Filozofia-skrypt uzupełniający do nauki - silvia.veronica
advertisement
Filozofia-skrypt uzupełniający do nauki.doc (232 KB) Pobierz B.I. Filozofia Boga Filozofię Boga uważa się za dział metafizyki lub odrębną dziedzinę filozoficzną. Na jej określenie używa się również nazw „teodycea”, „teologia racjonalna” lub „teologia naturalna”. Nazwy te wskazują na jej charakter racjonalny, tzn. oparty wyłącznie na rozumie, w odróżnieniu od teologii, która traktując o Bogu w punkcie wyjścia jako źródło poznania przyjmuje objawienie, domagające się wiary i rzeczywistości łaski. Filozofia Boga jest nauką o istnieniu Boga, Jego naturze i stosunku do świata, opartą na faktach danych w doświadczeniu, a wyjaśnianych w świetle zasad naszego rozumu, który doszukuje się ostatecznej przyczyny istniejącej rzeczywistości. Filozofia Boga poszukuje zatem odpowiedzi na następujące pytania: Czy Bóg istnieje? Czy jego istnienie da się udowodnić, w jaki sposób, na jakiej drodze? Czy Bóg istnieje jako wytwór świadomości ludzkiej, czy też istnieje niezależnie od człowieka jako rzeczywistość obiektywna? Kim jest Bóg? Jaka jest natura Boga? Na gruncie filozofii Boga zatem dokonuje się klasyfikacji postaw i poglądów zajmowanych wobec problemu Boga, konstruuje się różnego rodzaju argumenty wykazujące konieczność Jego istnienia oraz podejmuje się zagadnienie poznawalności Jego natury i opisu Jego przymiotów. B. 2. Filozofia człowieka Filozofię człowieka określa się także mianem „antropologii filozoficznej” lub rzadziej „psychologii racjonalnej” bądź też „psychologii metafizycznej”. W filozofii klasycznej antropologia filozoficzna rozwija się jako odrębna dyscyplina, której przedmiotem jest człowiek. Docieka ona ostatecznych racji bytu ludzkiego, jego istoty i natury, sensu jego istnienia i działania, jego relacji do wytworów własnych działań, do społeczeństwa, do dziejów. Głównym zadaniem antropologii filozoficznej jest wypracowanie ogólnej koncepcji człowieka, w której ramach możliwe stałoby się wskazanie elementów konstytutywnych ludzkiej natury i udzielenie odpowiedzi na pytanie o istotę człowieczeństwa. Antropologia filozoficzna usiłuje również określić miejsce i rolę człowieka w świecie przyrodniczym i społecznym. Jej rozważania mają dużą doniosłość praktyczną, dotyczą bowiem celu i sensu życia, cierpienia i śmierci, szczęścia i miłości, a także różnych dróg egzystencjalnej samorealizacji. Do zasadniczej problematyki poruszanej w ramach antropologii filozoficznej należą zatem podane niżej kwestie. l) Zagadnienie struktury bytowej człowieka. Czy człowiek w swojej strukturze i jakościowym uposażeniu jest bytem jednorodnym, czy wielorodnym (tzn. czy składa się tylko z materii, czy też z materii i ducha, a może jest tylko duchem)? Jakie zasadnicze elementy konstytuują człowieczeństwo? 2) Pochodzenie człowieka (antropogeneza). Skąd się wziął człowiek? Czy jest produktem ewolucyjnych przemian świata, czy też został stworzony? 3) Problem natury i pochodzenia psychiki ludzkiej oraz jej związku z ciałem. Czy człowiek ma duszę? Czy i w jaki sposób można udowodnić jej istnienie? Jaki jest jej stosunek do ciała? Jak dusza i ciało wzajemnie się warunkują? 4) Kwestia kresu życia ludzkiego. Czy śmierć biologiczna to absolutny kres ludzkiego istnienia? Czy w człowieku istnieje jakiś element nieśmiertelny i w jaki sposób można to uzasadnić? Jaka rzeczywistość będzie udziałem człowieka po śmierci? 5) Problematyka związana z określeniem pozycji człowieka w przyrodzie, pośród innych bytów. Czy człowiek jest istotą najważniejszą i najdoskonalszą wśród istniejących w naturze? Czy jego zaistnienie to cel i kres rozwoju przyrody? 