Czas pracy w podróży służbowej Rozliczenie czasu pracy w czasie

Czas pracy w podróży służbowej
Rozliczenie czasu pracy w czasie podróży służbowej pracownika może powodować
trudności zarówno dla pracownika jak i pracodawcy. Trudności te wiążą się z ustaleniem co należy
rozumieć przez czas pracy w podróży służbowej oraz w jaki sposób należy go rozliczać.
By określić, jaki czas podróży służbowej wlicza się do czasu pracy pracownika, należy
określić co ustawodawca rozumie pod pojęciami czasu pracy i podróży służbowej. Zgodnie z art.
128 § 1 Kodeksu pracy (dalej jako „k.p.”) czasem pracy jest czas pozostawania w dyspozycji
pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do
wykonywania pracy. Natomiast, podróż służbowa jest określana jako zadanie służbowe realizowane
przez pracownika na podstawie polecenia pracodawcy poza miejscowością, w której znajduje się
siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem jego pracy. Podczas podróży służbowej pracownik
przemieszcza się do miejsca docelowego wskazanego przez pracodawcę aby tam wykonać zlecone
zadanie służbowe. Na tej podstawie nie można uznać, że sama podróż z miejsca stale wykonywanej
pracy do miejsca docelowego stanowi realizację zadania służbowego. Sąd Najwyższy, w wyroku z
dnia 4 lipca 1978 r. (I PR 45/78) stwierdził, że podczas podróży służbowej pracownik w zasadzie
nie świadczy pracy i nie pozostaje w dyspozycji pracodawcy, chyba że podczas podróży wykonuje
pracę. Na tej podstawie należy uznać, iż kilkudniowe przebywanie w delegacji nie oznacza, że
pracownik cały czas jest w pracy, gdyż do czasu pracy zostaje wliczony wyłącznie czas faktycznie
poświęcony na wykonywanie zadań zleconych przez pracodawcę.
Kolejnym problem z jakim można się napotkać podczas obliczania czasu pracy pracownika
w podróży jest problem z ustaleniem liczby przepracowanych godzin, z czym wiąże się również
możliwość wypłaty ewentualnych należności za nadgodziny. Wątpliwości w tym zakresie rozwiewa
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1979 r. (I PRN 30/79), stanowiący, że w czasie podróży
służbowej czas przejazdu pracownika do miejsca delegowania i z powrotem nie jest z reguły
czasem pracy i dlatego za taki czas nie przysługuje pracownikowi dodatkowe wynagrodzenie. Na
podstawie cytowanego orzeczenia, do czasu pracy wliczana jest tylko ta część podróży, która
odbywa się w rozkładowych godzinach pracy danego pracownika, a więc podróż pracownika w
godzinach jego pracy wliczana jest do jego normy i nie może podlegać odliczeniu. Natomiast
odbywanie podróży (powrót, droga do miejsca docelowego) ponad normalny rozkład czasu pracy
danego pracownika nie kształtuje po stronie pracodawcy obowiązku wypłaty dodatkowego
wynagrodzenia. W czasie podróży służbowej nadgodziny należą się tylko w przypadku świadczenia
pracy ponad standardowy czas pracy. Pracownikowi nie należą się nadgodziny za czas
pozostawania w podróży, jednakże pracodawca zobowiązany jest przestrzegać prawa pracownika
do odpoczynku (art. 133 k.p.). Pracownikowi przysługuje prawo do 11-godzinnego dobowego i 35godzinnego tygodniowego wypoczynku. Ustalając czas odbywania podróży służbowej pracodawca
zobowiązany jest uwzględnić prawo pracownika do odpoczynku. Zatem, jeżeli czas spędzony w
podróży narusza ustaloną w Kodeksie pracy normę nieprzerwanego odpoczynku, wówczas
pracownikowi należą się dni wolne lub dodatkowe wynagrodzenie. Warto w tym momencie
przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 2005 r. (II PK 265/04), w którym Sąd
Najwyższy stwierdził, że czas dojazdu i powrotu z miejscowości stanowiącej cel pracowniczej
podróży służbowej oraz czas pobytu w tej miejscowości nie są pozostawaniem do dyspozycji
pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, lecz w zakresie przypadającym na
godziny normalnego rozkładu czasu pracy podlegają wliczeniu do jego normy (nie mogą być od
niej odliczone), natomiast w zakresie wykraczającym poza rozkładowy czas pracy mają w sferze
regulacji czasu pracy i prawa do wynagrodzenia doniosłość o tyle, o ile uszczuplają limit
gwarantowanego pracownikowi czasu odpoczynku.
Podsumowując, czas pracy pracownika w delegacji obliczany jest na podstawie
faktycznego świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Zatem samo odbywanie podróży lub
pozostawanie w miejscowości docelowej bez świadczenia pracy nie stanowi czasu pracy. Podróż
ponad rozkładowe godziny czasu pracy lub w dzień wolny bez świadczenia pracy, nie rodzi
obowiązku pracodawcy do wypłaty wynagrodzenia. Pracodawca zobowiązany jest przestrzegać
norm związanych z prawem pracownika do odpoczynku.
Klaudia Szkodzińska, aplikant radcowski