UE-Chiny

Stanowisko Polskiego Stronnictwa Ludowego na temat stosunków Unii
Europejskiej z Chinami.
Polskie Stronnictwo Ludowe z przekonaniem twierdzi, że dzisiejszy świat kształtowany jest przez trzy
potęgi: UE, USA oraz Chiny. Nie s ą one jednak podmiotami równorzędnymi. Istnieją dziedziny, gdzie interesy
tych państw zbiegają się, ale są również takie gdzie są one całkiem odmienne lub też sobie przeciwstawne.
Stosunki z Chinami stały się dużym wyzwaniem zarówno dla polityki amerykańskiej jak i UE, po tym jak
w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat Chiny niebywale się rozwinęły. Zaczęły otwierać się na świat po okresie
polityczno- ekonomicznych wstrząsów wewnętrznych i rozpoczęły drogę ku modernizacji. W krótkim czasie
zajęły wysoką pozycję w rankingu globalnych liderów i stały się jednym z najważniejszych elementów
globalnego systemu ekonomicznego.
Stosunki między tymi trzema państwami można zilustrować w postaci trójkąta. Dla USA Chiny mają
znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale również polityczne bowiem stały się dla USA rywalem również w kwestii
militarnej. Dla UE Chiny są przede wszystkim partnerem gospodarczym i handlowym, kontakty polityczne
plasują się na drugim miejscu. W relacjach z Chinami, podobnie jak z innymi państwami azjatyckimi, większe
znaczenie mają bilateralne stosunki poszczególnych państw europejskich niż stosunki UE jako całości. Państwa
europejskie od dawna rywalizują między sobą i ze Stanami Zjednoczonymi o chiński rynek. Swoboda dostępu do
tego rynku w dużej mierze zależy od preferencji politycznych po stronie chińskiego partnera, jego oceny
korzyści gospodarczych i politycznych oraz dążenia do uzyskania zróżnicowanych źródeł dostaw nowoczesnych
technologii.
Chiny uprawiają niezależną i samodzielną pokojową politykę zagraniczną. Zasadniczym celem tej
polityki jest ochrona niepodległości, suwerenności i integralności terytorialnej kraju, stworzenie długoletniego
dobrego międzynarodowego otoczenia dla reformy i otwarcia Chin na świat oraz realizacji modernizacji w
Chinach, ochrona pokoju światowego i sprzyjanie wspólnemu rozwojowi.
Celem UE jest zachęcanie Chin do tego aby stały się one odpowiedzialnym członkiem
międzynarodowej społeczności. Warto zaznaczyć, że celem strategicznego partnerstwa zawartego między Unią
a Chinami w 2003r. jest właśnie zintegrowanie Chin z systemem międzynarodowym zarówno politycznym jak i
gospodarczym, poszerzanie współpracy, której podstawą stałoby się poszanowanie praw człowieka, wolny
rynek, konkurencyjność, aktywny udział w pokojowym rozwiązywaniu konfliktów lokalnych czy też
międzynarodowych. Unia Europejska i Chiny dążą do zacieśniania wzajemnych stosunków również w takich
dziedzinach jak badania naukowe, edukacja, technologia, ochrona środowiska, transport czy turystyka oraz
sprawy aktualne takie jak bezpieczeństwo energetyczne, zmiany klimatu czy rozwój krajów afrykańskich.
1
Chiny są obecnie, trzecim największym państwem - eksporterem w światowej gospodarce, ustępując
jedynie Niemcom i Stanom Zjednoczonym. To właśnie na konto Chin przypada obecnie około 10% wszystkich
importowanych i 14% eksportowanych towarów w handlu światowym. Ponad połowa chińskiego eksportu jest
aktualnie finansowana przez zagraniczne przedsiębiorstwa. Import europejski z Chin rósł rocznie o około 23%,
przez ostatnie pięć lat. W 2007 r. Unia Europejska importowała z Chin towary o łącznej wartości 231 miliardów
euro. Chiny są największym producentem towarów importowanych do Europy. Trudno pomyśleć, że jeszcze
dwie dekady wcześniej Europa i Chiny nie prowadziły prawie żadnego handlu. Chiny są również najszybciej
rozwijającym się, europejskim rynkiem eksportowym. Europa wyeksportowała do Chin towary o wartości 72
miliardów euro w 2007 r. Eksport z Unii Europejskiej do Chin wzrósł do 75% między 2003 a 2007 r.
