25 - Patrz.pl

25. Mechanizm warunkowania klasycznego.
Uczenie się to proces powstawania (poprzez doświadczenie) względnie trwałych zmian w
zachowaniu jednostki. Zmiany te umożliwiają lepsze funkcjonowanie w środowisku.
Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje uczenia się: warunkowanie klasyczne(Pawłowa) i
warunkowanie instrumentalne(sprawcze). Poprzez klasyczne jednostki uczą się przewidywać
pojawienie się ważnych zjawisk w środowisku (np. pokarmu, ból) i przygotowania na nie, a
dzięki instrumentalnemu jednostki uczą się, które z ich zachowań przynoszą korzystne
konsekwencje, zmiany w środowisku, a które niekorzystne (tj, które reakcje warto powtarzać,
a które unikać).
Warunkowanie klasyczne – proces w wyniku którego początkowo neutralny bodziec w
wyniku długotrwałego podawania go wraz z bodźcem, który bez uczenia wywołuje określoną,
odruchową, wrodzoną reakcję organizmu, nabiera zdolności do wywoływania tej reakcji.
- Bodziec, który bez uczenia się wywołuje reakcję organizmu, nazywamy bezwarunkowym.
Natomiast wrodzoną reakcję organizmu nazywamy reakcją bezwarunkową lub odruchem
bezwarunkowym. Z kolei bodziec początkowo obojętny, a w procesie podawania go z
bodźcem bezwarunkowym, zaczyna wywoływać w organizmie podobną reakcję nazwiemy
bodźcem warunkowym. A reakcję przez niego wywołana reakcję lub odruchem
warunkowym.
Badania nad tym mechanizmem prowadził rosyjski uczony Iwan Pawłow (1849-1936) na
przykładzie psów ( światło/dzwonek – pokarm  wydzielanie śliny).
Reakcja warunkowa pełni funkcje adaptacyjne.
Hamowanie warunkowe to aktywne tłumienie reakcji warunkowej (gdy jest już ona
wytworzona). Następuje po długotrwałej prezentacji bodźca warunkowego, bez nastąpienia
po nim bodźca bezwarunkowego. Mamy także hamowanie zewnętrzne, zachodzące na skutek
nowego bodźca.
Warunki zachodzenia mechanizmu warunkowania klasycznego:
a) informacyjny charakter bodźca warunkowego
b) konieczność zależności między bodźcem warunkowym a pojawieniem się
bezwarunkowego. Zależność ta zdeterminowana jest dwoma prawdopodobieństwami:
1)że bodziec bezwarunkowy pojawi się po wystąpieniu bodźca warunkowego, 2) że
bodziec bezwarunkowy wystąpi przy braku zapowiadającego go bodźca warunkowego
(gdy bodziec bezwarunkowy samodzielnie występuje częściej niż wspólnie z
warunkowym, wówczas mamy reakcję hamowania). Gdy dwa prawdopodobieństwa się
równoważą, warunkowanie nie zachodzi.
c) wyrazistość bodźca warunkowego
- proces warunkowania ma charakter selektywny
46. Zagadka konformizmu: dlaczego jedni ludzie wpływają na innych? Przykłady z
życia i z badań.
Konformizm jest zmianą w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego
wpływu innych ludzi. (Aronson)
Konformizm o dostosowanie przez ludzi swoich postaw, przekonań i zachowania do norm
społecznych przyjętych w grupie (Strelau).
Przykłady z życia:
a)Kościół Jonesa w Gujanie – Jonestown (samobójstwo 800 osób z powodu rozkazu
charyzmatycznego przywódcy-mesjasza).
b) Mahatma Gandhi w 1930 r. zorganizował masowy protest przeciwko kolonializmowi w
Indiach oparty o zasadę niestosowania przemocy.
c) 1968 r. Wietnam, grupa amerykańskich żołnierzy zmylona informacją o rzekomym
ataku Vietcongu, z rozkazu porucznika i w poczuciu paniki atakuje nad ranem wioskę
bezbronnych ludzi, ginie ok. 400 niewinnych osób.
