ewolucja ekonomii politycznej - Katedra Ekonomii Politycznej

EWOLUCJA EKONOMII
POLITYCZNEJ
Przygotował:
Rafał Karwowski
Na podstawie:
J.Wilkin Ewolucja ekonomii politycznej i jej miejsce we
współczesnej myśli ekonomicznej
Początki i rozwój ekonomii politycznej


Antoine de Montchretien (XVIIw.)- prekursor (wg. O. Langego)
Klasyczna ekonomia polityczna (A.Smith, J.S.Mill, D.Hume,
K.Marks)
 Ekonomia nauką społeczną analizującą procesy gospodarowania
 Zainteresowanie procesami wzrostu i funkcjonowaniem
gospodarki narodowej
 Analiza źródeł bogactwa narodów i mechanizmów jego podziału
 Zainteresowanie funkcjonowaniem państwa (autonomiczność
procesów rynkowych a ingerencja państwa)
 Rozszerzenie dotychczasowego obszaru badań (zarządzanie i
administrowanie państwem) o procesy reprodukcji w gospodarce
 Interdyscyplinarność (badanie procesów gospodarczych w
kontekście filozoficznym, moralnym, politycznym)
 Gospodarka jako wyodrębniona część systemu społecznego
Początki i rozwój ekonomii politycznej
c.d.



Przełom XIX i XXw.- odejście od idei
ekonomii politycznej (A.Marshall Principles of
Economics)
Kontynuacja tradycji ekonomii politycznej w
nurcie myśli marksistowskiej
Rozwój ekonomii instytucjonalnej –koniec
XIXw.
Instytucje w teorii klasyków

Przywiązanie dużej wagi do instytucjonalnych
norm działalności gospodarczej przez
klasyków, np.:


A.Smith analizuje powiązania między wolnością
gospodarczą a polityczną, własnością i
sprawiedliwym państwem
W teorii K.Marksa


baza społeczeństwa = system instytucjonalny
gospodarki z prawami własności
Nadbudowa = instytucje formalne i nieformale
Klasyczna ekonomia instytucjonalna

Instytucjonalizm w opozycji względem ekonomii
neoklasycznej





Samoregulacja gospodarki
Statyczny charakter neoklasycznej analizy i jej nadmierny
formalizm
Ponadhistoryczny i ponadkulturowy charakter praw
ekonomicznych
System liberalnego kapitalizmu
Lata 30-te XX w.- wygaśnięcie nurtu
By pokonać starą teorię potrzeba nowej teorii, nie
wystarczy sama tylko niszcząca krytyka założeń ani
nagromadzenie nowych faktów, Blaug
INSTYTUCJONALIZM c.d.


Instytucjonalizm i ekonomia polityczna- cechy wspólne
 Interdyscyplinarność
 Ewolucyjność
 Systemowe i holistyczne podejście do analizy gospodarowania
 Zmienność preferencji i zachowań ludzi w procesach
gospodarowania
 Traktowanie gospodarki jako systemu władzy (siła ekonomiczna
aktorów jako źródło realnej władzy)
 Wpływ dystrybucji dochodu i bogactwa na uwarstwienie
społeczne
 Docenienie normatywnej ekonomii
Renesans instytucjonalizmu
 Docenienie instytucjonalizmu nie poprzez ekspansję ale poprzez
uwzględnienie jego osiągnięć przez przedstawicieli nurtu
ekonomii ortodoksyjnej („instytucje mają znaczenie”) =>
Nowa ekonomia instytucjonalna

Lata 70-te XX w.- wyodrębnienie nowej ekonomii
instytucjonalnej



Wspólny język naukowy z ekonomią ortodoksyjną
Włączenie do analizy neoklasycznej nowej kategoriiINSTYTUCJI => konieczność wypracowania nowych
narzędzi i koncepcji badawczych (niekwantyfikowalność
instytucji)
Instytucje- czynnik integrujący nauki społeczne =>
interdyscyplinarność instytucjonalizmu
Nowa ekonomia instytucjonalna c.d.

Wpływ instytucji na gospodarkę




Struktura organizacji i zarządzania (ramy instytucjonalne)
może poprawić efektywność gospodarowania poprzez
zmniejszenie kosztów transakcyjnych
Znaczenie prawa własności (fundamentalna instytucja
procesów gospodarowania)
Rola instytucji prywatnych i publicznych w kształtowaniu
ładu społecznego
Związki między sferą rynku a sferą polityki (teoria wyboru
publicznego)
Keynesizm a ekonomia polityczna
Teoria Keynes’a
 Przywiązuje duża wagę do zagadnień ekonomii politycznej (np.:
zawodność rynku, stabilizująca rola państwa, znaczenie podziału
dochodu narodowego dla wzrostu gospodarczego)
 Rewolucja konserwatywna- modyfikacja reguł gry w obrębie
systemu kapitalistycznego w celu jego zachowania i
wzmocnienia (pełne zatrudnienie normą a nie wyjątkiem)
 Odmienne od teorii neoklasycznej relacje między
autonomicznym mechanizmem rynkowym a aktywnością
państwa
 Spadek popularności na początku lat 70-tych (nowe dowody
empiryczne i rozwój nowych teorii makroekonomicznych)
Nurt postkeynesowski czyli
postkeynesowska ekonomia polityczna