Dynamiczny wzrost chińskiej potęgi stanowi zarówno szanse, jak i wyzwania i zagrożenia. Szanse z tego
względu, iż rozwój gospodarczy pozwala na skorzystanie z dobrobytu przez ¼ ludności świata, co pozwala na
wyrównywanie nierówności między różnymi regionami świata. Wyzwaniem z tego względu, iż poprzez proces
globalizacji wpłynął na wzrost rywalizacji na rynkach zbytu i dostęp do bazy surowcowej. Wejście na chiński
rynek nadal stanowi dla zagranicznych przedsiębiorców trudne zadanie. Na przeszkodzie stoją pozataryfowe
bariery dostępu do chińskiego rynku tj. kwoty, licencje, nieprecyzyjne regulacje prawne, postępowanie
ochronne i antydumpingowe, certyfikaty, normy techniczne, wysokie koszty reklamy i tym podobne.
Oszacowano, że przez bariery w handlu z Chinami przedsiębiorcy w Unii Europejskiej tracą możliwość
zrealizowania transakcji handlowych, o wartości 21 miliardów euro. Olbrzymim problemem dla europejskich
przedsiębiorców pozostaje wciąż kradzież praw własności intelektualnej w Chinach. Prawie 60% wszystkich
podrobionych towarów, skonfiskowanych w 2006 r., w granicach Europy, pochodziło z Chin. Rynek Chiński jest
też głównym celem śledztw prowadzonych przez Unię Europejską odnośnie ochrony rynku. UE nałożyła na
import z Chin 45 dożywotnich i 3 tymczasowo obowiązujące środki antydumpingowe. Obejmują one niecałe 2%
handlu chińskiego.
Polskie Stronnictwo Ludowe opowiada się za większym zaangażowaniem w wyznaczaniu kierunków
polskiej polityki zagranicznej oraz w jej realizację. Wiążę się to przede wszystkim z członkostwem w Unii
Europejskiej, nasilającymi procesami współpracy oraz współzależności. Złożoność i dynamika globalnych
procesów, w których w skład wchodzą takie sektory jak gospodarka, finanse, handel, rolnictwo, bezpieczeństwo
międzynarodowe czy edukacja i kultura stwarza wręcz obowiązek aktywnego uczestnictwa w tworzeniu
międzynarodowego ładu i zapewnienia w nim godnego miejsca dla naszego kraju, który stałby się liczącym
partnerem na arenie międzynarodowej.
Polska polityka zagraniczna powinna kształtować się w oparciu o polską rację stanu i interesy
państwowe, a zatem zabezpieczać suwerenność, integralność i bezpieczeństwo zewnętrzne kraju, oraz tworzyć
warunki dla rozwoju Polski w powiązaniu z interesami i racjami naszych partnerów z krajów Unii z właściwym
wykorzystaniem potencjału wewnętrznego kraju. Członkostwo Polski w UE i uczestnictwo PSL w europejskiej
polityce ma na celu zapewnienie pozycji międzynarodowej naszego kraju oraz wsparcie dla rozwoju społecznogospodarczego Polski, poprzez wyrównywanie różnic rozwojowych wszystkich krajów członkowskich, również
2
naszego państwa. W tym zastosowanie w Polsce przyjętych standardów europejskich dotyczących organizacji
systemu politycznego i społeczno- gospodarczego. Ponad to wykorzystanie szans oferowanych przez UE w
ramach polityki spójności ekonomicznej i polityki społecznej. Przede wszystkim prawidłowe zagospodarowanie
funduszy europejskich na finansowanie rozwoju regionalnego, rozwoju rolnictwa, obszarów wiejskich, ochrony
środowiska oraz inwestycji w infrastrukturze. PSL opowiada się za tworzeniem wielostronnych więzi współpracy
w Europie i na świecie dla wsparcia polityki pokoju, sprawiedliwości i rozwoju oraz dla uzyskania przyjaznego
wizerunku Polski na arenie międzynarodowej. PSL opowiada się za utrzymaniem partnerstwa strategicznego
między UE a Chinami oraz za utrzymaniem poprawnych stosunków polsko- chińskich, nie wykluczając przy tym
istniejących barier w wymianie handlowej i zagrożeń związanych z rosnącą potęgą gospodarczą Chin.
