Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów

Styczeń 2016
Practice Group(s):
Banking & Finance
Tax
Podatek majątkowy od aktywów banków oraz
zakładów ubezpieczeń począwszy od 1 lutego
2016 r.
By Adrian Jonca, Gregor P. Ordon
Parlament uchwalił w dniu 15 stycznia 2016 r. ustawę o podatku od niektórych
instytucji finansowych. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2016 r.
Ustawodawca zarządził jednocześnie, że wprowadzenie podatku nie może
stanowić podstawy do zmiany warunków świadczenia usług finansowych i
ubezpieczeniowych wykonywanych na podstawie umów zawartych przed dniem
wejścia w życie ustawy.
Dane brzegowe uchwalonej ustawy przedstawiają się następująco:
A. Podatnicy
Opodatkowaniu podlegają następujący usługodawcy usług finansowych:
1. Banki krajowe;
2. Oddziały banków zagranicznych z krajów innych niż Unia Europejska;
3. Oddziały instytucji kredytowych w rozumieniu Rozporządzenia Rady Europy nr
575/2013 (oddziały banków z krajów Unii Europejskiej);
4. Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo - Kredytowe z siedzibą w Polsce;
5. Krajowe zakłady ubezpieczeń;
6. Krajowe zakłady reasekuracji;
7. Oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów
reasekuracji oraz inne formy stałej obecności na terytorium Polski zakładu
ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji z krajów Unii Europejskiej,
8. Główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych zakładów
reasekuracji mających siedzibę w państwach spoza Unii Europejskiej;
9. Instytucje pożyczkowe inne niż banki, instytucje kredytowe i ich oddziały,
Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe lub inne niż podmiot, którego
działalność polega na udzieleniu kredytów konsumenckich w postaci odroczenia
zapłaty ceny.
Banki państwowe oraz podatnicy, w stosunku do których Komisja Nadzoru Finansowego
sprawuje szczególny nadzór są zwolnione z podatku.
Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów ubezpieczeń
począwszy od 1 lutego 2016 r.
B. Stawka podatkowa
Podatek bankowy jest podatkiem miesięcznym. Podatek bankowy nie stanowi kosztu
uzyskania przychodów. Kwota podatku podlega samoobliczeniu przez podatnika i
zapłacie w terminie do 25 dnia miesiąca następnego za miesiąc poprzedni na rzecz
organu podatkowego. Miesięczna stawka podatkowa wynosi 0,0366% (0,44% rocznie)
liczone od miesięcznej podstawy opodatkowania.
C. Podstawa opodatkowania
Podstawa opodatkowania podlega odrębnemu obliczeniu za każdy miesiąc. Podstawę
opodatkowania stanowi suma wartości aktywów podatnika wynikająca z zestawienia
obrotów i sald ustalonego na ostatni dzień miesiąca na podstawie zapisów na kontach
księgi głównej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub zgodnie z standardami
rachunkowości stosowanymi przez podatnika. Przed ustaleniem wysokości kwoty
podatku, podatnicy uprawnieni są do odliczenia kwot wolnych od opodatkowania. Kwota
wolna od opodatkowania dla grup podatników wymienionych w pkt 1-4 wynosi 4 mld
złotych. Kwota wolna od opodatkowania dla podatników wymienionych w pkt 5 -8 wynosi
2 mld złotych. Natomiast kwota wolna od opodatkowania dla instytucji pożyczkowych
wynosi 200 mln złotych. Wartość tę oblicza się łącznie dla wszystkich podatników
zależnych lub współzależnych pośrednio lub bezpośrednio od jednego podmiotu lub
grupy podmiotów powiązanych ze sobą.
W przypadku podatników, o których mowa w pkt. 1 - 3 podstawa opodatkowania może
zostać pomniejszona na koniec miesiąca o wartość funduszy własnych (kapitał TIER1 i
kapitał TIER2). Podobna regulacja dotyczy Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo Kredytowych. Banki zrzeszające mają natomiast możliwość pomniejszenia podstawy
opodatkowania o wartość środków finansowych zgromadzonych na wszystkich
rachunkach zrzeszonych banków spółdzielczych prowadzonych przez podatnika.
Nadto, instytucje wymienione w pkt 1-4 mają możliwość pomniejszenia podstawy
opodatkowania o kwoty otrzymane w wykonaniu niektórych decyzji KNF. Ta grupa
podatników posiada dodatkowo prawo obniżenia podstawy opodatkowania o wartość
aktywów w postaci skarbowych papierów wartościowych emitowanych przez RP.
Decydujący jest stan skarbowych papierów wartościowych na koniec danego miesiąca.
D. Informacje uzupełniające
Ustawa została wprowadzona w celu finansowania niektórych celów socjalnych rządu i
skierowana do enumeratywnie wymienionych uczestników rynku finansowego.
Aktywa banków zagranicznych oraz zagranicznych zakładów ubezpieczeń i reasekuracji
(bez oddziału w Polsce) składające się przykładowo z kredytów zagranicznych
udzielonych na rzecz polskich kredytobiorców pozostają poza opodatkowaniem. Dotyczy
to w szczególności kredytów udzielanych bezpośrednio przez banki zagraniczne w
Polsce. Obowiązkowi podatkowemu nie podlegają ponadto domy maklerskie, spółki
leasingowe lub spółki factoringowe z siedzibą albo oddziałem w Polsce. Również
fundusze sekurytyzacyjne, czy też fundusze inwestycyjne nie należą do grupy
2
Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów ubezpieczeń
począwszy od 1 lutego 2016 r.
podatników. Ponadto ustawodawca zdecydował, aby banki państwowe były zwolnione z
przedmiotowego podatku majątkowego. Ostatecznie niniejszy podatek majątkowy
podlega obliczeniu jedynie na podstawie zestawienia składników majątkowych
każdorazowo na ostatni dzień miesiąca (wysokość i skład majątku przedsiębiorstwa jak
również wysokość funduszy własnych w okresie każdorazowo pomiędzy początkiem a
dniem poprzedzającym koniec danego miesiąca jest bez znaczenia).
