PRAWO KONSTYTUCYJNE – ZGADNIENIA

PRAWO KONSTYTUCYJNE
ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE – I ROK SSP
I. Teoria Konstytucji, źródła prawa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
Pojęcia prawa konstytucyjnego (w ujęciu węższym i szerokim).
Przedmiot prawa konstytucyjnego.
Metody badań w prawie konstytucyjnym: prawno – dogmatyczna oraz prawno – porównawcza.
Źródło prawa, źródła prawa konstytucyjnego.
Konstytucja, ustawa konstytucyjna, ustawa o zmianie konstytucji.
Geneza Konstytucji pisanej w świecie (3 przykłady).
Geneza Konstytucji pisanej w Polsce (3 przykłady aktów zbliżonych cechami do konstytucji
sprzed XX. wieku).
Pojęcie suwerena, koncepcje suwerenności.
Pojęcia naród, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
Sposoby pojmowania terminu „naród” w naukach społecznych oraz w polskiej Konstytucji.
Konstytucyjne i ustawowe uprawnienia mniejszości narodowych i etnicznych (3 przykłady).
Przepisy, normy oraz wartości konstytucyjne (przykłady).
Treść konstytucji – podział konstytucji ze względu na zakres przedmiotowy regulacji.
Treść konstytucji – podział postanowień konstytucji ze względu na charakter prawny (przykłady
z Konstytucji RP).
Funkcja, zadanie, kompetencja – definicje.
Treść konstytucji – podział postanowień konstytucji ze względu na rangę prawno-polityczną
(przykłady postanowień z Konstytucji RP).
Forma konstytucji – elementy składowe; konstytucje jednolite i złożone (przykłady: Francja,
Czechy, Szwecja, Izrael, Stany Zjednoczone).
Charakterystyka znaczenia prawnego, politycznego i aksjologicznego wstępu do Konstytucji
RP.
Systematyki konstytucji i ich znaczenie dla interpretacji.
Systematyka ogólna obowiązującej Konstytucji RP.
Sposoby uchwalania konstytucji (3-4 przykłady z różnych państw).
Sposoby zmian konstytucji, konstytucja sztywna a giętka.
Sposoby zmiany obowiązującej Konstytucji RP.
Moc prawna konstytucji i jej konsekwencje dla ustawodawcy.
Europejski system kontroli zgodności prawa z konstytucją – cechy istotne.
Amerykański system zgodności prawa z konstytucją – cechy istotne (judical review).
Stosowanie konstytucji, na czym polega bezpośrednie stosowanie konstytucji oraz tzw.
współstosowanie konstytucji.
Ustawa – cechy formalne i materialne, pojmowanie „materii ustawowej”.
Ustawa organiczna (koncepcja francuska).
Ustawa prywatna (koncepcja anglosaska).
Rozporządzenie (dekret) z mocą ustawy – charakterystyka porównawcza z ustawą.
Rozporządzenie z mocą ustawy – obecna regulacja konstytucyjna.
Rozporządzenie wykonawcze – cechy szczególne, organy wydające.
Na czym polega więź formalna i materialna rozporządzenia z ustawą.
Zarządzenia – charakter prawny, organy wydające.
Uchwały – charakter prawny, organy podejmujące.
Pojęcie i rodzaje większości. Co to jest quorum?
Umowy międzynarodowe jako źródło prawa.
Podziały umów międzynarodowych według Konstytucji i ustawy – szczegółowa
charakterystyka porównawcza.
Tryb i znaczenie ratyfikacji.
Konstytucyjna procedura związania się z Unią Europejską, konsekwencje dla systemu
prawnego RP.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
Referendum – pojęcie, podziały. Fakultatywny a obligatoryjny charakter referendum.
Referenda ogólnokrajowe: regulacja konstytucyjna.
Referenda ogólnokrajowe: regulacja ustawowa, przedmiot, warunki przeprowadzania, charakter
wyniku, rozstrzyganie sporów prawnych.
Referenda lokalne i regionalne: regulacje prawne, przedmiot, warunki przeprowadzania Kiedy
mają obligatoryjny charakter?
Pozostałe (poza referendum) postaci demokracji bezpośredniej (przykłady).
Obywatelska inicjatywa ustawodawcza – regulacja konstytucyjna i ustawowa.
Przedmiot i zasady wykonywania obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej.
Pojęcie prawa tzw. wewnętrznego kierownictwa.
Cechy konstytucyjne aktów tzw. prawa wewnętrznego.
Pojęcie prawa miejscowego. Zagadnienie nazw i cechy konstytucyjne aktu prawa miejscowego
(3 przykłady takich aktów).
Prawo miejscowe: organy wydające, powiązanie z ustawami, przedmiot regulacji.
Precedens konstytucyjny.
Konwenans (zwyczaj) konstytucyjny (przykłady).
Konstytucyjne prawo zwyczajowe.
Zasady publikacji i organy publikacyjne aktów prawa powszechnie obowiązującego na
terytorium RP. Znaczenie publikacji – regulacja konstytucyjna i ustawowa.
Publikacja aktów tzw. prawa wewnętrznego i jej znaczenie.