Kiedyś kraje tworzyły swoje strategie na warunkach, gdy rynek surowców cechowała obfitość i niskie
ceny. Współcześnie na gospodarczą arenę międzynarodową wkraczają z ogromną dynamiką m.in. Chiny,
zamieszkiwane przez ¼ ludności świata. Właśnie dzięki rozwojowi Chin dynamika gospodarki światowej w
ostatnich latach wzrosła tak gwałtownie. Zmienia to całkowicie stosunek do surowców i energii. Rozpoczęła się
ostra konkurencja o światowe zasoby surowców, która wciąż będzie wzrastać, a w najgorszym razie dla ich
potentatów może posłużyć jako instrument szantażu politycznego. Chiny są największym partnerem
handlowym Polski w Azji pod względem wartości wymiany handlowej ogółem oraz wielkości importu. Warto
zwrócić uwagę na to, że w handlu z Chinami Polska ma największe ujemne saldo spośród krajów tego
kontynentu. Od szeregu lat sytuacja Polski w handlu z Chinami jest niekorzystna zarówno z punktu widzenia
poziomu eksportu, jak i bilansu obrotów. Rośnie nadwyżka importu nad naszym eksportem. W roku 2005
ujemne saldo obrotów Polski z Chinami zbliżyło się do 5 mld $, przy dziewięciokrotnie niższej wartości eksportu
od importu. Deficyt handlowy jest największym problemem w polsko-chińskich stosunkach gospodarczych. W
roku 2005 eksport nadal wzrastał po skokowym wzroście (o 120 %) z 2004 roku, jednakże do zbliżenia skali
eksportu do skali importu jest bardzo daleko. Nie jest to jednak problem tylko naszego kraju, boryka się z nim
większość europejskich państw.
Według PSL głównym celem polskiej polityki handlowej wobec Chin jest przede wszystkim
zbilansowanie obrotów w drodze szybszego wzrostu eksportu, wspieranie działań polskich przedsiębiorstw na
rynku chińskim, w tym wykorzystywanie instrumentów finansowych, takich jak kredyt eksportowy oraz
inicjowanie szerokich działań promocyjnych przyczyniających się do nawiązywania nowych i pogłębiania
istniejących kontaktów dwustronnych. Dość istotne w kontaktach polsko- chińskich są problemy dotyczące nie
przestrzegania praw własności intelektualnej i niewywiązywanie się ze współpracy oraz liczne bariery w handlu.
