie 832 1 KSP Warszawa 736 13 275 2 3 9 25 POLSKA 2 1 11 Ust. 2 1 5 20 81 121 166 8 10 12 19 38 1 32 3 9 42 32 32 1 81 2 1 30 57 181 4 528 48 5 119 425 827 1 651 91 3 267 5 1 129 13 4 791 43 534 46 2 3 451 6 385 33 2 1 1 475 26 8 1 2 1 1 535 68 1 365 3 178 3 433 52 22 117 Warmińsko-Mazurskie 765 55 406 Świętokrzyskie Ust. 1 9 Podkarpackie 7 Ust. 2 29 Opolskie 2 Ust. 1i3 Art. 68 Art. 64 1 2 859 Art. 63 10 562 2 Art. 62 2 562 2 174 Art. 61 313 Mazow. bez KSP Śląskie Art. 60 Ust. Ust. 1-2 3 Małopolskie Pomorskie 2 Art. 58 Art.56 84 142 34 1 693 560 95 3 652 4 2 2 2 19 1 1 1 (według substnacji, każda tabela dla innej: marihuana lub haszysz; amfetamina; ekstaz; heroina; polska heroina; kokaina, crack; LSD; substancja psychotropowa; środek dopingujacy). Województwo Dolnośląskie Kujawsko-Pomorsk. Lubelskie Lubuskie Łódzkie Małopolskie Mazowieckie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie Śląskie Świętokrzyskie Warmińsko-Mazursk Wielkopolskie Zachodniopomorskie Polska zagranica ogółem 2006 skazani ogółem skazani z ustaw 42661 23829 27925 18187 28649 27752 64852 12294 20090 13905 25567 58707 14096 23087 37383 23627 462611 326 462937 2652 1076 773 933 968 1093 3023 503 484 473 1374 2432 547 1035 1752 1214 20332 49 20381 12 skazani ogółem 40434 21965 23269 17453 25798 26810 59728 12361 19348 12064 22419 51467 12714 21804 34726 23741 426101 276 426377 2007 skazani z ustaw ogółem ustawa ustawa z 1997 z 2005 2583 13 2570 1017 6 1011 775 9 766 1011 5 1006 1035 10 1025 1214 7 1207 3224 37 3187 608 5 603 459 2 457 442 5 437 1258 7 1251 2137 35 2102 536 0 536 855 3 852 2079 6 2073 1530 7 1523 20763 157 20606 38 5 33 20801 162 20639 Każdy kontakt z narkotykami jest niebezpieczny, każdy może prowadzić do uzależnienia a w konsekwencji do śmierci. Eksperymentując z narkotykami bardzo łatwo jest je przedawkować, każdy organizm ma swój indywidualny zakres tolerancji na daną substancję. LICZBY ZGONÓW Z POWODU PRZEDAWKOWANIA NARKOTYKÓW (WG KRAJOWEJ DEFINICJI: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14) W LATACH 2004 - 2007 WG WOJEWÓDZTW Województwa Liczby zgonów wg krajowej definicji: 2004 Liczby zgonów wg Krajowej definicji: 2005 Liczby zgonów wg krajowej definicji: 2006 Liczby zgonów wg krajowej definicji: 2007 Dolnośląskie 18 33 17 9 Kujawsko-pomorskie 14 19 13 13 Lubelskie 9 9 7 4 Lubuskie 8 6 8 9 Łódzkie 19 23 34 25 Małopolskie 3 5 10 5 Mazowieckie 47 61 37 46 Opolskie 4 5 3 0 Podkarpackie 4 4 9 4 Podlaskie 4 13 7 7 Pomorskie 13 17 20 21 Śląskie 48 44 38 26 Świętokrzyskie 4 3 6 7 Warmińsko-mazurskie 6 9 4 10 Wielkopolskie 13 17 19 13 Zachodniopomorskie 17 22 9 15 Polska 231 290 241 214 Źródło: Główny Urząd Statystyczny 13 ZGONY Z POWODU PRZEDAWKOWANIA NARKOTYKÓW NA 100 000 MIESZKAŃCÓW (WG KRAJOWEJ DEFINICJI: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14) W LATACH 2004-2007 WG WOJEWÓDZTW Województwo Wskaźnik śmiertelności na 100 tys. 2004 Wskaźnik śmiertelności na 100 tys. 2005 Wskaźnik śmiertelności na 100 tys. 2006 Wskaźnik śmiertelności na 100 tys. 2007 Dolnośląskie 0.62 1.14 0.59 0.31 Kujawsko-pomorskie 0.68 0.92 0.63 0.63 Lubelskie 0.41 0.41 0.32 0.18 Lubuskie 0.79 0.59 0.79 0.89 Łódzkie 0.73 0.89 1.32 0.98 Małopolskie 0.09 0.15 0.31 0.15 Mazowieckie 0.91 1.18 0.72 0.89 Opolskie 0.38 0.48 0.29 0.00 Podkarpackie 0.19 0.19 0.43 0.19 Podlaskie 0.33 1.08 0.59 0.59 Pomorskie 0.59 0.77 0.91 0.95 Śląskie 1.02 0.94 0.81 0.56 Świętokrzyskie 0.31 0.23 0.47 0.55 Warmińsko-mazurskie 0.42 0.63 0.28 0.70 Wielkopolskie 0.39 0.5 0.56 0.38 Zachodniopomorskie 1 1.3 0.53 0.89 POLSKA 0.61 0.76 0.63 0.56 Źródło: Główny Urząd Statystyczny Jak podaje Komisja Europejska, w ostatnich latach w większości krajów UE wzrosła liczba osób umierających z powodu przedawkowania. Obawy budzi fakt, że zwiększyła się dostępność heroiny na rynku europejskim. Większość heroiny sprzedawanej w Europie pochodzi z Afganistanu, gdzie w 2006 i 2007 r. wyprodukowano rekordowe ilości opium. W Polsce ogółem, jak przedstawiają powyższe tabele, sytuacja dotycząca umieralności z powodu przedawkowania narkotyków wydaje się stabilizować, a nawet ma tendencję zniżkową. W rozbiciu na poszczególne województwa, w nieznaczną województwie świętokrzyskim ilość osób, u których nastąpił zgon z powodu przedawkowania środków 14 odurzających stale rośnie choć pocieszający jest fakt, że na tle innych województw odsetek ten pozostaje w dalszym ciągu na niższym poziomie. Nadużywanie narkotyków wpływa w bezpośredni sposób na ryzyko zakażenia HIV. Jest to problem zarówno pojedynczych osób, jak i