20_Globalizacja_gosp..
advertisement
Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Podstawy przedsiębiorczości Temat: Globalizacja gospodarki Globalizacja Globalizacja ma wiele synonimów (internacjonalizacja, umiędzynarodowienie) i jest to proces występujący w gospodarce światowej charakteryzujący się przede wszystkim nasileniem się mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej w skali ogólnoświatowej, rozwój transportu, komunikacji, telekomunikacji oraz szybki przepływ informacji w mediach. Tej ewolucji gospodarczej towarzyszą przeobrażenia w sferze społecznej, kulturowej, ustrojowej, politycznej prowadzące do konfrontacji i zbliżenia w tym zakresie między państwami, narodami, ludźmi całego świata. Globalizacja ma więc swój wymiar gospodarczy i społeczny, polityczny i kulturowy. Podmioty globalizacji W procesie globalizacji uczestniczą następujące podmioty: • państwa, • organizacje międzynarodowe, • przedsiębiorstwa. Państwa dążą do podniesienia międzynarodowej konkurencyjności narodowych przedsiębiorstw dbając przy tym o bezpieczeństwo obrotu. Państwo tworzy dogodne warunki do prowadzenia biznesu w kraju i poza jego granicami. Do krajów najbardziej zaangażowanych w globalizację należą: Singapur, Irlandia, Szwajcaria, USA i Holandia. Polska w tym rankingu sklasyfikowana jest na 31 miejscu. Podmioty globalizacji Organizacje międzynarodowe promują wymianę międzynarodową, tworzą międzynarodowe porozumienia, współfinansują międzynarodowe projekty, rozstrzygają spory handlowe między państwami. Najważniejszymi międzynarodowymi organizacjami gospodarczymi są: • WTO – Światowa Organizacja Handlu, • OECD – Organizacja ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, • Bank Światowy, • Międzynarodowy Fundusz Walutowy. Przedsiębiorstwa działają w wielu krajach i chcą wykorzystywać globalną skalę działalności do zmniejszania kosztów i zwiększania przychodów. Przedsiębiorstwa te nazywamy korporacjami transnarodowymi (KTN). Historia globalizacji Początki globalizacji upatruje się na około 1500 roku w Europie. Ida ta jest zgodna z Fernandem Braudelem, Immanuelem Wallersteinem, Giovannim Arrighim i wieloma innymi badaczami, którzy początków naszej współczesności upatrywali w miastach północnych Włoch pod koniec XV wieku. W pierwszym okresie 1500-1750 za najważniejsze uznaje się: • handel dalekosiężny, • rozwój politycznych imperiów Europy i Azji i religijnych ekumen. Historia globalizacji Drugi okres globalizacji (1750-1880) stanowiły: • rozwój europejskich imperiów kolonialnych, • industrializacja świata oraz rozwijający sie tzw. „wolny handel”, czyli ograniczenia barier celnych w wymianie międzynarodowej. Kolejny okres (1880-1945) to rozwój globalnego kapitalizmu, postępujący podział świata przez kolonialne potęgi i związana z tym rywalizacja miedzy nimi a także pierwsze dwie światowe wojny i dwa światowe kryzysy ekonomiczne. Kolejny okres od zakończenia II wojny światowej do lat siedemdziesiątych XX stulecia stanowią różne procesy: polityczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe. Historia globalizacji Kształtowanie i rozpad dwubiegunowego porządku świata opartego na istnieniu dwóch mocarstw (USA i ZSSR), a także rozprzestrzenianie sie w rezultacie dekolonizacji systemu państw narodowych. Kształtuje sie również ekonomiczny ład międzynarodowy oparty zgodnie z postanowieniami w Bretton Woods na takich instytucjach jak: • Bank Światowy, • Międzynarodowy Fundusz Walutowy, • i dotyczące wolnego handlu porozumienia GATT. Historia globalizacji Do procesów społeczno-kulturowych zalicza się z jednej strony globalizacje masowej produkcji, konsumpcji i środków przekazu informacji, z drugiej strony selektywne adaptacje, innowacyjne hybrydyzacje, które towarzyszą tym pierwszym. Na ostatni okres globalizacji składają sie: rozpad ZSRR, bloku radzieckiego i jego międzynarodowe konsekwencje, prowadzona przez wiele państw polityka liberalizacji, ekspansja i intensyfikacja międzynarodowego handlu i finansów, rozwój opartej na procesorach, komputerach, Internecie komunikacji oraz mediów elektronicznych a także rozwój międzynarodowej przestępczości. Czynniki globalizacji • poszukiwanie możliwości poszerzenia wymiany handlowej przez europejskich kupców tysiące lat temu, • odkrycia geograficzne i rozwój transportu morskiego, • motywy ekonomiczne, takie jak np. wykorzystanie taniej siły roboczej czy dostęp do cennych surowców, • upadek komunizmu w Europie i rozpad Związku