Ja, czyli kto
advertisement
Ja, czyli kto? 1) Tożsamość osobista 2) Samoocena 3) Tożsamość społeczna 4) Być czy mieć? Tożsamość osobista • Tożsamość osobista (indywidualna, jednostkowa) – rozumiana jako system wiedzy o samym sobie, o cechach najbardziej charakterystycznych dla jednostki, a jednocześnie najbardziej ją odróżniających od innych. • Tożsamość osobista to subiektywny obraz własnej osoby. • Zespół cech, które naszym zdaniem najlepiej nas charakteryzują. Zapisz szybko na kartce 5 cech, które najlepiej Cię opisują. Ile z zapisanych cech ma charakter pozytywny? Cechy które tworzą tożsamość • Płeć • Wygląd • Inteligencja • Mądrość • Umiejętności • Charakter • Światopogląd • Moralność Tożsamość społeczna • Tożsamość społeczna – jako ten system wiedzy o samym sobie, który wiąże się z poczuciem przynależności grupowej. • Pomiędzy tożsamością osobistą i społeczną zachodzi zależność odwrotna, tzn. kiedy człowiek koncentruje się na tożsamości osobistej (np. stabilne poczucie własnej wartości, świadomość mocnych stron), jego zainteresowanie tożsamością społeczną (wyrażana przez grupę akceptacją) ulega redukcji, kiedy zaś skupia się na swojej przynależności grupowej (poczucie wartości uzależnione jest od okazywanego przez grupę poziomu aprobaty), jego tożsamość osobista ulega rozproszeniu (skłonni jesteśmy do modyfikowania zachowań – zachowania dostosowują się do oczekiwań środowiska kosztem zgodności z naszymi własnymi poreferencjami). Tożsamość społeczna • Jeżeli jednostka posiada osobiste talenty lub zdolności, które doceni otoczenie, to proces kształtowania tożsamości będzie się dokonywał niejako automatycznie. • Jeżeli nie posiada jakichś szczególnych zdolności, ale jest wychowywana w przyjaznym, konstruktywnym i konsekwentnym środowisku wychowawczym, dostaje wiele informacji na swój temat, które pozwalają jej utrwalić sobie przekonanie, że jest osobą wartościową, posiadającą niepowtarzalne cechy osobowości, a jednocześnie, iż jest niekwestionowanym członkiem grupy. • Im mniej problematycznie przebiega proces kształtowania tożsamości osobistej, tym mniej potrzebuje grupy do tego, aby sobie odpowiedzieć na pytanie, kim jestem i co jestem warta. Płeć • Płeć – zespół cech o charakterze struktur i funkcji pozwalających na sklasyfikowanie organizmów na męskie i żeńskie • Transseksualizm, określany jest także mianem zaburzenia tożsamości płciowej lub mianem dezaprobaty płci – polega na pragnieniu życia i bycia akceptowanym jako osoba płci odmiennej fizycznie, czemu towarzyszy zazwyczaj uczucie niezadowolenia z powodu własnych anatomicznych cech płciowych oraz chęć poddania się leczeniu hormonalnemu czy operacyjnemu, by własne ciało uczynić możliwie najbardziej podobnym do ciała płci preferowanej. • Emocjonalny komponent transseksualizmu określany jest mianem zespołu dezaprobaty płci. Płeć • Transgenderyzm – terminy bliskoznaczne: transpłciowość, międzypłciowość – tożsamość płciowa odbiegająca od stereotypowych wyobrażeń na temat ról płciowych, ról społecznych, zachowań, ubioru itp., przynależnych kobietom lub mężczyznom. • Transpłciowość jest formą tożsamości płciowej (samoidentyfikacja jako mężczyzna, kobieta), która nie zgadza się z "rodzajem przypisanym" (identyfikacja w oczach innych jako kobieta bądź mężczyzna na podstawie płci fizycznej/genetycznej). Wygląd • To cechy zewnętrzne człowieka (wzrost, kolor skóry, kolor włosów, sylwetka) • Część tych cech jest uwarunkowana genetycznie (niezmienna), na inne mamy wpływ. (Podaj przykłady cech dziedziczonych i nabytych) • Często ocena określonych elementów wyglądu może być różna – wynika to z osobniczych upodobań, czynników środowiskowych • To co dla jednych jest piękne, dla innych trudne do zaakceptowania Wygląd Kultura zachodnia Mauretania Inteligencja, mądrość • Inteligencja – zdolność do postrzegania, analizy i adaptacji do zmian otoczenia. Zdolność rozumienia, uczenia się oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy i umiejętności w sytuacjach nowych. • Mądrość w najwęższym znaczeniu to umiejętność podejmowania uzasadnionych decyzji, które w dłuższej perspektywie przynoszą pozytywne rezultaty. W innym ujęciu można powiedzieć, że mądrość to umiejętność praktycznego wykorzystywania posiadanej wiedzy i doświadczenia. • Inteligencja to cecha wrodzona, a przynajmniej predyspozycje do bycia człowiekiem inteligentnym. Natomiast mądrość to całość