Mikroekonomia Wyk*ad

Profesor Stefan Markowski







Struktury rynkowe: konkurencja i monopol
Koncepcja zysku i konkurencyjności przedsiębiorstwa
Paradygmat konkurencji doskonałej
Konkurencji niedoskonała lecz dostateczna
Paradygmat monopolu pełnego
Paradygmat monopsonu pełnego
Różne formy i stopnie monopolizacji podaży i
monopsonu popytu
Zagadniena: Monopol dwustronny (bilateralny:
monopol-monopson) i jego zastosowania
Literatura
Froeb & McCann (2012), rozdz. 8-12: strony 118-188
Rekowski (2009): strony 205-258
Maksymalizacja zysku
Przychody
Koszty
Koszty całkowite
Przychód całkowity
Strata
Zysk
Strata
Q
Zasada maksymalizacji zysku
Przychód marginalny = Koszt marginalny
Pod warunkiem, ze
Przychód > Koszt całkowity








Konkurencja cenowa (koszty produkcji)
Konkurencja jakościowa (niecenowa)
Konkurencja rynkowa: o rynek
Konkurencja rynkowa: na rynku
Kontekstualność: konkurencja potencjalna
Koszty wejścia na rynek i wyjścia z rynku
Koszt “utopiony” (sunk cost): nie do odzyskania
Konkurencja doskonała: ideał rynku
◦
◦
◦
◦
◦
Jednorodny produkt
Nieskończenie wiele kupujących i sprzedających
Pełna informacja i zerowy koszt wejścia i wyjścia
Pełna mobilność czynników produkcji
Stopień kontroli ceny rynkowej: żaden
Cena równowagi rynkowa i krzywa popyty firmy
Popyt rynkowy
C0
Podaż rynkowa
Popyt widziany przez firmę
(doskonale elastyczny)
Zatem cena = dochód przeciętny = przychód kr.
Q
Krzywa podaży dla firmy konkurencyjnej
Koszty i ceny C (przychód przeciętny)
Koszt krańcowy
C2
Koszt przeciętny całkowity
C1
Koszt przeciętny zmienny
Q

Firmy maksymalizują zyski kiedy
PM = KM jeśli PP > KPC

Dla firmy konkurencyjnej
PM = PP = Cena

Krzywa podaży wyznaczona jest przez
Koszt krańcowy = Cena
Segment KK powyżej Kosztu Przeciętnego Zmiennego



Krótko-okresowa krzywa podaży rynkowej jest suma
(horyzontalna) krzywych podaży wszystkich firm
Rynek jest w punkcie równowagi długookresowej jeśli
wszystkie firmy są w stanie długookresowej równowagi,
tzn. osiągają zerowy zyski w długim okresie i koszt
marginalny równy jest cenie rynkowej
Zatem krzywa podaży rynkowej w długim okresie
może być linia pozioma, o nachyleniu ujemnym (koszty
spadają) lub dodatnim (koszty rosną)
Economics for Managers
Krzywa podaży dla firmy konkurencyjnej
Koszty i ceny C (przychód przeciętny)
Koszt krańcowy
Próg rentowności (zysk zerowy)
Cena opłacalności i wejścia na rynek
C2
Koszt przeciętny całkowity
Cena wyjścia C1
Koszt przeciętny zmienny
Punkt zamknięcia
Q





Konkurencja doskonała: paradygmat a nie opis
rzeczywistości
Firmy mogą się zachowywać jak doskonali konkurenci
nawet jeśli jest ich niewiele: myopia rynkowa
Kontekstualność rynku jest bardzo ważna: nie ilość
aktywnych konkurentów tylko koszty wejścia i wyjścia
Konkurencja jest efektywna forma koordynacji
działalności ekonomicznej
Konkurencja ma tez swoja cenę (straty)


Firmy mogą mieć sile rynkowa aby wpłynąć na cenę rynkowa
Monopol pełny to sytuacja skrajna gdy
◦
◦
◦
◦

