Zagrożenia cywilizacyjne i rozwój zrównoważony

SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO
Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska
SGGW
tlx 816 238 sggw pl
fax 847-24-53
02-776 Warszawa, ul. Nowoursynowska 159, tel/fax: +48 22 847 12 33, 843 90 41 w. 11245
e-mail: [email protected]; http://www.sggw.waw.pl/
Karta ramowego programu przedmiotu
1.
Nazwa przedmiotu
Zagrożenia cywilizacyjne i rozwój zrównoważony..........................................
Kierunek: Ochrona środowiska
Rodzaj studiów: I stopień, stacjonarne..........................................................
Specjalizacja: .wszystkie specjalizacje ................................................................
Wykłady (godz.) 30 ..............
Ćwiczenia (godz.) .................
ECTS .................
2.
Nr przedmiotu ......................
Data opracowania programu
2007..........................
Cel zajęć:
Celem wykładu jest zapoznanie studentów z zagrożeniami głównych komponentów
środowiska przyrodniczego powodowanymi działalnością człowieka oraz sposobami
likwidacji przyczyn zagrożeń w skali lokalnej, regionalnej i globalnej. Na tle zmian charakteru
zagrożeń przedstawione będzie ewolucja sposobów rozwiązywania problemów
środowiskowych. Celem jest również przedstawienie koncepcji rozwoju zrównoważonego na
tle globalnych zagrożeń i innych opcji rozwoju społeczeństwa.
3.
Tematy wykładów:
1. Pojęcie ochrony środowiska, kształtowania środowiska, inżynieria środowiska
(technologie
„miękkie” – inżynieria ekologiczna, technologie „twarde” –
konwencjonalne). Kompleksowy i interdyscyplinarny charakter działań na rzecz
ochrony środowiska na tle idei zrównoważonego rozwoju. Zagrożenie środowiska i
główne kierunki działań w dziedzinie ochrony i kształtowania środowiska.
Podstawowe definicje.
2. Zasoby biosfery jako obiekt gospodarowania. Biosfera jako środowisko globalne.
Podział zasobów (niewyczerpywalne wyczerpywalne, odnawialne, nieodnawialne).
Charakterystyka zasobów odnawialnych ( ziemia i gleba, lasy i wody, łowiska i
zasoby ryb, zasoby genetyczne i gatunki dziko rosnące, rezerwaty i krajobraz).
3. Międzynarodowy charakter ochrony środowiska; zagrożenia ekologiczne i ich skutki;
ochrona środowiska jako problem międzynarodowy; międzynarodowe organizacje
ochrony środowiska i zdrowia człowieka; udział Polski we współpracy
międzynarodowej na rzecz ochrony środowiska. Ewolucja problemów
środowiskowych na tle zagrożeń cywilizacyjnych. Od problemów lokalnych do
globalnych, od prostych do złożonych itp.
4. Globalne przyczyny zagrożeń: przyrost demograficzny, rozwój techniki, urbanizacja,
wojny. Skutki zagrożeń globalnych: zmiany klimatu (efekt szklarniowy), zmniejszenie
zawartości ozonu, zmniejszenie bioróżnorodności.
5. Woda jako zasób szczególnie wrażliwy. Stan zasobów wodnych w Polsce na tle
świata i Europy. Wpływ globalnych zmian klimatycznych na hydrosferę. Water
footprint.
6. Problemy ochrony środowiska Morza Bałtyckiego. Ochrona zasobów wodnych w
Polsce w aspekcie ilościowym. Straty spowodowane zanieczyszczeniem środowiska.
Nakłady na ochronę środowiska w Polsce i innych krajach UE.
7. Definicje zanieczyszczeń środowiska (wód, gleb, atmosfery). Zanieczyszczenie jako
proces. Funkcje gleb w środowisku Gleba jako zasób biosfery. Gleba jako miejsce
transformacji energii promienistej Słońca w energię chemiczną fitomasy. Pozostałe
funkcje gleby: przewodząca i retencyjna wody oraz związków mineralnych, naturalny
filtr, funkcja sanitarna). Zagrożenia środowiska glebowego
8. Zagrożenia środowiska przyrodniczego działalnością rolniczą. Zagrożenia środowiska
związkami pochodzącymi z rolnictwa; zagrożenia środowiska związkami azotu
(zanieczyszczenia wód azotanami; ulatnianie azotu do atmosfery w formie amoniaku;
ulatnianie do atmosfery produktów denitryfikacji); ekologiczne skutki rozproszenia
azotu w rolnictwie (obniżenie jakości wód pitnych, eutrofizacja jezior i rzek, udział w
tworzeniu zakwaszonych opadów, udział azotu w efekcie cieplarnianym, skażenia
roślin azotanami); zanieczyszczenie środowiska związkami fosforu; zagrożenia
związane ze stosowaniem pestycydów; rolnicze źródła zanieczyszczeń gleb metalami
ciężkimi.
9. Ogólne informacje o zrównoważonym rozwoju. Ekorozwój jako wyzwanie XXI wieku.
Czym jest, a czym nie jest ekorozwój? Zasady ekorozwoju. Edukacja dla
zrównoważonego rozwoju a edukacja ekologiczna.
10. Mierniki i wskaźniki rozwoju zrównoważonego. Klasyfikacja mierników. Zintegrowane
wskaźniki rozwoju zrównoważonego - wskaźnik presji na środowisko (ecological
footprint, total material requrements). Regionalne i lokalne programy rozwoju
zrównoważonego.
11. Obieg materii. Strategie gospodarowania materią. Miary wpływu człowieka na
środowisko. Pojęcie MIPS – ogólne założenia. Mnożnik 4, mnożnik . Ekokapitalizm.
Pojęcie balastu ekologicznego – przykłady liczbowe
12. Energia a środowisko i gospodarka. Kryzys energetyczny jako zagrożenie dla
zrównoważonego rozwoju. Dynamika zużycia energii w układzie globalnym.
Konwencjonalne źródła energii. Energia ze źródeł niewyczerpywanych i
odnawialnych. Scenariusze rozwoju rynku energetycznego i dywersyfikacja źródeł.
Bioenergetyka a rynek żywnościowy. Energia jądrowa – jedna z szans czy
konieczność? Bezpieczeństwo energetyczne świata i Polski. Udział energetyki w
globalnych zmianach klimatycznych.
4.
5.
6.
7.
8.
9.