doświadczeń(również wiedza) nabytych w trakcie życia. Charakter • W psychologii charakter rozumiany jest jako zespół cech psychicznych danej osoby, które ujawniają się w jej zachowaniu, sposobie bycia, usposobieniu. Pojęcie utożsamiane w tym znaczeniu z osobowością. • Charakter człowieka zmienia się z czasem między innymi dzięki procesowi socjalizacji czyli kontaktom z innymi ludźmi. • Różne cechy mogą być odmiennie postrzegane przez ludzi. Podaj przykłady cech które mogą być różnie interpretowane. Jak mogą być one oceniane przez otoczenie? Z czego wynikają różnice? W jaki sposób mogą one wpływać na nasze zachowanie? Umiejętności • To praktyczna zdolność wykonywania określonych czynności. • Osoby posiadające określone talenty, umiejętności z reguły mają wyższą samoocenę i są bardziej akceptowane przez otoczenie, są również mniej podatne na wpływy. Zapisz w zeszycie jak najszybciej trzy rzeczy które potrafisz dobrze robić. Światopogląd • Światopogląd – względnie stały zespół sądów (często wartościujących), przekonań i opinii na temat otaczającego świata czerpanych z rozmaitych dziedzin kultury, głównie z nauki, sztuki, religii i filozofii. W każdym światopoglądzie można wyróżnić 3 warstwy: • 1. opisową – zbiór twierdzeń, zdań opisujących rzeczywistość przyrodniczą, społeczną, kulturalną, • 2. wartościującą – zespół ocen opartych na określonym systemie wartości, • 3. normatywną – zbiór zasad, reguł, dyrektyw, norm, które nakazują określone postępowanie lub go zakazują, są one konsekwencją posiadanego obrazu świata i uznanego systemu wartości. Moralność • Moralność - zbiór zasad postępowania zgodnych z tym, co jest dobre, prawidłowe, nieszkodliwe. • Moralności nie należy mylić z obyczajami. Normy obyczajowe są takimi samymi zdaniami rozkazującymi jak normy moralne i część norm moralnych obowiązujących w danej społeczności jest zazwyczaj również normami obyczajowymi. Normy obyczajowe odpowiadają jednak na pytanie "Co wypada robić/nie robić" a normy moralne "Co jest źle robić/nie robić". • Przy łamaniu normy obyczajowej ma się poczucie wstydu, zaś przy łamaniu normy moralnej poczucie winy. Samoocena • Samoocena to uogólniona postawa w stosunku do samego siebie, która wpływa na nastrój oraz wywiera silny wpływ na pewien zakres zachowań osobistych i społecznych. Podstawą samooceny jest samowiedza, czyli zespół sądów i opinii, które jednostka odnosi do własnej osoby. Te sądy i opinie dotyczą właściwości fizycznych, psychicznych i społecznych. • Psycholodzy wyróżniają dwa rodzaje postaw związanych z samooceną ogólną: samoakceptację i samoodtrącenie. Samoocena • Samoocenę można mierzyć na dwóch wymiarach – wysokości i pewności. W tym sensie samoocena może być: • zawyżona i pewna, • zawyżona i niepewna, • zaniżona i pewna, • zaniżona i niepewna. Pewność samooceny ma większe znaczenie dla regulacji zachowania niż sama jej wysokość. Samoocena • Jakość dokonywanej samooceny zależy często od wychowania. • Zaburzenie poczucia własnej wartości powstaje zazwyczaj na podstawie komunikatów podważających wartość dziecka, jakie dostaje ono od osób znaczących (np. rodziców, opiekunów). • Początkowo np. dziecko jest uważane za cenne samo w sobie, z czasem jednak na skutek rozmaitych oczekiwań otoczenia czy sposobów wychowania otrzymuje komunikaty, które przekonują je albo pozwalają podejrzewać, że wartość jego jako człowieka zależy od rozmaitych czynników zewnętrznych lub od konkretnych działań czy umiejętności. • Tak wychowywane dziecko zaczyna się starać, by sprostać tym wymaganiom i zasłużyć ponownie na to, by móc się poczuć wartościowym i kochanym przez rodziców dzieckiem. Tak wychowywane dziecko staje się często także jako dorosły osobą zależną od otoczenia, zewnątrzsterowną i niepewną siebie (własnej elementarnej wartości jako człowieka). Zaniżona samoocena Sześć objawów niskiej samooceny: 1. Poczucie wstydu 2. Nieustanny pesymizm 3. Zamartwianie się o przyszłość 4. „Sny” o doskonałości 5. Niezdolność do radzenia sobie z krytyką 6. Niezdolność do podejmowania decyzji „Ja idealne”. To wersja siebie w najlepszym wydaniu. Samo istnienie „Ja idealnego” jest zjawiskiem pozytywnym i pożądanym. Problem pojawia się wtedy, gdy „Ja idealne” jest nierealne. Aby „Ja idealne” było pomocne w budowaniu adekwatnej do rzeczywistości samooceny, powinno zawierać cechy możliwe do osiągnięcia i zrealizowania. Zaniżona samoocena - skutki • Częste depresje i dołki - taki człowiek jest przekonany o tym, że jest beznadziejny, a wszyscy dookoła są on niego lepsi. • Zniechęcenie, spowodowane przekonaniem, że nie powinien się za cokolwiek zabierać bo i tak to spartoli. • Nieumiejętność cieszenia się z osiągniętych sukcesów - nawet, jeśli taki człowiek coś osiągnie, będzie dopatrywać się błędów, będzie uważać, że konkurenci poradzili sobie lepiej od niego. • Całkowity brak wiary w siebie i swoje możliwości. • Zaburzone relacje z otoczeniem. Zawyżona samoocena • Zbyt wysoka samoocena rodzi poczucie wyższości i arogancję. • Mają silne przekonanie, że są lepsi od innych. Przypisują sobie cechy, których faktycznie nie posiadają lub myślą, że są wstanie zrobić rzeczy, których w rzeczywistości zrobić nie mogą. • Mając zbyt wysokie mniemanie o sobie czujemy się pewniej, niż gdy to mniemanie jest zaniżone, ale wciąż zjada nas strach – bo w każdej sytuacji socjalnej istnieje ryzyko, że pojawi się ktoś lepszy. • W sytuacjach, gdy faktycznie takie „zagrożenie” występuje, aktywuje się mechanizm obronny w formie arogancji, a czasami nawet agresji. Mieć czy być? • Współczesne badania naukowe wskazują, że niskie poczucie własnej wartości jest ściśle skorelowane z materializmem. Jest to dość ścisła zależność: obserwuje się wzrost materializmu w przypadku obniżenia poczucia własnej wartości jednostki oraz spadek poczucia własnej wartości w sytuacji zwiększenia konsumpcjonizmu. • W przypadku zwiększenia poczucia własnej wartości konsumentów następuje dramatyczny spadek konsumpcjonizmu służącego jako metoda radzenia sobie z brakiem pewności siebie. Zjawisko to jest szczególnie widoczne wśród nastolatków, które przechodząc z okresu dzieciństwa do dorosłości doświadczają okresu obniżonego poczucia własnej wartości. Często obserwowaną strategią radzenia sobie z tym kryzysem jest zwiększenie zainteresowania posiadaniem dóbr materialnych w celu zneutralizowania uczucia bezwartościowości. Mieć czy być? Konsumpcjonizm • Konsumpcjonizm – postawa polegająca na nieusprawiedliwionym (rzeczywistymi potrzebami oraz kosztami ekologicznymi, społecznymi czy indywidualnymi) zdobywaniu dóbr materialnych i usług[1], lub pogląd polegający na uznawaniu tej konsumpcji za wyznacznik jakości życia (lub za najważniejszą, względnie jedyną wartość) • Konsumpcjonizm jest przekonaniem że możliwe jest osiągnięcie osobistego szczęścia poprzez konsumpcje dóbr i podniesienie statusu poprzez zakup produktów Czy konsumpcjonizm może mieć pozytywne aspekty? Konsumpcjonizm Potrzeby samorealizacji • Samorealizacja, samourzeczywistnianie, samoaktualizacja – w psychologii to stałe dążenie do realizacji swojego potencjału, rozwijania talentów i możliwości, proces stawania się "tym, kim się chce być" (a nie tym, kim się jest), dążeniem do wewnętrznej spójności, jedności z samym sobą, spełnienia swojego przeznaczenia lub powołania. Samorealizacja • „Wersje są właściwie dwie. Pierwsza utrzymuje, że samorealizacja to nieodzowny element życia, który sprawia, że jesteśmy szczęśliwi. Zgodnie z drugą – samorealizacja wykształciła ludzi skupionych na sobie, którzy realizując siebie i swoje marzenia, zapomnieli o innych. Stali się hedonistami skupionymi na karierze, a to doprowadziło do zachwiania pozycji rodziny, która zeszła na dalszy plan.” Samorealizacja • Dzisiejszy świat, przynajmniej w naszym kręgu kulturowym, zachęca człowieka do niczym nieskrępowanej indywidualnej samorealizacji do dbania przede wszystkim o siebie, swój rozwój, swoje zainteresowania, swoje zdrowie i urodę, swój wolny czas i dobrą zabawę. Nie zawsze pozostaje w tym miejsce dla innych. Czasem mogą oni – choćby swoimi potrzebami uczuciowymi lub materialnymi – wprowadzać perturbacje do tego jasnego planu: „myśleć o sobie”. Czym jest autorytet? • 1. powszechnie uznana czyjaś powaga, wpływ, znaczenie; posłuch, poważanie, szacunek, respekt; • 2. człowiek mający duże poważanie ze względu na swą wiedzę lub postawę moralną, stawiany za wzór do naśladowania, mający wpływ na postawy i myślenie innych ludzi; Po co potrzebne nam w życiu autorytety? Jak możemy z nich korzystać? Kto może być autorytetem? Autorytet czy idol • Idol, to ktoś w kogo zapatrzone są rzesze ludzi, kogo naśladują i do kogo pragną się upodobnić. • Często idolami zostają osoby, które nie posiadają cech wartych naśladowania. Podaj przykład idola młodzieży? Czy warto go naśladować?