II. Konstytucyjne aspekty uczestnictwa Polski w UE
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
Konstytucyjna procedura związania się Polski z Unią Europejską, konsekwencje dla systemu
prawa.
Pojęcie Unii Europejskiej oraz Wspólnot Europejskich.
Zagadnienie tzw. 3 filarów Unii Europejskiej.
Obywatelstwo Unii Europejskiej – pojęcie, wolności i prawa związane z obywatelstwem.
Pojęcie prawa pierwotnego. Przykłady aktów prawa pierwotnego.
Akty prawa pochodnego UE – pojęcie prawa pochodnego, rodzaje aktów według art. 288 i 290
Traktatu z Lizbony (dawny art. 249 TWE).
Rozporządzenie (regulation) a dyrektywa.
Cechy istotne i funkcja rozporządzeń UE.
Cechy istotne i funkcja dyrektyw UE.
Miejsce prawa pierwotnego w kontekście konstytucyjnego systemu źródeł prawa.
Miejsce prawa pochodnego w kontekście konstytucyjnego systemu źródeł prawa.
Zasady obowiązywania, stosowania i publikacji aktów prawa UE.
Konstrukcja i ogólny zakres regulacji Traktatu z Lizbony.
III. Wybrane zagadnienia historyczne konstytucjonalizmu polskiego XX wieku
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
Doktrynalne podstawy Konstytucji Marcowej.
System organów państwowych według Konstytucji Marcowej.
Pozycja prezydenta w latach 1921-1926-1935.
Aspekt konstytucyjny i polityczny tzw. zamachu majowego z 1926 roku.
Nowela sierpniowa – przedmiot, konsekwencje dla systemu rządów.
Założenia doktryny państwowej Sanacji.
System organów państwowych według Konstytucji Kwietniowej.
Pozycja prezydenta według Konstytucji Kwietniowej.
Stosowanie Konstytucji Kwietniowej – ewolucja systemu rządów w okresie II wojny, znaczenie
dla ciągłości państwa.
Mała Konstytucja z 1947 roku – przedmiot regulacji, odniesienie do Konstytucji Marcowej.
Geneza Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r.
System organów państwowych według Konstytucji PRL. Formalna pozycja Sejmu.
2
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
Najważniejsze zmiany Konstytucji PRL.
Zasada jednolitości władzy – cechy szczególne, odniesienie do systemu organów i systemu
partyjnego.
Ustrojowa pozycja Sejmu w systemie organów państwowych PRL.
Rada Państwa PRL – skład funkcje i podstawowe kompetencje.
Sposób wprowadzenia stanu wojennego w 1981 r. – ocena prawna.
Próba periodyzacji ustrojowej Polski: 1944-1947-1952-1976-1989-1992-1997.
Nowela kwietniowa 1989 r. jako konstytucyjna konsekwencja „okrągłego stołu” – podstawowe
założenia i zmiany konstytucji z IV i XII 1989 r.
„Struktura” konstytucji RP w latach 1992–1997. Cechy prowizorium konstytucyjnego.
Przedmiot regulacji tzw. Małej Konstytucji z 17 października 1992 r.
Szczegółowa charakterystyka 1) regulacji prawnej stanowienia, 2) trybu uchwalenia i 3) trybu
zatwierdzenia Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r.
Zagadnienie wejścia życie nowej konstytucji (rozdz. XIII).
Tryby zmiany obowiązującej konstytucji.
IV. Ustrój konstytucyjny RP i jego podstawowe zasady
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
Pojęcie ustroju politycznego.
Pojęcie suwerena. Formy sprawowania władzy przez suwerena.
Forma państwa a forma rządu.
Pojęcie reżimu politycznego: reżim demokratyczny a autorytarny (w tym totalitarny).
Konstytucyjna zasada prawa (zasada naczelna ustroju) – pojęcie.
Katalog zasad naczelnych konstytucji. Sposoby ich rekonstrukcji z tekstu konstytucji.
Zasada suwerenności Narodu.
Pojęcia: Naród, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna.
Karta Polaka – charakter prawny, związane z nią uprawnienia
Znaczenie ustrojowo-polityczne art. 1 Konstytucji.
Zasada demokratycznego państwa prawnego.
Pojęcie sprawiedliwości społecznej
Jakie normy konstytuują zasadę demokratycznego państwa prawnego w świetle orzecznictwa
TK?
Pojęcie zasady praworządności (art. 7). Praworządność formalna i materialna. Relacje pomiędzy
art. 7 a art. 2 Konstytucji.
Demokracja liberalna a demokracja populistyczna.
Zasada legalizmu – charakterystyka.
Zasada podziału władzy – charakterystyka.
Zasada decentralizacji władzy publicznej.
Zasada pomocniczości – charakterystyka.
Pojęcie społecznej gospodarki rynkowej.
Zasada wolności działalności gospodarczej – charakterystyka.
Ustrój gospodarczy w Konstytucji – pojęcie i wskazanie adekwatnych merytorycznie
postanowień z całego tekstu Konstytucji.
Zasada ochrony własności. Regulacje konstytucyjne ochrony własności.
Ustrój rolny- regulacja konstytucyjna i ustawowa w kontekście ustroju gospodarczego.
