Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej

Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
Źródła finansowania
podmiotów ekonomii
społecznej
Praca powstałą w oparciu o informacje zaczerpnięte z internetu
oraz z A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej.,
[w:]T. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut
Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 237-247.
BIAŁYSTOK 2010
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
1
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
Każde
na
przedsięwzięcie,
uruchomienie
i
niezależnie
funkcjonowanie.
od
rozmiarów
Potrzeby kapitałowe
potrzebuje
wśród
kapitału
poszczególnych
działalności gospodarczych są zróżnicowane – niektóre potrzebują zaledwie ,,kilka
złotych” by wystartować, inne z kolei muszą mieć dostęp do ogromnych zasobów gotówki
by móc wejść do gry na rynku. Bez względu jednak na wielkość środków na rozpoczęcie
i prowadzenie działalności, zawsze pochodzą one z jednego z dwóch źródeł.
Albo są to środki obce lub też własne. Szczegółowy podział źródeł finansowania według
tego kryterium zawiera tabela nr 1.
TABELA 1
Wewnętrzne i zewnętrzne źródła finansowania działalności gospodarczej
Kapitał własny
wewnętrzny
wkład właściciela
Kapitał obcy
zewnętrzny
krótkoterminowy
długoterminowy
pozyskanie inwestora kredyt handlowy/kupiecki kredyt
zysk netto
dopłaty wspólników
pozostawiony w firmie
faktoring
leasing
amortyzacja
emisja akcji
Pożyczki z sektora
pozabankowego
forfaiting
pożyczki od rodziny,
znajomych
Krótkoterminowe papiery franchising
dłużne
venture-capital
emisja obligacji
dotacje i subwencje
poręczenia kredytowe
Źródło: ,,Źródła finansowania działalności gospodarczej i montaż finansowy.”, Fundacja Edukacji
Narodowej, Wałbrzych 2006, s. 4
Jak wynika z powyższej tabeli istnieje bogaty wachlarz możliwości wyboru źródeł
finansowania działalności gospodarczej. Nie należy jednak zapominać, iż pozyskanie
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
2
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
kapitału nie należy do najprostszych, trzeba liczyć się z wieloma utrudnieniami.
W szczególności podmioty ekonomii społecznej ze względu na swą specyfikę –
tzn. prowadzenie działalności gospodarczej opartej na zasadach rynkowych przy
odrzuceniu dążenia do maksymalizacji zysku a ukierunkowanie się na realizację celów
społecznych – napotykają liczne trudności z pozyskaniem środków na działalność.
Oczywiście mogą one korzystać z każdego z powyżej wskazanych rodzajów kapitału,
jednak na potrzeby tego referatu skupimy się jedynie na tych, które są najistotniejsze
z punktu widzenia podmiotów ekonomii społecznej.
Do podstawowych źródeł pozyskania funduszy przez podmioty ekonomii społecznej
zalicza się:1
 rynki komercyjne, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a dochody
uzyskiwane są ze sprzedaży dóbr i usług;
 zasoby nierynkowe, do nich zalicza się dotacje publiczne oraz darowizny osób
prywatnych;
 zasoby niepieniężne, np. praca wolontariuszy.
Jeszcze inny podział klasyfikuje źródła funduszy pozyskiwanych przez podmioty ekonomii
społecznej na:2
 dotacje z sektora publicznego;
 zwrotne finansowanie przez sektor prywatny;
 inwestycje kapitałowe;
 poręczenia i gwarancje.
Charakterystyka tychże źródeł finansowania została ukazana w tabeli nr 1 poprzez
przedstawienie wad i zalet każdej z form.
1 A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]T. Kazimierczak, M. Rymsza,
Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 239
2 A. Królikowska, Finansowanie instytucji ..., s. 239-246
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
3
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
TABELA 1
Charakterystyka wybranych źródeł wspierania działalności podmiotów ekonomii
społecznej.
Źródło finansowania
Charakterystyka
zalety
dotacje z sektora
publicznego
zwrotne finansowanie
przez sektor prywatny
inwestycje kapitałowe
wady
 bezzwrotne;
 ,,tanie” źródło pozyskania
funduszy;
 zapewniają źródło
finansowania organizacjom,
które nie mogą pozyskać
środków z innych źródeł.
 określony z góry cel i
warunki wykorzystania;
 niski poziom motywacji
do intensyfikacji
działalności;
 krótki termin
finansowania;
 częste opóźnienia w
wypłacie środków;
 czasochłonność
procedur dotyczących
pozyskania i rozliczania
się.
