Dysleksja prowadząc do trudności szkolnych często jest podłożem

Dysleksja rozwojowa- co to takiego?
Są to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju
umysłowym. Spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych
i ich integracji, uwarunkowanymi nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.
W każdej klasie uczą się dzieci z dysleksją, czyli ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i
pisaniu. Określenie specyficzne podkreśla charakter tych trudności - ograniczony i bardzo
wąski zakres. Dysleksja występuje u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, a nierzadko
u dzieci bardzo zdolnych.
Uczniowie z dysleksją mylą litery, sylaby, wyrazy; przestawiają je, opuszczają lub nawet nie
mogą zapamiętać. W badaniach klinicznych stwierdza się wówczas tzw. dyshar-monie
rozwojowe, które powodują określone trudności - deficyt językowy, słuchowy, deficyt
organizacji przestrzennej, pamięci uwagi a także zdolności społecznych.
Najogólniej rzecz ujmując oznacza to, że osiągnięcia szkolne ucznia nie są zgodne z
wymaganiami szkoły. Taki uczeń wymaga fachowej, interdyscyplinarnej pomocy ze strony
nauczyciela, rodzica, psychologa, pedagoga, a często też lekarza. Jeśli w porę takiej pomocy
nie otrzyma staje się zagubiony, spada u niego znacznie poziom poczucia własnej wartości.
Bywa, że jest także odtrącony przez klasę. Trudności z jakimi borykają się uczniowie z
dysleksją wynikają z uwarunkowań wewnętrznych, niezależnych od ich chęci i
zaangażowania. Aby opanować materiał dydaktyczny tak jak ich rówieśnicy, muszą włożyć
dwu-, trzykrotnie więcej wysiłku, a i tak efekty są mizerne ze względu na przykład na zbyt
wolne tempo pracy lub uporczywie pojawiające się błędy ortograficzne.
Bez pochwał, nagród, pozostawieni sami sobie, stają się zgorzkniali, przestają się uczyć,
nierzadko wagarują.
Jak podaje literatura fachowa, u wszystkich dzieci które mają trudności w nauce z czasem
pojawiają się mniej lub bardziej rozległe i głębokie zaburzenia w sferze motywacyjnej,
emocjonalnej i osobowościowej. Nieudzielenie tym dzieciom w porę stosownej pomocy,
może też skutkować regresem funkcji intelektualnych.
Pierwsze niepowodzenia szkolne, ustawiczny brak sukcesów, brak pochwał ze strony
nauczycieli, poczucie klęski, kompromitacji przed kolegami, którzy z łatwością opanowują
materiał dydaktyczny, niezadowolenie, zdenerwowanie, obojętność, a nawet rozpacz - to
uczucia, które stale towarzyszą uczniom z dysleksją. Pogłębiają się ich problemy
emocjonalne, społeczne i edukacyjne.
Dysleksji nie da się całkowicie zapobiec, ale można znacznie złagodzić jej konsekwencje.
Dzięki wczesnemu diagnozowaniu i programom wczesnej interwencji, już w klasach przedszkolnych specjaliści mogą prowadzić pracę profilaktyczną i zajęcia wspomagające rozwój
dzieci z grupy ryzyka dysleksji.
To znacznie ułatwia start i funkcjonowanie dziecka w warunkach szkolnych. Fachowa pomoc
ze strony nauczycieli, pedagogów, psychologów, wsparcie ze strony rodziców - to wszystko
wpływa na lepsze funkcjonowanie dziecka jako ucznia. Dzięki tym zabiegom dysleksja
przestaje być dla dzieci koszmarem życiowym.
Częstość występowania
Dysleksja występuje u 10-15% populacji dziecięcej, jej najcięższa postać polegająca na
opóźnieniu w czytaniu o 2 lata i więcej w stosunku do wieku, inteligencji i wykształcenia jest
oceniana na 4%.
Objawy zależą od wieku dziecka.
Wiek niemowlęcy i poniemowlęcy - objawy „ryzyka
dysleksji”