Warunki zaliczenia przedmiotu: zaliczenie pisemne, test sprawdzający.
Efekty kształcenia – nabyte umiejętności i kompetencje:
Ocena zagrożeń zasobów przyrody, ocena zagrożeń powodowanych
działalnością człowieka. Posługiwanie się argumentami na rzecz rozwoju
zrównoważonego.
Autorzy programu ramowego : dr habil. inż. Józef Mosiej, prof. SGGW
Wydział/Katedra: Wydział Inżynierii i Kształtowania Środowiska, Katedra
Kształtowania Środowiska
Wymagane pomoce dydaktyczne: filmy edukacyjne
Literatura:
Dobrzański G., 2005: Podstawy rozwoju trwałego i zrównoważonego. CZRiZŚ, Pol.
Białostocka.
Dziubiński M., 2001: Agenda 21 – cele i zadania programu. W: Ochrona Środowiska –
wybrane zagadnienia pod red. B. Kozłowskiej. PŁ. III-1-III-21.
Kafel K., 2002: Rozwój zrównoważony. WSH Pułtusk



Kozłowski S, 1999, Ekorozwój wyzwanie XXI wieku, PWN Warszawa 2000
Kozłowski S., 2006: Przyszłość ekorozwoju. Wyd. KUL, Lublin.
Mosiej J., 2006: Problemy rozwoju zrównoważonego w kształtowaniu obszarów wiejskich.
Problemy Ekologii, nr 5, 253-258
Informacja o przedmiocie w języku angielskim:
1.
Subject name : Civilization threats and sustainable development .
2.
Lecture topics/practices topic
3.
The course aims to provide increased theoretical and practical knowledge on
civilization threats for environment. The course introduces how the
environment works in terms of material flows, energy flows from an ecological
perspective, and from the perspective of societies. The core of the course
deals with how human society influences the natural world according to the
type of environment affected – landscape, soil, water, atmosphere as well as
of how the interaction of several environmental impacts and how long they
stay in the environment. The course deals with the sustainable use and
management of natural resources and the long-term protection of the
environment. After the course, students will be able to describe and apply
methods on selected problems for environmental protection and make
analyses, evaluations and calculations on the consequences of their use in
relation to environmental goals.......................................................................
Pass conditions written test.