W*odzimierz Pi*tkowski Zak*ad Socjologii Medycyny i Rodziny
advertisement
HOLISTYCZNE ZDROWIE PERSPEKTYWA SOCJOLOGII MEDYCYNY z Zakładu Socjologii Medycyny i Rodziny Instytutu Socjologii UMCS kierownik: prof. nadzw. dr hab. Włodzimierz Piątkowski z Samodzielnej Pracowni Socjologii Medycyny Uniwersytetu Medycznego w Lublinie kierownik: prof. nadzw. dr hab. Włodzimierz Piątkowski Prof. dr hab. Julian Aleksandrowicz 1908 - 1988 Pod red. Marii Gumińskiej Społeczno-kulturowe i materialne uwarunkowania zdrowia Choroby cywilizacyjne – perspektywa socjologiczna Łańcuch etiologiczny chorób (Saxon Graham 1974) POZIOM ŚRODOWISKOWY Czynniki środowiska przyrodniczego (ekologicznego): klimat, ukształtowanie terenu, promieniowanie Sytuacja społeczna: klasa społeczna, zawód, warunki mieszkaniowe Wzory zachowań: sposoby odżywiania, wpływ przepracowania POZIOM JEDNOSTKOWY Cechy genetyczne: podatność na wystąpienie chorób, dziedziczenie chorób Historia fizjologiczna organizmu: przebyte choroby, doznane urazy, zużycie organizmu Cechy socjo-psychologiczne: sposób pełnienia ról społ., stres i radzenie sobie CZYNNIKI POŚREDNICZĄCE ZMIANY PATOLOGICZNE Styl życia / zachowania (X – ryzyko, XX – wysokie ryzyko) Kategorie chorób Niewłaściwa dieta Picie alkoholu Palenie tytoniu Brak ruchu Stres psychiczny Zanieczyszczenie środowiska Choroby układu krążenia Choroby serca XX Wylew XX Nadciśnienie XX XX XX XX XX X XX XX XX X XX XX Nowotwory Dolny odcinek przewodu pokarmowego XX Gardło XX Jama ustna Żołądek X XX X Choroby układu pokarmowego XX Marskość XX Cukrzyca XX XX Osteoporoza XX XX Schorzenia związane z odżywianiem XX X Choroba wrzodowa XX XX XX XX XX Uszkodzenie płodu X XX X XX XX XX XX X Co sprawiło, że Polacy rzadziej umierają na serce? 37% poprawa jakości leczenia w tym: 12 9 54% zmiana trybu życia w tym: 39 leczenie niewydolności serca za pomocą nowoczesnych leków 11 ratowanie życia pacjentom z zawałem niższe stężenie cholesterolu związane z dietą o niższej zawartości tłuszczów zwierzęcych ograniczenie palenia 6 3 3 10 leki podawane po zawale, by nie dopuścić do kolejnego incydentu operacje w stabilnej chrobie wieńcowej, np. bajpasy leki obniżające poziom cholesterolu 2 rekreacyjne uprawianie sportu -2 nadwaga i otyłość -4 cukrzyca leki na nadciśnienie 0 2 4 6 8 10 12 14 -10 0 10 20 30 40 50 Źródło: Uniwersytet Medyczny w Gdańsku i Instytut Kardiologii w Warszawie Mandala zdrowia – model ekosystemu człowieka KULTURA Społeczność Styl życia Zachowanie człowieka Środowisko psychospoł-ekon. Rodzina Hart ducha System medyczno społeczny opieki nad chorym Praca Ciało Intelekt Biologia człowieka Środowisko fizyczne Środowisko stworzone przez człowieka BIOSFERA Źródło: Słońska Z. Promocja zdrowia. Zarys problematyki. W„: Promocja Zdrowia. Nauki Społeczne i Medycyna” 1994. 1 / 2. Czynniki warunkujące zdrowie jednostki według koncepcji pól zdrowia M. Lalonde’a 10 16 Styl życia 53 21 Środowisko Czynniki genetyczne Opieka medyczna Miejsce zdrowia w hierarchii wartości Jak mądrze dbać o własne zdrowie 1. Poznaj swój organizm. Wsłuchaj się w jego potrzeby. Obserwuj różne powtarzające się reakcje, charakterystyczne objawy 2. Nie ukrywaj przed bliskimi osobami swoich problemów ze zdrowiem 3. Znajdź lekarza, który będzie miał czas, żeby Cię wysłuchać, do którego będziesz miała pełne zaufanie 4. Badaj się systematycznie. Nie odwlekaj wizyt u lekarza 5. Nie bój się wizyty u lekarza. Nie krępuj się opowiedzieć o swoich dolegliwościach 6. Myśl pozytywnie. Odganiaj czarne myśli. Postaraj się nie bagatelizować, ale i nie wyolbrzymiać swoich problemów zdrowotnych 7. Ustal z lekarzem przyczynę dolegliwości. Pytaj lekarza, tak długo, aż zrozumiesz, na czym polegają Twoje problemy ze zdrwiem i jak lekarz zamierza Cię leczyć. 8. Zanim zrobisz skomplikowane badania, podejmiesz decyzję o sposobie leczenia, sprawdź diagnozę u kilku specjalistów 9. Nie eksperymentuj z lekami, dietą, różnymi metodami leczenia. Jeśli zdecydujesz się na jakiś rodzaj terapii, staraj się zachować konsekwentnie 10. Powtarzaj sobie, że Twoje zdrowie jest najważniejsze i dlatego warte wszelkiego wysiłku, poświęcenia, cierpliwości. Miller et al. 2002 System ochrony zdrowia – analizy i interpretacje socjologiczne Relacje między: Nadsystemem społeczno-cywilizacyjnym a systemem medycznym wg Z. Bizonia „Wzorce adaptacji systemu medycznego do zmian społecznych” (1976) Nadsystem społeczno-cywilizacyjny Nadsystem społeczno-cywilizacyjny Ekonomia System medyczny Prawo Religia - Funkcjonalność Zdolności adaptacyjne Nauki przyrodnicze Nauki techniczne Zdrowie publiczne Polityka społeczna Nauki kliniczne ekonomia administracja Informatyka medyczna prawo Nauki społeczne ZDROWIE PUBLICZNE etyka psychologia higiena epidemiologia Teoria organizacji socjologia pedagogika demografia Contemporary transformations in health and medicine DISEASE HEALTH HOSPITAL COMMUNITY ACUTE CHRONIC CURE PREVENTION INTERVENTION MONITORING TREATMENT CARE PATIENT PERSON Dziękuję Państwu za uwagę