opóźniony rozwój ruchowy (słabo lub w ogóle nie raczkują, późno zaczynają chodzić,
trudności z utrzymaniem równowagi, obniżone napięcie mięśniowe)
mała sprawność ruchowa (mało zręczne, nieporadne w samoobsłudze)
opóźniony rozwój mowy (później wypowiadają pierwsze słowa, problemy z
budowaniem zdań)
dłuższe utrzymywanie się pierwotnych odruchów wrodzonych
Wiek przedszkolny 3-5 lat - objawy „ryzyka dysleksji”




opóźniony rozwój ruchowy
mała sprawność ruchowa całego ciała, a szczególnie rąk (słabo biega, trudności w
utrzymaniu równowagi, zapinaniu guzików, nawlekaniu korali, trzymaniu kredki)
słaba koordynacja wzrokowo-ruchowa opóźniony rozwój mowy
zaburzenia postrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej
Wiek 6-7 lat (klasa O)











trudności z wymową
trudności w zapamiętywaniu wierszyków i piosenek
trudności w odróżnianiu podobnych głosek, wydzielaniu i łączeniu sylab
trudności w wyróżnianiu elementów z całości
trudności orientacji w czasie (pory roku, dnia, godziny)
trudności w rysowaniu i odtwarzaniu figur oraz wzorów
wadliwa wymowa (przekręcanie, przestawianie, notoryczne błędy gramatyczne)
trudności w nauce czytania
brak lateralizacji (oburęczność, mylenie prawej i lewej ręki)
mała sprawność manualna (wiązanie sznurowadeł, trzymanie nożyczek, sztućców)
opóźnienie orientacji w schemacie ciała
Wiek wczesnoszkolny I-III klasa




utrzymywanie się i pogłębianie powyższych trudności
mała sprawność ruchowa (nie potrafi jeździć na dwukołowym rowerze, łyżwach,
nartach, problemy z samoobsługą)
utrzymująca się oburęczność
zaburzenia koordynacji czynności ręki i oka





trudności w zapamiętywaniu nazw, dat, liczb, tabliczki mnożenia
mylenie liter
opuszczanie, przestawianie, dodawanie liter i sylab
trudności z pisownią
brzydkie pismo i rysunek
Wiek starszy szkolny (powyżej klasy IV i szkoła średnia)




stopniowe zmniejszanie się lub ustępowanie trudności w czytaniu
ograniczanie się trudności w pisaniu często tylko do dużej ilości błędów
ortograficznych i brzydkiego pisma
uogólnianie się trudności szkolnych na inne przedmioty nauczania
trudności w nauce języków obcych
Dysleksja prowadząc do trudności szkolnych często jest podłożem zaburzeń nerwicowych o
typie nerwicy szkolnej. Dzieci z objawami dysleksji powinny już od klasy pierwszej zostać
objęte opieką, aby zapobiec wystąpieniu trudności szkolnych lub by je zminimalizować.
Rozwój dzieci dyslektycznych nie objętych pomocą specjalistyczną jest zwykle gorszy od
grupy rówieśników.
Z roku na rok kłopoty w szkole mogą się pogłębiać, nauka stanie się uciążliwa i do trudności
w czytaniu czy pisaniu mogą dojść zaburzenia emocjonalne.
Dziecko po uzyskaniu opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej musi być poddane
terapii!
Profilaktyka
Dzieci z nieprawidłowej ciąży, porodu, wykazujące deficyty rozwoju niektórych funkcji
psychoruchowych, to dzieci "ryzyka dysleksji". Im wcześniej zostaną objęte opieką, tym
większe szanse, aby zapobiec ich trudnościom szkolnym.
Danuta Kulczyńska-Wolak
Materiał do wykorzystania podczas spotkań z rodzicami w ramach pedagogizacji, na
posiedzeniach samokształceniowych nauczycieli.