Wiroidy

Tytuł wykładu
Wykład 2
Wirusy, fitoplazmy i bakterie właściwe
chorobotwórcze dla roślin
Dr hab. Krzysztof Matkowski
Program unowocześniania kształcenia w SGGW dla zapewnienia
konkurencyjności oraz wysokiej kompetencji absolwentów
Wirusy i wiroidy – wiadomości wstępne
Wirusy nie są organizmami, jednak
ze względu na możliwość
namnażania zaliczane są do form
ożywionych. Posiadają otoczkę
(kapsyd) białkową lub
lipoproteinową oraz kwas
nukleinowy – przeważnie RNA
Wiroidy są najmniejszymi
czynnikami
chorobotwórczymi roślin.
Jest to sam kwas
nukleinowy jednołańcuchowy RNA
Wnikanie wirusów
Wirusy nogą być:
izometryczne (25-30 nm)
pałeczkowate (15-30 nm x
300 nm)
nitkowate ( dł. 600 -2000 nm)
Wirusy wnikają do roślin biernie,
przez zranienia, lub są
wprowadzane przez wektory.
Replikacja wirusów i przemieszczanie w roślinie
Wnikanie wirusa do rośliny
Powielenie RNA
Tworzenie otoczki białkowej
Przemieszczanie
Wirusy przemieszczają się z
komórki do komórki przez
plasmodesmy. Na większe
odległości przez wiązki
przewodzące
Źródła infekcji
•Organy wegetatywne roślin,
(bulwy, korzenie, kłącza)
•Nasiona
•Rośliny wieloletnie
•Pasożyty, w tym organizmy
grzybopodobne i rośliny
nasienne
•Owady
•Nicienie
•Gleba (resztki zakażonych
roślin)
Objawy chorób wirusowych
Zmiany zabarwienia, mozaiki,
bardzo często w formach
regularnych
Rozjaśnienie i otaśmienie
nerwów
Objawy chorób wirusowych
Zmiany w formie
nekrotycznych pierścieni
Deformacje liści.
Skędzierzawienie liści ziemniaka
i nitkowatość liści pomidora
Techniki wykrywania i identyfikacji wirusów
•Test ELISA
•Test biologiczny
•Metody
serologiczne
•Techniki oparte
na analizie
budowy kwasów
nukleinowych
Techniki identyfikacji wirusów - PCR
PCR - łańcuchowa reakcja
polimerazy – metoda
powielania łańcuchów DNA.
Elektroforetyczny rozdział
fragmentów DNA
.
Ochrona przed chorobami wirusowymi
Termoterapia – inaktywacja
wirusów poprzez
przetrzymywanie bulw kłączy,
zrazów w podwyższonej
temperaturze
Chemioterapia przetrzymywanie tkanek w
roztworze azotanu kobaltu, jodek
cynku lub dwuchromian potasu.
•Rozmnażanie roślin zdrowych
•Hodowla in vitro
•Uprawa odmian odpornych
•Niszczenie źródeł infekcji
(selekcja negatywna)
•Zwalczanie wektorów
•Zachowanie zasad higieny przy
pracach pielęgnacyjnych
•Rejonizacja
•Odkażanie podłoża w uprawach
pod osłonami
•Wykorzystanie zjawiska
hypowirulencji
Test sprawdzający
1. Odpłaszczenie wirusa to:
a. przenikanie wirusa przez
ścianę komórkową
b. pozbawienie wirusa otoczki
białkowej
c. inaczej replikacja RNA
d. odbudowa otoczki białkowej
3. Technika PCR jest możliwa do
stosowania dzięki:
a. swoistej budowie białek
b. rozwojowi technik
fotograficznych
c. wiedzy o budowie zasad
azotowych
d. zastosowaniu termostabilnych
enzymów
2. Antygen:
a. To przeciwciało
b. Obce białko rozpoznawalnie
przez swoiste przeciwciała
c. Inaczej wirus
d. Czynnik odporności roślin na
choroby
4. Test ELISA :
a. to rodzaj testu serologicznego
b. może być stosowany do
identyfikacji bakterii
c. wykonuje się stosując
alkaliczną fosfatazę
d. Wszystkie odpowiedzi są
prawdziwe
Bakteriozy – choroby powodowane przez
bakterie
Źródłem chorób
bakteryjnych mogą być:
Bakterie mogą wnikać do
roślin przez:
•Organy wegetatywne
•Rośliny wieloletnie, oziminy
•Resztki roślinne
•Nasiona
•Gleba
•Owady
•Zranienia
•Naturalne otwory
•Organy nie pokryte kutykulą
Objawy chorób bakteryjnych
Mokre zgnilizny
Plamistości bakteryjne
Objawy chorób bakteryjnych
Suche zgnilizny
Tracheobakteriozy
Objawy chorób bakteryjnych
Narośle
Oznaki etiologiczne, wyciek
bakterii Erwinia amylovora
Zaraza ogniowa – Erwinia amylovora
Jedną z najgroźniejszych
chorób wielu roślin z
rodziny różowatych jest
zaraza ogniowa –
powodowana przez Gramujemną bakterię Erwinia
amylovora z rodziny
Enterobacteriaceae.
Mechanizm zakażania przez Agrobacterium
tumefaciens
Objawy powodowane przez fitoplazmy
Fitoplazmatyczne zamieranie
gruszy
•Żółtaczki
•Karłowatość roślin
•Zaburzenia wzrostu i rozwoju:
• drobnienie zielonych
organów
• zgrubienia lub staśmienia
pędów
• Wytwarzanie licznych
pędów lub pączków
śpiących (proliferacja,
czarcie miotły)
•Zielenienie kwiatów lub ich
sterylność
•Fyllodia –przekształcanie się
płatków korony lub całych
organów generatywnych w drobne
listki
Objawy powodowane przez fitoplazmy
Fitoplazmatyczna żółtaczka wiązu
Objawy żółtaczki wiązu
są niespecyficzne
bardzo podobne do
objawów holenderskiej
choroby wiązu
powodowanej przez
grzyb Ophiostoma
novo-ulmi.
Specyficznym objawem
powodowanym przez
fitoplazmy jest
proliferacja pędów,
powodowana przez
fitoplazmę proliferacji
jabłoni
Test sprawdzający
1. Fitoplazmy to:
a. wirusy
b. bakterie właściwe
c. bakterie pozbawione ściany
komórkowej, bez uznanej
pozycji systematycznej
d. wiroidy
2. Agrobacterium tumefaciens
a. jest wykorzystywany do
ochrony biologicznej
b. jest wektorem genów
c. jest chorobotwórczy
d. wszystkie odpowiedzi są
właściwe
3. Zmiany chorobowe
progresywne powstają pod
wpływem:
a. auksyn i cytokinin
b. nadmiaru azotu w glebie
c. etanolu
d. etylenu
4. Fitoplazmy umiejsawiaja się we
stosując:
a. floemie
b. ksylemie
c. tkance miękiszowej
d. merystemach apikalnych
Zakończenie
KONIEC
WYKŁADU