Szybki wzrost gospodarczy niektórych państw m.in. Chin zmienia pogląd na temat rolnictwa. Światowy
rynek będzie się bowiem przekształcał z rynku nadwyżek i niskich cen, w rynek niedoborów i wysokich cen za
czym przemawiają przesłanki związane ze zmianami popytu jak i podaży. Szybko rośnie PKB państw zaliczanych
kiedyś do Trzeciego Świata. Niski poziom konsumpcji przy wzroście dochodów zwiększa tam szybko popyt na
żywność. Rosnące ceny surowców to czynniki, które mogą ograniczyć podaż i zwiększać ceny żywności. Istnieje
więc prawdopodobieństwo, że świat zacznie wkraczać w erę wysokich cen żywności, a ich produkcja stanie się
3
atutem gospodarczym. Dlatego też według PSL modernizacja rozwoju rolnictwa jest niezwykle ważnym
działaniem dla długofalowej konkurencyjności i pozycji ekonomicznej kraju. Chiny postawiły również na rozwój
rolnictwa. Oprócz upraw tradycyjnych rozwinęły też te bardziej specjalistyczne tj. jak kwiaty, grzyby, owoce,
jarzyny. Wiąże się to z zagrożeniem, iż wytwarzane przez Chiny produkty rolne ze względu na niskie ceny zaleją
rynki europejskie, co byłoby szczególnie niekorzystne dla polskiego rolnictwa, bowiem ich import okazałby się
tańszy. Pojawiają się opinię o tym, że koncerny europejskie zaczynają bardziej rozwijać Chiny niż UE, że
zadaniem Unii Europejskiej jest ochrona europejskiego kapitału i rynku pracy. Nie zmienia to jednak faktu, iż
Chiny są największym partnerem gospodarczym Polski w Azji. Są też trzecim krajem po Niemczech i Rosji pod
względem importu towarów do naszego kraju – co potwierdził minister gospodarki Waldemar Pawlak podczas
spotkania z wicepremierem Chin ds. gospodarczych w styczniu 2008r. wicepremier Pawlak podkreślał znaczenie
tego kraju w kontaktach handlowych Polski. Zwrócił też uwagę na cechy wspólne naszych gospodarek. – „Chiny
produkują najwięcej węgla na świecie a Polska w Europie”. Wicepremier powiedział też, że strona polska
pracuje nad rozwiązaniami, które mogłyby zmniejszyć ujemny deficyt w handlu z Chinami. – Ważne jest m.in.
systemowe wspieranie eksportu, np. poprzez udzielanie kredytów dla polskich eksporterów. Do obszarów
współpracy obu krajów można zaliczyć też ochronę środowiska. – „Jesteśmy zainteresowani wymianą
doświadczeń w zakresie czystego wykorzystania węgla, co jest szczególnie istotne w kontekście limitów CO2
obowiązujących w Europie” – powiedział minister gospodarki . Z kolei chiński wicepremier ds. gospodarki
stwierdził, że Unia Europejska jest naszym największym rynkiem partnerskim, a Polska jest najważniejszym
partnerem w rejonie Środkowo-Wschodniej Europy.” Zaznaczył, że ważnym obszarem współpracy obu krajów
może być energetyka. – „Mamy podobne wyzwania dotyczące zmniejszenia emisji CO2” – wyjaśnił i potwierdził
gotowość do wymiany doświadczeń z Polską w zakresie gazyfikacji węgla i czystych technologii. Wiceszef
chińskiego rządu podkreślił, że deficyt w handlu z Polską oraz innymi krajami jest również problemem samych
Chin. – „Chiński rząd zachęca rodzime firmy do udziału w budowie polskiej infrastruktury” – dodał.
Proces globalizacji, narastająca potęga Chin, gwałtowny wzrost niestabilności finansowej, problemy
ekologiczne to postępujące zmiany rzeczywistości, do których partia aby sobie z nimi poradzić musi się
dostosować. Uważamy, że prezentowany przez nas program społeczno- gospodarczy określający m. in pozycję
międzynarodową Polski oraz ustalone przez nas narodowe priorytety europejskiej polityki PSL dają odpowiedź
na pytania dotyczące możliwości dostosowania się do współczesnych wyzwań z korzyścią dla naszego państwa,
zgodnie z wyznawaną przez nas zasadą: „Sukces Europy, Sukces dla Polski”.
4
Bibliografia:
1. Dokument- „Narodowe priorytety europejskiej polityki PSL”- Deklaracja wyborcza Polskiego
Stronnictwa Ludowego, Warszawa 2009
2. Dokument- „Program społeczno-gospodarczy PSL”- VIII Kongres PSL, 2004
3. Dokument- „Narodowe priorytety PSL na lata 2007-2011”- Warszawa 2007
4. Dane pochodzące z raportów GUS- Warszawa 2007
5. Informacje pochodzące z bloga posła PSL Janusza Piechocińskiego
6. Informacje pochodzące z bloga wicepremiera Waldemara Pawlaka
7. Strony internetowe: http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/, http://www.mg.gov.pl/,
http://europa.eu/index_pl.htm
Pracę przygotowała:
Magdalena Seweryn
5