Informacje o charakterze ilościowym i jakościowym według stanu na

Informacje o charakterze ilościowym i jakościowym według stanu
na 31.12.2015r. dotyczące adekwatności kapitałowej oraz inne
informacje podlegające ogłoszeniu przez BS w Brańsku określone
w Uchwale nr 385/2008 Komisji Nadzoru Finansowego
Zatwierdzono na posiedzeniu Zarządu BS
Dn. 27.07.2016r., protokół nr 28
1
Spis treści:
1. Informacje ogólne ……………………………………………………………………………………….…… str. 3
2. Przyjęte przez Bank rozwiązania organizacyjne w procesie zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka……………………….……………………………………….…… str. 3
3. Polityka w zakresie funduszy własnych ………………………………………….………….…….. str. 6
4. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka kredytowego……………………………..…….…. str. 6
5. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka walutowego ……………………………..……… str.19
6. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka stopy procentowej…..………….……………. str. 22
7. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka operacyjnego……………………………..….…. str. 27
8. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka braku zgodności……………………….………. str. 33
9. Polityka informacyjna w zakresie ryzyka płynności….………………………………..……. str. 37
10. Polityka informacyjna w zakresie instrumentów kapitałowych…….…………………. str. 40
11. Polityka informacyjna w zakresie adekwatności kapitałowej….………………………. str. 43
12. Polityka informacyjna w zakresie zmiennych składników wynagrodzeń osób
zajmujących stanowiska kierownicze………………………….…………………………………. str. 53
2
INFORMACJE OGÓLNE:
1. Bank Spółdzielczy w Brańsku, zwany dalej Bankiem, z siedzibą w Brańsku, ul.
Kościuszki 2A, przedstawia informacje o charakterze jakościowym i ilościowym
dotyczące prowadzonej działalności wg stanu na dzień 31.12.2015 roku.
2. W 2015 roku Bank prowadził działalność w ramach struktury organizacyjnej w niżej
wymienionych jednostkach:
•
Centrala BS w Brańsku 17-120 Brańsk, ul. Kościuszki 2A
•
Oddział w Białymstoku 15-363 Białystok, ul. Radzymińska 16
•
Filia BS w Białymstoku 15-275 Białystok ul. M.C. Skłodowskiej 19
•
Oddział BS w Bielsku Podlaskim 17-100 Bielsk Podlaski ul. Wojska Polskiego 52
•
Oddział BS w Boćkach 17-111 Boćki, pl. Armii Krajowej 1
•
Oddział BS w Grodzisku 17-315 Grodzisk, ul. 1 Maja 11A
•
Oddział BS w Narewce 17-220 Narewka, ul. Hajnowska 30
•
Oddział BS w Siemiatyczach 17-300 Siemiatycze, ul. Małopolska 2
•
Oddział BS w Wyszkach 17-132 Wyszki, ul. Mickiewicza 33
•
Filia BS w Rudce 17-123 Rudka, ul. Ks. Prałata M. Badowskiego 6
•
POK w Bielsku Podlaskim 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Kleszczelowska 1
•
Filia w Bielsku Podlaskim 17-100 Bielsk Podlaski, ul. Mickiewicza 33
3. Według stanu na dzień 31.12.2015 roku Bank nie posiadał udziałów w podmiotach
zależnych nie objętych konsolidacją.
Przyjęte przez Bank rozwiązania organizacyjne w procesie
zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka
W procesie zarządzania ryzykiem w Banku uczestniczą następujące organy, jednostki i
komórki organizacyjne:
1. Rada Nadzorcza.
3
2. Zarząd.
3. Komitet Kredytowy.
4. Zespół zarządzania ryzykami i analiz.
5. Zespół kontroli wewnętrznej (merytoryczne komórki Banku Zrzeszającego).
6. Kadra kierownicza.
7. Pozostali pracownicy Banku.
Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem należy:
1. Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii
w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie
istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada
Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które
narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod
zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad
kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność.