Zasada systemu parlamentano-gabinetowego – cechy istotne systemu.
System rządów a reżim polityczny (demokratyczny, autokratyczny).
Katalog zasad konstytucyjnych i problem ich konwencjonalności – według autorów
podręczników L. Garlickiego, B. Banaszaka, P. Sarneckiego, W. Skrzydły, Z. Witkowskiego i
A. Bałabana.
Język urzędowy – zasady użycia oraz używania innych języków w prawie polskim.
V. Wolności, prawa i obowiązki obywatelskie
3
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
165.
166.
167.
168.
169.
Pojęcie i znaczenie godności jako wartości konstytucyjnej oraz prawa podmiotowego.
Zakres podmiotowy obowiązywania Konstytucji RP – analiza art. 37 Konstytucji.
Zasada równości wobec prawa w świetle postanowień Konstytucji.
Pojmowanie równości wobec prawa w orzecznictwie TK.
Pojęcie dyskryminacji i jej relacja do zasady równości. Czy każde naruszenie zasady równości
jest dyskryminacją?
Pojęcie i cechy istotne wolności jako sytuacji prawnej podmiotu prawa.
Pojęcie i cechy istotne uprawnienia jako sytuacji prawnej podmiotu prawa.
Pojęcie i cechy istotne obowiązku.
Pojęcie i cechy istotne przywileju.
Zasady regulacji prawnej obywatelstwa w RP.
Prawne możliwości nabycia oraz utraty obywatelstwa RP.
Konstytucyjny podział wolności i praw.
Wolności i prawa osobiste (po 3 przykłady wolności i uprawnień).
Wolności i prawa polityczne (po 3 przykłady wolności i uprawnień).
Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne (po 3 przykłady wolności i uprawnień).
Charakter przepisów konstytucyjnych wskazanych w art. 81.
Pojęcie wolności zrzeszania się. Postaci zrzeszeń.
Pojęcie partii politycznej. Prawna regulacja statusu. Koncepcje regulacji prawnej pozycji partii
politycznej w świecie (Stany Zjednoczone a Niemcy).
Tryb tworzenia partii politycznych według ustawy.
Zasady działalności partii politycznych według ustaw i konstytucji.
Kontrola i nadzór państwa nad partiami.
Podstawy i tryb delegalizacji partii.
Finansowanie partii według Konstytucji, ustawy o partiach politycznych i ustaw wyborczych.
Zasady (w tym i zakazy) odnoszone do źródeł finansowania partii politycznych.
Zasady udzielania subwencji i dotacji partiom politycznym .
Funkcje partii politycznej.
Systemy partyjne – pojęcie, rodzaje.
System dwupartyjny a systemy wielopartyjne.
Charakterystyka obecnego systemu partyjnego w RP.
Lobby a grupa nacisku.
Pojęcie i zasady działalności lobbingowej według ustawy. Zagadnienie rejestracji działalności
lobbingowej.
Stowarzyszenie – pojęcie, cechy istotne, rodzaje.
Zasady tworzenia stowarzyszeń.
Kontrola władz publicznych nad stowarzyszeniami – podstawy, środki prawne.
Koncepcja prawnej regulacji stowarzyszeń w RP.
Wolność zgromadzeń – zakres podmiotowy i przedmiotowy.
Wolność zgromadzeń – koncepcja regulacji prawnej (ustawa „podstawowa” i ustawy
szczególne).
Organizacja i przebieg zgromadzenia.
Kompetencje władz publicznych (gmina, policja), rozstrzyganie sporów na tle korzystania z
wolności zgromadzeń.
Prywatność – próba definicji, konstytucyjna i ustawowa ochrona.
Pojęcie danych osobowych. Regulacja konstytucyjna i podstawowe założenia regulacji
ustawowej ochrony danych osobowych.
Prawo do uzyskania informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61).
Ustawowa regulacja prawa do informacji publicznej – podstawowe założenia, rozstrzyganie
sporów prawnych.
Zasady zakładania tytułów prasowych oraz stacji radiowych i telewizyjnych – regulacje prawne.
Treść konstytucyjnego prawa do sądu.
Relacja pomiędzy zakresami normowania i zastosowania art. 54 i art. 61 Konstytucji.
Konstytucyjne zasady dotyczące stosunków państwo – kościoły. Konstytucyjna koncepcja
ustawodawstwa wyznaniowego.
4
170. Koncepcje regulacji prawnych ww. stosunków w innych państwach (USA, Francja , Izrael,
państwa islamskie).
171. Konstytucyjna wolność sumienia i religii – pojęcie i gwarancje.
172. Ustawowa wolność sumienia i wyznania.
173. Przedmiot regulacji ustawy o gwarancjach wolności sumienia i wyznania.
174. Przedmiot Konkordatu pomiędzy RP a Stolicą Apostolską.
175. Cechy istotne państwa neutralnego światopoglądowo.
176. Cechy prawe, przedmiot regulacji i znaczenie Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych Wolności – ogólna charakterystyka.
177. Podstawowe zasady dotyczące dochodzenia praw przed Europejskim Trybunałem Praw
Człowieka w Strasbourgu.
