Wirusy, wiroidy, priony

advertisement
Wirusy, wiroidy, priony - Biologia.net.pl
Wirusy, wiroidy, priony:
Wszystkie organizmy żywe wykazują budowę komórkową, odżywiają się, oddychają, a także
posiadają zdolność przekazywania swoich cech organizmom potomnym w procesach
rozmnażania się.
Wirusy, wiroidy i priony nie prowadzą żadnych z powyższych czynności życiowych, nie
mają budowy komórkowej, dlatego też nie są one zaliczane do organizmów żywych.
Czynność, która może zbliżać te obiekty do królestw ożywionych jest zdolność
namnażania się
(nie jest to tym samym co rozmnażanie się!).
Wiroidy i priony:
Wiroidy i priony nie posiadają własnych enzymów metabolicznych, namnażają się wewnątrz
komórek gospodarza, nie należą do organizmów żywych. Powodują choroby.
Wiroidy:
• Niewielkie, koliście zwinięte cząstki RNA, bez białkowego kapsydu.
• Namnażają się w komórkach roślin
• Choroba przez nie wywoływana to m.in. wrzecionowatość bulw ziemniaka
Priony:
• Niewielkie cząstki białek, bez kwasu nukleinowego
• Namnażają się w komórkach zwierząt i ludzi, powodując znaczne zniszczenia
ośrodkowego układu nerwowego
• Choroba Creutzfeldta – Jakoba (choroba wściekłych krów)
Wirusy:
1/4
Wirusy, wiroidy, priony - Biologia.net.pl
posiadają
zawierają
gospodarza,
nukleinowego.
Kwas
nukleinowy
one
dodatkową
są
są
to
własnych
Białko
bowiem
cząstki
tworzy
tworzy
otoczkę,
enzymów
bezwzględnymi
bardzo
rdzeń
warstwę
zbudowaną
znajdujący
niewielkich
metabolizmu,
pasożytami.
się
zmogą
rozmiarów,
białek
wewnątrz
lecz
wirusa
i lipidów.
Zbudowane
korzystają
sięgających
wirusa.
i komórki
tworzy
Niektóre
jedynie
tzw.
są
zRNA.
płaszcz
zmoże
spośród
enzymów
10-400
i kwasu
(inaczej
wirusów
nm.
Nie
kapsyd).
Wirusy
Rdzeń
wirusa
tworzy
kwas
nukleinowy,
może
nim
być
DNA
lub
RNA
komórki
roślinne,
mogą
gospodarza.
wirusy
być
jednozwierzęce
Ze
lub
względu
dwuniciowe.
i niekorzystne
bakteriofagi
na
rodzaj
Wirusy
(wirusy
komórek
namnażają
atakujące
gospodarza,
się
tylko
wymienić
bakterii).
igranic
wyłącznie
Zarówno
można
wewnątrz
wirusy
DNA
jakich
i
Wirusy
mają
postać
krystaliczną,
azewnętrzną
wprowadzone
do
komórek
zaczynają
się
namnażać.
Namnażanie
lizy,
chorobowe,
zniszczenia.
zarówno
jest
Atakujące
niezwykle
w
zainfekowanych
komórki
wirusy
organizmach
dla
komórek
powodować
zwierzęcych
gospodarza,
różnego
jak
gdyż
ibiałka
rodzaju
roślinnych.
