Ruchy roślin i ich podłoże

Ruchy roślin i ich podłoże
Wykonała: Marta Wasyliszyn
Taksje
Taksje są ruchami wyraźnie
ukierunkowanymi odpowiednimi
bodźcami, np.
• Światłem (fototaksja)
• Substancjami chemicznymi (chemotaksja)
• Temperaturą (termotaksja)
Mechanizm wzrostowy
Wywołany auksynami,
wzrost dwóch
przeciwległych stron
danego organu. Jedna
jego strona rośnie
szybciej niż przeciwna, co
prowadzi do wygięcia.
Jest ono tym silniejsze, im
wyraźniejsza jest różnica
w szybkości wzrostu obu
stron.
Mechanizm turgorowy
Opiera się na zmianach
ciśnienia turgorowego, a
w konsekwencji na
zmianach rozmiarów
komórek. Obniżenie
ciśnienia turgorowego
komórki o elastycznych i
rozciągniętych ścianach
prowadzi do
zmniejszenia jej
rozmiarów, a
podwyższenie turgoru
wywołuje zjawisko
odwrotne.
Tropizmy
Tropizm - ruchy organów
roślinnych o wyraźnie
kierunkowym charakterze –
ściśle związane z kierunkiem
działania bodźca. Polegają
głównie na wyginaniu
organów w kierunku bodźca (
lub w tropizm dodatni „+”
stronę przeciwną tropizm
ujemny „-” ). Organ może
również ustawić się pod
pewnym kątem do kierunku
działania bodźca – jest to
plagiotropizm.
Fototropizm – reakcja
ruchowa rośliny na
jednostronne oświetlenie.
Wykazują go przede
wszystkim łodygi i liście,
ale i również korzenie.
Fotoreceptorami
indukującymi reakcję
fototropiczną są
najprawdopodobniej
barwniki żółte i
pomarańczowe…
Jednostronne oświetlenie
zmienia stężenie auksyn
po obu stronach rośliny.
Wg jednej z koncepcji
przemieszczają się one ze
strony oświetlonej na
stronę zaciemnioną, wg
innej – pod wpływem
światła ulegają
rozkładowi.
W konsekwencji
zaciemniona strona
rośliny staje się
zasobniejsza w auksyny.
W wypadku łodygi
skutkuje to szybszym
wzrostem w tej właśnie
strony i wygięciem
łodygi w kierunku
światła. W wypadku
korzenia wygina się on w
przeciwną stronę, do
kierunku padania
światła.
Geotropizm ukierunkowany ruch
roślin wywołany
przyciąganiem
ziemskim; dodatni
geotropizm wykazują
korzenie zwrócone w
kierunku wnętrza
ziemi, natomiast
ujemny pędy
nadziemne.
Tigmotropizm – reakcja
na bodziec dotykowy.
Występuje u roślin, które
dzięki wąsom czepnym
potrafią umocowywać się
i wspinać ku światłu
wykorzystując w tym
celu podporę. Ucisk ze
strony podpory
powoduje
przemieszczenie auksyn
na przeciwną stronę –
rośnie ona szybciej i pęd
owija się wokół podpory.
Chemotropizm – reakcja
ruchowa na czynnik
chemiczny. Zachodzi,
kiedy na przykład
łagiewka pyłkowa
kiełkująca na znamieniu
słupka przerasta jego
szyjkę i zalążnię, kierując
się do zalążka. Substancja
chemiczna indukująca
wzrost łagiewki,
najprawdopodobniej
wydzielana jest przez
zalążek.
Nastie
Nastie są ruchami
organów roślinnych,
niezależnymi od
kierunku działania
bodźca – zależą od
budowy organów,
wynikają głównie z
konstrukcji
biologicznej rośliny.
Sejsmonastie – ruchy
wywołane działaniem
bodźca
mechanicznego, na
przykład wstrząsu
czy dotyku (składanie
listków budujących
liść, a następnie
zwieszanie w dół
całego liścia u
mimozy).
