Rodzina wobec uzależnień
advertisement
Rodzina wobec uzależnień Uzależnienie nabyta silna potrzeba stałego wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niespełnienie prowadzi do poważnych fizjologicznych następstw. W uzależnieniu stosowana jest terapia odwykowa. Uzależnienie jest chorobą, która zaczyna się i rozwija bez świadomości zainteresowanej osoby. Można ją określić jako działanie szkodzące zarówno danej osobie, jak i jej otoczeniu, a które mimo to jest kontynuowane. Ponieważ wola osoby uzależnionej jest wobec uzależnienia słaba, osoba taka umie powstrzymać się od danego działania. Można powiedzieć, że uzależnienie przejmuje kontrolę nad życiem danej osoby. Najczęstsze uzależnienia: - alkohol - nikotyna - narkotyki - leki - hazard - jedzenie - seks - Internet/gry komputerowe Dlaczego poddajemy się uzależnieniu - chęć odurzania się - ciekawość i nuda - wpływ grupy społecznej - ucieczka od problemów zewnętrznych - ucieczka od problemów wewnętrznych Objawy uzależnienia - silna, nieodparta chęć, tzw. „głód”; - utrata kontroli nad zachowaniem; - pogorszenie funkcjonowania fizycznego i emocjonalnego; - zaniedbywanie obowiązków i zainteresowań; - tzw. „zmiana tolerancji” czyli potrzeba zażywania coraz większych dawek. Alkohol Ocenia się, że co czwarta osoba ma w swoim otoczeniu kogoś z problemem alkoholowym ( kogoś, kto ponosi straty osobiste w związku z piciem alkoholu lub którego picie powoduje straty u innych), choć niekoniecznie uzależnionego. Narkotyki Zażywanie środków odurzających stanowi dla wielu atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego, jak również lekarstwo na kłopoty dnia codziennego. Przyjmowanie narkotyków w sposób okazjonalny może doprowadzić do głębokiego uzależnienia, destrukcji w wielu obszarach życia człowieka, a w konsekwencji niemożności wypełnienia ról społecznych. Nikotyna Każda osoba uzależniona od tytoniu odczuwa potrzebę palenia kilka razy dziennie - jest to powodem sięgania po papierosy. U większości uzależnionych zespoły abstynencyjne wymuszają, aby pierwszą czynnością po obudzeniu się było sięganie po papierosa, a u części osób są przyczyną przerywania snu i palenia w środku nocy. Leki Uzależnienie od leków uspokajających lub nasennych dotyczy conajmniej 3-krotnie częściej kobiet niż mężczyzn. Są to zazwyczaj osoby po 35 r.ż., stosujące środki nasenne i uspokajające dla poprawy snu, złego samopoczucia i redukcji niepokoju. Hazard Jakiekolwiek uprawianie hazardu, zakładanie się, granie, w imieniu własnym lub innych, na pieniądze lub nie, bez znaczenia, w małym lub dużym zakresie, w sytuacji, gdy wynik jest niepewny lub też zależny od szczęścia ( umiejętności grającego) - to właśnie jest hazard. Internet/gry komputerowe Brak dostępu do komputera rodzi podrażnienie, a czasem nawet agresję. Osoby uzależnione odcinają się zupełnie od świata zewnętrznego, nie chcą chodzić do szkoły lub pracy i kilkanaście godzin dziennie spędzają przed komputerem, śpiąc tylko kilka godzin. Jedzenie Na początku nie wydaje się to być groźne, problem rodzi się, gdy jedzenie staje się zbyt ważne, a chęć posilania się objawia się niepowstrzymanymi napadami. Kiedy chęć sięgania po jedzenie przestaje podlegać kontroli i zaczyna mieć destruktywny wpływ na życie, można mówić o uzależnieniu. Seks Osoby uzależnione od seksu mają skłonność do nadawania seksualnego znaczenia ludziom i sytuacjom, do odnajdywania skojarzeń seksualnych w najzwyklejszych zdarzeniach czy uwagach, spędzają wiele czasu i wydają dużo pieniędzy na pogoń za zdobyczą. Rodzina Rodzina stanowi ważne środowisko rozwojowe i wychowawcze. Emocjonalny stosunek w rodzinie przejawia się w każdym skierowanym do siebie słowie, w każdej czynności związanej z pielęgnacją uczuć członków i z opieką nad nimi. Stosunek ten