praca magisterska
advertisement
x60Czy i dlaczego potrzebna jest interdyscyplinarna teoria wychowania (socjalizacji) i jak± rolę w jej konstruowaniu może i odgrywa socjologia wychowania ? Teoria wychowania jest jedn± z podstawowych nauk społecznych zajmuj±ca się problematyk± celów, tre¶ci, metod i organizacji wychowania moralnego, społecznego, estetycznego i fizycznego. Już z tej definicji zawartej w słowniku pedagogicznym W. Okonia możemy zauważyć pokrewieństwo teorii wychowania z innymi naukami. Niew±tpliwie z teori± wychowania ł±czy się psychologia społeczna, zajmuj±ca się badaniem społecznych uwarunkowań procesów psychicznych i zachowania ludzkiego. Jest ona nauk± z pogranicza psychologii i socjologii. Bada między innymi mechanizmy wpływu jednostki na grupę i grupy na jednostkę. Kolejna z nauk szczegółowych psychologii zajmuj±ca się wychowaniem to psychologia wychowawcza, zajmuj±ca się badaniem psychologicznych zagadnień kształcenia np. dobór tre¶ci kształcenia i wychowania, proces uczenia się, nabycie umiejętno¶ci, zainteresowań, przekonań i postaw. Strona tre¶ciowa teorii wychowania wi±że się nieodzownie z etyk± (teori± wychowania moralnego) i estetyk± (teori± wychowania estetycznego), oraz biologi± (teori± wychowania fizycznego). Tak więc nie trudno zauważyć, jak wszechstronn± i interdyscyplinarn± jest teoria wychowania. Najtrudniej jest jednak ustalić granice między poszczególnymi teoriami. Nie można zlekceważyć żadnej z nich, aby proces wychowania przebiegał prawidłowo. Wychowanie polega na umiejętnym wywoływaniu zmian w osobowo¶ci człowieka i tutaj bardzo ważn± rolę będzie odgrywać psychologia wychowania i społeczna, oraz pedagogika społeczna. Jednak aby proces socjologii przebiegał prawidłowo, konieczne jest poznanie rzeczywisto¶ci i umiejętno¶ci oddziaływania na ni± (na tym etapie teorii wychowania, badania socjologiczne będ± odgrywały decyduj±c± rolę w faktycznym odbiorze rzeczywisto¶ci, a w konsekwencji w prawidłowych działaniach wychowawczych). Jednak nawet przeprowadzenie najdokładniejszych badań socjologicznych przy np. nieznajomo¶ci psychiki ludzkiej, czy też predyspozycji fizycznych nie będzie gwarantowało sukcesu procesu socjalizacji wychowania. Tak więc interdyscyplinarno¶ć teorii wychowania wydaje się być konieczna. Przeprowadzenie badań wył±cznie w zakresie jednej nauki zajmuj±cej się wychowaniem nie jest obiektywne. Dowodem na to jest ci±gły spór o wyznaczenie granic socjologii wychowania. Traktuje się j±, jako dziedzinę z pogranicza socjologii i pedagogiki. Okre¶la się j± socjopedagogik± (to kolejny przykład integracji naukowej do której d±ż± nauki). Integracja socjologii wychowania z pedagogik± jest uzasadniona ze względu na przedmiot badań tej socjologii szczegółowej. Wszak wychowanie odbywa się zarówno w najbliższej rodzinie, w grupach społecznych i (tutaj ważn± rolę będ± odgrywać badania socjologiczne) jak i w instytucjach społecznych, a w szczególno¶ci w szkole (w tym wychowaniu najbardziej znacz±c± rolę będzie odgrywać pedagogika.Jak ważne s± badania nad wychowaniem może ¶wiadczyć zainteresowanie takich klasyków socjologii jak Comte, Marks, czy Spencer. Wkład w socjologię wychowania miał także Durkhaim. W czasopi¶mie L’Anee Socjologigue podj±ł on próbę wyodrębnienia poszczególnych działów socjologii i w dużej mierze zaj±ł się problemem wychowania. Jednak twórcę pierwszego w ¶wiecie teoretycznego systemu socjologii wychowania jest Znaniecki. Wyodrębnienie socjologii wychowania jako nauki szczegółowej dziedziny badawczej socjologii ogólnej zostało uzasadnione ze względu na;daj±cy się wyodrębnić logicznie i empirystycznie jej przedmiot badańrozwijanie badań empirystycznych ukierunkowanych specjalnie na ten przedmiottworzenie socjologicznej teorii wychowania na podstawie tych badańTo ustalenie „granic” socjologii wychowawczej pozwoliło na oddzielenie jej od innych dziedzin socjologii szczegółowej-socjologii rodziny, miasta, przemysłu a także od innych nauk o wychowaniu –pedagogicznym, psychologii