Adam I.P. Smith "Wojna secesyjna"
advertisement
Adam I.P. Smith "Wojna secesyjna" - recenzja książki środa, 28 marca 2012 17:56 autor: Poul Yank Na rewersie okładki recenzowanej pozycji znajduje się fragment opinii o tej książce jednego z polskich pracowników naukowych stanowiący świetną recenzję, który pozwolę sobie na wstępie zacytować: Wojna secesyjna Adama I.P.Smitha jest interesującą propozycją podręcznikową ze względu na przystępną formułę i brak konkurencji w kategorii, która reprezentuje. Faktycznie, nie czytałem do tej pory innej publikacji polskojęzycznej, która w oparciu o kilkadziesiąt pozycji źródłowych w sposób tak wyczerpujący analizowałaby różnorodne aspekty Wojny Secesyjnej oraz byłaby napisana przystępnym językiem ale w sposób bardzo usystematyzowany, co bardzo korzystnie wpływa na komfort czytania i ułatwia przyswajanie informacji. Zauważę jednak już na początku swojej recenzji, że jeśli chodzi o aspekty militarne konfliktu, na temat których moja wiedza jest najszersza, a więc mogę w najpełniejszy sposób weryfikować informacje podane przez autora to jestem rozczarowany (o czym poniżej). 1/4 Adam I.P. Smith "Wojna secesyjna" - recenzja książki środa, 28 marca 2012 17:56 Książka składa się, nie licząc przedmowy z 8 rozdziałów, z których każdy dzieli się na podrozdziały (od 2 do 7, zwykle jest ich 4 – 5). W skrócie przedstawię tematykę poszczególnych części, ale szczegółów zdradzał nie będę – ewentualny czytelnik sam się z nimi zapozna. W rozdziale pierwszym znajdujemy opis systemu politycznego Unii amerykańskiej, prawnych regulacji kwestii niewolnictwa, ekspansji terytorialnej państwa i prób wprowadzania niewolnictwa na nowo nabyte lub zdobyte tereny. Najciekawsze fragmenty zawierają logiczne wyjaśnienie dlaczego powstał i rozwijał się system niewolniczy, skąd wynikała potęga polityczna i materialna wielkich właścicieli niewolników, dlaczego powstał i jak rozwijał się ruch abolicyjny oraz przedstawiają uwarunkowania i mechanizmy polityczno – prawne zawierania kompromisów konstytucyjnych pomiędzy stanami wolnymi i niewolniczymi. Rozdział drugi opisuje bezpośrednie i pośrednie przyczyny i okoliczności, które skłoniły elity Południa do podjęcia decyzji o secesji, a także stosunek niższych warstw białej ludności stanów południowych do kwestii niewolnictwa i secesji. Wyeksponowano oczywiście wybory prezydenckie w 1860 r. i następstwa zwycięstwa A. Lincolna. W ostatniej części przedstawiono próby utrzymania jedności państwa, kryzys związany z Fortem Sumter, wybuch wojny oraz pierwszą bitwę nad Bull Run (Manassas). Rozdział trzeci ukazuje opis sił obu stron, strategie i taktykę, działania militarne w okresie kwiecień 1861 – wrzesień 1862 (głównie na froncie wschodnim) oraz polityczne, wojskowe i społeczne okoliczności ogłoszenia Emancypacji. W kolejnym, czwartym rozdziale autor kontynuuje tematykę emancypacyjną oraz opisuje działania militarne w okresie październik 1862 – wrzesień 1864 (więcej miejsca poświęca znowu działaniom na froncie wschodnim, ale dzięki osobie gen. W.T. Shermana znajdziemy trochę informacji o walkach na Zachodzie). Rozdział piąty jest moim subiektywnym zdaniem najciekawszy. Ukazano w nim życie codzienne w armiach obu stron oraz ukazano motywy jakimi kierowali się mieszkańcy Południa i Północy decydując się na wstąpienie do wojska (a były to czasy kiedy pojęcie honor nie było jeszcze wyświechtanym przez polityków frazesem). Szczególnie polecam fragmenty dotyczące stosunku dowódców i żołnierzy federalnych do czarnej ludności na zajmowanych terenach Stanów Skonfederowanych. Następny, szósty rozdział dotyczy takich tematów jak szeroko rozumiane powstanie ,,narodu 2/4 Adam I.P. Smith "Wojna secesyjna" - recenzja książki środa, 28 marca 2012 17:56 Południa”, ewoluowanie stosunku władz, elit i białej ludności stanów południowych do kwestii