178. Europejska Karta Społeczna i jej znaczenie w prawie polskim.
179. Wymień akty uniwersalne (i europejskie) dotyczące praw i wolności człowieka.
180. Zasady i podstawy (oraz dobra uzasadniające) ograniczenia wolności i praw człowieka i
obywatela (art. 31 ust. 3).
181. Formalne i materialne podstawy ograniczeń konstytucyjnych wolności i praw przez
prawodawcę
182. Zasada proporcjonalności według orzecznictwa TK.
183. Zakaz ingerencji w istotę wolności albo prawa.
VI. Prawo wyborcze
184. Pojęcie prawa wyborczego – ujęcie podmiotowe i przedmiotowe.
185. Bierne i czynne prawo wyborcze i jego regulacja (w tym ograniczenia) w polskich ustawach
wyborczych (Sejm, Senat, Prezydent, samorządy, Parlament Europejski).
186. Pojęcie wyborów „wolnych”.
187. Zasada powszechności prawa wyborczego – istota, ewolucja historyczna, cenzusy.
188. Ujęcie zasady powszechności w poszczególnych ustawach wyborczych.
189. Zasada równości prawa wyborczego – ujęcie formalne i materialne.
190. Odzwierciedlenie zasady równości w polskich ustawach wyborczych. Pojęcie normy
przedstawicielstwa.
191. Zasada bezpośredniości i jej ujęcie w polskich ustawach wyborczych.
192. Zasada tajności głosowania i jej ujęcie w polskich ustawach wyborczych.
193. Zasada większości – pojęcie, znaczenie prawne i polityczne dla systemu partyjnego.
194. Rodzaje większości w prawie wyborczym.
195. Charakterystyka ujęcia zasady większości w prawie polskim.
196. Zasada proporcjonalności – pojęcie, znaczenie prawno-polityczne.
197. Sposoby przeciwdziałania negatywnym konsekwencjom zasady proporcjonalności.
198. Techniki podziału mandatów przyjęte w polskich ustawach i ich polityczne znaczenie.
199. Technika d’Hondta, techniki St. League, technika największej reszty, technika Hare’a
Niemeyera.
200. Sposoby głosowania – 1) imienne, 2) na listę (komitetu), a) z preferencją personalną, b) bez
preferencji.
201. Znaczenie prawne i polityczne poszczególnych sposobów głosowania.
202. Ujęcie sposobów głosowania we wszystkich polskich ustawach wyborczych.
203. Zarządzanie wyborów według ustaw wyborczych.
204. Przeprowadzanie i organizacja wyborów według ustaw wyborczych.
205. Pozycja prawna, kompetencje i struktura Państwowej Komisji Wyborczej.
206. Okręg wyborczy a obwód głosowania.
207. Rozstrzyganie sporów wyborczych powstających w związku z a) sporządzeniem spisu
wyborców, b) rejestracją list (kandydatów), c) stwierdzeniem ważności wyborów na przykładzie
ustawy „samorządowej” i „parlamentarnej”.
208. Rejestr wyborców a spis wyborców na podstawie ustawy wyborczej do Sejmu i Senatu.
209. Wyjaśnij pojęcia: „wybory uzupełniające”, „wybory w drugiej turze”, „wybory ponowne”,
„lista krajowa”, „norma przedstawicielstwa”, „komitet wyborczy”, „komisja wyborcza”.
5
210.
211.
212.
213.
214.
215.
216.
217.
218.
219.
Zasady zgłaszania kandydatów na posłów.
Zasady zgłaszania kandydatów na senatorów.
Zasady zgłaszania kandydatów na radnych.
Kiedy głos wyborczy jest nieważny – według ustaw wyborczych.
Głosowanie osobiste, przez pełnomocnika, kumulatywne, pozytywne, negatywne, tzw. „evoting” – rozumienie pojęć.
Kompetencje SN i innych sądów związane z wyborami.
Wygaśnięcie mandatu posła oraz senatora – zdarzenia prawne, następstwa.
Wygaśnięcie mandatu radnego.
Zagadnienie niepołączalności na podstawie art. 103 ust. 1 i 2 Konstytucji – tzw. niepołączalność
materialna (art. 107).
Zagadnienie niepołączalności na podstawie innych ustaw – przykłady.
VII. Systemy organów państwowych. System instytucjonalny UE.
220.
221.
222.
223.
224.
225.
226.
227.
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.
235.
236.
237.
238.
239.
240.
241.
242.
243.
244.
245.
246.
247.
248.
Pojęcie i cechy szczególne systemu parlamentarno-gabinetowego.
Rządy „mniejszościowe” i „większościowe” w systemie parlamentarno-gabinetowym.
Pojęcie odpowiedzialności parlamentarnej. Odpowiedzialność indywidualna oraz solidarna.
Pojęcia: votum nieufności, konstruktywne votum nieufności, votum zaufania.
Pojęcie i cechy istotne systemu prezydenckiego. Na czym polega mechanizm „kontroli i
równowagi”.
Zasady wyboru prezydenta na przykładzie St. Zjednoczonych.
Funkcje konstytucyjne prezydenta St. Zjednoczonych.