 Dłuższy okres finansowania
(w porównaniu do dotacji);
 podniesienie efektywności
działania podmiotów
ekonomii społecznej ze
względu na szczególne
warunki procesu ubiegania
się o środki finansowe;
 Nieumiejętność oceny
konsekwencji
zaciągania tego typu
zobowiązań przez
podmioty ekonomii
społecznej;
 brak odpowiedniego,
wystarczającego
 większa dowolność
wykorzystania środków;
 instytucje ekonomii społecznej
stają się partnerem
ekonomicznym instytucji
finansowych.
zabezpieczenia;
 brak doświadczenia w
zakresie zaciągania
tego typu zobowiązań
wśród kadry
zarządzającej/
interesariuszy;
 możliwość
wykorzystania bardziej
,,bezpiecznych” źródeł.
 Długi okres udostępnienia
środków;
 długi okres karencji;
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
4
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
 stosunkowo niski koszt
pozyskania i spłaty;
 niski poziom przekazania
kontroli nad zarządzania
organizacją.
poręczenia
i
 Zwiększają szanse instytucji
 czasochłonna
ekonomii społecznej przy:
procedura jej
gwarancje
ubieganiu się o kredyt, dotacje
ustanowienia;
europejskie, uczestniczeniu w
 jest to zabezpieczenie
przetargach publicznych;
dosyć drogie.
 potwierdzają wiarygodność
kontrahenta na rynku krajowym
i zagranicznym;
 zapewnia pewność wierzyciela
(beneficjenta) iż otrzyma swoją
należność;
 zapewnia pewność dłużnika,
klienta (zlecającego
gwarancję), że jego
zobowiązanie zostanie
wykonane nawet gdy on sam
nie zdoła tego zrobić;
 ułatwiają wejście na rynek
nowym firmom do czasu ich
uwiarygodnienia się.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii
społecznej., [w:]T. Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut
Spraw Publicznych, Warszawa 2007, s. 239-247 oraz http://www.zdg.pl/zabezpieczanietransakcji.htm
Wskutek dynamicznego rozwoju sektora ekonomii społecznej zrodziła się potrzeba
pojawienia się instytucji finansowych specjalizujących się wyłącznie w obsłudze finansowej
instytucji
ekonomii
społecznej,
które
przygotowane
są
na
stosowanie
niekonwencjonalnych oraz elastycznych rozwiązań w zakresie zabezpieczeń, analizy
finansowej a także warunków kredytowania. Nazywane są one społecznymi instytucjami
finansowymi. Obecnie wyróżnia się następujące rodzaje instytucji tego typu:3
 instytucje mikrofinansowe - służą osobom objętym wykluczeniem społecznym;
 banki
ekonomii
społecznej
–
działają
na
rzecz
społeczności
lokalnych
3 A. Królikowska, Finansowanie instytucji..., s.243
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
5
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
i przede wszystkim występują w formie spółdzielni;
 banki etyczne i ekologiczne – udzielają wsparcia finansowego działalności
zorientowanej ekologicznie lub działającej w oparciu o zasady etyki;
 banki lokalne – nastawione na działania w skali lokalnej;
 bankowe instytucje wzajemne – ich działalność opiera się na zasadzie
wzajemności.
Instytucje te nazywane są również instytucjami finansów solidarnych i do najbardziej
znanych na świecie spośród nich zaliczymy m.in.:4
 Europejską Federację Banków Etycznych i Alternatywnych, która powstała w 2001
roku w Belgii z inicjatywy sześciu niewielkich instytucji finansowych z Francji, Belgii
oraz Polski (przystąpiło do niej Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych).
W jej skład wchodzą 24 banki i instytucje finansowe z krajów Unii, które wspierają
przedsięwzięcia społeczne i etyczne.5 Główne obszary jej działalności to: walka
z wykluczeniem społecznym poprzez tworzenie i utrzymanie istniejących miejsc
pracy, rozwój lokalny, rozwój budownictwa mieszkaniowego oraz ochrona
istniejących obiektów, rolnictwo pochodzące ze znanego źródła biologicznego,
bioróżnorodność i rozwój dziedzictwa kulturalnego, energia czysta i odnawialna,
różnorodność kulturowa i etniczna, międzynarodowa solidarność, zatrudnienie
socjalne, opieka zdrowotna, pomoc osobom niepełnosprawnym i żyjącym w złych
warunkach, a także finansowanie instytucji działających na zasadzie fair trade.6
 Europejska Spółka Finansowania Etycznego i Alternatywnego. Została powołana
przez przedstawicieli FEBEA w 2002 r. Posiada narzędzia i umiejętności
operacyjne, które dają jej możliwość pomnażania doświadczeń w zakresie
etycznego i solidarnego finansowania. Oferuje usługi finansowe i pozafinansowe
swym członkom aby wzmocnić ich struktury majątkowe, a ponadto udostępnia
4 Tamże, s. 244-245
5 http://www.dobrybiznes.info/?module=Default&action=ContentController&sectionId=46 27.08.2010 r.
