CO WARTO WIEDZIEC O DYSLEKSJI

CO WARTO WIEDZIEC O
DYSLEKSJI?
Dzieci z ryzyka dysleksji w klasach
młodszych szkoły podstawowej
Co to jest dysleksja?
• DYSLEKSJA ROZWOJOWA
Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu
u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym.
Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji
poznawczych, motorycznych i ich integracji,
uwarunkowanymi nieprawidłowym
funkcjonowaniem układu nerwowego.
Termin dysleksja rozwojowa
obejmuje kilka rodzajów
zaburzeń:
• DYSLEKSJA- trudności w czytaniu
(zaburzenia zarówno tempa i techniki
czytania, jak i stopnia rozumienia treści)
• DYSORTOGRAFIA- trudności z
opanowaniem poprawnej pisowni ( dziecko
popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej
znajomości zasad pisowni)
• DYSGRAFIA- niski poziom graficzny pisma
(brzydkie, koślawe litery, trudności z utrzymaniem
się w linijce, litery w wyrazach nierówne)
• DYSKALKULIA - problemy w matematyce (niski
poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z
pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby,
wielkości, proporcji).
PRZYCZYNY
• Zaburzenia funkcji percepcyjnomotorycznych (spostrzegania wzrokowego,
słuchowego, motoryki) i ich współdziałania
(integracji percepcyjno motorycznej),
funkcji językowych, pamięci (wzrokowej,
słuchowej, ruchowej), lateralizacji,
orientacji w schemacie ciała i przestrzeni.
ETIOLOGIA
• Uwarunkowania tych zaburzeń są
wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na
dziedziczność, zmiany anatomiczne i
zaburzenia fizjologiczne układu
nerwowego (w okresie ciąży i porodu o
nieprawidłowym przebiegu). Zaniedbanie
środowiskowe oraz brak szybkiej
interwencji pogłębia zaburzenia i trudności
dziecka.
Typy dysleksji
klasyfikacja wg M. Bogdanowicz
•
•
•
•
Dysleksja wzrokowo-przestrzenna
Dysleksja słuchowo-językowa
Dysleksja mieszana
Dysleksja integracyjna
Dysleksja wzrokowoprzestrzenna
• Charakterystyczną cechą tego typu dysleksji jest
dobra zdolność wypowiadania się. W pisowni
zwracają uwagę liczne błędy ortograficzne,
polegające na nieprawidłowym zapisie ó-u, rz-ż,
ch-h, mylenie liter asymetrycznych, szczególnie bd-g-p i pomijanie znaków diakrytycznych. U osób
z osłabioną pamięcią wzrokową z trudem utrwala
się obraz wizualny wyrazu. U niektórych nie
utrwala się wcale.
Dysleksja słuchowo-językowa
• W dysleksji typu słuchowo-językowego występują
trudności w pisaniu ze słuchu (dyktanda).
Uczniowie z dysleksją tego typu w dzieciństwie
zazwyczaj zaczęli mówić z opóźnieniem i/lub
przejawiali wady wymowy. W tym przypadku
zwracają uwagę problemy w wypowiadaniu się:
dysnomia (brak płynności słownej) i/lub błędy
gramatyczne. Zdarzają się przejęzyczenia (np.
spooneryzmy typu broń rasowego mażenia) czy
inne pomyłki językowe, polegające na użyciu
innego wyrazu zamiast zamierzonego (ingerować /
integrować).
Dysleksja mieszana
• W praktyce przypadki dysleksji mieszanej spotkać
można najczęściej. Występują tu oba poprzednio
wymienione rodzaje trudności. Piszący popełnia
błędy zarówno podczas przepisywania ze wzoru,
jak i pisania ze słuchu. Błędy dotyczą zarówno
niepoprawnego zapisu ó-u, rz-ż, ch-h, jak i
zniekształceń wyrazów różnego typu. Szczególne
trudności zauważyć można w pisowni takich
wyrazów i związków frazeologicznych, w których
występują zarówno pułapki ortograficzne, jak i
podobieństwa językowe.
Dysleksja integracyjna
• W dysleksji typu integracyjnego pojedyncze
funkcje (wzrokowa, słuchowa, kinestetyczna,
dotykowa, motoryczna) mogą nie wykazywać
zakłóceń, natomiast zaburzona jest ich
koordynacja. Trudności z automatyzacją pisania
dotyczą zarówno zapisu wyrazów pod względem
ortograficznym, jak i graficznym i mogą wiązać
się z obniżeniem zarówno techniki, jak i estetyki
pisma.
PROFILAKTYKA
• Dzieci z nieprawidłowej ciąży, porodu,
wykazujące deficyty rozwoju niektórych
funkcji psychoruchowych, to dzieci "ryzyka
dysleksji". Im wcześniej zostaną objęte
opieką, tym większe szanse aby zapobiec
ich trudnościom szkolnym.
OBJAWY DYSLEKSJI
ROZWOJOWEJ
• Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu
ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy
już w okresie przedszkolnym można
zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci
ryzyka dysleksji.
Charakterystyczne objawy
w wieku przedszkolnym
i młodszym szkolnym
• opóźniony rozwój mowy;
• mała sprawność i koordynacja ruchów
podczas zabaw ruchowych, samoobsługi,
rysowania i pisania (brzydkie pismo);
• wadliwa wymowa, trudności z