prowadzić
objawy
do
Choroby wirusowe u roślin:
• Mozaika tytoniu
• Karłowatość pomidora
• Liściozwój ziemniaka
• Dostają się one do komórek roślinnych przez uszkodzoną ścianę komórkową
• Ich wektorami są owady i nicienie, które prowadzą do mechanicznych uszkodzeń organów
roślinnych (korzeni i pędów) Choroby wirusowe u zwierząt:
• Wścieklizna
• Pryszczyca
• Nosówka Choroby
wirusowe człowieka:
• Grypa
• Różyczka
• Świnka
• Ospa
• Odra
• Choroba Heinego-Medina
• Żółtaczka zakaźna
• Opryszczka
• AIDS
• Wirusy onkogenne (powodują nowotwory u ludzi i zwierząt)
2/4
Wirusy, wiroidy, priony - Biologia.net.pl
Schemat budowy wirusa HIV:
a) glikoproteina 120, b) glikoproteina 41, c) lipidowa osłonka zewnętrzna, d) białkowa osłonka
rdzenia, e)proteaza, f) kapsyd, g) RNA, h) odwrotna transkryptaza, i) integraza
HIV, Human Immunodeficiency Virus - ludzki wirus nabytego zespołu upośledzenia
odporności, retrowirus (wirus RNA, zawierający 2 nici RNA, odwrotną transkryptazę i integrazę)
wywołujący AIDS. Charakteryzuje się długim okresem tzw. uśpienia (pojawienie się objawów
może trwać nawet kilkanaście lat od nabycia wirusa przez chorego)
Podział wirusów ze względu na kształt:
Wirusy są zróżnicowane pod względem kształtów. Wirusy roślin i zwierząt przyjmują
zazwyczaj postać wielościanów, pałeczek lub nici. Najbardziej złożone kształty posiadają
bakteriofagi. Kapsyd wirusa mozaiki tytoniu ma kształt cienkiego i długiego walca, większość
wirusów roślinnych jako materiał genetyczny posiada RNA. Kapsydy adenowirusa czy wirusa
opryszczki są wielościanami, z tym że ten drugi jest dodatkowo okryty otoczką. Kapsyd wirusa
grypy to skręcona nić wraz z otoczką. Wirusy zwierzęce są zarówno DNA jak i RNA wirusami.
Kapsyd bakteriofaga zbudowany jest z wielościennej główki, która łączy się z cienkim
ogonkiem, na zakończeniach którego znajduje się płytka z licznymi włóknami. Te włókna
umożliwiają połączenie wirusa z komórką gospodarza. W główce znajduje się kwas nukleinowy,
u większości bakteriofagów jest to DNA.
Namnażanie wirusów:
Namnażanie wirusów może zachodzić w wyniku dwóch cyklów: litycznego i lizogeniczny. C
ykl lityczny wirusa:
Etapy:
3/4
Wirusy, wiroidy, priony - Biologia.net.pl
1. Absorpcja
wirusa
swoisty
dla
jednego
rodzaju
na
bakterii)
- obecności
Akapsydu
komórki
bakterii
(zazwyczaj
wirusa
2. Wniknięcie
DNA
wirusa
komórki
bakterii,
białkowy
ogonek
kapsydu
-Bpowierzchni
wsię
którym
uczestniczy
3. Replikacja
DNA
wirusa,
procesu
metabolizmu
powstaje
kilkaset
bakteryjnej.
kopii
dzięki
DNA
-cytoplazmy
Cdo
wirusowego.
enzymów
Często
przez
bakteryjnych.
to -dochodzi
Wrodzaj
wyniku
do
zaburzeń
tegoiwjest
4. Synteza
białek
kapsydu.
następuje
replikacji,
przy
składania
udziale
wirionów
enzymów
– do
kompletnych
Białka
bakterii
i rybosomów.
cząstek
powstają
wirusowych.
Białka
na
matrycy
łączą
Djeden
DNA
z kopiami
powstałego
DNA
czasie
potomnych
Rozpad
komórki
-komórki
E (liza),
prowadzi
zniszczenia
komórki
i uwalnianie
wirionów
Cykl lizogeniczny:
Fagi, które namnażają się w cyklu litycznym nazywają się zjadliwymi, ponieważ prowadzą
do
śmierci komórki.
Istnieją również fagi tzw. łagodne, które namnażają się w tzw. cyklu lizogenicznym
. Cykl ten rozpoczyna się podobnie do cyklu litycznego, jednak różnica polega na tym, iż DNA
wirusa po wniknięciu do komórki bakteryjnej ulega inaktywacji, a następnie włączeniu do
genoforu bakteryjnego w postaci tzw. profaga i ulega replikacji wraz z genoforem bakterii.
Przed podziałem komórki bakteryjnej, które jest zainfekowana wirusem, wirusowy DNA
ulega replikacji wraz z DNA bakterii, dzięki czemu komórki potomne bakterii otrzymują również
DNA wirusa. W cyklu lizogenicznym wirus namnaża się w wyniku podziałów komórki
bakteryjnej, nie powodując ich zniszczenia, natomiast bakterie zyskują dzięki obecności profaga
oporność na dany rodzaj wirusa. Jeśli dojdzie do wycięcia profaga z genoforu, wirus zostaje
uczynniony i wchodzi cykl lityczny, który kończy się lizą komórki.
Czytaj również :
- Królestwo Protista
Bakterie - metoda barwienia Grama
Bakterie - budowa i czynności życiowe
- Królestwa organizmów
4/4
Download