Rachunkowo** finansowa

advertisement
Rachunkowość finansowa wykłady
dr inż. Karolina Bondarowska
Literatura
Mantura W.: Elementy rachunkowości dla menadżerów,
wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań 2004
Nowak E.: Rachunkowość kurs podstawowy, wydanie IV
zmienione, PWE, Warszawa 2008
Praca zbiorowa pod red. K. Sawickiego, Podstawy
rachunkowości, wydanie VI zmienione, PWE,
Warszawa 2009
Kuczyńska-Cesarz A.: Podręcznik rachunkowości, część 1,
Difin 2005, wydanie II
Małkowska D.: Rachunkowość od podstaw, zbiór zadań,
ODDK Gdańsk 2002
Wykład 1 - Wprowadzenie do rachunkowości
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Zagadnienia ogólne – definicja, zadania i funkcje
rachunkowości
Przedmiot i podmiot rachunkowości
Rachunkowość finansowa a rachunkowość zarządcza
Regulacje prawne rachunkowości
Elementy składowe rachunkowości
Cechy charakterystyczne dla rachunkowości
Podstawowe sprawozdania finansowe
Definicja i budowa bilansu
Definicja rachunkowości
Rachunkowość to system pomiaru i opisu działalności
gospodarczej, którego głównym celem jest dostarczanie
informacji finansowych o działalności przedsiębiorstwa.
Ocena działalności gospodarczej polega na pomiarach
rentowności i sytuacji finansowej jednostki. Pomiar
rentowności sprowadza się do ustalenia wyniku
finansowego a ocena sytuacji finansowej dokonywana jest w
ujęciu bilansowym i prowadzi do ustalenia wartości kapitału
własnego przedsiębiorstwa.
Rachunkowość polega na obserwacji, badaniu, pomiarze,
rejestrowaniu i przedstawianiu w postaci zestawień
liczbowych zjawisk gospodarczych, które wywierają wpływ
na majątek i wynik działalności jednostki gospodarczej.
Zadania rachunkowości
• Identyfikowanie, dokonywanie pomiaru i rejestrowanie
zdarzeń i transakcji.
• Informowanie
właścicieli
jednostki
o
transakcjach
dokonywanych w ciągu okresu sprawozdawczego oraz ich
efektywności z punktu widzenia inwestora i jego kapitału.
• Wspomaganie zarządzania np. przez pomoc w planowaniu
przyszłych zdarzeń, podejmowaniu decyzji, alokacji
zasobów, kontrolowaniu działalności.
• Ciągłe dokonywanie pomiaru majątku i wyniku finansowego
podmiotu.
Podstawowe funkcje rachunkowości
•
Informacyjna – dostarcza informacji do podejmowania
decyzji dotyczących przyszłych zdarzeń.
• Rozliczeniowa – dostarcza informacji uprawnionym
podmiotom zewnętrznym czyli pozwala rozliczyć zarząd z
efektywności zarządzania powierzonym kapitałem.
• Atestacyjna – wiąże się z poświadczeniem wierności
odwzorowania rzeczywistego stanu podmiotu. Dzięki niej
informacje generowane przez rachunkowość uzyskują atest
wiarygodności udzielany przez niezależnych biegłych
rewidentów po przeprowadzeniu badania sprawozdań
finansowych.
Przedmiot
i podmiot rachunkowości
Przedmiot
i podmiot
rachunkowości
• Przedmiotem rachunkowości są:
– procesy gospodarcze zachodzące w jednostkach
gospodarczych,
– zasoby firmy biorące udział w procesach
gospodarczych.
• Podmiot rachunkowości stanowią różnorodne pod
wieloma względami (formy własności, formy organizacyjnoprawne, rodzaj działalności, wielkość firmy) jednostki
prowadzące działalność gospodarczą.
Rachunkowość
finansowa
a zarządcza
Przedmiot
i podmiot
rachunkowości
• Rachunkowość finansowa to system informacyjny
jednostki generujący dane finansowe dla użytkowników
zewnętrznych. Zasadniczym zadaniem R.F. jest pomiar i
prezentacja sytuacji finansowej jednostki.
• Rachunkowość zarządcza to system pomiaru,
gromadzenia i prezentacji danych finansowych
decydentom w celu wspomagania i koordynowania efektów
podejmowanych działań dla realizacji strategicznych celów
jednostki gospodarczej.