E. Wątpliwości
Ustawa została uchwalona stosunkowo szybko i nie jest wolna od istotnych kwestii, co do
jej wykładni. Przykładowo istnieją wątpliwości, jakiego rodzaju fundusze własne
podlegają uwzględnieniu w przypadku oddziału, gdyż oddział jako podmiot nie
posiadający osobowości prawnej nie posiada funduszy własnych odrębnych od funduszy
własnych centrali. Dodatkowo nie jest jasne, czy podstawa opodatkowania podlega
uprzednio pomniejszeniu o odpisy aktualizujące majątek banków lub zakładów
ubezpieczeń, gdyż w tym celu decydujące są zapisy na kontach księgi głównej
wynikające z zestawienia obrotów i sald, które to zapisy przedstawiają także wyższe
wartości początkowe aktywów. Równocześnie powstaje pytanie, czy podatnicy, którzy
ustalają wartość aktywów zarówno na podstawie krajowych przepisów o rachunkowości
jak również na podstawie IFRS mogą wybrać zasady ustalania wartości aktywów według
własnego uznania, zważywszy, że obydwa przepisy przewidują odmienne kryteria
wyceny poszczególnych składników majątkowych, np. w postaci papierów wartościowych
czy też instrumentów finansowych lub też co do własności ekonomicznej aktywów.
Sposób opodatkowania aktywów w obecnej formie prowadzi również do tego, że aktywa
natury czysto technicznej, jak np. czynne rozliczenia międzyokresowe lub podatek
odroczony również podlegają podatkowi majątkowemu. W przypadku, gdy podatnicy
posiadaliby także w swoich aktywach nieruchomości, owe składniki majątkowe byłyby
opodatkowane podwójnie (raz podatkiem od nieruchomości, drugi raz podatkiem
bankowym). Podwójne opodatkowanie samym podatkiem bankowym można natomiast
zauważyć w przypadku, gdy banki podlegające opodatkowaniu udzielają innym
instytucjom finansowym różnego rodzaju finansowania (np. na rzecz banków
hipotecznych).
F. Skutki ekonomiczne
Wprowadzony podatek majątkowy nie pozostanie zapewne bez konsekwencji
ekonomicznych. Ze względu na fakt, że niniejszy podatek bankowy nie stanowi kosztu
uzyskania przychodów i równocześnie nie może stanowić podstawy do zmiany
warunków świadczenia usług finansowych i ubezpieczeniowych, jego wysokość obciąża
w pełni marżę czy też zysk podatnika. Należy zatem oczekiwać, że bezpośrednia akcja
kredytowa banków zagranicznych będzie bardziej opłacalna. Obciążenie instytucji
kredytowych niniejszym podatkiem majątkowym, który należy do najwyższych w Europie,
wpływa również niekorzystnie na ofertę produktów finansowych generujących niską
marżę (a przy tym bezpiecznych) i wspomaga realokację na rzecz produktów
finansowych z wyższych klas ryzyka, czy też na rzecz skarbowych papierów
wartościowych RP lub też na rzecz pozabilansowych składników majątkowych. Ponadto
przepisy nie rozróżniają szczególnych różnic pomiędzy sektorem bankowym a sektorem
3
Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów ubezpieczeń
począwszy od 1 lutego 2016 r.
ubezpieczeniowym (przede wszystkim towarzystw ubezpieczeń na życie) i opodatkowują
obydwa sektory, jak również zróżnicowane klasy ryzyka produktów finansowych,
jednolitą stawką podatkową.
Praktyczne zastosowanie przepisów ustawy oraz stanowisko administracji podatkowej w
okresie nadchodzących miesięcy pokaże zatem, czy przedmiotowa ustawa spełni swoje
cele.
Niniejsza publikacja ma charakter informacyjny i nie powinna stanowić podstawy do
podejmowania wiążących decyzji. Informacje zawarte w niniejszej publikacji dotyczą
jedynie niektórych aspektów prawnych wybranych spraw oraz zagadnień i nie mogą być
traktowane jako porada prawna.
Autorzy:
Gregor Paul Ordon
[email protected]
+48 22 653 42 69
Adrian Jonca
[email protected]
+48 22 653 42 58
Anchorage Austin Beijing Berlin Boston Brisbane Brussels Charleston Charlotte Chicago Dallas Doha Dubai Fort Worth Frankfurt
Harrisburg Hong Kong Houston London Los Angeles Melbourne Miami Milan Moscow Newark New York Orange County Palo Alto
4
Podatek majątkowy od aktywów banków oraz zakładów ubezpieczeń
począwszy od 1 lutego 2016 r.
Paris Perth Pittsburgh Portland Raleigh Research Triangle Park San Francisco São Paulo Seattle Seoul Shanghai Singapore
Spokane Sydney Taipei Tokyo Warsaw Washington, D.C. Wilmington
K&L Gates comprises approx. 2,000 lawyers globally who practice in fully integrated offices located on five
continents. The firm represents leading multinational corporations, growth and middle-market companies,
capital markets participants and entrepreneurs in every major industry group as well as public sector entities,
educational institutions, philanthropic organizations and individuals. For more information about K&L Gates or
its locations, practices and registrations, visit www.klgates.com.
This publication is for informational purposes and does not contain or convey legal advice. The information herein should not be used or relied upon
in regard to any particular facts or circumstances without first consulting a lawyer.
© 2016 K&L Gates LLP. All Rights Reserved.
5