Radzieckiego, • przemiany polityczne w Chinach, które doprowadzają do rozwoju nowoczesnej gospodarki, • korporacje transnarodowe, • rewolucja informacyjna i informatyczna, • upowszechnianie się Internetu i telewizji satelitarnej, • stopniowe znoszenie barier celnych i liberalizacja obrotu towarowego, i inne czynniki. Globalizacja gospodarki Globalny rynek jest najbardziej skomplikowanym zjawiskiem na ziemi i tym samym najbardziej nieprzewidywalnym. Możliwość utrzymania się przedsiębiorstwa na globalnym rynku zależy od zdolności do przyjmowania w tym przedsiębiorstwie form działalności zapewniających mu odpowiednią elastyczność i dynamikę. Cechy te są niezbędne, jeśli się chce często wdrażać innowacyjne produkty i szybko wprowadzać je na rynek, skutecznie reagować na potrzeby klientów i zachowania konkurentów oraz dostrzegać i efektywnie wykorzystywać szanse rozwoju, które pojawiają się często ale na krótko. Globalizacja gospodarki Z punktu widzenia typu strategii zarządzania można wyróżnić trzy rodzaje procesów globalizacji działalności przedsiębiorstw: • globalizacja jako kierunek rozwoju korporacji międzynarodowych, • globalizacja jako rezultat fuzji i aliansów strategicznych przedsiębiorstw, • globalizacja jako forma kooperacji. Pierwszy typ przypada na lata 50 i 60 i wiąże się z naturalnym kierunkiem ewolucji wielu przedsiębiorstw w wielonarodowe przedsiębiorstwa. Przekształcenie w przedsiębiorstwa międzynarodowe polegało na tworzeniu filii zagranicznych lub oddziałów funkcjonujących w oparciu o miejscową siłę roboczą i zasoby surowcowe oraz sprzedających swoje produkty na miejscowych rynkach. Globalizacja gospodarki Kolejny etap ewolucji, który przypada na lata 70 i 80 polegał na wprowadzeniu form globalnej koordynacji w odniesieniu do niektórych funkcji krajowych filii przedsiębiorstwa. Globalny charakter tej koordynacji wynikał z uwzględnienia światowych trendów i uwarunkowań w danej dziedzinie oraz podporządkowania jej strategicznym celom ekspansji na rynki światowe. Współczesnymi granicami organizacji stają się technologie, a nie struktury i biurokratyczne procedury. Mamy więc do czynienia z procesem przekształcenia wielkich przedsiębiorstw, koncentrujących u siebie wszystkie potrzebne i procesy produkcyjne i usługowe w zbiory tymczasowych, niewielkich i maksymalnie elastycznych zespołów wchodzących w rozmaite układy kooperacyjne w światowym otoczeniu. Powoduje to zacieranie się granic między przedsiębiorstwami, których rozmaite części i zasoby uczestniczą w realizacji wspólnych przedsięwzięć o bardzo zróżnicowanym czasie trwania. Cechy współczesnej gospodarki światowej Cechy gospodarki światowej jako systemu: 1) ma charakter dynamiczny (ulega ciągłym zmianom i przeobrażeniom), 2) ma charakter historyczny (powstała na pewnym etapie rozwoju, 3) ma charakter niejednorodny, 4) ma charakter zróżnicowany, 5) gospodarka światowa dąży do wzrostu. Państwo Wzrasta i rozszerza się wpływ rynku, szczególnie kapitałowego. Globalizacja upodabnia i osłabia wpływ administracji państwowych w różnych krajach kapitalistycznych. Maleje wpływ instytucji i programów rządowych kreujących politykę gospodarczą państwa. Cechy współczesnej gospodarki światowej Produkt W trzech wielkich regionach ekonomicznych obserwuje się podobieństwo zachowań klientów, zatem standaryzacje produktów. Ryzyko wejścia w proces globalizacji maleje, gdy firma koncentruje się na wybranej grupie produktów. Rynki Rynek, mający coraz większy wpływ na funkcjonowanie państwa, jest coraz bardziej nieprzewidywalny. Te warunki zewnętrzne zmuszają urzędników państwowych i menadżerów do podejmowania ryzykownych decyzji. By uchwycić różnorodne i zmieniające się otoczenie politycy i menadżerowie posługują się instrumentami myślenia i planowania strategicznego. Cechy współczesnej gospodarki światowej Rolnictwo Tradycyjny model rolnictwa, gdzie lokalny, niezależny rolnik, sprzedaje swoje produkty bezpośrednio konsumentowi, dla korporacji oznacza duże pieniądze, bezproduktywnie leżące na „ulicy” – rynek, który można przejąć. Olbrzymie farmy, duża skala produkcji, przemysłowe technologie hodowli, intensywne wykorzystanie chemii, transport po całym kontynencie, pozwalają wyeliminować tradycyjnych rolników. Cechy współczesnej gospodarki światowej Polityka Wyraża się w dążeniu do politycznego ujednolicenia świata i integracji poszczególnych społeczności narodowych oraz gospodarek narodowych w jeden globalny system polityczny i