Rachunkowość finansowa a zarządcza
Rachunkowość finansowa
Rachunkowość zarządcza
Odbiory
Użytkownicy zewnętrzni informacje prezentowane głównie
na zewnątrz organizacji
Użytkownicy wewnętrzni – informacje
przeznaczone głównie dla
kierownictwa przedsiębiorstwa
Regulacje
Ustawa o rachunkowości, Kodeks
Spółek Handlowych, prawo
podatkowe, standardy
rachunkowości
Zarządzenia wewnętrzne
kierownictwa przedsiębiorstwa
Charakterystyka
Dokładność, rzetelność,
wiarygodność, sprawdzalność,
ciągłość
Istotność, aktualność, koszt
uzyskania informacji
Efekt
Ujawniane sprawozdania
finansowe
Raporty wewnętrzne dla celów
sterowania, przeznaczone głównie do
użytku wewnętrznego
Przepisy prawne regulujące rachunkowość
•
•
•
•
•
•
ustawa o rachunkowości z dn. 29.09.94, znowelizowana
obowiązuje od 1.01.2002 r.
ustawa o podatku od towarów i usług VAT
ustawa o podatku dochodowym
rozporządzenie Min. Fin. dotyczące amortyzacji
standardy
ustawy i kodeksy związane ze sprawozdawczością finansową
Cechy charakterystyczne dla rachunkowości
1. Wszystkie procesy i operacje gospodarcze wyraża się
w mierniku pieniężnym.
2. Dokonywanie zapisów księgowych odbywa się na
podstawie dokumentów.
3. Do zapisów operacji używa się specyficznych
urządzeń księgowych – kont.
4. Realizuje zasadę podwójnego zapisu.
5. Zachowuje ciągłość ewidencji księgowej.
6. Wykorzystuje inwentaryzację (spis z natury).
Elementy składowe rachunkowości
A
RACHUNKOWOŚĆ
Analiza finansowa
Sprawozdawczość
finansowa
Analiza
Kalkulacja
Rozliczanie
Klasyfikacja i
pomiar
Wycena aktywów i
pasywów
Inwentaryzacja
Zestawienia
obrotów i sald
Księgi rachunkowe
archiwizacja
obieg, wykorzystanie
emisja
Rachunek
finansowy
Rachunek kosztów
Księgowość
dokumentacja
Księgowość
Księgowość jest sformalizowanym systemem ewidencji operacji
gospodarczych danej jednostki i polega na: prowadzeniu ksiąg
rachunkowych, przeprowadzaniu inwentaryzacji, dokonywaniu
wyceny składników bilansu, sporządzaniu dokumentacji
księgowej, ustalaniu wyniku finansowego.
Operacja gospodarcza jest to każda zmiana stanu bilansowego
zachodząca w określonym momencie.
Operacje gospodarcze mają swoje odzwierciedlenie w
odpowiednich dokumentach określających: rodzaj operacji,
rozmiar, miejsce zmian, strony uczestniczące, termin
wystąpienia.
Podstawowe sprawozdania finansowe
Stanowią efekt końcowy systemu rachunkowości
przedstawiając wynik pomiaru działalności gospodarczej.
Najważniejsze sprawozdania, zawierające zbiór informacji o
sytuacji finansowej jednostki, to bilans, rachunek wyników i
przepływy finansowe.
Bilans to odpowiednio uporządkowane rzeczowe i finansowe
zestawienie składników majątku jednostki gospodarczej
(aktywów) ze źródłami ich pochodzenia (pasywami),
sporządzane na konkretny dzień.
Istota i klasyfikacja zasobów majątkowych
Zasoby majątkowe są to kontrolowane przez jednostkę
składniki o wiarygodnie określonej wartości, powstałe
w wyniku przeszłych zdarzeń.
Ponadto muszą spełniać następujące warunki:
• muszą być kontrolowane przez jednostkę,
• powinny spowodować korzyści finansowe,
• muszą podlegać precyzyjnemu pomiarowi wartości.
Zasoby majątkowe mogą mieć postać zasobów
rzeczowych, finansowych, pieniężnych, należności lub
inwestycji.
Bilans
Bilans przedsiębiorstwa XXX sporządzony na dzień XX.YY.ZZ
AKTYWA
PASYWA
A. Aktywa trwałe
A. Kapitał/fundusz własny
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
I. Kapitał zakładowy
II. Należne wpłaty na kapitał zakładowy (-)
III. Akcje własne do sprzedaży (-)
IV. Kapitał zapasowy/rezerwowy
V. Wynik finansowy z lat ubiegłych
VI. Wynik finansowy z roku bieżącego
VII. Kapitał z aktualizacji wyceny
B. Aktywa obrotowe
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Zapasy
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
SUMA AKTYWÓW
SUMA PASYWÓW
Wartości niematerialne i prawne
Stanowią je nabyte przez jednostkę prawa majątkowe nadające
się do gospodarczego wykorzystania o przewidywanym okresie
użyteczności dłuższym niż jeden rok. W szczególności są to:
• Autorskie prawa majątkowe (oprogramowania komputerowe),
licencje, koncesje
• Prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów
użytkowych oraz zdobniczych
• Know-how, np. wiedza techniczna
• Inne wartości niematerialne i prawne
Rzeczowe aktywa trwałe
Są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o
wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych
zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki
korzyści ekonomicznych. Należą do nich:
• Nieruchomości (grunty, budynki, lokale, prawo do użytkowania
lokali)
• Środki trwałe (maszyny, urządzenia, środki transportu,
narzędzia i wyposażenie, aparatura)
Należności długoterminowe
To kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o
wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych
zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki
wartości ekonomicznych.
