referat szkoleniowy na spotkanie z rodzicami

Teresa Zielonka- nauczyciel
kształcenia zintegrowanego
w Publicznej Szkole w Harasiukach
REFERAT SZKOLENIOWY NA SPOTKANIE Z RODZICAMI
SAMOOCENA U UCZNIÓW W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM
„Nie jestem taki , jakim chcecie mnie widzieć.
Jestem sobą”
Jednym z celów, który założyłam sobie opracowując plan wychowawczy na rok
szkolny 2005/2006 było wdrażanie uczniów do samooceny.
Mając na uwadze ten fakt, postanowiłam bliżej zapoznać rodziców z pojęciem samooceny
oraz z czynnikami ją kształtującymi.
1. Co to jest samoocena.
Samoocena jest pojęciem o sobie samym Człowiek w trakcie życia nie tylko poznaje
i ocenia otaczający go świat, ale także gromadzi doświadczenia dotyczące własnej osoby.
Samooceny są sądami wartościującymi. Samoocena to poglądy człowieka na siebie „ jaki
jestem” i na swoje możliwości „na co mnie stać, co potrafię”. Obraz własnej osoby, wiedza
o własnych cechach, możliwościach i umiejętnościach. Samoocena jest czynnikiem
motywującym, określa szereg zachowań. Jeśli osoba prawidłowo ocenia swoje możliwości
wtedy jej samoocena jest trafna czyli adekwatna. Samoocena nieadekwatna to taka, która nie
odpowiada rzeczywistym możliwościom i wówczas może być zaniżona (nie docenianie
swoich możliwości) lub zawyżona (przecenianie swoich możliwości).
Uczniowie z nieadekwatną samooceną przeceniają swoje walory i możliwości, bądź
nie doceniają ich zupełnie. Na tym tle rodzą się nieodpowiednie do samopoczucia formy
zachowania, utrudniające proces wychowawczy. Jedni zachowują się nadmierną pewnością
siebie, lekceważą wszelki wskazówki i ostrzeżenia, inni wykazują nadmierne zahamowanie,
nieśmiałość, chorobliwy brak pewności siebie, stronią od kontaktów z innymi. Umiejętność
oceny samego siebie jest wynikiem umiejętności spostrzegania siebie w różnych sytuacjach
społecznych.
2. Czynniki kształtujące samoocenę.
Na kształtowanie się obrazu siebie pierwszy i podstawowy wpływ wywiera rodzina.
Obraz siebie bywa lustrzanym odbiciem tego, co w przekonaniu dziecka myślą o nim rodzice
- osoby znaczące w jego życiu. Rodzina stanowi najważniejszą grupę społeczną, z którą
identyfikuje się dziecko. Rodzice oceniając dziecko wytwarzają w nim określony stosunek do
siebie, kształtując poczucie własnej wartości, budują charakter dorosłego człowieka. Rodzice
patrzą na dziecko przez własne pragnienia, potrzeby, dążenia, cechy. Rodzice dostarczają
wzorów zachowania się w określonych sytuacjach. Dziecko uczy się co dobre, a co złe.
Spotyka je kara albo aprobata. Dziecko poprzez pozytywne postawy rodziców wobec niego
odczuwa że jest kochane, chciane, udane. Negatywne postawy utwierdzają dziecko
w przekonaniu, że jest niechciane, nie nadaje się do niczego. Doświadczanie zbyt dużych
wymagań ze strony rodziców rodzi w dziecku brak zaufania, brak pewności siebie, brak wiary
we własne możliwości, kształtuje poczucie beznadziejności. Wyręczanie dziecka we
wszystkim, utwierdza je tyko w przekonaniu o własnej nieprzydatności. Nadmierna
opiekuńczość i nagradzanie uniemożliwia dokonanie weryfikacji własnych zdolności, może
się stać przyczyną zawyżonej samooceny. Bezkrytyczność rodziców wobec własnego
dziecka, przerzucanie winy na inne dzieci, powoduje u niego wygórowane i nierealistyczne
wymagania wobec innych. Na kształtowanie się pozytywnej samooceny duży wpływ ma
atmosfera akceptacji, miłości i poczucia bezpieczeństwa. Dziecko ma wówczas większe
zaufanie do siebie, akceptuje innych, wychodzi na przeciw problemom i trudnościom. Cecha
ta jest trwała i może utrzymywać się przez całe życie. W kształtowaniu się obrazu siebie duże
znaczenie ma zgodność poglądów wychowawczych rodziców. Jej brak, częsta zmiana
środowiska wychowawczego jest przyczyną niestabilności obrazu siebie. Dziecko
bezwarunkowo akceptowane przez rodziców w mniejszym stopniu buduje samoocenę na
ocenach i postawach otoczenia. W miarę dalszego rozwoju dziecko spotyka się
z oczekiwaniami innych ludzi, od których jest zależne, np. z oczekiwaniami nauczycieli,
kolegów, przyjaciół, rodzeństwa.
W miarę poszerzania kontaktów społecznych coraz większe znaczenie ma dla dziecka
grupa rówieśnicza. Zdobycie jej aprobaty staje się z czasem ważniejsze od aprobaty rodziców.
Dziecko próbuje rozwinąć te cechy obrazu siebie, które pomagają mu w uzyskaniu uznania
rówieśników. Grupa rówieśnicza staje się środowiskiem, w którym dziecko porównuje się
z innymi dziećmi. Dostrzega siebie jako np. ładne, lubiane, bądź nieładne, nie lubiane itp.