całego społeczeństwa. Problemy zdrowotne związane z uzależnieniem od substancji psychoaktywnych najczęściej są zależne od dożylnej drogi ich podawania, a zakażenia przenoszone w związku z wielokrotnym używaniem igieł i strzykawek stanowią istotny problem. Zgodnie z danymi Krajowego Centrum ds. Aids w Polsce od początku epidemii w 1985r. do końca czerwca 2009r. zanotowanych zostało: 12 441 zakażonych ogółem co najmniej 5 503 zakażonych w związku z używaniem narkotyków 2 268 zachorowań na AIDS 1 011 chorych zmarło W październiku 2009 r. około 4190 pacjentów było leczonych antyretrowirusowo. W 2008r. w województwie świętokrzyskim, zgodnie z danymi Zakładu Epidemiologii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, liczba nowych zakażeń wirusem HIV wyniosła 13 oraz odnotowano 2 nowe zachorowania na AIDS. LICZBA NOWYCH ZAKAŻEŃ WIRUSEM HIV, W TYM WŚRÓD NARKOMANÓW W 2008 R. (zakażenia rejestrowane wg miejsca zamieszkania) Województwo dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie b.d. POLSKA W tym narkomani Brak informacji dot. źródła 15 2 1 7 1 3 1 1 6 4 2 2 45 Ogółem 65 15 8 20 22 39 104 15 8 7 10 14 13 21 34 25 227 647 15 84 28 9 32 48 42 121 15 11 9 25 22 13 28 48 39 235 809 LICZBA NOWYCH ZACHOROWAŃ NA AIDS W 2008 R. (zakażenia rejestrowane wg miejsca zamieszkania) Województwo dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie POLSKA III. W tym narkomani Brak informacji dot. źródła 28 1 1 2 2 3 4 1 1 4 2 8 1 5 1 2 66 Ogółem 11 0 1 2 3 2 2 3 4 2 3 4 0 1 3 0 41 47 3 4 6 10 6 11 4 8 7 16 17 2 9 9 2 161 DZIALANIA PODEJMOWANE W WOJEWODZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM MAJĄCE NA CELU OGRANICZENIE ZJAWISKA NARKOMANII DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Podstawą realizacji zadań z zakresu zwalczania narkomanii stanowią zapisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ( D.U. 2005 r. Nr 179, poz. 1485 z późn.zm).Na podstawie art. 9 w/w ustawy Uchwałą Nr X/LI 499/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 11 września 2006. został przyjęty do realizacji „Wojewódzki Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010”. W roku 2008r. realizację zadań z obszaru przeciwdziałania narkomanii zlecono organizacjom pozarządowym. W zamach zabezpieczonych w budżecie samorządu województwa środków w wysokości 50 000zł zostały zrealizowane następujące zadania: 1. Prowadzenie edukacji, poradnictwa, doradztwa i konsultacji dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin - 20 000zł., 2. Realizacja programów edukacyjno – profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania narkomanii – promocja zdrowego stylu życia – 20 000zł oraz 16 3. Prowadzenie programów wsparcia dla młodzieży oraz osób dorosłych uzależnionych od narkotyków podtrzymujących abstynencję po terapii – 10 000zł. W wyniku braku ofert zadanie pt. ”Prowadzenie programów wsparcia dla młodzieży oraz osób dorosłych uzależnionych od narkotyków podtrzymujących abstynencję po terapii” nie zostało zrealizowane, w związku z tym środki w wysokości 10 000zl nie zostały wykorzystane. Na pozostałe dwa zadania w trybie konkursu ofert podpisano 8 umów z pięcioma organizacjami pozarządowymi: 1. Stowarzyszeniem Nauczycieli w Starachowicach „Zdrowa Szkoła”, 2. Stowarzyszeniem w Skarżysku Kamiennej „ Arka Noego”, 3. Stowarzyszeniem „ Nadzieja Rodzinie” w Kielcach, 4. Caritas Diecezji Kieleckiej, 5. Polskim Komitetem Pomocy Społecznej w Ostrowcu Świętokrzyskim. W ramach projektu „Bezpieczna Przystań” zrealizowanego przez Stowarzyszenie Pomocy „ARKA NOEGO” w Skarżysku Kamiennej, w punkcie konsultacyjnym przeprowadzone zostały działania w postaci diagnoz, porad oraz terapii. Udzielono 200 porad i 54 konsultacji telefonicznych. Dla osób dotkniętych problemem narkomanii Caritas Diecezji Kieleckiej prowadził w Kielcach Punkt Konsultacyjny. Jego zadaniem jest m.in. prowadzenie edukacji, poradnictwa, doradztwa i konsultacji dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin. Adresatami projektu pn. „Prowadzenie edukacji, poradnictwa, doradztwa konsultacji dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin” były osoby pochodzące z województwa świętokrzyskiego uzależnione, współuzależnione, zagrożone uzależnieniem od narkotyków, w szczególności: dzieci, młodzież, dorośli eksperymentujący z narkotykami, osoby uzależnione bez względu na wiek, rodzice, którzy mają problemy z dziećmi lub chcą prowadzić działania profilaktyczne. W okresie realizacji projektu przeprowadzone zostały działania z zakresu poradnictwa psychologicznego, prawnego, porad