Rada Banku zatwierdza w planie ekonomiczno-finansowym ogólny poziom (profil)
ryzyka Banku. Rada nadzorcza powinna zapewnić, że zarząd Banku posiada wiedzę i
umiejętności niezbędne do realizacji Strategii , w tym weryfikować jego kompetencje
w tym zakresie.
2. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i
funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne – dokonania
weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania
ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku.
3. Komitet Kredytowy uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz
ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Skład i szczegółowe
zadania Komitetu określa „Regulamin działania Komitetu Kredytowego”
4. Zespół zarządzania ryzykami i analiz monitoruje realizację wyznaczonych celów i
zadań strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje
pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe
zadania Zespołu to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim
organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank
ryzyka oraz opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami
oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych
rodzajów ryzyka.
4
5. Zespół kontroli wewnętrznej ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności działania
systemu
zarządzania
ryzykiem
oraz
dokonywanie
regularnych
przeglądów
prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku.
Zespół dostarcza obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego
systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z
wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania Zespołu w zakresie audytu wewnętrznego
mogą zostać zlecone do realizacji przez odpowiednie służby Banku Zrzeszającego.
6. Kadra kierownicza ma za zadanie koordynowanie i kontrolowanie działań swoich
jednostek organizacyjnych w szczególności w zakresie przestrzegania strategii
zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz instrukcji i regulaminów
obowiązujących w Banku.
7. Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych
regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny
wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń.
Schemat organizacji zarządzania ryzykiem w Banku
Rada Nadzorcza
Zarząd
Zespół zarządzania
ryzykami i analiz
Komitet Kredytowy
Zespół kontroli
wewnętrznej
Kadra kierownicza
Pracownicy
5
FUNDUSZE WŁASNE
Preferowana struktura kapitału
1. Podstawę działania Banku stanowi kapitał podstawowy Tier I, którego udział w
funduszach własnych Banku w dniu 31.12.2015 r. wynosił 100 %. Przyjmuje się, że w
latach 2015-2019 kapitał podstawowy Tier I będzie dominującą pozycją funduszy
własnych. W skład kapitału podstawowego Tier I wchodzi:
a) fundusz zapasowy (zasobowy) stanowiący na dzień 31.12.2015 r. kwotę
50.022 tys. zł, odzwierciedla tę część majątku, która powstaje w wyniku
prowadzenia działalności tj. części nadwyżki bilansowej oraz wpłat wpisowego
przez członków. Fundusz ten stanowił 98,53 % funduszy własnych Banku;
b) fundusz udziałowy na dzień 31.12.2015 r. w kwocie wynikającej z zadeklarowanej
przez członków wielkości udziałów oraz po dokonanej amortyzacji tego funduszu
zgodnie z wytycznymi Komisji Nadzoru Finansowego, wynosi 888,- tys. zł. Na
koniec grudnia ’15 Bank zrzeszał 4.317 członków, a jednostka statutowa udziału
wynosiła 200 zł. Fundusz ten stanowił 1,75 % funduszy własnych Banku
c) pozycja pomniejszająca kapitał podstawowy Tier I Banku. Wg stanu na
31.12.2015 r. pozycją tą były wartości niematerialne i prawne netto w wysokości
213 tys. zł
Wysokie kapitały Banku stanowią dobry sygnał dla obecnych i potencjalnych klientów, że
Bank będzie mógł zaspokoić ich popyt na kredyty. Wielkość funduszy własnych jest także
czynnikiem wyznaczającym rozmiary działalności Banku, co stwarza potrzebę nieustannego
uzupełniania i powiększania zasobów kapitałowych.