Odkrywa u siebie cechy, które ułatwiają i te, które utrudniają mu współżycie w grupie.
Społeczna akceptacja w grupie rówieśniczej będzie odzwierciedlać się w strukturze obrazu
siebie. Im większym uznaniem cieszy się dziecko w grupie, jest lubiane i podziwiane przez
inne dzieci, zajmuje od czasu do czasu pozycję przywódcy, tym korzystniejszy jest obraz
siebie. Dziecko nabiera pewności siebie, jest zrównoważone, szuka towarzystwa innych.
Obraz siebie niepopularnych dzieci cechuje niższe poczucie własnej wartości. Zazdroszczą
innym popularnym dzieciom , są drażliwe, czasem czują się prześladowane przez towarzyszy
zabaw. Obraz własnej osoby kształtuje się i zależy bezpośrednio od opinii i ocen
formułowanych przez innych ludzi stanowiących zwierciadło, w którym jednostka może
ujrzeć własną twarz. Ocena społeczna ma bardzo pozytywny wpływ na rozwój
samoświadomości. Pomaga ona np. uczniom porównywać własne osiągnięcia z wymaganiami
otoczenia., kształtuje postawę emocjonalną ucznia do określonej formy zachowania oraz
pomaga mu wyodrębnić te cechy ze swojego zachowania, które uświadamia sobie dopiero
w ocenie siebie samego, dokonanej przez innych ludzi. Proces porównywania siebie z innymi
osobami najczęściej dokonuje się we wspólnych zabawach.
Rozpoczynając naukę szkolną następuje wyraźne zainteresowanie własną osobą,
swoim światem wewnętrznych przeżyć , własnym „ja”. Jest to wyraz potrzeby poznania
samego siebie i oceny własnej osoby. Dziecko więcej czasu spędza w szkole, przez co staje
się ona także jego środowiskiem. Najważniejszy zakres tego wpływu stanowi oddziaływanie
osobowości nie tylko kolegów, ale także nauczyciela.
Oddziaływanie nauczyciela przejawiające się w postawie wobec uczniów, ich
postępów w nauce i zachowania. Ma charakter bezpośredniego wpływu. Pośrednio nauczyciel
kształtuje obraz siebie uczniów, pomagając w przyswojeniu społecznie aprobowanych
wzorców zachowania, dzięki którym zdobędą społeczną akceptację. Nauczyciel szczególną
uwagę zwraca na cechy osobowości dziecka oraz na uzdolnienia intelektualne. Podkreśla
i akceptuje takie cechy u dziecka jak: pilność, systematyczność, zamiłowanie do zajęć,
staranność, wytrwałość. Doświadczenia szkolne powodują, że stopnie, promocje, pozycja
społeczna są kryteriami, według których dziecko ocenia siebie w szkole. Powodzenie
mierzone tymi kryteriami podnosi wartość własnego „ja”, zaś niepowodzenie powoduje
obniżenie poczucia tej wartości.
Obraz siebie kształtuje także klimat emocjonalny klasy, w której przebywa dziecko,
ułatwia lub utrudnia dzieciom przystosowanie się do wymagań, osiągnięć lub satysfakcję
z roli ucznia. Klimat emocjonalny klasy jest wypadkową postawy nauczyciela, dyscypliny
stosowanej w szkole, faworyzacja niektórych uczniów, stosunku do postępów dziecka
w nauce i ich osiągnięć społecznych.
Tak więc środowisko społeczne dziecka, do którego zalicza się przede wszystkim
środowisko koleżeńskie, nauczycieli, szersze środowisko społeczne (lokalne i regionalne),
spełnia istotną rolę w procesie kształtowania się obrazu samego siebie dostarczając bodźców
będących głównym budulcem wewnętrznego świata dziecka. Znaczenie poszczególnych
czynników środowiska społecznego zmienia się wraz z wiekiem. Ich wpływ na formowanie
się obrazu siebie jest tym większy, im są bardziej dostosowane do rozwijających się
możliwości dziecka.
Literatura:
1. Guz s. (1978). Rozwój i kształtowanie się osobowości dzieci w okresie
wczesnoszkolnym. Warszawa: WSiP
2.Hurlock E.(1965). Rozwój dziecka. Warszawa: PWN
3.Januszewska E. (91995). Czynniki warunkujące kształtowanie obrazu u dzieci.
Lublin RW KUL
4. Kelm A. (1974). O opiece nad dzieckiem w rodzinie. Warszawa WsiP
5.Kozielecki J.(1974). Elementy teorii samowiedzy. Psychologia wychowawcza.
6.Marody M.(1976). Sens teoretyczny a sens empiryczny – pojęcia, postawy. Warszawa:
PWN
7. Niebrzydowski L (1976).O poznaniu i ocenie samego siebie. Warszawa: Nasza
Księgarnia.
8. Rembowski J.(1978). Rodzina w świetle psychologii. Warszawa: WSiP
ANKIETA EWALUACYJNA DLA UCZNIÓW
Kółeczko prosi: „Zamaluj mnie”
JESTEM WESOŁY O.....O.....O.....O.....O.....O JESTEM SMUTNY
JESTEM MĄDRY
O.....O.....O.....O.....O.....O JESTEM NIEMĄDRY
JESTEM ŁADNY O.....O.....O.....O.....O.....O JESTEM BRZYDKI
JESTEM PRACOWITY O.....O.....O....O.....O.....O JESTEM LENIWY
Wyobraź sobie, że jesteś „gwiazdką”.
W którym domku chciałbyś mieszkać?
domki