indywidualnych, porad telefonicznych oraz skierowań osób potrzebujących do odpowiedniej placówki. W okresie realizacji zadania od 12.05.2008 do 28.12.2008r. udzielono 555 porad (porady telefoniczne - 179, spotkania psychologiczne – 376). Beneficjenci mieli możliwość skorzystania z poradnictwa psychologicznego o charakterze terapeutycznym od poniedziałku do piątku - pięć dni w tygodniu, poradnictwa prawnego 2 razy w tygodniu. Beneficjentami programu były osoby kierowane przez Miejski Ośrodek Pomocy 17 Rodzinie w Kielcach, Ośrodki Pomocy Społecznej z województwa świętokrzyskiego oraz Placówki Caritas i parafie diecezjalne. Nierzadko, osoby będące w trudnej sytuacji życiowej same zgłaszały się do punktu konsultacyjnego w oczekiwaniu na pomoc prawną, materialną czy terapeutyczną. Caritas Diecezji Kieleckiej był również realizatorem zadania pn. „Realizacja programów edukacyjno-profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania narkomanii – promocja zdrowego stylu życia”. Beneficjentami działań projektowych było ok. 140 uczestników świetlic i ognisk wychowawczych prowadzonych przez Caritas. Głównym celem działań projektowych było przygotowanie dzieci i młodzieży do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. W ramach programu profilaktycznego, psychologicznopedagogicznego były realizowane następujące filary pomocy: analiza potrzeb – oparta na wywiadach z rodzicami, dziećmi, opinii psychologów, pedagogów, wychowawców, nauczycieli; zajęcia indywidualne – uczestnik projektu otrzymywał wsparcie ze strony wychowawców poprzez indywidualne rozmowy z pedagogiem, psychologiem; zajęcia grupowe – zajęcia o charakterze warsztatowym, poruszające tematykę agresji, przemocy, mające na celu ukazanie alternatywnych sposobów radzenia sobie ze stresem, złością, redukowanie i rozładowywanie negatywnych emocji, dyskusje na temat używek, głównie alkoholu i narkotyków; pedagogizacja rodziców – wspólne, rodziców i specjalistów, zaplanowanie pomocy dziecku i jego rodzinie z zakresu metodyki wychowania, profilaktyki narkomanii; współpraca ze szkołą – stały kontakt z pedagogiem szkolnym, wychowawcą, nauczycielami pomagał w weryfikacji efektywności prowadzonych zajęć terapeutycznych i profilaktycznych; organizacja czasu wolnego – wspólne wycieczki, wyjścia na basen, rajdy, zajęcia plastyczne, muzyczne itp. Zadanie było realizowane przez 3 świetlice środowiskowe w Kielcach, świetlicę w Zagnańsku oraz ognisko wychowawcze w Jędrzejowie. Pod opieką Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej jest 37 uczniów, dla których w ramach realizacji zadania „Realizacja programów edukacyjno-profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania narkomanii – promocja zdrowego stylu życia”, w działającej świetlicy środowiskowej przeprowadzone zostały zajęcia z elementami socjoterapii oraz zajęcia w kąciku kulinarnym i ekologicznym. Jest to grupa uczniów, u których przeważają problemy szkolne i rodzinne. Wiele z tych dzieci wymaga opieki psychologiczno – pedagogicznej oraz logopedycznej. Dzieci objęte opieką w większości przypadków przejawiają 18 małe zainteresowanie nauką, niechętnie rozmawiają o swoich problemach szkolnych i domowych. Nie mają zainteresowań i pomysłu na spędzanie wolnego czasu. W trakcie trwania roku szkolnego dzieciom udzielana jest pomoc w odrabianiu lekcji. Ponadto, przeprowadzona została terapia zajęciowa w formie zajęć rekreacyjnych, plastycznych, muzycznych, sportowych, jak również prowadzone zostały zajęcia profilaktyczne przeciwdziałające alkoholizmowi i narkomanii. Dzieci uczestniczyły w kilku wycieczkach m.in. do Muzeum Zabawy i Zabawek, do Chęcin oraz zwiedziły gospodarstwo agroturystyczne w Kaukazach. Do 31 grudnia realizowany był program „Dbam o siebie i otoczenie” – program edukacyjny z zakresu higieny, bezpieczeństwa i ekologii. Z inicjatywy dzieci powstało kółko ekologiczne. Ponadto, dzieci wzięły udział w licznych konkursach m. in. plastycznym pt.” Złe nawyki, nałogi”. Dla 15 najuboższych dzieci zostały dofinansowane obiady. W Starachowicach, zadanie pn. „Realizacja programów edukacyjno-profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania narkomanii – promocja zdrowego stylu życia” zrealizowane zostało przez Stowarzyszenie Nauczycieli „Zdrowa Szkoła”. Dla uczniów zasadniczej szkoły zawodowej oraz gimnazjum prowadzone były zajęcia z zakresu profilaktyki uzależnień. Tematyka zajęć dotyczyła zagadnień związanych z substancjami psychoaktywnymi (obalanie mitów), podejmowania świadomych decyzji, wartości w