stanowi składową część każdego zachowania, określony stosunek emocjonalny, którym nasycone jest postępowanie członków rodziny i wywołuje u nich reakcje w postaci specyficznego zachowania się. Nie wszyscy członkowie jednakowo ustosunkowują się do innych, nie każdy stosunek jest równie wartościowy i korzystny dla rozwoju rodziny. Współuzależnienie to utrwalona forma uczestnictwa w długotrwałej, niszczącej sytuacji życiowej, związanej z patologicznymi zachowaniami partnera, ograniczająca w sposób istotny wybór postępowania, prowadząca do pogorszenia własnego stanu i utrudniająca zmianę położenia na lepsze. Osoby współuzależnione często boją się odmówić używki; inne używają nałogu do kontrolowania i manipulowania. Ci, których partnerzy woleli inaczej zaspokajać swoje potrzeby, mogą latami obywać się bez współżycia małżeńskiego, często za dużą cenę emocjonalną. Skoro dla uzależnionego najważniejsza jest relacja z uzależnieniem, jego partner zasadnie czuje się nieważny i niekochany. Używka jest czasami drogą do utrzymania rodziny, ale rodziny funkcjonującej wadliwie. Ratunek jest tutaj pozorny i w praktyce polega na podtrzymaniu patologii rodzinnej, a więc nie daje żadnych szans na konstruktywne rozwiązanie trudności małżeńskich i rodzinnych. Prawidłowym ratunkiem jest nauka wzorców funkcjonowania w wyniku których rodzina może przejść na inną drogę życia i radzić sobie z trudnościami. Interwencja wobec uzależnionego Często nie jest ławo przekonać osobę uzależnioną, że ma ona problem i potrzebuje pomocy. Wówczas rodzina powinna się przygotować się do interwencji, w której uczestniczy terapeuta, rodzina pacjenta i inne osoby znaczące, jak przełożony, przyjaciel, sąsiad. Interwencja polega na przedstawieniu rzeczywistości, faktów dotyczących zachowań osoby uzależnionej lub braniem ich w taki sposób, aby były one możliwe do przyjęcia przez uzależnionego. Interwencja jest metodą, która – jeśli jest dobrze przygotowana – w 90 przypadkach na 100 doprowadza osobę uzależnioną do leczenia. Interwencja powinna odbywać się w atmosferze życzliwości i troski i zakończyć się konkretnymi ustaleniami, co do dalszego postępowania i rozpoczęcia leczenia. Czas trwania – przygotowanie rodziny do interwencji wobec osoby uzależnionej zazwyczaj zamyka się w kilku sesjach z terapeutą. 8 rodzajów postaw w rodzinie miłość kochająca kontrola kontrola wroga kontrola wrogość wroga swoboda kochająca swoboda 10 zasad zapobiegania uzależnieniom w rodzinie 1. Pełna wzajemna miłość. 2. Konstruktywna dyscyplina. 3. Wspólne spędzanie wolnego czasu. 4. Zaspakajanie potrzeb wszystkich członków rodziny. 5. Rozwijanie wzajemnego szacunku. 6. Uczenie odróżniania dobra od zła. 7. Życzliwe słuchanie. 8. Służenie radą. 9. Pobudzanie poczucie niezależności. 10. Posiadanie poczucia rzeczywistości. Bycie w rodzinie to również posiadanie odpowiedniej wiedzy umożliwiającej prawidłowe wypełnianie swoich ról rodzinnych. Rodzice powinni rozmawiać z dzieckiem na temat uzależnień, a rozmowa powinna być dostosowana do wieku dziecka. Wtedy dziecko wchodząc w okres dojrzewania jest już odpowiednio wyposażone w podstawowe informacje z zakresu uzależnień. Jednak gdy problem uzależnienia wystąpi w rodzinie, wówczas działania lecznicze winny objąć całą rodzinę, gdyż pozostali jej członkowie również przejawiają patologię. Jak nie popełniać błędów Czasem nie pozostaje rodzinie nic innego, jak tylko usunąć z zasięgu osoby uzależnionej przedmiot uzależnienia. Trzeba jednak pamiętać, że w tej sytuacji uzależniony potrzebuje pomocy ze strony rodziny w zdobyciu nowych zainteresowań oraz w uczeniu się alternatywnego, rozsądnego wykorzystania czasu. Same tłumaczenia, prośby, zakazy czy nakazy w tym względzie nie wystarczą. Członkowie rodziny powinni poświęcać sobie