POLITYKA PIENIĘŻNA

POLITYKA PIENIĘŻNA
Polityka pieniężna polega na użyciu podaży
pieniądza jako instrumentu realizacji ogólnych
celów polityki gospodarczej.
Państwo
prowadzi
politykę
pieniężna
za
pośrednictwem banku centralnego.
Funkcje banku centralnego:
instytucja emitująca pieniądz gotówkowy,
bank banków,
bank państwa.
Główny cel polityki pieniężnej - stabilność cen
1
Bank centralny przez regulację zmiennych
będących celami pośrednimi polityki pieniężnej
wpływa na realizację ogólnych celów polityki
ekonomicznej.
Zmienne
(które
pełnią
rolę
indykatora
polityki pieniężnej):
1)
podaż pieniądza,
2)
stopa procentowa,
3)
kurs walutowy.
2
Ad. 1) Podaż pieniądza
Definicje ilości pieniądza w obiegu:
1) definicja
ilości
rozumieniu,
pieniądza
określana
w
wąskim
symbolem
M1,
obejmuje gotówkę oraz depozyty płatne
na żądanie
2) definicja
ilości
pieniądza
w
szerszym
rozumieniu, poza gotówką i depozytami
płatnymi na żądanie obejmują także quasipieniądz, czyli pewne substytuty pieniądza.
M2
–
obejmuje
M1
oraz
depozyty
terminowe w bankach komercyjnych,
M3 – zawiera M2 oraz depozyty terminowe
niebankowych instytucji finansowych.
3
MIARY PIENIĄDZA (w mld PLN)
Wyszczególnienie
M0
M1
M2
M3
1996
34,2
67,9
140,0
140,4
1997
42,3
79,2
179,4
179,6
1998
53,6
89,9
223,8
223,9
1999
52,8
111,4
268,7
268,9
2000
48,8
106,5
300,4
300,8
2001
60,0
118,3
328,2
328,4
2002
62,0
136,6
320,2
322,0
2003
66,3
158,1
337,8
340,1
2004
69,2
175,8
362,5
339,5
Luty 2005
67,2
178,2
364,2
372,4
Źródło: NBP
4
Bank Centralny może oddziaływać na podaż
pieniądza:
a) bezpośrednio
(przez
kontrolę
bazy
monetarnej)
b) pośrednio
(przez
oddziaływanie
na
poziom stopy procentowej).
Ad. a) Baza monetarna – inaczej: zasób
pieniądza wielkiej mocy -
obejmuje gotówkę
znajdująca się w obiegu pozabankowym oraz
rezerwy gotówkowe banków komercyjnych.
Podaż pieniądza = wskaźnik kreacji pieniądza *
baza monetarna
Mnożnik
kreacji
pieniądza
zależy
od
współczynnika rezerw banków komercyjnych i
od preferencji ludności, co do form pieniądza.
5
Bank Centralny kontroluje bazę monetarną oraz
sumę rezerw oraz wpływa na koszt korzystania
z tych rezerw za pomocą:
operacji otwartego rynku,
ustalaniu poziomu rezerw obowiązkowych
zmiany stopy procentowych
Operacje
otwartego
instrument
rynku-
umożliwiający
krótkoterminowych
stóp
podstawowy
utrzymanie
procentowych
na
poziomie spójnym z realizacją celu inflacyjnego.
1.
operacje
podstawowe-
emisja
7-
dniowych bonów pieniężnych, rentowność
bonów
określana
jest
poprzez
stopę
referencyjną
2.
operacje dostrajające- podejmowane w
przypadku
nieoczekiwanej
krótkoterminowej zmiany płynności sektora
bankowego,
prowadzącej
krótkoterminowych
stóp
do
wahań
procentowych
6
(emisja
bonów
pieniężnych,
lub
ich
na
celu
przedterminowy wykup)
3.
operacje
strukturalne-
mają
długoterminową zmianę stanu płynności w
sektorze
bankowym
własnych
(wykup
obligacji
komercyjnych,
przez
od
zakup
wartościowych
na
NBP
banków
papierów
rynku,
emisja
długoterminowych papierów dłużnych)
Rezerwa
obowiązkowa-
podstawowy
jest łagodzenie zmian płynności w
bankowym
i
ograniczanie
celem
sektorze
zmienności
stóp
procentowych.
Operacje kredytowo- depozytowe- mają na
celu stabilizowanie poziomu płynności na rynku
międzybankowym
i
skali
wahań
stóp
procentowych (overnight). Są przeprowadzane z
inicjatywy banków komercyjnych
7
1.
kredyt lombardowy- umożliwia bankom
zaciągnięcie kredytu na bazie overnight.
Jest
zabezpieczony
papierami
wartościowymi
2.
depozyt
na
koniec
dnia-
umożliwia
bankom komercyjnym lokowanie nadwyżek
płynnych
środków
na
rachunku
terminowym w BC
3.
kredyt techniczny- forma pożyczki dla
banków komercyjnych spłacana w ciągu
tego
samego
(zabezpieczony
dnia
operacyjnego
skarbowymi
papierami
wartościowymi)
8
ad. 2) Stopa procentowa – cena płacona przez
pożyczkobiorcę
pożyczkowego
posiadaczowi
lub
oszczędzającemu,
kapitału
który
zdeponował w banku swój pieniądz.