U nasady długich ogonków
liściowych i listków
budujących liść znajdują się
specyficzne komórki (tzw.
poduszeczki wodne). W stanie
nie podrażnionym
poduszeczki są maksymalnie
wypełnione wodą. Gdy
zadziała bodziec, np.
dotykowy, szybko tracą wodę
i kurczą się. W efekcie listki
składają się parami, a długie
ogonki liściowe zwieszają się
ku dołowi. Sejsmonastią są
również ruchy pręcików w
kwiatach berberysu i chabrów,
które pod wpływem lekkiego
dotknięcia nachylają się w
stronę słupka.
Nyktinastie – ruchy senne
roślin, ruchy organów
roślinnych, wywołane
rytmicznymi zmianami
okresów światła i
ciemności (dnia i nocy),
powodujące podnoszenie
się i opadanie liści,
płatków kwiatowych,
pręcików
Termonastia – ruch
organów roślinnych jest
wywołany zmianami
temperatury. Większość
kwiatów otwiera się pod
wpływem podwyższonej
temperatury. Tylko
niektóre z nich (np.
krokus) zamykają się
ponownie, gdy
temperatura się obniży.
Podwyższenie
temperatury przyspiesza
wzrost górnej strony
nasady płatków, dzięki
czemu kwiat się otwiera.
Natomiast obniżenie
temperatury zmniejsza
szybkość wzrostu tej
strony i kwiat się
zamyka.
Rosiczka okrągłolistna jest
wieloletnią rośliną mięsożerną.
Rośnie na torfowiskach, gdzie
w glebie nie ma wystarczająco
dużo soli mineralnych, dlatego
ich ubytek wynagradza sobie
zjadaniem owadów. Poza tym
rosiczka prowadzi normalną
fotosyntezę. Liście rosiczki
zaopatrzone są we włoski, na
końcach których są maleńkie
krople soku. Roślina wabi
owady zapachem, kiedy te
siadają na liściu przylepiają
się, a roślina zamyka liście i
owady zostają strawione.
Kwitnie od czerwca do
sierpnia.
Wylądowanie owada na
powierzchni liścia rosiczki
okrągłolistnej wywołuje
podrażnienie – sejsmonastię
włosków gruczołowych.
Jednocześnie związki
azotowe znajdujące się w
ciele owada pobudzają
włoski do produkcji soków
trawiennych – zachodzi
chemonastia. Kiedy jeszcze
liść rosiczki zawija się nad
ofiarą, szczelnie ją otulając,
zachodzi chemotropizm.
Podsumowanie
Nastie, podobnie jak tropizmy, mają dla roślin
określone znaczenie biologiczne. Przykładowo
fotonastie kwiatów są przystosowaniem do pór
żerowania owadów biorących udział w
zapylaniu. Sejsmonastia liści mimozy chroni je
przed liściożernymi owadami, a chemonastia
liści rosiczki pozwala na trawienie ciał
owadów, wykorzystywanych jako cenne źródło
azotu.
Różne
Desmodium Motorium
Aturi (Roślina Telegraf,
Desmodium Motorium) to
zadziwiający kwiat. Jego
boczne listki pod wpływem
światła i dźwięku wykonują
pionowe lub kołowe ruchy.
Szybkość tego jedynego w
swoim rodzaju tańca zależy od
temperatury, wilgotności oraz
oświetlenia.
Aturi może zachwycić także o
świcie, kiedy smagana
promieniami wschodzącego
słońca zaczyna swoje
przedstawienie.
Desmodium Motorium
Charles Darwin w 1873
roku napisał o Aturi w
liście do swego
przyjaciela:
"Sprawi mi wielką
przyjemność opowiedzieć Ci
o tańcu Codariocalyx
motorius ... Maleńkie listki
nigdy nie odpoczywają, co
bardzo mnie zadziwia,
potrafią igrać ze sobą do
późnej nocy"
Krokus, Crocus
Rosiczka, Drosera
Lilia, Lilium
Bluszcz, Hedera helix
Narcyz, Narcissus jonquilla
Koniec