6) Człowiek jako istota myśląca, poznająca, wolna, moralna, społeczna, religijna, jako twórca kultury. W związku z tą problematyką wyodrębniły się także inne dziedziny refleksji, pozostające w ścisłym związku z antropologią filozoficzną, np. filozofia społeczeństwa, filozofia kultury, filozofia religii, filozofia prawa, filozofia dziejów. B.3. Filozofia przyrody Historycznie, aż do czasów nowożytnych, przez filozofię przyrody rozumiano ogólnie refleksję nad światem fizykalnym, tworzącą ogół nauk przyrodniczych. Współcześnie terminem tym oznacza się dociekania obejmujące świat materialny, które wykraczają poza zakres badań nauk przyrodniczych ze względu na niemożliwość zastosowania do nich metod właściwych owym naukom. Tak rozumiana filozofia przyrody bywa pojmowana różnorodnie. Filozoficzne podejście do przyrody ma na celu poznanie natury i właściwości bytów materialnych zgodnie z tzw. najwyższymi prawami myślenia. Filozofia klasyczna tak rozumianą filozofię przyrody ujmuje bądź jako dyscyplinę należącą do ogólnej filozofii bytu, bądź jako dyscyplinę niesprowadzalną do innych nauk, mającą własny język, metody i zadania. Współczesna filozofia przyrody uprawiana jest w dwóch zasadniczych działach, jako - filozofia przyrody nieożywionej, zwana także kosmologią, zajmująca się naturą i właściwościami bytów materialnych martwych. Przedmiotem jej rozważań jest między innymi zagadnienie istnienia w przestrzeni i czasie, podleganie ruchowi i zmianom, a także struktura ciał materialnych, pojęcie prawa przyrody, problem determinizmu, indeterminizmu, przyczynowości, skończoności lub nieskończoności Kosmosu itp.; - filozofia przyrody ożywionej, zajmująca się badaniem bytów obdarzonych życiem organicznym. W obszarze jej zainteresowań znajdują się filozoficzna analiza podobieństw i różnic między materią martwą i żywą, problem istoty życia, jego genezy i ewolucji oraz filozoficzne zagadnienia związane z cielesną naturą człowieka i jego pochodzeniem, ponadto problematyka przyczynowości w zakresie przyrody żywej, jej celowość i stopień determinizmu. 2.1 Zagadnienie poznania 2.1.1. Teoria poznania Teoria poznania jest jednym z podstawowych działów filozofii. Określa sieją także takimi nazwami, jak: „epistemologia”, „gnoseologia”, „noetyka”, „krytyka” (poznania), „kryteriologia”. Jest tą gałęzią filozofii, która zajmuje się naturą poznania i wiedzy. Niemal od początku dziejów filozofii dla wielu myślicieli problematyka możliwości, zakresu i ogólnej podstawy poznania były głównymi przedmiotami dociekań. Jako odrębna nauka filozoficzna teoria poznania ukonstytuowała się w czasach nowożytnych w związku z poglądem, iż poznanie rzeczywistości powinno być poprzedzone uprawomocnieniem (wykazaniem wartości) samego poznania. Przedmiotem teorii poznania jest zatem poznanie ludzkie, tzn. relacja zachodząca między podmiotem poznającym (człowiek) a przedmiotem poznawanym (rzeczywistość). Relację tę rozpatruje się w aspekcie prawdziwości. Krótko mówiąc, teoria poznania traktuje o prawdziwości poznania ludzkiego, poszukuje niezawodnych kryteriów oceniających jego wartość. Współcześnie uprawia sieją na wiele różnych sposobów. Zasadniczo wyróżnia się teorię poznania ogólną i szczegółową. A. Ogólna teoria poznania W ogólnej teorii poznania wyróżnia się następujące grupy zagadnień. l) Rozważania wstępne, dotyczące wyboru punktu wyjścia i metody teorii poznania. 2) Analiza i typologia czynności poznawczych (struktura i ich rodzaje). Z tą problematyką wiąże się zagadnienie źródeł poznania, czyli odpowiedź na pytanie: Skąd czerpiemy naszą wiedzę, jaka jest jej geneza? Rozpatrując tę kwestię od strony podmiotu, pytamy o władze i rodzaje czynności poznawczych, za pomocą których w naszym umyśle powstają pojęcia i rodzi się wiedza. Chodzi tu także o ustalenie tego, na czym ostatecznie poznanie winno się opierać i wedle jakich metod winno być osiągnięte, aby być prawdziwym. W zagadnieniu źródeł poznania pojawia się też pytanie o to, czy wśród pojęć znajdujących się w umyśle istnieją tzw. pojęcia wrodzone, czy też wszystkie powstały na podstawie doświadczenia. 