życiu młodych ludzi, problemów komunikacyjnych z rówieśnikami i dorosłymi. Zajęcia miały charakter edukacyjny, ale była również możliwość doskonalenia swoich umiejętności interpersonalnych. Osoby chętne mogą kontynuować spotkania w kontakcie indywidualnym. W szkole zawodowej przeprowadzono 30 godzin zajęć, w których uczestniczyło ok. 250 osób, natomiast w gimnazjum 20 godzin w 6 klasach i spotkania z 10-cio osobową grupą uczniów. W ramach realizacji kolejnego projektu „Prowadzenie edukacji, poradnictwa, doradztwa konsultacji dla osób uzależnionych od narkotyków i ich rodzin” wsparcie uzyskało 5 rodzin mających problemy z dziećmi używającymi substancje psychoaktywne, 2 z tych rodzin pozostają w stałym kontakcie ze specjalistami. Dyżurujący psycholog i terapeuta udzielali wsparcia rodzicom w sytuacjach kryzysowych, dawali wskazówki pomagające lepiej komunikować się z dzieckiem. Porady uzyskało 12 rodziców. Osoby podejmujące decyzję o przejściu na abstynencję mogły uczestniczyć w terapii indywidualnej. Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie było realizatorem 136 warsztatów dla młodzieży kieleckich szkół, łącznie dla ponad 2000 młodych osób w ramach zadanie pn. „Realizacja programów edukacyjno-profilaktycznych dla dzieci i młodzieży z zakresu przeciwdziałania narkomanii – promocja zdrowego stylu życia”. Zajęcia warsztatowe: „Moje ciało – moja wartość”, 19 „Wybierz”, „Stop”, „Uśpiony umysł”, „Wybierz”, „Kontakt” zostały przeprowadzone w ramach realizacji programu edukacyjno - informacyjnego „Bezpieczne i zdrowe życie”. Zarówno warsztaty, jak i dyżury specjalistów miały na celu podniesienie samooceny uczestników, poziomu samoakceptacji, jak również obalenie mitów dotyczących mechanizmów uzależnienia, przekazanie rzetelnej wiedzy o uzależnieniach, przyjrzenie się własnym ograniczeniom trudnościom i problemom, które mogą stać się przyczyną uzależnień. Ponadto, celem tych warsztatów było wyczulenie uczestników na przeżycia i doświadczenia rówieśników, przybliżenie placówek leczących uzależnienia oraz wskazanie gdzie szukać pomocy. Poprzez realizację wymienionych warsztatów usystematyzowano wiedzę młodych ludzi, poszerzono wiedzę na temat uzależnień, sposobu radzenia sobie ze złością, stresem, manipulacją, form zachowań sprzyjających uzależnieniom i przemocy. W pierwszym kwartale 2008r. Marszałek Województwa objął patronatem konkurs na prezentację multimedialną pn. „Gimnazjalisto wybierz zdrowe życie bez nałogów”. Organizatorem przedsięwzięcia był Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Kielcach. Dla laureatów konkursu zostały ufundowane nagrody z budżetu województwa. Ponadto, Samorząd Województwa Świętokrzyskiego dołączył do grona współorganizatorów obchodów Światowego Dnia AIDS. Z tej okazji w dniu 1 grudnia 2008r. odbył się koncert utworów muzyki rokowej w wykonaniu zespołu MAFIA poświęcony artystom zmarłym z powodu uzależnień. Dostrzegając istotną rolę świetlic socjoterapeutycznych, Samorząd Województwa Świętokrzyskiego w roku 2008 przystąpił do ogłoszonej przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej III edycji konkursu pn.„Promocja gminnej świetlicy socjoterapeutycznej”. Świetlice socjoterapeutyczne to placówki, które pomagają dzieciom uporać się z problemami uzależnień, udzielają wsparcia psychologicznego najmłodszym, których rodziny są dotknięte alkoholizmem, przemocą, przestępczością czy narkomanią. Zgodnie z procedurą konkursową, Urząd Marszałkowski dokonał wstępnej oceny zgłoszonych wniosków, a następnie projekty uznane za najlepsze zostały przesłane wraz z rekomendacjami do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Dla wytypowanych projektów, ze środków Ministerstwa, zostały przyznane jednorazowe granty w wysokości od 10 000 do 12 000zł. W województwie świętokrzyskim dotacje otrzymały świetlice środowiskowe w: Osieku, Mąchocicach, Cudzynowicach, Występach, Daleszycach, Ostrowcu Świętokrzyskim, Zaborowicach i Kuczowie. Z budżetu samorządu województwa została przyznana dotacja w wysokości 100 000zł. dla nowopowstałego w Skarżysku Kamiennej Centrum Integracji Społecznej. Dotacja przeznaczona została na zakup pierwszego wyposażenia placówki. Samorząd Województwa Świętokrzyskiego aktywnie włączył się w realizację ogólnopolskiej kampanii edukacyjnej „Pilnuj Drinka”, której celem było zwrócenie uwagi na zagrożenia 20 „pigułką gwałtu” oraz modelowanie postaw bezpiecznej zabawy wśród młodych ludzi. Pomysłodawcą akcji było Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii. W województwie świętokrzyskim