niewolnictwa oraz stopniowego pogarszania się sytuacji gospodarczo – społecznej Konfederacji i wpływu tego czynnika na postawę Południowców. Rozdział siódmy opisuje przebieg operacji militarnych w okresie październik 1864 – kwiecień 1865, okoliczności i uwarunkowania ponownego wyboru A. Lincolna na urząd prezydencki oraz przedstawia zarys planów środowisk decydenckich Północy dotyczących różnych koncepcji rekonstrukcji Unii po zakończeniu wojny. W rozdziale ósmym przedstawiono okoliczności zakończenia walk, partykularne interesy poszczególnych stanów, które negatywnie wpłynęły na sprawę Południa, szczególną rolę i rangę gen. R. Lee, przyczyny klęski Południa, kształtowanie się i proces, który potem został określony jako ,,odkupienie narodu”. Najciekawszym tematem poruszonym w tej części książki jest sformułowanie przez autora tezy, że pomimo zniesienia po krwawej wojnie instytucji niewolnictwa już w latach siedemdziesiątych XIX w. Południe poprzez liczne stanowe akty prawne doprowadziło do sytuacji, w której przy - zaznaczam biernej postawie Północy i czynnej niektórych związanych z Północą polityków (prezydent U.S. Grant) – ludność murzyńska została faktycznie pozbawiona większości swoich praw i sprowadzona z powrotem do roli prawie niewolników. Potrzeba było upływu ponad osiemdziesięciu lat i wielu ofiar, aby w latach sześćdziesiątych XX w. nastąpiła faktyczna emancypacja czarnej ludności Południa. Podsumowując książkę Adama I.P. Smitha subiektywnie mogę stwierdzić, że autor w sposób wszechstronny opisał ,,szczególną instytucję” jak eufemistycznie Południowcy określali niewolnictwo, społeczne, polityczne i gospodarcze uwarunkowania i przyczyny wybuchu, przebiegu, zakończenie i następstwa wojny secesyjnej. Wartość książki podnoszą liczne cytaty z listów i pamiętników polityków, żołnierzy oraz osób cywilnych obu stron konfliktu. Niestety musze stwierdzić, że jeśli chodzi o aspekt militarny to jest on zaledwie naszkicowany przez Adama I.P. Smitha, a jest chyba logiczne wymaganie aby w książce zatytułowanej ,,Wojna Secesyjna” zajmował on dużo więcej miejsca. Czytelnik dowie się z recenzowanej pozycji bardzo mało na temat organizacji armii Unii i Konfederacji, a prawie nic o ich uzbrojeniu i wyposażeniu. Autor dość swobodnie i zamiennie używa pojęć brygada, dywizja, korpus. Podaje co prawda rzetelnie straty sumaryczne stron poniesione w trakcie trwania konfliktu ale odnosząc się do poszczególnych bitew czy kampanii wszystkie ubytki zalicza do kategorii ,,zabici”. Stąd między innymi czytelnik może się dowiedzieć, że w trakcie ,,bitwy siedmiodniowej” obie strony straciły 50 tysięcy zabitych. Opisując dowódców Unii stwierdza, że np. gen. J. Hooker pił na umór, otaczał się prostytutkami i był przerażony 3/4 Adam I.P. Smith "Wojna secesyjna" - recenzja książki środa, 28 marca 2012 17:56 perspektywą starcia z gen. Lee (aby być uczciwym dodam, że A.I.P. Smith przyznaje, że J. Hooker podniósł morale i jakość Armii Potomaku oraz wymyślił niezły plan kampanii). Tematyka blokady morskiej jest zaledwie naszkicowana, a walki marynarek prawie całkowicie pominięte. Autor poprzestaje na ogólnym stwierdzeniu o przewadze gospodarczej Północy wyrażającej się w tym, że jak można domyślić się z lektury miała ona 90% fabryk uzbrojenia i znacznie podniosła w trakcie trwania wojny poziom produkcji żywności. Reasumując – w mojej subiektywnej opinii książka jest warta przeczytania ale chętnie ujrzałbym polskojęzyczną publikację, która w rzetelny i wyczerpujący sposób opisywałby aspekty militarne wojny secesyjnej. Tytuł: Wojna secesyjna Autor: Adam I.P.Smith Tłumaczenie: Tomasz Tesznar Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Seria: --Rok wydania: 2011 Oprawa: miękka Format: 14 x 21 Język: polski ISBN 978-83-233-3211-4 Ilość stron: 377 Ilość map: 5 Ilość zdjęć / rycin: 0 Cena: około 40 PLN 4/4