Przedstawiciele: M.Kalecki, J.Robinson,
N.Kaldor
Bada zjawiska, gdzie występuje zawodność
rynku (element pomocniczy głównego trzonu
ekonomii neoklasycznej)




Znaczenie, konkretyzacja i ochrona praw
własności
Analiza efektów zewnętrznych
Problem dostarczania dóbr publicznych
Zagadnienie monopoli i ologopoli
Neoklasyczna ekonomia polityczna
(nowa ekonomia polityczna)


Zakres działania państwa szerszy niż tylko likwidacja
nieefektywności rynkowych
Wyjaśnia zjawiska towarzyszące wzrostowi gospodarczemu
 np. międzynarodowa ekonomia polityczna wyjaśnia m.in.
przyczyny wzrostu rozpiętości dochodowych i bogactwa stosując
analizę porównawczą, uwzględniając jednocześnie:






Dystrybucję dochodów
Ideologię
Aktywność państwa
Działanie grup interesu
Niezależność rządu
Ekonomia polityczna ma szczególne zastosowanie w
procesie transformacji gospodarek postsocjalistycznych.
Badania Rodrika jako przykład
zastosowania nowej ekonomii politycznej

Badanie wpływu poszczególnych czynników na rozwój gospodarczy:





Położenie geograficzne (czynnik egzogeniczny)
Otwartość na handel zagraniczny (czynnik częściowo endogeniczny)
System instytucjonalny (czynnik częściowo endogeniczny)
Zasoby produkcji i produktywność (czynnik endogeniczny)
Wnioski:





Decydujące znaczenie mają instytucje- fundament długookresowego
wzrostu (ugruntowują prawa własności, pozwalają rozwiązać konflikty,
utrzymują prawo i porządek, wiążą bodźce ekonomiczne z kosztami i
korzyściami społecznymi,
Rozwój handlu ma znacząco mniejszy wpływ (skala korzyści z handlu zależy
w głównej mierze od rozwiązań instytucjonalnych
Niedogodność położenia geograf. da się rozwiązać poprzez system instytucji
Wprowadzenie dobrego systemu instytucjonalnego wymaga odejścia od
ortodoksyjnych rozwiązań i zwrócenia uwagi na warunki lokalne
Wejście na ścieżkę wzrostu nie wymaga rewolucji instytucjonalnej (zmiany w
instytucjonalne zachodzą na ogół powoli.
Ekonomia polityczna jako nauka:
Pozytywna

Bada przyczyny:



bogactwa narodów
Niedorozwoju i nędzy
Normatywna


Szuka czynników
wzrostu gospodarczego

Odwołuje się do
wartości
Przywiązuje dużą wagę
do formułowania
podstaw polityki
ekonomicznej
Zajmuje się problemem
sprawiedliwości
społecznej
Ekonomia polityczna a ekonomia
ortodoksyjna
Ekonomia polityczna
 Gospodarka jako część
systemu społ.- polit.
 Trudność modelowania
(uwzględnia
niekwantyfikowalne
zjawiska)
Ekonomia ortodoksyjna
 Gospodarka jako
system autonomiczny
 Łatwość modelowania
=> większa precyzja i
elegancja (ale czy
prawdziwość???)
Przyczyny marginalizacji ekonomii
politycznej




Jest trudniejsza od ekonomii ortodoksyjnej ze
względu na interdyscyplinarność
W wersji klasycznej negowała teorię głównego nurtu
(błąd ten naprawili przedstawiciele nowej ekonomii
instytucjonalnej, dążący do do komplementarności
lub nawet syntezy ekonomii neoklasycznej i
instytucjonalnej)
Jest narażona na nadmierne upolitycznienie
(osłabienie rzetelności naukowej na rzecz
ideologizacji; dziedzina manipulowana)
Deprecjacja w środowisku akademickim
Przyczyny renesansu nurtu ekonomii
politycznej w dwóch ostatnich
dziesięcioleciach





Niepowodzenia ekonomii ortodoksyjnej w rozwiązywaniu wielu
problemów społ.- gosp.
Holistyczne i systemowe podejście do rozwiązywania procesów
gospodarczych
Przywraca ekonomii charakter nauki społecznej dzięki
przywiązywaniu dużej wagi do instytucji
Rosnące zapotrzebowanie na naukowe wsparcie politykinowe
propozycje metodologiczne i nowe obszary badawcze, np.
Ekonomia eksperymentalna, ekonomiczna teoria polityki
„odkrycie”, że ekonomia polityczna i ortodoksyjna są sobie
potrzebne i wzajemnie się uzupełniają