ekonomiczny, a także próbach zastępowania władzy publicznej przez firmy globalne w kierowaniu gospodarką narodową i kontrolowaniu jej. Autostrady Autostrady buduje się zwykle z pieniędzy podatników, pod pretekstem wzmacniania rozwoju, służącemu całemu społeczeństwu. W rzeczywistości służą one dużym korporacjom do przejmowania rynków. Procesy gospodarki globalnej Z globalizacją związane są cztery ogólnoświatowe procesy, które symulują integrację gospodarek narodowych, a zarazem są jej następstwem: - mobilność czynników produkcji, a zwłaszcza kapitału, kwalifikowanych kadr oraz innowacji, - równoczesność, polegająca na niemal jednoczesnym pojawianiu się w wielu, nawet bardzo odległych miejscach globu ziemskiego, produktów, usług, innowacji oraz informacji. W tym samym czasie czyta się w gazetach o tych samych wydarzeniach, ogląda się te same filmy, słucha tej samej muzyki, ma identyczne smutki, radości, lęki i nadzieje. Procesy gospodarki globalnej - równoległości, sprawiające, że dzięki rosnącej liczbie technologicznych możliwości innowacje mogą omijać istniejące struktury i przyczyniać się do rozwoju zupełnie nowych, niezależnych form działalności gospodarczej w nowych miejscach i w nowych strukturach, - pluralizmu, przejawiającego się w powstawaniu oraz istnieniu różnych ośrodków produkcji, dyspozycji i tworzenia innowacji. Zalety globalizacji Globalizacja zmniejszyła poczucie izolacji istniejące w wielu krajach rozwijających się i zapewniła licznym ich mieszkańcom dostęp do wiedzy nieosiągalny przed stuleciami nawet w najbogatszych krajach. Wejście nowych firm zagranicznych może być niekorzystne dla przedsiębiorstw państwowych, lecz firmy te przyczyniają się do wprowadzenia nowych technologii, otwierania dostępu do nowych rynków i powstania nowych gałęzi gospodarki. Pomoc zagraniczna – aspekt zglobalizowanego świata – mimo wad przynosi milionom ludzi dobroczynne skutki np. programy edukacyjne doprowadziły do likwidacji analfabetyzmu na obszarach wiejskich. Zalety globalizacji Międzynarodowa pomoc humanitarna jest formą wspólnego działania. Główną misją Banku Światowego jest umożliwienie krajom rozwoju przyczynienie się do tego, by „stanęły na własnych nogach”. Globalizacja, dzięki zwiększeniu wzajemnych zależności między ludźmi na świecie, wzmocniła potrzebę wspólnych działań o zasięgu globalnym i znaczenie globalnych dóbr publicznych. Spadek kosztów transportu i telekomunikacji oraz obniżanie barier ograniczających przepływ dóbr, usług i kapitału. Wady globalizacji W wyniku powiększającej się przepaści między posiadającymi a nieposiadającymi coraz większa liczba osób w Trzecim Świecie żyje w skrajnej nędzy. W Afryce ogromne aspiracje, jakie ludzie mieli po wyzwoleniu się spod panowania kolonialnego, w dużej mierze się nie ziściły. Kontynent pogrążył się w nędzy, duży wskaźnik zachorowalności na AIDS. Kraje Zachodu nakłoniły biedne kraje do zniesienia barier handlowych, ale własne bariery utrzymały na nie zmienionym poziomie, uniemożliwiając krajom rozwijającym się potrzebnych dochodów z eksportu. Pozostają nadal poważne bariery dla swobodnego przepływu siły roboczej. Konkluzja Globalizacja sama w sobie nie jest ani czymś dobrym, ani czymś złym. Przynosi korzyści mimo wielkich kryzysów. W wielu przypadkach interesy i walory komercyjne wyparły troskę o środowisko naturalne, demokrację, prawa człowieka i sprawiedliwość społeczną. Nie mamy rządu światowego, który by odpowiadał przed ludźmi z każdego kraju i nadzorował proces globalizacji w sposób porównywalny ze sposobem, w jaki rządy poszczególnych krajów kierują procesem nacjonalizacji. Mamy system, w którym kilka instytucji – Bank Światowy, MFW i WTO, a także – ministrowie finansów, gospodarki i handlu – zdominowało scenę. Literatura 1. Budnikowski A., Kawecka-Wyrzykowska E.: Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Warszawa 1997, 2. Herbut R., Antoszewski A.: Leksykon politologii. Wrocław 1999, 3. Kamecki Z.: Uwagi na temat pojęcia integracji gospodarczej. Instytut Zachodni, Poznań 1973, 4. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002, 5. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009, 6. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania podstaw przedsiębiorczości dla liceum i technikum. WSiP 2009, 7. Adelson I.: Formy prawno – organizacyjne przedsiębiorstwa a strategia jego rozwoju. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2000, 8. Stiglitz J.E., Globalizacja. PWN, Warszawa 2007.