akcja przeprowadzona była przy udziale samorządów gminnych, które zobowiązały się do dystrybucji plakatów na swoim terenie. DZIAŁANIA PODJĘTE PRZEZ WYBRANE GMINY I INSTYTUCJE WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO W Kielcach w 2008 roku na przełomie lutego i marca Świętokrzyskie Centrum Profilaktyki i Edukacji przeprowadziło programy profilaktyczne w 20 Kieleckich szkołach dla 10 414 uczniów. Dzięki pracy zbiorowej kieleckich pedagogów, resocjalizatorów i psychologów powstała publikacja pt. „Zagrożona młodzież i rodzina w środowisku lokalnym”. Z profilaktyki antynarkotykowej w 17 szkołach dla 1458 uczniów zostały przeprowadzone programy: Veto wobec narkotyków Odkryj prawdę o narkotykach Czy marihuana jest ok.? oraz zajęcia sportowo-rekreacyjne, które zostały przeprowadzone w 20 szkołach jako element ogólnego programu profilaktyki szkolnej. W tych zajęciach uczestniczyło 10 414 uczniów. Wśród 1013 osobowej grupy młodzieży gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej (tj. szkół zawodowych i liceów ogólnokształcących) z terenu Kielc przeprowadzone zostały badania ankietowe dotyczące zagrożeń alkoholem, narkotykami i przemocą. Stowarzyszenie Nadzieja Rodzinie w ramach NZOZ prowadziło dwie poradnie ukierunkowane na leczenie uzależnień od substancji psychoaktywnych: Poradnię Leczenia Uzależnień oraz Poradnię Terapii Uzależnienia od Substancji Psychoaktywnych. W ramach działania Poradni Leczenia Uzależnień przyjęto ogółem 460 pacjentów oraz udzielono 1779 świadczeń kontraktowych (porad, sesji psychoterapii indywidualnych i grupowych). W Poradni Terapii Uzależnienia od Substancji Psychoaktywnych przyjęto 188 pacjentów, udzielono ogółem 475 świadczeń kontraktowych. Prowadzona była grupa wsparcia dla rodzin osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz grupa psychoedukacyjna dla uzależnionych. Na Oddziale Dziennym Terapii Uzależnień dla młodzieży od 14 roku życia w 2008r. leczonych było 23 pacjentów. W całodobowym Ośrodku Rehabilitacji dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach leczonych było 21 pacjentów w wieku 18-22 lata. W związku ze stale rosnącym problemem obecności narkotyków w szkołach Stowarzyszenie zrealizowało ponad 600 warsztatów dla 19 200 młodzieży, udzieliło ponad 400 porad w ramach dyżurowania 21 Punktów Konsultacyjnych prowadzonych przez wykwalifikowana kadrę profilaktyków, jak również zorganizowało 30 zajęć edukacyjnych dla rodziców. Rodzinna Poradnia Profilaktyki i Terapii Uzależnień ŚTZPS ,,Kuźnia” w Ostrowcu Świętokrzyskim prowadzi poradnictwo i terapię dla osób eksperymentujących, używających, współuzależnionych oraz neofitów. Podstawowe formy pracy to: porady, telefon zaufania, kierowanie do ośrodków, terapia grupowa i indywidualna, konsultacje specjalistów (psycholog, psychiatra, lekarz innej specjalności, prawnik). W Poradni realizowany był program ,,Środowiskowej profilaktyki uzależnień” skierowany na grupy ryzyka. Stowarzyszenie PROREW w ramach realizacji projektu konkursowego Urzędu Miasta w Kielcach prowadziło spotkania edukacyjne dla uczniów, rodziców i nauczycieli. Caritas Diecezji Kieleckiej podejmowało działania pomocowe w ramach Punktu Konsultacyjnego. Udzielonych zostało 80 porad psychologicznych dla osób w wieku 18-35 lat oraz 25 porad dla osób w wieku 12-17 lat. Ponadto udzielono 47 porad telefonicznych oraz 71 porad pedagogicznych. W Areszcie Śledczym w Kielcach od 1989r. funkcjonuje oddział terapeutyczny dla skazanych uzależnionych od środków odurzających lub psychotropowych. W 2008r. na Oddział przyjętych zostało 85 osób, 75 skazanych ukończyło terapię. Terapia trwała 6 miesięcy, odbyło się 555 sesji terapeutycznych. W Gminie Połaniec zrealizowane zostały następujące programy i przedsięwzięcia: Szkolna Interwencja Profilaktyczna Dni Profilaktyki „Masz tylko jedno życie” Program profilaktyczny „ Sport ucieczką od nałogów” Program profilaktyczno-sportowy „ Najlepsza używka to sport” Dzieci i młodzież w walce z uzależnieniami Sport sposobem na nudę- profilaktyka uzależnień Dni rodziny Szkoła dla rodziców i wychowawców Trening zastępowania Agresji ART. Wymienione programy realizowało 7 instytucji: Publiczne Przedszkole w Połańcu, Publiczna Szkoła Podstawowa w Połańcu, Publiczna Szkoła Podstawowa w Zrębinie, Zespół Placówek Oświatowych w Ruszczy, Publiczne Gimnazjum w Połańcu, Zespół Szkół w Połańcu oraz Miejski Klub Sportowy „ Czarni”. Gmina Sędziszów oprócz realizacji programów profilaktycznych w ramach realizacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii, w 