6 http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post, 27.08.2010 r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
6
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
doświadczenie i umiejętności tzn. pomoc techniczną,szkolenia operatorów, ocenę
ryzyka, określenie strategii rozwoju z uwzględnieniem wymogów lokalnych.
 Fundusz Gwarancji Wzajemnych,,Gwarancja Solidarna”, opracowany został przez
Credit Cooperatif w celu zabezpieczania kredytów podmiotów ekonomii społecznej
i solidarnej, realizowanych przez członków i partnerów FEBEA.
Powyższe instytucje dysponują szeroką gamą instrumentów różnego typu, wśród których
należy wymienić instrumenty: dłużne, kapitałowe, gwarancyjne, doradcze, w tym kredyty,
pożyczki, inwestycje kapitałowe oraz poręczenia i gwarancje7.
Istnieje wiele możliwości pozyskania kapitału na działalność gospodarczą, zarówno
zewnętrzne, jak i wewnętrzne, czy też krótko czy dugo terminowe. Jednak nie można
zapomnieć iż podmioty ekonomii społecznej są specyficzną jednostką, która potrzebuje
szczególnych źródeł pozyskania środków w tym także form kapitału. Stąd właśnie zrodziła
się potrzeba powstania instytucji finansów solidarnych specjalizujących się wyłącznie
w pozyskaniu środków na rzecz instytucji ekonomi społecznej.
7 A. Królikowska, Finansowanie instytucji..., s. 244
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
7
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
Bibliografia:
1. A. Królikowska, Finansowanie instytucji ekonomii społecznej., [w:]T.
Kazimierczak, M. Rymsza, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna., Instytut
Spraw Publicznych, Warszawa 2007
2. ,,Źródła finansowania działalności gospodarczej i montaż finansowy.”,
Fundacja Edukacji Narodowej, Wałbrzych 2006
3. http://www.dobrybiznes.info/?module=Default&action=ContentController&sectionId=
46 27.08.2010 r.
4. http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post,
27.08.2010 r.
5.
http://www.zdg.pl/zabezpieczanie-transakcji.htm , 27.08.2010 r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
8
Projekt „Podlaska Sieć Partnerstw na rzecz Ekonomii Społecznej” nr POKL.07.02.02-20-016/09
Źródła finansowania podmiotów ekonomii społecznej
Coś więcej dla zainteresowanych:
1. http://www.finanse.egospodarka.pl/41374,Finansowanie-wewnetrzne-zrodla,1,48,1.html
2. http://www.kupsprzedajbiznes.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=35&Itemi
d=79
3. http://www.augeo.pl/index.php?idp=15&gclid=CJWckd2S4qMCFYuhzAodVVKEwA
4. http://www.newtrader.pl/Zrodla-finansowania-dzialalnosci-gospodarczej,pp_6,20.php
5. http://www.finansowanie.euro-net.pl/
6. http://www.zielonalinia.pl/default.aspx?docId=1121
7. http://www.wokolkariery.pl/finansowanie-dzialalnosci.xml
8. http://ksu.parp.gov.pl/pl?gclid=CJeKy_GS4qMCFUqDzAodWglyyQ
EFBEiA
http://www.febea.org/
http://www.dobrybiznes.info/?module=Default&action=ContentController&sectionId=46
http://www.proekologia.pl/e107_plugins/forum/forum_viewtopic.php?10802.post
http://www.moneta.pl/News/20622/Bank-BISE-w-Europejskiej-Federacji-Bankow-Etycznych-iAlternatywnych-FEBEA-.html
http://wiadomosci.ngo.pl/strona/212361.html
http://www.gu.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=18204&Itemid=230
http://www.banki.pl/372_informacje_inne.html
Gwarancje i poręczenia
http://mf.gov.pl/index.php?const=1&dzial=102&wysw=2&sub=sub10
http://www.aliorbank.pl/pl/wlasna_dzialalnosc/finansowanie_handlu/gwarancje_i_poreczenia
http://www.konkurencyjnosc.gov.pl/Finansowanie/Gwarancje+i+poreczenia+ze+srodkow+Fundusz
u+Poreczen+Unijnych/
http://www.nordea.pl/firmy/dzialalnosc-zagraniczna/obsluga-i-finansowanie-handlu/gwarancjebankowe-i-poreczenia.html
http://www.monitorpodatkowy.pl/index.php?mod=m_artykuly&cid=36&id=237
http://www.zdg.pl/zabezpieczanie-transakcji.htm
http://www.brebank.pl/kii/inwestycje_kapitalowe/
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Budżet Państwa
9