Ekonomia – PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY
advertisement
Ekonomia – PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY 31. Wymień i omów główne instrumenty polityki monetarnej państwa. Operacje Otwartego Rynku to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych banku centralnego. Mają na celu kształtowanie płynności finansowej sektora bankowego. Operacje otwartego rynku równoważą popyt i podaż środków utrzymywanych przez banki komercyjne w banku centralnym. Dzięki temu bank centralny wpływa na poziom krótkoterminowych stóp procentowych na rynku międzybankowym. Obecnie operacje otwartego rynku przeprowadzane przez Narodowy Bank Polski polegają na emisji własnych papierów dłużnych (7-dniowych bonów pieniężnych), których minimalna rentowność jest równa stopie referencyjnej wyznaczonej przez Radę Polityki Pieniężnej. Znaczenie OOR dla gospodarki: 1) oddziałują na ilość pieniądza krążącego w gospodarce: Jeśli BC kupuje papiery wartościowe zwiększenie płynności BK rośnie akcja kredytowa zwiększa się kreacja pieniądza przez BK zwiększenie całkowitej wielkości podaży pieniądza w gospodarce. Odwrotna sytuacja występuje, gdy BC sprzedaje papiery wartościowe. Poprzez OOR BC wpływa na: - wysokość bazy monetarnej. - akcję kredytową banków komercyjnych, - podaż pieniądza w gospodarce. 2) stopy procentowe oferowane przez BC bankom komercyjnym kształtują oprocentowanie wkładów i kredytów na rynku międzybankowym, który jest istotnym elementem rynku pieniężnego 1 Ekonomia – PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OOR jako instrument pp mają istotne zalety: 1) precyzyjny instrument kształtowania podaży pieniądza (inicjowany i kontrolowany przez BC), 2) elastyczny instrument oddziaływania na gospodarkę (oddziałuje płynnie i łagodnie), 3) ma bezpośredni i łatwo przewidywalny wpływ na płynność sektora bankowego – możliwa szybka reakcja na niepożądane tendencje, 4) OOR informują o zamierzonych kierunkach polityki pieniężnej BC, co jest istotne dla uczestników rynku pieniężnego oceniających prawdopodobne zmiany stopy % i stopy inflacji. Najskuteczniejszy instrument polityki pieniężnej w krajach o rozwiniętych rynkach finansowych. Rezerwy obowiązkowe – Bank centralny nakłada na banki obowiązek utrzymywania rezerwy obowiązkowej. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku międzybankowym. Służy również ograniczaniu nadpłynności banków. Rezerwą obowiązkową jest wyrażona w złotych część środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych i uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych środków przyjętych przez banki, podlegających zwrotowi, z wyjątkiem środków przyjętych od innego banku krajowego, a także pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata. Rezerwa obowiązkowa W Polsce utrzymywana jest na rachunkach w NBP. Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej. Od 31 października 2003 r. stopa rezerwy obowiązkowej wynosi 3,5% dla wszystkich rodzajów depozytów. Od 30 września 2003 r. wszystkie banki pomniejszają naliczoną rezerwę obowiązkową o równowartość 500 tys. euro. Środki rezerwy obowiązkowej od 1 maja 2004 r. są oprocentowane. Stopa rezerw obowiązkowych spełnia 3 podstawowe funkcje: - zapewnia płynność banku komercyjnego, - ogranicza kreację pieniądza przez banki komercyjne, - wskazuje na określoną relację pomiędzy wielkością kreacji pieniądza, a wielkością obowiązkowych rezerw gotówkowych utrzymywanych przez banki komercyjne. Jeżeli stopa rezerw obowiązkowych rośnie, to oznacza, że system bankowy charakteryzuje się dużą niepewnością i słabością, a jeżeli spadają, to system ten jest bardziej stabilny i silniejszy. 2 Ekonomia – PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY Stopa rezerw obowiązkowych jest istotna w kreacji pieniądza w gospodarce. Jest wielkością, która wpływa na mnożnik kreacji pieniądza (1/r). Jeśli stopa rezerw obowiązkowych rośnie, to maleje całkowita wielkość podaży w gospodarce, i odwrotnie, kiedy maleje – podaż pieniądza rośnie. Operacje kredytowo-depozytowe W przypadku prowadzenia przez NBP podstawowych operacji otwartego rynku z 7-dniowym terminem zapadalności może dochodzić do znacznych wahań najkrótszych, zwłaszcza jednodniowych, stóp rynku międzybankowego. Łagodzeniu tych wahań służą operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia). Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym, których górną granicę stanowi oprocentowanie kredytu lombardowego, a dolną oprocentowanie depozytu w NBP. NBP udziela bankom kredytu lombardowego pod zastaw skarbowych papierów wartościowych. Kredyt ten umożliwia im pokrywanie krótkookresowych niedoborów płynności. Udzielany jest na następujących zasadach: zastawem są skarbowe papiery wartościowe, a wysokość kredytu nie może przekroczyć 80% ich wartości nominalnej, termin spłaty kredytu przypada w następnym dniu operacyjnym po dniu jego udzielenia, warunkiem udzielenia kredytu jest uprzednia spłata wcześniej zaciągniętego kredytu. Narodowy Bank Polski oferuje też bankom możliwość składania krótkookresowego (jednodniowego) depozytu w banku centralnym. Lokaty przyjmowane są do końca dnia operacyjnego, a zwrot kwoty depozytu wraz z należnymi odsetkami następuje w kolejnym dniu operacyjnym. Lokaty są oprocentowane według stopy zmiennej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej (stopy depozytowej). Lokaty terminowe w NBP pozwalają bankom komercyjnym na zagospodarowanie nadwyżek płynnych środków. W efekcie przeciwdziałają spadkowi krótkookresowych stóp na rynku międzybankowym poniżej stopy depozytowej. Polityka restrykcyjna: podniesienie stopy dyskontowej i lombardowej rosną stopy % w BC i na rynku droższe kredyty - zastaje zahamowana akcja kredytowa zmniejsza się kreacja pieniądza przez BK zmniejszenie całkowitej podaży pieniądza w gospodarce. Innym rodzajem kredytu refinansowego, jaki BC może udzielić bankom komercyjnym jest kredyt wekslowy. Polega on na sprzedaży BC weksli handlowych wykupionych od 3 Ekonomia – PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY klientów. Sprzedaż następuje po określonej cenie, którą jest stopa redyskontowa, ustalona przez BC. Wysokość stopy redyskontowej wpływa na wysokość kredytów zaciąganych przez BK. Jej wzrost zmniejsza ilość redyskontowanych weksli, ponieważ bankom komercyjnym nie opłaca się pozbywać wierzytelności po zbyt niskiej cenie. Wzrost stopy redyskontowej oznacza niższą cenę weksli, co pogarsza płynność finansową banków – w efekcie maleje wartość udzielanych przez nie kredytów. Natomiast niższa stopa redyskontowa oznacza wyższą cenę sprzedaży weksli, co wpływa na zwiększenie rezerw BK i zwiększa wartość udzielanych przez nie kredytów. 4