System rządów zgromadzenia na przykładzie Szwajcarii. Pozycja Zgromadzenia Federalnego.
Koncepcje dwuizbowości na przykładach: parlamentu brytyjskiego, Kongresu USA, ZF
Szwajcarii, Bundestagu i Bundesratu RFN.
System prezydencko-parlamentarny na przykładzie Francji.
Na czym polega zjawisko tzw. koabitacji we Francji.
Kontrola konstytucyjności prawa na podstawie kompetencji FTK RFN oraz francuskiej Rady
Konstytucyjnej
Odpowiedzialność parlamentarna – pojęcie, podstawy, rodzaje.
Votum nieufności a kwestia votum zaufania wg polskiej Konstytucji.
Pozycja premiera w W. Brytanii i kanclerza w RFN jako przykłady „silnych” szefów rządów.
Rada Europejska – skład i funkcje.
Rada Ministrów UE – skład i funkcje.
Komisja Europejska – zasady kreacji, skład i funkcje.
Funkcja KE jako tzw. strażnika traktatów.
Parlament Europejski – zasady kreacji, skład.
Funkcje PE.
Udział PE w stanowieniu prawa UE.
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej i Sąd I Instancji – skład i podstawowe
kompetencje.
Pytania prawne sądów krajowych do tzw. sądów luksemburskich – przedmiot i funkcja.
Znaczenie orzeczeń ETS dla sądów krajowych i państw członkowskich.
Instytucje decyzyjne UE: Europejski Bank Centralny i Trybunał Obrachunkowy.
Organy pomocnicze i doradcze w systemie instytucjonalnym UE.
Na czym polega tzw. metoda legislacyjna w adaptacji prawa UE.
Na czym polega tzw. metoda sądowa w adaptacji prawa UE.
VIII. Władza ustawodawcza: Sejm i Senat
249. Zgromadzenie Narodowe – skład, kompetencje.
250. Koncepcje dwuizbowości parlamentu – na przykładach W. Brytanii, St. Zjednoczonych, Francji
i RFN.
6
251. Koncepcja dwuizbowości polskiego parlamentu.
252. Funkcje Sejmu – zagadnienie konwencjonalności funkcji Sejmu.
253. Funkcje Sejmu: ustrojodawcza, ustawodawcza, kontrolna, kreacyjna, akceptacji prawa
międzynarodowego i prawa UE, budżetowa.
254. Status prawny posła i senatora.
255. Pojęcia mandatu parlamentarnego.
256. Podstawowe obowiązki posła i senatora – regulacja konstytucyjna i ustawowa.
257. Szczególne uprawnienia posłów i senatorów (majątkowe i pozamajątkowe).
258. Koncepcje immunitetu parlamentarnego.
259. Immunitet materialny i jego prawna regulacja w RP.
260. Immunitet formalny i jego prawna regulacja w RP.
261. Podstawy i tryb pozbawienia immunitetu.
262. Wykonywanie inicjatywy ustawodawczej – podmioty kompetentne, tryb.
263. Inicjatywa obywatelska – regulacja ustawowa.
264. Prace w Sejmie nad projektem ustawy, szczegółowa charakterystyka procedur trzech czytań.
265. Warunki skrócenia (zmiany) procedur ustawodawczych w Sejmie.
266. Procedury szczególne w stosunku do procedury podstawowej.
267. Projekt pilny i tryb pracy nad nim.
268. Na czy m polega tzw. wysłuchanie publiczne.
269. Tryb stanowienia ustawy budżetowej.
270. Prawny charakter budżetu państwa.
271. Sposoby ustosunkowania się Senatu do ustawy uchwalonej przez Sejm.
272. Uchwalenie ustawy przez Sejm po rozpatrzeniu stanowiska Senatu.
273. Sposoby ustosunkowania się prezydenta do ustawy przedłożonej do podpisu.
274. Ustosunkowanie się do odmowy podpisania ustawy przez prezydenta.
275. Systemy prac parlamentu w świecie: sesyjny i permanencji – podstawowe założenia.
276. Charakter prawny i przedmiot regulacji regulaminu Sejmu.
277. System pracy Sejmu i Senatu w Polsce.
278. Sposób zwoływania pierwszego posiedzenia nowej kadencji Sejmu i Senatu.
279. Pojęcie kadencji parlamentu.
280. Organizacja prac Sejmu – zasady odbywania posiedzeń.
281. Postaci uchwał Sejmu wg regulaminu.
282. Marszałek Sejmu – status ustrojowy, kompetencje.
283. Kompetencje Marszałka związane z a) procedurą ustawodawczą b) organizacją prac izby, c)
pozycją posłów., d) szczególne
284. Prezydium Sejmu – zasady kreowania, kompetencje.
285. Konwent Seniorów – zasady kreowania, kompetencje.
286. Komisje sejmowe – podziały, podstawy prawne funkcjonowania, rodzaje komisji ze względu na
kryterium przedmiotowe.