2008r. przystąpiła do programu pn. „ Monitorowanie problemów narkotyków i narkomanii na poziomie lokalnym”, realizowanego w ramach projektu 22 „Twinning Light Polska-Hiszpania”. Został zainicjowany monitoring problemów związanych z używaniem lub nadużywaniem substancji psychoaktywnych. Gmina Starachowice w 2008r.podobnie jak gminy: Kielce, Bliżyn, Sędziszów, przystąpiła do programu pn. „Monitorowanie problemów narkotyków i narkomanii na poziomie lokalnym”, realizowanego w ramach projektu „Twinning Light Polska-Hiszpania. W ramach projektu powołany przez GKRPA Zespół ds. monitorowania problemu narkotykowi narkomanii i innych uzależnień przeprowadził w 2008r. badania sondażowe na podstawie których sporządzono diagnozę sytuacji Gminy Starachowice dot. problemu narkomanii oraz opracowano Raport 2008. Diagnoza dotyczyła nasilenia zjawiska używania przez młodzież, substancji psychoaktywnych tych ogólnie dostępnych i tych po które sięga młodzież oraz postawy młodzieży wobec substancji psychoaktywnych i udziału nieletnich w przestępczości z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Jednym z realizatorów zadań z zakresu profilaktyki uzależnień było Stowarzyszenie Nauczycieli „Zdrowa Szkoła”. Zadania były realizowane na bazie 2 świetlic środowiskowych „Południe” i ‘Pałacyk”, wszystkich szkół podstawowych i gimnazjalnych w Starachowicach oraz w Punktu Konsultacyjnego dla uzależnionych i ich rodzin. Od 1996 roku realizowany jest program „Pedagog ulicy”. Podejmowane działania w zakresie realizacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii obejmowały różne obszary i skierowane były do różnych grup odbiorców. Dużym zainteresowaniem cieszyły się spotkania z rodzicami. W Sandomierzu w Miejskim Ośrodku Rozwoju Osobistego prowadzony był Punkt Konsultacyjny dla ofiar przemocy, osób uzależnionych i współuzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz po kryzysie. W punkcie porad udzielali; pedagog, psychoprofilaktyk oraz psycholog i prawnik. W Nowym Korczynie, gdzie narkotyki pojawiły się niedawno, w ramach profilaktyki zainstalowano monitoring w Gimnazjum Samorządowym. Na terenie Gminy Końskie w 2008r. działał Punkt Konsultacyjno-Informacyjny dla osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz telefon zaufania prowadzony przez Stowarzyszenie Abstynentów Klubu Radość. Podczas Koneckich dni profilaktyki odbyła się debata młodzieży z przedstawicielami samorządu na temat profilaktyki uzależnień, w szkołach odbywały się warsztaty prowadzone przez terapeutów uzależnień, w których udział wzięło łącznie 2500 uczniów. W Bibliotece Publicznej utworzono kącik profilaktyczny. Na potrzeby działań prowadzonych przez KP policji zakupiono 37 sztuk testerów narkotykowych. We Włoszczowie, przy Zakładzie Opieki Zdrowotnej, uruchomiony został punkt konsultacyjny dla osób uzależnionych. Każda szkoła została wyposażona w pakiety edukacyjne, które wykorzystywane były w czasie godzin wychowawczych oraz zajęć świetlicowych. W 2008r. po raz pierwszy zostały zorganizowane „Dni Profilaktyki Włoszczowskiej”. Ogłoszony został 23 konkurs na realizację zadań publicznych zlecanych organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w ustawie o pożytku publicznym i wolontariacie. W Pińczowie oprócz realizacji programów profilaktycznych dla młodzieży szkolnej, zorganizowano 5 szkoleń dla mieszkańców gminy pn. Jak chronić siebie i swoich bliskich przed uzależnieniem od alkoholu i narkotyków oraz szkolenie dla rodziców uczniów Zespołu Szkół Zawodowych pn. Narkotyki – to nie dotyczy mojego dziecka. Zaznaczyć należy, że powyżej opisane zostały działania jedynie wybranych gmin, programy profilaktyki narkotykowej nie były realizowane jedynie w dwóch gminach województwa świętokrzyskiego. 100 gmin zrealizowało programy profilaktyczno-edukacyjne ukazujące zagrożenia i konsekwencje wynikające z używania narkotyków, skierowane w większości do dzieci i młodzieży szkolnej. W ramach Gminnych Programów realizowane były programy m.in.: Veto wobec przemocy, alkoholu i narkotyków; Dziękuję, nie biorę!, Sobą być- zdrowo żyć; NOE; Masz tylko jedno życie; człowiek bez twarzy; Veto wobec narkotyków; Odkryj prawdę o narkotykach; Czy marihuana jest O.K. i wiele innych. Ponadto, w szkołach wystawiane były spektakle teatralne, wyświetlane filmy tematyczne, zakupiono materiały informacyjne do zajęć pedagogiczno-terapeutycznych. Przeprowadzane były również spotkania edukacyjne dla rodziców oraz kadry nauczycielskiej. W ramach realizacji profilaktyki narkotykowej: 16 gmin