Filozofia

Filozofia
Andrzej Łukasik
Instytut Filozofii UMCS
http://bacon.umcs.lublin.pl/~lukasik
[email protected]
Literatura






K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria
poznania. Metafizyka, Czytelnik, Warszawa 1983
B. Russell, Problemy filozofii, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 2004
J. M. Bocheński, Ku filozoficznemu myśleniu, PAX,
Warszawa 1988
Z. Cackowski, Zasadnicze zagadnienia filozofii (różne
wydania)
M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie
do zagadnień i kierunków, PWN, Warszawa 1989
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1-3 (różne wydania)
Co to jest filozofia?





Φιλοσοφια – (gr. – umiłowanie mądrości)
Powstanie – starożytna Grecja VII w. p.n.e. (Tales z
Miletu jako pierwszy filozof)
Pierwotnie termin „filozofia” oznaczał wszelką wiedzą
teoretyczną (tyle, co „nauka)
Wyodrębnianie się nauk z filozofii – logika, matematyka,
historia, nauki przyrodnicze (fizyka, chemia, biologia,
kosmologia…), psychologia…
Współcześnie: ontologia, epistemologia, etyka
Podstawowe dyscypliny filozoficzne
Filozofia
Ontologia
(metafizyka)
Epistemologia
(teoria poznania)
Etyka
(aksjologia)
Byt – poznanie – wartości
Podstawowe zagadnienia ontologii
ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA
(PŁASZCZYZNA GENETYCZNA)
natura rzeczywistości
(aspekt genetyczny sporu)
monizm
(materia lub duch)
materializm
spirytualizm
dualizm
(materia i duch)
pluralizm
(materia, duch, idee)
ZAGADNIENIE SUBSTANCJI ŚWIATA
(PŁASZCZYZNA AKTUALNA)
natura rzeczywistości
(aspekt aktualny
sporu)
materializm
skrajny
idealizm
umiarkowany
umiarkowany
skrajny
ZAGADNIENIE ISTNIENIA UNIWERSALIÓW
(POWSZECHNIKÓW)
zagadnienie istnienia
uniwersaliów
(przedmiotów pojęć
ogólnych)
realizm
(powszechnikowy, resp.
pojęciowy)
nominalizm
skrajny
umiarkowany
(konceptualizm)
umiarkowany
skrajny
ZAGADNIENIE ISTNIENIA ŚWIATA
TRANSCENDENTNEGO
zagadnienie istnienia
świata
transcendentnego wobec
świadomości
metafizyczny idealizm
subiektywny
immanentny
transcendentalny
metafizyczny realizm
naiwny
krytyczny
ZJAWISKO I ISTOTA RZECZY
zjawisko i istota
fenomenalizm
obiektywny
subiektywny
esencjalizm
naukowy
jednoszczeblowy
wieloszczeblowy
spekulatywny
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE
(STAŁOŚĆ I ZMIENNOŚĆ)
zagadnienie
charakteru zmian
wariabilizm
(transjentyzm)
skrajny
umiarkowany
permanentyzm
(eternizm)
umiarkowany
skrajny
KATEGORIA ONTOLOGICZNA
PODSTAWOWYCH OBIEKTÓW
kategorie
obiektów
podstawowych
reizm
dualizm
ewentyzm
(procesualizm)
pnsomatryzm
atybutywizm
obiektywny
subiektywny
relacjonim
dynamizm
matematycyzm
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE
(KONIECZNOŚĆ I PRZYPADEK)
zagadnienie
charakteru zmian
determinizm
skrajny
umiarkowany
indeterminizm
umiarkowany
skrajny
ZAGADNIENIE ZMIAN W ŚWIECIE
(PRZYCZYNOWOŚĆ I CELOWOŚĆ)
zagadnienie
charakteru zmian
kauzalizm
skrajny
umiarkowany
teleologia
umiarkowana
skrajna
STOSUNEK WYŻSZYCH SYSTEMÓW DO
NIŻSZYCH
stosunek układów
wyższych do
niższych
redukcjonizm
prymitywny
antyredukcjonizm
wyrafinowany
CZASOPRZESTRZEŃ A MATERIA
stosunek
czasoprzestrzeni
do materii
substancjalizm
relacjonizm
STATUS ONTYCZNY CZASU I
PRZESTRZENI
status ontyczny
czasu i
przestrzeni
obiektywizm
subiektywnizm
Podstawowe zagadnienia epistemologii
Epistemologia
(teoria poznania)
Zagadnienie
źródeł
poznania
Zagadnienie
granic
poznania
Zagadnienie
prawdy
Doświadczenie czy rozumowanie?
Zagadnienie
źródeł poznania
Empiryzm
Aprioryzm
Rozum i zmysły czy intuicja, poznanie
mistyczne, objawienie…
Zagadnienie
źródeł poznania
Racjonalizm
Irracjonalizm
Zagadnienie transcendencji
Zagadnienie granic poznania
Realizm
Idealizm
Naiwny
Immanentny
Krytyczny
Transcendentalny
Zagadnienie prawdy
Koherencja
Definicja
klasyczna
Prawda
Definicje
nieklasyczne
Powszechna
zgoda
Oczywistość
Pragmatyzm