287. Komisje sejmowe – ogólny przedmiot działalności, kompetencje.
288. Szczególny charakter komisji śledczej. Zasady regulacji ustawowej.
289. Dezyderat – charakter prawny, funkcja.
290. Interpelacja a zapytanie – przedmiot, funkcja, forma, tryb rozpatrzenia – porównanie.
291. Postaci indywidualnych (regulaminowych) środków działania posłów.
292. Pojęcie i rodzaje mandatu przedstawicielskiego.
293. Charakter i warunki wykonywania mandatu poselskiego.
294. Konstrukcje teoretyczne immunitetu parlamentarzysty: immunitet materialny a immunitet
formalny.
295. Prawna regulacja immunitetu w RP.
296. Podstawy i tryb uchylenia immunitetu.
297. Uprawnienia: a) majątkowe i b) pozamajątkowe posłów i senatorów.
298. Zagadnienie niepołączalności stanowisk – zakres, regulacja prawna (art. 102, 103 Konstytucji i
ich odzwierciedlenie w ustawach).
299. Znaczenie art. 107 Konstytucji i jego odzwierciedlenie w ustawach.
7
300. Formy wykonywania funkcji kontrolnej: a) przez Sejm na posiedzeniu plenarnym, b) przez
komisje, c) przez poszczególnych posłów.
301. Pojęcie i znaczenie absolutorium.
302. Regulacja prawna procedury uchwalania wotum nieufności: a) wobec Prezesa RM, b) wobec
członka rządu.
303. Podstawy i tryb skracania kadencji Sejmu – szczegółowa analiza.
304. Zasady kreowania Senatu.
305. Funkcje i kompetencje Senatu.
306. Organy wewnętrzne Senatu.
307. Skrócenie kadencji parlamentu a rozwiązanie parlamentu.
308. Skrócenie kadencji izb w Polsce – podstawy konstytucyjne i procedury.
IX. Prezydent
309. Systemy elekcji prezydenta przyjmowane w świecie – przykłady, konsekwencje prawnopolityczne.
310. Tryb zgłaszania kandydatów na prezydenta RP.
311. Wybory prezydenta – charakterystyka procedur i tur głosowania.
312. Podstawy i sposób unieważnienia wyborów.
313. Objęcie urzędu i wygaśnięcie mandatu. Kadencja prezydenta.
314. Zastępstwo sede plena i sede vacante.
315. Funkcje ustrojowe prezydenta.
316. Kompetencje związane z funkcją „głowy państwa” (4 przykłady).
317. Prezydenckie prawo łaski.
318. Kompetencje związane z nadawaniem orderów i odznaczeń.
319. Kompetencje związane z funkcją Zwierzchnika Sił Zbrojnych.
320. Kompetencje związane z czuwaniem nad zgodnością prawa z Konstytucją.
321. Pozycja prezydenta, RM oraz MON wobec Sił Zbrojnych – porównanie.
322. Kompetencje związane z działalnością Sejmu i Senatu.
323. Rada Bezpieczeństwa Narodowego.
324. Kompetencje związane z powoływaniem rządu – desygnacja a nominacja.
325. Kompetencje związane z działalnością RM.
326. Rada Gabinetowa.
327. Kompetencje związane z powoływaniem sędziów.
328. Akty urzędowe prezydenta – formy.
329. Kontrasygnata – pojęcie, zakres, konsekwencje prawne, znaczenie polityczne.
330. Odpowiedzialność prezydenta – prawna, polityczna.
331. Podstawy i tryb pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej.
332. Kancelaria Prezydenta RP. Określenia statusu i organizacji. Wymień 4 przykłady jednostek
organizacyjnych..
333. Konstytucyjne założenia podziału funkcji w obrębie władzy wykonawczej pomiędzy
prezydentem a RM.
X. Rada Ministrów, administracja rządowa
334.
335.
336.
337.
338.
339.
340.
341.
342.
Tryby (etapy powoływania RM) – udział Sejmu i prezydenta.
Skład Rady Ministrów.
Pozycja prawna Prezesa RM. Kompetencje związane z kierowaniem RM.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.
Zróżnicowany status ministrów ze względu na podstawę prawną i zakres działania.
Członek RM a kierownik centralnego organu administracji.
Pojęcie działu administracji rządowej.
Charakter prawny uchwał RM oraz rozporządzeń RM.
Podstawowe zasady funkcjonowania RM (regulamin RM) – założenia podstawowe.
8
343.
344.
345.
346.
347.
348.
349.
350.
351.
352.
Funkcje ustrojowe i zadania RM (art. 146). Interpretacja i znaczenie art. 146 ust. 2 Konstytucji.
Odpowiedzialność parlamentarna RM i warunki jej egzekwowania.
Odpowiedzialność parlamentarna członków RM i warunki jej egzekwowania.
wymień zdarzenia prawne, w których następuje dymisja RM. Kiedy Prezydent RP może
odmówić przyjęcia dymisji?
Udział prezydenta, RM i parlamentu w zawieraniu i ratyfikacji umów międzynarodowych.
Zasady użycia Sił Zbrojnych poza granicami kraju: kompetencje prezydenta, Prezesa RM,
MON.
Wojewoda – sposób powoływania, funkcje ustawowe.
Pojęcie administracji zespolonej i niezespolonej.
Zasada prymatu administracji zespolonej nad niezespoloną.
Konstytucyjny i ustawowy status służby cywilnej.