• Należności od jednostek powiązanych
• Należności od pozostałych jednostek (z wyjątkiem należności
długoterminowych z tytułu dostaw i usług)
Inwestycje długoterminowe
To aktywa nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych
wynikających z przyrostu wartości tych zasobów, uzyskania z
nich przychodów w postaci odsetek lub dywidend, w
szczególności aktywa finansowe oraz nieruchomości i wartości
niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez
jednostkę, lecz zostały nabyte w celu osiągnięcia wyżej
określonych korzyści.
• Nieruchomości, środki trwałe
• Wartości niematerialne i prawne
• Długoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje i inne
długoterminowe papiery wartościowe, udzielone pożyczki
długoterminowe)
Zapasy
To aktywa obrotowe, które charakteryzuje krótki okres
użytkowania – nie dłuższy niż jeden rok. Podlegają więc one
stałemu procesowi zużywania się i związane są z działalnością
operacyjną jednostki. Należą do nich:
• Materiały (podstawowe, pomocnicze, części zamienne, paliwa,
opakowania)
• Półprodukty i produkty w toku
• Towary
• Wyroby gotowe
Należności krótkoterminowe
Są to kwoty należne z tytułów lub od:
• Dostaw i usług
– o terminie spłaty powyżej 12 miesięcy
– o terminie spłaty do 12 miesięcy
•
•
•
•
Podatków
Ubezpieczeń społecznych
Pracowników
Dochodzonych na drodze sądowej
Inwestycje krótkoterminowe
do których zalicza się:
• Krótkoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, inne papiery
wartościowe)
• Udzielone pożyczki krótkoterminowe
• Środki pieniężne na rachunkach bankowych
• Środki pieniężne w kasie
Kapitał zakładowy
Wnoszony przez wspólników w momencie zakładania firmy, na
podstawie umowy, w postaci aportów rzeczowych lub środków
finansowych
•
•
•
•
Kapitał akcyjny (spółki akcyjne)
Kapitał udziałowy (spółki z o.o.)
Kapitał właścicieli (spółki jawne)
Fundusz założycielski (przedsiębiorstwa państwowe)
Należne wpłaty na kapitał zakładowy (-)
To wartość zadeklarowana a faktycznie nie wniesiona przez
właściciela w momencie tworzenia bilansu otwarcia. Wyrażana
jest w bilansie jako wartość ujemna pomniejszająca wartość
kapitałów własnych.
Akcje własne do sprzedaży (-)
Wartość akcji do sprzedaży wyrażana jest jako wartość ujemna
pomniejszająca wartość kapitałów własnych.
Kapitał zapasowy
To wartość, której wysokość określa ustawa o rachunkowości
lub umowa spółki lub tworzona jest z częśi wygenerowanego
wcześniej zysku. W ależności od formy prawnej przybiera różne
nazwy:
• Kapitał zapasowy lub rezerwowy (spółki)
• Fundusz przedsiębiorstwa (przedsiębiorstwa państwowe)
Wynik finansowy z lat ubiegłych
To różnica pomiędzy uzyskanymi przychodami a poniesionymi
kosztami w określonym okresie sprawozdawczym.
Wynik dodatni jest zyskiem i powiększa wartość kapitałów
własnych, wynik ujemny jest stratą i pomniejsza wartość tych
kapitałów.
Wyniki finansowy z roku bieżącego
To różnica pomiędzy uzyskanymi w bieżącym roku
przychodami a poniesionymi kosztami.
Wynik dodatni jest zyskiem i powiększa wartość kapitałów
własnych, wynik ujemny jest stratą i pomniejsza wartość tych
kapitałów.
Kapitał z aktualizacji wyceny
To kapitał, który powstaje między innymi z:
• aktualizacji wyceny wartości posiadanych środków trwałych
• tytułu aktualizacji inwestycji długoterminowych
• wyceny aktywów zaklasyfikowanych do kategorii aktywów
finansowych do sprzedaży
Rezerwy na zobowiązania
Najważniejsze z nich to:
• rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego
• rezerwy na świadczenia emerytalne
• pozostałe rezerwy
Zobowiązania długoterminowe
Dzielą się na zobowiązania:
• Wobec jednostek powiązanych
• Wobec pozostałych jednostek (z wyjątkiem zobowiązań z tytułu
dostaw i usług):
– kredyty i pożyczki długoterminowe
– zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych.
Zobowiązania krótkoterminowe
– z tytułu dostaw i usług:
– o terminie spłaty powyżej 12 miesięcy
– o terminie spłaty do 12 miesięcy
–
–
–
–
–
–
z tytułu zaciągniętych kredytów i pożyczek krótkoterminowych
z tytułu podatków
z tytułu ubezpieczeń społecznych
z tytułu wynagrodzeń
zobowiązania wekslowe
inne zobowiązania
Download