wzajemnie dużo czasu, rozmawiać o bieżących wydarzeniach i problemach, asystować przy różnych działaniach, wychodzić na wspólne spacery. Podstawą dobrych kontaktów jest udzielanie uzależnionym wsparcia, kredytu zaufania, unikanie podejrzliwości i karania. Apel Twojego dziecka - Nie psuj mnie, dając mi wszystko, o co Cię proszę. Niektórymi prośbami jedynie wystawiam Cię na próbę. -Nie obawiaj się postępować wobec mnie twardo i zdecydowanie. Ja to wolę, bo to mi daje poczucie bezpieczeństwa. - Nie pozwól mi ukształtować złych nawyków. Ufam, że Ty mi pomożesz wykryć je w zarodku. - Nie rób tak, abym czuł się mniejszym niż jestem. To jedynie sprawia, że postępuję głupio, aby wydać się dużym. - Nie karć mnie w obecności innych. Najbardziej mi pomaga, gdy mówisz do mnie spokojnie i dyskretnie. - Nie ochraniaj mnie przed konsekwencjami. Potrzebne są mi również doświadczenia bolesne. - Nie rób tak, abym swoje pomyłki uważał za grzechy. To zaburza moje poczucie wolności. - Nie przejmuj się zbytnio, gdy mówię: „Ja Cię nienawidzę”. To nie Ciebie nienawidzę, ale Twojej władzy, która mnie niszczy. - Nie przejmuj się zbytnio moimi małymi dolegliwościami. One jednak przyciągają Twoją uwagę, której potrzebuję. - Nie gderaj. Jeżeli będziesz tak robiła, to będę się bronił przez udawanie głuchego. - Nie dawaj mi pochopnych obietnic, bo czuję się bardzo zawiedziony, gdy ich później nie dotrzymujesz. - Nie zapominaj, że nie potrafię wyrazić siebie tak dobrze, jak bym chciał. Dlatego niekiedy mijam się z prawdą. - Nie przesadzaj co do mojej uczciwości. To mnie krępuje i doprowadza do kłamania. - Nie zmieniaj swoich zasad postępowania ze względu na układy. To wywołuje we mnie zamęt i utratę wiary w Ciebie. - Nie zbywaj mnie, gdy stawiam Ci pytania. W przeciwnym wypadku zobaczysz, że przestanę Cię pytać, a informacji poszukam gdzie indziej. - Nie mów mi, że mój strach i obawy są głupie. One są bardzo realne. - Nigdy nawet nie sugeruj, że Ty jesteś doskonały i nieomylny. Przeżywam bowiem zbyt wielki wstrząs, gdy widzę, że nie jesteś taki. - Nigdy nawet nie myśl, że usprawiedliwianie się przede mną jest poniżej Twojej godności. Uczciwe usprawiedliwienie się wzbudza we mnie nadzwyczajną serdeczność ku Tobie. - Nie zapominaj, że lubię eksperymentować. Nie zabraniaj mi eksperymentować, gdyż bez tego nie mogę się rozwijać. - Nie zapominaj, jak szybko rosnę. Jest Ci zapewne trudno dotrzymać mi kroku, ale – proszę Cię – postaraj się. O czym należy pamiętać Nieleczone uzależnienie czasem może zakończyć się śmiercią, ale zawsze istnieje szansa jego zaleczenia. Można to zrobić przez pełną abstynencję, która daje nam możliwość powstrzymania rozwoju choroby oraz stopniowy powrót do zdrowia. Powrót do zdrowia składa się z wielu etapów, począwszy od odtrucia przez terapię w ośrodku odwykowym, grupy wsparcia, grupy AA, AH, AŻ, leczenie poszpitalne, rozwój duchowy i osobisty oraz pracę ze specjalistami z innych dziedzin. Osobie uzależnionej można pomóc, dopóki żyje ... Bibliografia 1. Cekiera, Cz.: Toksykomania: narkomania, alkoholizm, nikotynizm: Warszawa, PWN, 1985. 2. Dimoff, T., Carper, S.: Jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki. Warszawa: ELMA BOOKS, 1993. 3. Gaś, Z. B.:Rodzina wobec uzależnień. Warszawa: Wyd. Michalineum, 1993. 4. Mity i rzeczywistość terapii rodzin, pod red. Praszkier R. Warszawa: Koło TPD nr 134, 1989 5. Sztander, W.: Metoda interwencji w chorobie alkoholowej. Warszawa: IPZiT, 1992. 6. Woititz, J.G.: Małżeństwo na lodzie, Warszawa: IPZiT, 1992. 7. Ziemska,M.: Postawy rodzicielskie, Warszawa: P. W. Wiedza Powszechna, 1973. 8. http://www.anonimowizarlocy.org, 02.04.2009 9. http://www.anonimowihazardzisci.org, 02.04.2009 10. http://www.psychologia.edu.pl/index.php?dz=strony&op=spis&id=2335, 02.04.2009