Przykłady te świadczą o potędze wpływu społecznego. W odpowiedzi na zadanie (
wyrażone wprost lub nie) ludzie zmieniają swoje zachowanie, albo na szlachetne i
użyteczne, albo na tragiczne i histeryczne.
Czemu ludzie się podporządkowują?
a) z powodu znalezienia się w sytuacji, której sami nie są w stanie zinterpretować –
szukają wtedy informacji i wzorców zachowania u innych i reagują jak oni;
b) gdyż nie chcą być ośmieszeni lub ukarani za odmienność;
c) aby nie być źle traktowanym lub odrzuconym przez grupę, której są członkami.
1. Interakcje z innymi ludźmi mówią nam tym, co słuszne, jak interpretować pewne
zjawiska. Sami nie mamy wiedzy na temat decyzji wyboru zachowania więc szukamy jej
u innych – informacyjny wpływ społeczny. Może on doprowadzić do prywatnej
akceptacji (wiara w definicję sytuacji, której nauczyli się od innych. Kolejna możliwą
postawa jest publiczny konformizm (dostosowanie się publicznie do zachowania innych
ludzi bez wiary w to, co robimy).
2. Gdy człowiek doświadcza przemiany – nagłej zmiany w pojmowaniu swojego życia. W
obliczu kryzysów religijnych, ideologicznych, łatwiej zidentyfikować się z zasadami
nowej grupy (np. sekty).
3. Emocje i zachowania w niekontrolowany sposób mogą rozprzestrzeniać się w tłumie
(pisał o tym LeBon). Zjawisko to nazwano indukowaniem. Przykładem może być
psychoza tłumu – pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez
znanej fizycznej przyczyny.
Podsumowując, ludzie ulegają wpływom innych, gdy:
a)sytuacja jest niejasna
b) sytuacja jest kryzysowa
c)kiedy inni ludzie są ekspertami ( np. w przypadku awarii samolotu, pasażer będzie
szukał wzrokiem członków załogi, by ocenić sytuację po ich zachowaniu)
d) pod wpływem normatywnego wpływu społecznego (podporządkujemy się, bo chcemy
nadal być członkami grupy, bo odczuwamy potrzebę bycia zaakceptowanym – dlatego
postępujemy we wskazany sposób, mimo że wiemy, że jest niewłaściwy)
e) często powielają społeczne normy z powodu ich zinternalizowania, a więc już bez
żadnej presji otoczenia (konformizm w tym ujęciu = przestrzeganie norm).
f) z powodu wpływu na nas najsilniejszej społecznie normy wzajemności
g) teoria wpływu społecznego – mówi iż poddanie się wpływowi grupy zależy od ilości
członków tej grupy i siły jej bezpośredniości. Konformizm rośnie, gdy rośnie liczba
członków grupy – ale tylko do pewnego momentu. Dodatkowe czynniki: gdy zależy nam
na grupie, gdy grupa jest jednomyślna,
h)gdy wyrastasz w pewnej kulturze, kiedy jesteś pewnym typem człowieka( pewni ludzie
mają osobowości konformistyczne, inni opierające się)
Przykład ze świata nauki : eksperyment Miligrama na posłuszeństwo autorytetowi (
eksperymentator każe wymierzać uczniowi wstrząsy elektryczne za każdym razem, gdy
pomyli się w nauce par wyrazów, im więcej omyłek, tym wstrząs ma mieć większy
ładunek : od 15 do 450 woltów, ciągle każe uczestnikom eksperymentu kontynuować
wymierzanie coraz większych kar; drugi uczestnik eksperymentu symuluje jęki bólu;
wyniki przerażające: mimo krzyków, próśb pomocnika eksperymentatora posłuszeństwo
wobec jego autorytetu wykazało 62% badanych – doszli oni do ładunku 450 wolt; 80%
uczestników emitowało wstrząsy nadal, mimo że rażony prądem krzyczał, że ma
problemy z sercem i błagał, by pozwolono mu wyjść).