Funkcje stopy procentowej:
wskaźnika-informatora,
bodźca.
Należy dążyć do tego, aby stopa procentowa
ukształtowała się na poziomie pozwalającym na
efektywną alokację zasobów finansowych kraju.
Stopa referencyjna wyznacza bieżący kierunek
polityki
pieniężnej
–
określa
minimalną
rentowność
podstawowych operacji otwartego
rynku, wpływając równocześnie na poziom
oprocentowania
depozytów
na
rynku
międzybankowym o porównywalnym terminie
zapadalności.
Stopa lombardowa- służy do ograniczania
pasma wahań stopy O/N od góry, wyznaczając
koszt pieniądza oferowanego bankom przez NBP.
9
Stopa depozytowa- ogranicza wahania stopy
O/N (overnight) od dołu, określając rentowność
depozytu na koniec dnia oferowanego bankom
przez NBP.
Ostatnie dwie stopy tworzą korytarz wahań dla
stopy O/N na rynku międzybankowym. Pasmo to
jest symetryczne względem stopy referecnyjnej.
Podstawowe stopy procentowe NBP
Stopa procentowa:
Oprocentowanie
Obowiązuje
od dnia
Stopa referencyjna *)
6,0
2005-03-31
Kredyt lombardowy
7,5
2005-03-31
Stopa depozytowa NBP
4,5
2005-03-31
Redyskonto weksli
6,5
2005-03-31
Stopa rezerwy obowiązkowej: **)
- od wkładów złotowych płatnych
na każde żądanie
3,5
2003-10-31
- od terminowych wkładów złotowych
3,5
2003-10-31
- od wkładów w walutach obcych
płatnych
na każde żądanie
3,5
2003-10-31
- od wkładów terminowych w walutach
obcych
3,5
2003-10-31
- od środków uzyskanych z tytułu
sprzedaży
papierów wartościowych z udzielonym
przyrzeczeniem odkupu (repo)
0
2004-06-30
0,9
stopy
redyskontowej
weksli
2004-05-01
Oprocentowanie środków rezerwy
obowiązkowej
10
*) - minimalna rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych
Stopa kredytu lombardowego i stopa
referencyjna
Źródło: NBP
11
Instrumenty polityki pieniężnej
Wyszczególnienie
STOPA KREDYTU
REFINANSOWEGO
1993
1995
35,0
29,0
Na rachunku
kredytu
Na finansowanie
inwestycji centralnych
(stan na koniec grudnia)
2003
2004c)
9,75
7,75
9,0
15,5
8,75
6,75
8,0
1999
2000
2001
21,5
24,0
16,5
20,5
23,0
2002
2005
8,5
7,5
STOPA
REDYSKONTA
29,0
25,0
19,0
21,5
14,0
7,5
5,75
7,0
6,5
33,0
28,0
20,5
23,0
15,5
8,75
6,75
8,0
7,5
7,5 b)
4,75
3,75
5,0
WEKSLI
STOPA KREDYTU
LOMBARDOWEG
O
STOPA
DEPOZYTOWA
4,5
STOPA REZERWY
OBOWIĄZKOWEJ
- OD WKŁADÓW
ZŁOTOWYCH:
płatnych na
żądanie
terminowych
23,0
20,0
5,0
5,0
5,0
4,5
3,5
3,5
10,0
9,0
5,0
5,0
5,0
4,5
3,5
3,5
3,5
3,5
- OD WKŁADÓW
WALUTOWYCH:
płatnych na
żądanie
terminowych
3,5
-
1,0
5,0
5,0
5,0
4,5
3,5
3,5
-
1,0
5,0
5,0
5,0
4,5
3,5
3,5
1,6
1,2
0,3
0,3a)
3,5
STOPA
DEWALUACJI
(miesięczna)
12
Minimalna stopa
rentowności 28-
16,5
dniowych operacji
19,0
11,5
6,75
5,25
6,5 e)
5,0 f)
otwartego rynku
Oprocentowanie
0,9 stopy redyskontowej weksli
środków rezerwy
obowiązkowej d)
dane na koniec marca; pełne upłynnienie kursu złotego wobec walut obcych nastąpiło
z dniem 12.04.2000 roku
b)
z dniem 1 marca 2001 roku NBP wprowadził stopę depozytową od krótkookresowych
depozytów składanych przez banki komercyjne w NBP.
c)
dane na koniec marca 2004 ]
d)
od 1 maja 2004
e)
14 dniowych obligacji
f)
7 dniowych obligacji
Źródło: NBP
a)
Ad. 3) Kurs walutowy
Orientowanie się w polityce pieniężnej na kurs
walutowy oznacza, że uwzględnia się jego duży
wpływ na ceny eksportu i importu oraz pośredni
wpływ na poziom cen krajowych.
Kursy walut obcych w złotych (średnie roczne)
Wyszczególnienie 1999 2000 2001 2002 2003 2004
2005
marzec
USD
3,97
4,34
4,09
4,08
3,89
3,65
3,05
EURO
4,23
4,01
3,67
3,85
4,39
4,53
4,02
średniomiesięczny
Źródło: NBP
a)
13
14