województwa świętokrzyskiego prowadziło edukacyjną kampanię społeczną na temat problemu narkomanii, co stanowi 15,53% wszystkich gmin 67 gmin wspierało finansowo programy profilaktyki pierwszorzędowej (65%) 6 gmin wspierało finansowo programy profilaktyki drugorzędowej (5,8%) 11 gmin finansowało opracowanie i upowszechnianie materiałów informacyjno - edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii (10,68%) 14 gmin podjęło współpracę z mediami (13,59%) 55 rodzin - 83 osoby uzyskały pomoc społeczną z powodu narkomanii (jeden z najniższych odsetek w kraju). LECZENIE, REHABILITACJA, READAPTACJA SPOŁECZNA I OGRANICZANIE SZKÓD ZDROWOTNYCH W 2008r. w województwie świętokrzyskim świadczenia zdrowotne w trybie stacjonarnej i ambulatoryjnej opieki w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych realizowały poniżej wymienione placówki. 24 NAZWA SWIADCZENIODAWCY WIADCZENIE ZAKONTRAKTOWANE NAZWA ZAKONTRAKTOWANE WARTOŚĆ REALLIZACJA WARTOŚĆ NZOZ OSRODEK RAHABILITACYJNOREADAPTACYJNY DLA DZIECI I MŁODZIEZY W LUTEJ ŚWIADCZENIA W ODDZIALE/OŚRODKU REHABILITACYJNYCM DLA UZALEŻNIONYCH OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 351 764,00 343 264,00 OBWÓD LECZNICTWA KOLEJOWEGO SPZOZ W SKARŻYSKU KAMIENNEJ ŚWIADCZENIA W PORADNI TERAPII UZALEZNIENIA OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 2 392,50 1 500,00 OŚRODEK LECZENIA UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKOW PSYCHOAKTYWNYCH „SAN DAMIANO” W CHĘCINANCH ŚWIADCZENIA W ODDZIALE/OŚRODKU REHABILITACYJNYCM DLA UZALEŻNIONYCH OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 461 145,20 461 163,06 POWIATOWY ZAKLAD OPIEKI ZDROWOTNEJ W STARACHOWICACH PROGRAM LECZENIA SUBSTYTUCYJNEGO 41 760,00 41 760,00 STOWARZYSZENIE „NADZIEJA RODZINIE” NZOZ W KIELCACH ŚWIADCZENIA W PORADNI TERAPII UZALEŻNIENIA OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 26 235,00 26 235,00 STOWARZYSZENIE „NADZIEJA RODZINIE” NZOZ W KIELCACH ŚWIADCZENIA W ODDZIALE DZIENNYM TERAPII UZALEZNIENIA OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 58 752,00 58 731,60 ŚWIADCZENIA W ODDZIALE/OŚRODKU REHABILITACYJNYCM DLA UZALEŻNIONYCH OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH 185 164,00 111 424,80 STOWARZYSZENIE „NADZIEJA RODZINIE” NZOZ W KIELCACH Źródło: Świętokrzyski Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia w Kielcach Od 1994r. w Powiatowym Zespole Opieki Zdrowotnej w Poradni Leczenia Uzależnień w Starachowicach realizowany jest program metadonowy. W 2008r. opieką objętych było 21 osób. W ramach programu pacjenci otrzymują dobową dawkę metadonu, korzystają z porad indywidualnych, terapii indywidualnej oraz grupowej, mają zapewnioną opiekę lekarza psychiatry. Ponadto, pacjenci mają możliwość kontynuacji leczenia oraz uzyskiwania konsultacji w Instytucie Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz Szpitalu Zakaźnym - dotyczy to pacjentów zarażonych HIV. W ramach pracy Poradni Leczenia Uzależnień w 2008r. udzielono 50 porad dla rodziców, którzy podejrzewają swoje dzieci o używanie narkotyków, 3 rodziny podtrzymują stały kontakt. W ambulatorium szpitala wykonane zostały 32 bezpłatne badania moczu na obecność substancji psychoaktywnych. 25 Oddział Regionalny Stowarzyszenia „Monar” w Kielcach oprócz Poradni Profilaktyki Terapii Uzależnień w Kielcach oferuje dysponuje Ośrodkiem Rehabilitacyjno-Readaptacyjnym dla Dzieci i Młodzieży w Lutej. W Ośrodku narkomani już od 14 roku życia mogą otrzymać pomoc, terapia w placówce trwa zwykle 12 miesięcy. W 2008r. w Ośrodku przebywało 20 podopiecznych, a 7 już ukończyło leczenie. Od 2007r. działa Ośrodek Rehabilitacji dla Osób z Uzależnieniem od Substancji Psychoaktywnych w Pałęgach, wspólne dzieło Ochotniczych Hufców Pracy i Stowarzyszenia „Nadzieja Rodzinie”. Ośrodek dysponuje 25 miejscami 25 dla osób uzależnionych od środków odurzających w wieku 16 – 21 lat. W Ośrodku stosowana jest metoda Społeczności Terapeutycznej, w której młodzież pozostaje przez 8 do 16 miesięcy. W 2009r. dwóch pierwszych pacjentów ukończyło leczenie. W Chęcinach od kwietnia 2004r., w ramach Franciszkańskiego Centrum Profilaktyki Uzależnień, działa Ośrodek Leczenia Uzależnień od Środków Psychoaktywnych „San Damiano”. Ośrodek dysponuje Oddziałem Rehabilitacyjno — readaptacyjnym dla dorosłych do 37r.