XI. Władza sądownicza
353.
354.
355.
356.
357.
358.
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368.
369.
370.
371.
372.
373.
374.
375.
376.
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
384.
385.
386.
387.
388.
389.
Konstytucyjna treść prawa do sądu – analiza na podstawie kilku postanowień konstytucji.
Pozycja ustrojowa TK.
Zasady kreowania, skład, pozycja sędziego TK.
Właściwość (zakres kompetencji) TK : a)związanych z kontrola hierarchicznej zgodności norm,
b) innych.
Podmioty legitymowane i sposoby inicjowania postępowania przed TK.
Wniosek – warunki wykorzystania wniosków (zagadnienie legitymacji).
Skarga konstytucyjna – podmiot wnoszący, wymogi formalne, warunki rozpatrzenia.
Przedmiot, istota zarzutów skargi konstytucyjnej.
Pytania prawne.
Kryteria stosowane przez TK przy dokonywaniu kontroli.
Pozycja TK wobec partii politycznych i instytucji prezydenta.
Postaci rozstrzygnięć TK (wyrok a postanowienie).
Zagadnienie tzw. wyroków interpretacyjnych TK.
Wejście w życie orzeczenia TK.
Skutki rozstrzygnięć TK dla a) skutecznie zakwestionowanego aktu, b) postępowań i orzeczeń
sądowych – toczonych (wydanych) na podstawie zakwestionowanego przepisu.
Czy TK bada tzw. zaniechania legislacyjne.
Pojęcie odpowiedzialności konstytucyjnej i jej uwarunkowania polityczne.
Delikt konstytucyjny – cechy istotne.
Osoby ponoszące odpowiedzialność konstytucyjną w RP. Zakres odpowiedzialności.
Podstawy i tryb pociągania Prezydenta RP do odpowiedzialności konstytucyjnej.
Podstawy i tryb pociągania ministra do odpowiedzialności konstytucyjnej.
Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej posłów i senatorów.
Trybunał Stanu – powołanie i skład.
Sankcje przewidziane ustawą o TS. Kiedy ponosi się odpowiedzialność karną przed TS?
Pojęcie wymiaru sprawiedliwości.
Zasady powoływania, skład i organizacja Sądu Najwyższego.
Funkcje i kompetencje SN związane z orzeczeniami sądów powszechnych.
Uchwały SN – inicjatywa podjęcia, przedmiot, funkcja. Jak należy rozumieć, że uchwała może
mieć moc zasady prawa.
Kompetencje SN nie związane bezpośrednio z funkcjonowaniem sądów powszechnych.
Konstytucyjna funkcja sądów administracyjnych.
Kompetencje wojewódzkich sądów administracyjnych.
Skład i organizacja NSA.
Funkcje i kompetencje NSA.
Skład i charakter prawny Krajowej Rady Sądownictwa.
Kompetencje KRS wg Konstytucji i ustawy ( 3 przykłady).
Konstytucyjny i ustawowy status sędziego.
Tryb powoływania sędziów.
9
390. Zasada niezawisłości sędziowskiej a zasada niezależności sądów.
391. Konstytucyjne i ustawowe gwarancje pozycji sędziego.
392. Zagadnienie zakresu podległości sędziego prawu.
XII. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa
393. Rzecznik Praw Obywatelskich – sposób powołania, warunki odwołania, status, charakter
prawny.
394. Zasady przyjęte przy rozpatrywaniu spraw przez RPO.
395. Funkcje i podstawowe kompetencje RPO.
396. Kompetencje RPO – wyliczenie i próba podziału.5 przykładów kompetencji ustawowych.
397. Pozycja prawna Rzecznika Praw Dziecka – powołanie, podstawowe kompetencje. Porównanie z
pozycją RPO.
398. Nadzór a kontrola.
399. Status ustrojowy NIK.
400. Organizacja i zasady działania NIK.
401. Zasady powoływania i pozycja prezesa NIK.
402. Zakres podmiotowy kontroli NIK.
403. Zakres przedmiotowy kontroli NIK, kryteria kontroli stosowane wobec różnych grup
podmiotów.
404. NIK a funkcja kontrolna Sejmu.
405. Kompetencje wobec podmiotów kontrolowanych, środki pokontrolne NIK.
406. KRRiT – zasady kreowania, skład, pozycja ustrojowa.
407. Funkcje KRRiT.
408. Kompetencje KRRiT. Rozstrzyganie sporów na tle decyzji KRRiT.
409. Podstawowe kompetencje Prokuratura Generalnego (3 przykłady).
410. Pozycja prawna i podstawowe kompetencje Generalnego Inspektora Ochrony Danych
Osobowych (por. art. 51 konstytucji i postanowienia ustawy).
411. Status prawny Państwowej Inspekcji Pracy. Jej zadania i podstawowe kompetencje w
kontekście art. 24 i art. 66 Konstytucji RP.
XIII. Samorząd terytorialny
412. Pojęcia – samorząd, autonomia, federacja, konfederacja.
413. Konstytucyjne zasady dotyczące samorządu terytorialnego.
414. Cechy prawne gminy: wspólnota samorządowa, struktura władzy publicznej, osoba prawna,
jednostka zasadniczego podziału terytorialnego – ogólna charakterystyka.