Produkt nie ma substytutów
Brak kontestabilności (rywalizacji)
Atomistyczni kupujący
Pełna informacja
Strategia monopolisty
PM = KM jesli AR > AC
warunek konieczny
Ale PM jest funkcja ceny i ilości sprzedanego produktu

Monopol nie ma krzywej podaży: wyznacza cene
monopolistyczna dla konkretnej ilości Q* maksymalizującej zysk
Cenę monopolowa P* wyznacza punkt przecięcia krzywej popytu z najbardziej
zyskowna wielkością produkcji Q* (PM=KM)
Zysk jeśli P*> KPC i strata jeśli P* < KPC
Koszty i ceny
Koszt marginalny
P*
Koszt przeciętny calkowity
Popyt = Przychód Przeciętny
Q*
Przychód marginalny
Q
Koszt/Cena
CM
Ck
Koszt KPC = KM
Popyt = PP
QC
QM
PM
Q





Monopolizacja: utrata korzyści w porównaniu z
konkurencja (zysk monopolisty plus strata nadwyżki
konsumenta)
Najsilniejsze monopole są monopolami państwowymi
Grupy firm mogą się porozumieć aby stworzyć kartel
(monopol wielo-firmowy) lub inna formę koluzji
Wymaga to barier wejścia (np. OPEC jest przykładowym
kartelem)
Dość niestabilne układy:
◦ Zyski przyciągają konkurentów
◦ Nielojalność członków kartelu i konkurencja nie-cenową
w ramach kartelu






Produkt monopolisty sprzedawany jest po różnych
cenach na różnych rynkach
Różnice cen odzwierciedlają warunki rynkowe (sile
monopolu) a nie różnice kosztów produkcji
Dyskryminacja idealna: każdy nabywca płaci cenę
“wszystko albo nic”
Segmentacja rynku: grupy nabywców
Przychód marginalny równy kosztowi marginalnemu we
wszystkich segmentach
Ceny wyższe na rynkach gdzie popyt jest sztywny i
niższe tam gdzie jest elastyczny
Dyskryminacja cenowa na dwóch rynkach
Rynek A
Ceny
Rynek B
P2
Koszt
marg.
MR
Q
Q
MR




Ceny popytu szczytowego (peak-load pricing) problem
podobny do dyskryminacji cenowej: różne ceny
wyznaczane na rożna intensywność popytu (np. taryfa
dzienna i nocna w dostawach elektryczności czy gazu)
Zarówno ta forma jak i inne formy dyskryminacji
pozwalają na zyskowna lub granicznie rentowna
produkcje gdy koszt przeciętny całkowity produkcji
spada w długim okresie czasu (monopol naturalny)
Monopol naturalny często prowadził do upaństwowienia
produkcji (poczta, koleje, elektryczność)
Obecnie państwowa regulacja produkcji prywatnej




Monopson to rynek zdominowany przez jednego
kupującego i wielu kupujących
Monopsonista ma sile rynkowa wyznaczania ceny
kupowanego produktu
Monopsonista wyznacza cenę rynkowa np. gdy
krzywa podaży wrasta
Ale monopsonista nie ma krzywej popytu (tak jak
monopolista nie ma krzywej podaży)
Monopson
Ceny/koszty
Marginalny koszt kupującego
Przeciętny koszt = Podaż
CKonk
Korzyść przeciętna=
Korzyść marginalna
CMonps
QM
QC
Q





Monopol bilateralny (dwustronny): monopolista przeciw
monopsoniscie
Przetargi ograniczone do cen i ilości odpowiadającym
obu stronom
Ostateczny rezultat zależy of ich relatywnej siły rynkowej
(przetargowej)
Nie ma krzywych rynkowej podaży i popytu
Zastosowania
Horizontalnie zintegrowana firma (Jednorodny produkt)
Koszty/ceny
PM
Kma
KMb
Kmfirmy = KMa+KMb
Cena*
Popyt
Qa*
Qb* Q*
MR
Q

Dodaj (horyzontalnie) koszty marginalne poszczególnych
zakładów
KMfirmy = SKM(z)

Ustal PM = KMfirmy aby wyznaczyć Q* and C*

Wyznacz KMa = KMb = P* aby określić Qa* and Qb*