3) Zagadnienie przedmiotu lub granic (zakresu) poznania. Wiąże się ono z odpowiedzią na pytanie: Co może być przedmiotem poznania? Chodzi tu także o zagadnienie granic poznania. Czy człowiek może w akcie poznawczym wykroczyć poza sferę własnej świadomości? Czym jest rzeczywistość, którą poznajemy? Czy przedmioty naprawdę istniejące są dostępne poznaniu, czy też poznanie może dotyczyć tylko jakichś konstrukcji myślowych realnie nie istniejących? 4) Zagadnienia definicji, właściwości i poznawalności oraz obowiązywalności prawdy; klasyczna i nieklasyczne definicje prawdy. 5) Szczegółowe zagadnienia prawdziwości poznania ludzkiego, np. zagadnienie poznawczej roli znaków (języka), jakości zmysłowych, uniwersaliów (nazwy i pojęcia ogólne, np. człowiek, drzewo, zwierzę), wiedzy koniecznej, wiedzy prawdopodobnej. B. Szczegółowa teoria poznania Szczegółowe teorie poznania dotyczą poszczególnych odmian poznania; są to np. teoria poznania zmysłowego, teoria poznania wartości, teoria poznania potocznego, religijnego, naukowego, zagadnienie paranormalnych stanów poznawczych. 2.1.2. Logika Logikę można określić jako dział filozofii, który zajmuje się naturą samego myślenia. Jest to nauka o poprawnym myśleniu i wyrażaniu myśli. Usiłuje odpowiedzieć na pytania: Czym jest poprawne rozumowanie? Co odróżnia dobrze skonstruowany argument od złego? Czy istnieją metody pozwalające wykryć błędy w rozumowaniu, a jeśli tak, to na czym one polegają? Szukając odpowiedzi na postawione pytania, logika analizuje język i czynności badawcze, takie jak rozumowanie, definiowanie, klasyfikowanie, wnioskowanie itp. Dąży ona do podania reguł zapewniających czynnościom badawczym pewność i skuteczność. Logikos znaczy w języku greckim sensowny, konsekwentny, poprawnie myślący; a zwrot hę logikę techne oznacza umiejętność rozumowania. Początków logiki należy upatrywać w greckiej starożytności. Już SOKRATES zwrócił uwagę na problem ścisłości i definiowania pojęć. Jego wysiłki kontynuowali PLATON i ARYSTOTELES, który wyodrębnił z całokształtu wiedzy zespół zagadnień logicznych, przyznając im status narzędzia badawczego, oraz opracował podstawowy trzon logiki formalnej. Z tego względu uchodzi on za twórcę logiki, chociaż termin ten został wprowadzony przez stoików. W nowożytności logika została zastosowana w badaniach przyrodniczych (R. BACON, J. S. MILL) . Od końca XIX w. obserwuje się ściślejsze powiązania logiki z matematyką. Powstała wówczas logika matematyczna. W logice wyróżnia się zasadniczo trzy podstawowe działy. Są to: - logika formalna - powszechnie uważana za podstawowy dział logiki. Formułuje ona schematy (formy) rozumowań niezawodnych, tj. takich, które zawsze prowadzą do prawdziwych wniosków, jeśli tylko prawdziwe są przesłanki. Reguły logiki formalnej można stosować w każdej nauce i w języku codziennym. W skład logiki formalnej wchodzą teoria zdań i teoria nazw; - semiotyka (logiczna teoria języka) - zwana także ogólną teorią znaków. Swoje badania koncentruje na warstwie znaczeniowej. W związku z tym pyta: Jakie stosunki zachodzą między znakami wewnątrz języka? Zajmuje się tym syntaktyka (spójność składniowa, wynikanie, niesprzeczność). Jakie relacje zachodzą między znakami a rzeczywistością, do której się odnoszą? Odpowiedzi na to pytanie udziela semantyka (nazywanie, oznaczanie, prawdziwość). Co łączy język z posługującym się nim człowiekiem? Zagadnieniami związanymi z tym problemem zajmuje się pragmatyka (wyrażanie, komunikowanie, rozumienie, stwierdzanie); - metodologia nauk - zwana także filozofią nauki, logiką nauki lub teorią nauki. Zajmuje się nie tylko metodami badawczymi (rozumowaniem, uzasadnianiem itp.), ale i rezultatami procedur badawczych (prawami