415. Zasada pomocniczości (subsydiarności).
416. Samorząd lokalny a regionalny, pojęcie regionu.
417. Gmina – organy i ich funkcje, przykłady kompetencji.
418. Powiat – organy i ich funkcje, przykłady kompetencji.
419. Województwo samorządowe – organy i ich funkcje, przykłady kompetencji.
420. Pojęcie wspólnoty samorządowej.
421. Prawo miejscowe – pojęcie, charakter, zasady stanowienia, nadzór nad legalnością.
422. W jaki sposób można zakwestionować decyzję administracyjną, a w jaki uchwałę rady gminy?
423. Referendum w jednostkach samorządu – charakter prawny, warunki i tryb przeprowadzania,
skutek prawny. Kiedy jest obligatoryjne?
424. Nadzór i kontrola nad samorządem.
425. Kompetencje organów państwa w zakresie kontroli i nadzoru nad samorządem.
XIV. Finanse publiczne
426. Konstytucyjny status NBP.
427. Konstytucyjne funkcje i ustawowe kompetencje (4 przykłady) NBP.
10
428.
429.
430.
431.
432.
433.
434.
Funkcje NBP a funkcje RM.
Organy NBP i zasady ich kreowania.
Pozycja prawna i podstawowe kompetencje Prezesa NBP.
Pozycja prawna, skład, zasady kreacji i podstawowe kompetencje Rady Polityki Pieniężnej.
Szczególne wymogi procedury stanowienia budżetu i oceny jego wykonania.
Pojęcie i ustalanie deficytu budżetowego w świetle Konstytucji RP.
Pojęcie daniny publicznej. Konstytucyjne zasady nakładania danin publicznych i regulacji z tym
związanych oraz sytuacji prawnych podmiotów zobowiązanych.
435. Konstytucyjne zasady dotyczące sposobu gospodarowania „pieniądzem publicznym”.
XV. Stany nadzwyczajne
436.
437.
438.
439.
440.
441.
442.
443.
444.
445.
Pojęcie i sposób deklaracji stanu wojny (art. 116).
Pojęcie stanu nadzwyczajnego w państwie.
Ogólne zasady wprowadzania stanów nadzwyczajnych.
Dopuszczalne ograniczenia dotyczące: a) uprawnień obywateli, b) działań władz publicznych, w
okresie stanu nadzwyczajnego. Podstawy i tryb wprowadzenia stanu wojennego.
Podstawy i tryb wprowadzenia stanu wyjątkowego.
Podstawy i tryb wprowadzenia stanu klęski żywiołowej.
Kompetencje Sejmu, prezydenta i RM związane ze stanami nadzwyczajnymi.
Ustawowe regulacje stanów nadzwyczajnych.
Pojecie sytuacji kryzysowej, infrastruktury kryzysowej i podstawowe kompetencje organów
władzy publicznej według ustawy o zarządzaniu kryzysowym.
Czy w okresie zarządzania kryzysowego można ograniczać wolności i prawa jednostek i
przedsiębiorców?
Literatura podstawowa:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Polskie Prawo Konstytucyjne. Zarys wykładu - Leszek Garlicki, Liber, 12. wydanie, Warszawa
2008;
Prawo Konstytucyjne - Bogusław Banaszak, C.H. Beck, 4. wydanie, Warszawa 2008;
Prawo Konstytucyjne RP - Paweł Sarnecki (red.), C.H. Beck, 7. wydanie, Warszawa 2008;
Prawo Konstytucyjne - Zbigniew Witkowski (red.), TNOiK, 11. wydanie, Toruń 2006;
Polskie Prawo Konstytucyjne - Wiesław Skrzydło (red.), Oficyna Wydawnicza VERBA, 5.
wydanie, Lublin 2008;
Polskie problemy ustrojowe - Andrzej Bałaban, Zakamycze Kantor Wydawniczy 2003;
Literatura uzupełniająca:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Prawo konstytucyjne i prawo Unii Europejskiej - zbiór kazusów i zagadnień problemowych Jerzy Ciapała (red.), Przemysław Mijal, Marcin Przybysz, Szczecin 2009;
Teoria demokracji - Giovanni Sartori, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996;
Pozycja ustrojowa i funkcje Sejmu RP - Andrzej Bałaban, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa
2005;
Ustrój Unii Europejskiej i ustroje państw członkowskich - Paweł Sarecki (red.), Wolters Kluwer
Polska – OFICYNA, Warszawa 2007;
Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych - Bogusław
Banaszak, Wolters Kluwer Polska – OFICYNA, Kraków 2007;
Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1977 roku - Piotr
Winczorek, Liber, Warszawa 2008;
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz - Bogusław Banaszak, C.H. Beck, Warszawa
2009;
11
8.
9.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz - Wiesław Skrzydło, Wolters Kluwer Polska
– OFICYNA, Warszawa 2009;
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny - Wiesław Skrzydło (red.),
Sabina Grabowska (red.), Radosław Grabowski (red.); Wolters Kluwer Polska – OFICYNA,
Warszawa 2009;
12