Przyczyny:
a) normatywny nacisk eksperymentatora. Uczestnicy eksperymentu, bali się, że gdy
odmówią dalszego wymierzania kar, eksperymentator będzie zły, niezadowolony.
Jednak, gdy uczestnicy eksperymentu zauważyli, że inni są nieposłuszni( incognito
współpracownicy eksperymentatora) także przestali godzić się na bezwarunkowy
konformizm  informacyjny wpływ społeczny. Jednak jeśli człowiek raz podporządkuje
się jakiejś normie, jest mu trudno zawrócić.
47. Cechy osób skutecznie wpływających na innych ludzi.
1. Techniki wpływania na zmiany u ludzi postaw:
a) komunikat perswazyjny – np. przemówienie, reklama telewizyjna, przekonujący do
zmiany stanowiska w danej sprawie
b) najważniejsze jest to, kto mówi, co mówi i do kogo mówi ( Program Uniwersytetu
Yale poświęcony badaniu zmiany postaw)
Kto?  Im bardziej nadawca jest wiarygodny i kompetentny, np. znany specjalista w
danej dziedzinie, tym większy wpływ na ludzi. Nadawca atrakcyjny (fizyczność lub
osobowość).inne czynniki: rozproszenie audytorium, wybór formy perswazji itp.
2. Abstrahując od technik zmiany postaw, a wracając do konformizmu:
a) skutecznie wpływają na nas osoby, wobec których obliguje nas posłuszeństwo, co jest
kulturowo aprobowane (np. wobec rodziców, władz, szefa).
Patrz: pytanie 46  eksperyment Miligrama : jakie są granice posłuszeństwa?
Posłuszeństwo, uległość jest tym większe, im bardziej autorytet jest uznany i jego
obecność odczuwalna, gdy jego polecenia nie są poddawane w wątpliwość. Tu: wiara w
to, iż naukowcy wiedzą, co robią (z racji kultu nauki w USA w 1974).
Społeczna natura człowieka jest taka, iż jesteśmy gotowi do wyrządzenia krzywdy innym,
gdy jedynym powodem jest to, że ktoś nam to nakazał (np. Holocaust).
3. Osoba umiejąca stosować poniższe techniki:
a)uleganie prośbom tzw. technika stopy w drzwiach: najpierw namawia się osobę do
spełnienia małej prośby, potem większej (bo zgoda na spełnienie małej zwiększa szanse
na spełnienie większej).
b) Technika drzwi pod nosem – najpierw prosimy o coś dużego, a potem, po odrzuceniu
tej dużej prośby, o coś małego
c) Huśtawka emocjonalna – zwrócenie się z prośbą zaraz po redukcji wzbudzonego
przedtem lęku
d) Niska piłka – początkowa propozycja, na którą zgadza się osoba jest jedynie częścią
rzeczywistej propozycji. Reszta ujawniana jest dopiero po uzyskaniu zgody od osoby.
4. Podstawy sprawowania władzy tj. wywierania wpływu na innych i opierania się
wpływowi innych:
a) przymus – władza oparta na karze i zagrożeniu karą np. dyktatorzy, nie sprzyja
internalizacji, wymaga kosztownego systemu nieustającej kontroli
b) legitymizacja – władza opierająca się na uświęconych tradycją normach
c) kompetencja – władza wynikająca z przekonania o wiedzy i umiejętnościach
ekspertów
d) identyfikacja – władzę szczególną mają ci, którzy są powszechnie lubiani, są guru,
idolami grup społecznych. Inni chcą się do nich upodobnić łatwa internalizacja
e) informacja – kto ma informacje, ten ma władzę tj. uzależnia innych od siebie z
powodu posiadanej wiedzy.