naukowymi, teoriami itp.). Zasadniczo wyróżnia się metodologię ogólną, rozważającą czynności i wyniki poznawcze, występujące we wszystkich naukach, oraz metodologię szczegółową, która bada swoiste sposoby postępowania w poszczególnych typach nauk. 3. Zagadnienie wartości 3.1. Aksjologia Filozoficzne rozważania nad wartościami mają wielowiekową tradycję, np. pitagorejska koncepcja piękna i harmonii, SOKRATESA teoria cnoty czy też refleksje PLATONA i ARYSTOTELESA dotyczące natury dobra. Jako odrębna dyscyplina filozofia wartości pojawiła się dopiero na przełomie wieków XIX i XX w kontekście rozważań wokół bytu i powinności oraz nadania pojęciu wartości znaczenia filozoficznego. Zamiennie z aksjologią używa się także nazwy „filozofia wartości”. W zależności od koncepcji aksjologia uważana jest bądź to za dyscyplinę odrębną i autonomiczną (jako taka stanowi jeden z podstawowych działów filozofii), bądź też jako zbiór zagadnień dotyczących wartości i wartościowania, stanowiących elementy metafizyki ogólnej, filozofii człowieka i teorii poznania. Jako autonomiczny dział filozofii aksjologią jest nauką o wartościach, rozpatrującą zagadnienia nadrzędne w stosunku do przedmiotów takich dyscyplin szczegółowych, jak etyka, estetyka, a także ekonomia i - według niektórych myślicieli - teoria poznania. Zajmuje się ona w sposób ogólny wszelkimi wartościami - zarówno moralnymi i estetycznymi, jak i poznawczymi czy użytecznymi. Przedmiotem rozważań aksjologii są: 1) interpretacja i definicja pojęcia wartości; 2) istota (charakter, natura) wartości, tzn. wyjaśnianie, jakie przedmioty i ze względu na co postrzegane są jako wartościowe; 3) sposób istnienia i obowiązywania wartości; 4) pluralizm wartości, możliwość wyróżnienia określonych typów, rodzajów czy klas wartości (moralnych, estetycznych, poznawczych, witalnych, ludycznych, ekonomicznych itp.), relacji między nimi, hierarchii oraz wartości naczelnej, ustalenie kryteriów i zasad typologii; 5) sposób poznawania wartości; 6) źródła wiedzy o wartościach; 7) specyfika wypowiedzi o wartościach, charakter i sens ocen oraz norm; 8) funkcja wartości w kulturze i życiu człowieka. Rozważania i tezy aksjologiczne mają decydujące znaczenie dla badań prowadzonych w ramach bardziej szczegółowych dyscyplin filozoficznych, głównie w etyce i estetyce, które można uważać za szczegółowe działy filozofii wartości. A. Etyka Wyraz „etyka” pochodzi od greckiego słowa ethos (obyczaj) i oznacza naukę o obyczajach, czyli o tym, co przystoi w postępowaniu, co jest godne czynienia. Termin ten występował u Greków, u Rzymian bywał zastępowany wyrażeniem „filozofia moralna”. Ogólnie etykę (filozofię moralności) można określić jako teorię wartości moralnych i postępowania moralnego. Zajmuje się ona opisem i wyjaśnieniem, czym jest dobro i powinność moralna, sumienie, odpowiedzialność; jaki jest wpływ działania moralnie dobrego, a jaki złego na naturę człowieka; jakie zasady powinny rządzić ludzkim działaniem, jaki jest sens i cel ludzkiej egzystencji. Jej przedmiotem jest zatem ludzkie działanie w aspekcie dobra i zła. Zasadniczo etykę dzieli się na: - etykę ogólną, która ustala podstawowe elementy moralności (cel, dobro, powinność, odpowiedzialność), - etykę szczegółową, której zadaniem jest sformułowanie zasad postępowania moralnego odpowiednio do najważniejszych i typowych sytuacji oraz kategorii ludzkiego działania. ... Plik z chomika: silvia.veronica Inne pliki z tego folderu: bhp.pdf (25 KB) Filozofia-skrypt uzupełniający do nauki.doc (232 KB) Inne foldery tego chomika: Zgłoś jeśli naruszono regulamin Strona główna Aktualności Kontakt Dla Mediów Dział Pomocy Opinie Program partnerski Regulamin serwisu Polityka prywatności Ochrona praw autorskich Platforma wydawców Copyright © 2012 Chomikuj.pl Dokumenty fundusze Galeria Media prawo finansowe