wychowawczej, historii wychowania. Jest to oczywi¶cie odrębno¶ć względna.Mimo wyodrębnienia socjologii wychowawczej jako dziedziny badawczej nadal ł±czy się ona ¶ci¶le z socjologi± ogóln±, a dokładnie dzieje się to przez wspólne pole badań- społeczeństwo. Wszak wychowanie jest zjawiskiem społecznym przenikaj±cym przez wszystkie struktury i procesy społeczne. Dlatego też rozwój socjologii wychowania jest zależny od rozwoju socjologii ogólnej (to ona dostarcza ogólnych teorii i twierdzeń do badań nad wychowawczych) i tutaj należy znowu zwrócić uwagę na interdyscyplinarny charakter teorii wychowania. Jak± rolę odgrywa socjologia wychowawcza w konstruowaniu teorii wychowania. Jej zadaniem jest rozwijanie socjologii teorii wychowania poprzez empirystyczne badania nad wychowaniem jako rzeczywisto¶ci± społeczn±. Jako nauka teoretyczna bada j± obiektywnie (tak± jak± jest). Rozróżnia Znaniecki socjologię pedagogiczn± i socjologię wychowawcz± i okre¶la rolę tej ostatniej ...główn± funkcj± naukow± socjologii wychowawczej jest badanie obiektywnie, porównawczo...wyróżnionych rodzai systemów społecznych-stosunków wychowawczych, ról wychowawczych, grup wychowawczych-w różnych społeczno¶ciach przeszłych i obecnych w całym ¶wiecie...Tak więc także Znaniecki dostrzega integrację nauk o wychowaniu. Nie wypowiada się jednak w moim odczuciu pozytywnie o pedagogice. Według niego jest ona wiedz± techniczn±, podobnie teoria wychowania w pedagogice jest ¶ci¶le mówi±c technik± wychowawcz±, to jest mniej lub więcej usystematyzowanym zbiorem wiadomo¶ci, na którym opiera się praktyka wychowawcza , układaj±c i stosuj±c plany pedagogiczne.Zauważa on także, że uogólnienie teoretyczne pedagogiki wynikaj±ce z tego, że jest ona dziedzin± techniczn± organizowane i systematyzowane s± przede wszystkim ze względu na doskonalenie i rozwój praktyki, w tym przy pedagogice wychowawczej...Znaniecki nie tylko oddzielił socjologię wychowawcz± jako naukę teoretyczn± od pedagogiki jako nauki technicznej i wyróżnił now± dziedzinę socjologii: socjologię pedagogiczn±. Dokonał także rozróżnienia drugiego rodzaju wiedz naukowej na teoretyczn± i obiektywn±. W ramach tego podziału odróżnił on socjologię i socjologię wychowawcz± od historii socjologii i socjografii. Próba usystematyzowania i oddzielenia przez Znanieckiego socjologii wychowawczej od innych nauk dziedzin zajmuj±cych się problematyk± wychowania ukazuje nam jak ważne jest ustalenie odrębnego charakteru każdej poszczególnej dziedziny nauki. Każdy osi±gnięty stan integracji nauk musi być poprzedzony ich zróżnicowaniem się dla uniknięcia chaosu naukowego. Ze względu na przedmiot badań jakim jest wychowanie i podobieństwo metod jakim posługuj± się dziedziny zajmuj±ce się teoriami wychowania integracja ich jest nieunikniona i powoduje utratę autonomicznego charakteru. Powoduje ona także ci±gły rozwój nauk. ¦wiadczy także o dojrzało¶ci danej nauki poddaj±cej się integracji i samowiedzy, badanej co do odrębno¶ci i specyfikacji własnej dyscypliny w odniesieniu do innych nauk... Według mnie interdyscyplinarna teoria wychowania jest konieczna. Proces wychowania (socjalizacji), jest bardzo złożony, obejmuje on zagadnienia dotycz±ce między innymi wychowania: umysłowego, moralnego, społecznego, estetycznego i fizycznego. Dlatego też istnieje konieczno¶ć współdziałania poszczególnych nauk i dziedzin, aby móc stworzyć całokształt wzorców wychowawczych umożliwiaj±cych prawidłowo przebiegaj±ce procesy socjalizacji. Integracja wpływa także na rozwój poszczególnych dyscyplin które mog± wymieniać się swoimi wynikami badań i nowymi teoriami na temat wychowania. Takie działania moim zdaniem będ± wywierać pozytywny wpływ nie tylko na ci±gło¶ć rozwoju nauk społecznych, ale przede wszystkim na coraz to lepsze rozwi±zania problemów wychowawczych i stworzenie nowych bardziej udoskonalonych teorii wychowania.. Literatura:1. J. Włodarek , Socjologia wychowania w Polsce. Poznań 1992.2. W. Okoń, Słownik pedagogiczny. Warszawa 1975 .