ż, uzależnionych od narkotyków, z możliwością pobytu w programie post- rehabilitacyjnym oraz Poradnią Leczenia Uzależnień: od narkotyków, alkoholu, leków, hazardu oraz przeprowadza terapię osób współuzależnionych. Pracę terapeutyczną nadzoruje superwizor rekomendowany przez Krajowe Biuro ds. Narkomanii. Docelowo w ośrodku może przebywać 20 osób. IV. STRESZCZENIE Województwo świętokrzyskie, podobnie jak inne województwa nie jest wolne od problematyki narkotykowej. Mając na względzie przewagę społeczności wiejskiej w województwie, wskaźniki dotyczące narkomanii należą do najniższych w kraju. Powszechność narkotyków wcześniej była problemem głównie dużych miast, dzisiaj są obecne w miasteczkach, a nawet na wsiach, gdzie docierają dealerzy narkotykowi. W województwie świętokrzyskim problem narkotykowy w mniejszym bądź większym stopniu dotyka 50% gmin województwa, choć skala zjawiska tam, gdzie nie była przeprowadzana jego diagnoza, jest trudna do uchwycenia. W 49 gminach narkotyki są obecne, z których 30 gmin uznało zjawisko za bardzo znikome, określając je mianem: incydentalnego, marginalnego, okazjonalnego. Niejednokrotnie były to pojedyncze przypadki. W 16 gminach, głownie są to gminy miejskie, narkotyki zostały zauważone jako problem, w 2 gminach problem pojawił się w roku szkolnym 2008/2009. Trudno jednoznacznie odnieść się do powyższych danych biorąc pod uwagę fakt, iż w 2008r.na 102 gminy województwa świętokrzyskiego w 26 gminach zostały przeprowadzone diagnozy lub 26 anonimowe ankiety wśród uczniów w szkołach, natomiast w 76 gminach zjawisko narkomanii nie było diagnozowane. Zaznaczyć należy fakt, że w 2008r. praktycznie wszystkie gminy województwa posiadały program przeciwdziałania narkomanii indywidualny bądź wspólny z tzw. „alkoholowym”, w konsekwencji czego realizowane były programy profilaktyki narkotykowej wynikające z zapisów w przedmiotowych programach. W dalszym ciągu dominuje model eksperymentalnego i okazjonalnego zażywania narkotyków, głównie wśród młodzieży, grupy potencjalnie narażonej na uzależnienie. Niepokojącym jest fakt, że narkotyki można nabyć właściwie wszędzie, można je zamówić jak pizze, przez telefon. W Kielcach aż 23,2% badanych uczniów szkół zawodowych stwierdziło, że narkotyki są bardzo łatwo dostępne, 37,5% licealistów stwierdziło, że raczej łatwo je zdobyć. Marihuana jest narkotykiem, po który młodzież sięga najchętniej. Na drugim miejscu jest amfetamina, na trzecim - ecstasy. V. WNIOSKI I REKOMENDACJE Sytuacja, gdy narkotyki stały się wszechobecne w naszym życiu wymaga zintensyfikowania działań profilaktycznych, mających na celu zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej kwestii zdrowotnych, zapewnienie edukacji oraz budowania wsparcia na rzecz rozwoju zdrowia publicznego. Samorząd Województwa Świętokrzyskiego w ramach projektu systemowego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki zaplanował Kampanię Edukacyjną "Budowanie Koalicji na Rzecz Przeciwdziałania Uzależnieniom”. Założeniem Kampanii jest przeszkolenie pedagogów, członków GKRPA, pracowników socjalnych, policjantów oraz innych grup zawodowych wspomagających profilaktykę uzależnień we wszystkich gminach województwa świętokrzyskiego. W 2008 roku przedstawiciele gmin: Kielce, Bliżyn, Sędziszów i Starachowice uczestniczyli w cyklu szkoleń Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii pn. „Monitorowanie problemów narkotyków i narkomanii na poziomie lokalnym”. W ramach tego projektu planowane jest utworzenia sieci lokalnego monitoringu. Monitorowanie na poziomie lokalnym umożliwia śledzenie trendów zjawiska używania substancji psychoaktywnych, zbadanie postaw społecznych oraz określenie skali problemu i potrzeb występujących w gminach zaangażowanych w monitorowanie. Wyniki monitoringu oraz systematyczna diagnoza mogą służyć kreowaniu i wdrażaniu efektywnych programów i strategii przeciwdziałania narkomanii oraz innym problemom społecznym. Ponadto, Samorząd Województwa Świętokrzyskiego zamierza przyłączyć się do udziału w Badaniu Populacji Generalnej (General Population Survey), które będzie realizowane w 2010 27 roku. Badanie dotyczy diagnozy postaw i zachowań względem substancji psychoaktywnych i ma na celu dostarczenie danych do ewaluacji strategii zapobiegania narkomanii, dotyczących problemu narkotyków i narkomanii w poszczególnych województwach na tle całego kraju. Przedmiotowe badanie będzie realizowane na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie – 15-64 lata. VI. BIBLIOGRAFIA 1. M. KOTAŃSKI Ty zaraziłeś ich narkomanią. 2. A. STANKOWSKI Narkomania - narkotyki - narkomani 3. E. ŁUCZAK Narkomania jako problem społeczny 4. B. FATYGA Style życia młodzieży a narkotyki 5. SERWISY INTERNETOWE: aids.gov.pl narkomania.akcjasos.pl wprost.pl narkomania.gov.pl 28