wypowiadaniem złożonych słów, błędy
gramatyczne;
• Trudności z różnicowaniem głosek
podobnych oraz z wydzieleniem sylab,
głosek ze słów i ich syntezą;
• Trudności z wykonywaniem układanek i
odtwarzaniem wzorów graficznych;
• Oburęczność;
• mylenie prawej i lewej ręki;
• trudności w czytaniu pomimo dobrej inteligencji
oraz braku zaniedbania środowiskowego
i dydaktycznego;
• trudności z opanowaniem poprawnej pisowni:
pismo zwierciadlane, mylenie liter podobnych pod
względem kształtu (p-b-d-g), liter
odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie,
opuszczanie liter, błędy ortograficzne pomimo
znajomości zasad ortografii.
Terapia osób ze specjalnymi
trudnościami w nauce
• Terapia polega na usprawnianiu zaburzonych
funkcji (wzroku, słuchu i ruchu) i rozwijaniu tych,
które działają bez zakłóceń, aby w ten sposób
osiągnąć pożądane efekty. Terapia jest jednak tym
skuteczniejsza, im wcześniej zostanie podjęta.
Ważny jest także stopień zaangażowania ucznia,
jego motywacja do pracy oraz ilość czasu
przeznaczonego na zajęcia.
• Wykonywane ćwiczenia pomagają likwidować
skutki zaburzeń czytania i pisania i jednocześnie
wspomagają pracę mózgu ("gimnastyka umysłu").
Poprzez łączenie nauki z zabawą (gry, łamigłówki,
rebusy, układanki) sprawiają dużo radości
uczniom. Zajęcia odbywają się w małych grupach
pod kierunkiem wykwalifikowanych nauczycieli terapeutów. Uczniowie otrzymują zaświadczenia
o uczęszczaniu na zajęcia terapii.
Dekalog dla rodziców
dzieci dyslektycznych
opr.: prof.dr hab.
Marta Bogdanowicz
Czyli nie czyń drugiemu co tobie nie
miłe
• Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego,
niezdolnego, złego lub leniwego.
• Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że
zmobilizujesz je to do pracy.
• Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie",
"weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że
ktoś je z tego "wyleczy".
• Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka
pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą
się do czytania i pisania i skończą się w
młodszych klasach szkoły podstawowej.
Trudności uczniów
dyslektycznych
na poszczególnych przedmiotach
JĘZYK POLSKI
• Trudności w czytaniu i pisaniu
• Wolne tempo czytania,ale mało błędów lub
szybkie tempo czytania i dużo błędów
• Brak rozumienia czytanego tekstu
• Trudności z ortografią
• Zaburzona pamięć sekwencyjna –dotycząca
zapamiętania dni tygodnia ,pór roku
• Opuszczanie,dodawanie,przestawianie
liter sylab wyrazów
• Niechęć do pisania i rysowania,ręka
dziecka szybko się męczy
JĘZYK OBCY
• Trudności jak na języku polskim
• Trudności w zapamiętywaniu liter
charakterystycznych dla danego języka
• Przekręcanie wyrazów
HISTORIA I GEOGRAFIA
• Trudności
w zapamiętywaniu
dat,chronologii
wydarzeń
• Czytanie
mapy,lokalizowanie
danych na mapie
• Określanie kierunków
geograficznych
• Obliczanie
współrzędnych
• Posługiwanie się skalą
• Posługiwanie się
kompasem
MATEMATYKA
•
•
•
•
Mylenie znaków
Rysowanie figur geometrycznych
Rysowanie wykresów
Trudności z zapisywaniem działań w
słupkach
• Zapisem obliczeń na dużych liczbach
• Ułamki zwykłe- mylenie licznika
z mianownikiem
W-F
• Mała sprawność ruchowa całego ciała
• Trudności z wykonywaniem np. układów
gimnastycznych
• Problemy z samoobsługą
• Trudności z rzucaniem do celu
i chwytaniem
• Niechęć do zabaw ruchowych
SZTUKA I TECHNIKA
• Niechęć do rysowania
• Niski poziom graficzny rysunków
nieadekwatny do wieku dziecka
• Prace wykonane bardzo niestarannie
• Przestrzenne prace plastycznenieumiejętność złożenia modelu
MUZYKA

Czytanie i zapis nut.

Gra na instrumentach –trudność
dotyczy obniżenia możliwości kontroli
wzrokowej i obniżenie sprawności
manualnej.
GDZIE SZUKAĆ POMOCY?
Nauczyciel ,wychowawca
Psycholog
Lekarz pediatra-skierowanie na badania
specjalistyczne
Lekarz specjalistaokulista,neurolog,psychiatra( wyklucza
inne zaburzenia)
Poradnia PedagogicznoPsychologiczna
• 1. Badanie psychologiczne,badanie ilorazu
inteligencji
• 2. Badanie pedagogiczne –określenie
rodzaju zaburzeń
• 3. Wydanie orzeczenia i wskazówki do pracy
korekcyjno-kompensacyjnej,wydłużony czas
na egzaminie zewnętrznym
Przydatne adresy
•
•
•
•
Polskie Towarzystwo Dysleksji Gdańsk
www.dysleksja.univ.gda.pl
Gliwicki oddz.PTD,ul.Jagielońska21
Poradnia Pedagogiczno –Psychologiczna
w Gliwicach,ul. Warszawska
• Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna
„Partner” w Gliwicach ,ul.Wieczorka 22
Dziękuję za uwagę
Opracowanie: Dorota Dendzik