RYZYKO KREDYTOWE
Celem
strategicznym
w
zakresie
zarządzania
ryzykiem
kredytowym
jest
utrzymywanie stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela
kredytowego, równocześnie cechującego się wysoką dochodowością oraz bezpieczeństwem
rozumianym jako minimalizacja ryzyka wystąpienia kredytów zagrożonych. W celu osiągania
długofalowych zamierzeń w zakresie ryzyka kredytowego, w Banku badaniu poddaje się
m.in. czynniki ryzyka zmian makroekonomicznych oraz ryzyka rezydualnego.
6
Opis procesów zarządzania ryzykiem kredytowym
Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku przebiega w następujących etapach:
1.
Identyfikacja czynników ryzyka kredytowego.
2.
Ocena oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka (limity).
3.
Monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka.
4.
Wdrażanie technik redukcji ryzyka.
5.
Zarządzanie ryzykiem rezydualnym
6.
Zarządzanie ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie,
zgodnie z zapisami Rekomendacji S.
7.
Zarządzanie ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych, zgodnie z zapisami
Rekomendacji T.
8.
Testy warunków skrajnych.
9.
Weryfikacja przyjętych procedur.
10. Kontrola zarządzania ryzykiem kredytowym.
Ryzyko kredytowe Banku należy rozpatrywać w dwóch aspektach:
a) ryzyka pojedynczej transakcji,
b) ryzyka łącznego portfela kredytowego.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji kredytowej
polega na:
1) Badaniu wiarygodności i zdolności kredytowej przed udzieleniem kredytu, w oparciu
o zweryfikowane pod względem wiarygodności dokumenty, dostarczane przez
klientów.
2) Wykorzystaniu w ocenie zdolności kredytowej i zabezpieczeń dostępnych baz
danych.
3) Prawidłowym zabezpieczaniu ekspozycji kredytowych, zgodnie z regulacjami
wewnętrznymi Banku, gwarantującym zwrotność kredytów.
4) Kontroli celowego wykorzystania kredytów.
5) Bieżącym monitoringu zabezpieczeń kredytowych, ze szczególnym uwzględnieniem
zabezpieczeń hipotecznych w całym okresie kredytowania.
6) Dokonywaniu okresowych przeglądów ekspozycji kredytowych oraz tworzeniu
rezerw celowych.
7
7) Prawidłowym prowadzeniu windykacji i nadzoru nad trudnymi kredytami.
8) Kontroli działalności kredytowej.
Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania
kredytowego przeprowadzane jest za pomocą:
1) Dywersyfikacji ryzyka (limity koncentracji).
2) Analizy skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń ekspozycji kredytowych.
3) Monitorowaniu rynku podstawowych zabezpieczeń, przyjmowanych przez Bank, tj.
rynku nieruchomości.
4) Analizy struktury portfela kredytowego.
5) Monitorowania ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka.
6) Przedsięwzięć organizacyjno-kadrowych polegających w szczególności na:
a) organizacji bezpiecznych systemów podejmowania decyzji kredytowych,
b) rozdzieleniu funkcji operacyjnych od oceny ryzyka,
c) podziale nadzoru nad ryzykiem wśród członków Zarządu,
d) przydzieleniu nadzoru nad wdrażaniem Polityki kredytowej Wiceprezesowi
Zarządu ds. handlu,
e) prawidłowym przepływie informacji,
f) odpowiednim doborze i szkoleniu kadr,
g) nadzorze nad działalnością kredytową.
Zarządzanie ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie obejmuje
następujące elementy:
1) analizę skuteczności zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem hipoteki na
nieruchomości w ramach zarządzania ryzykiem rezydualnym,
2) ustalenie i monitorowanie wewnętrznych limitów zaangażowania w ekspozycje
kredytowe zabezpieczone hipotecznie.
3) strukturę ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie ze względu na wiek,
4) jakość EKZH z podziałem na podmioty,
5) monitoring ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń zgodnie z Instrukcją monitoringu
zabezpieczeń oraz Instrukcją monitoringu ekspozycji kredytowych.
6) analizę wpływu wzrostu rynkowych stóp procentowych na spłacalność kredytów
poprzez analizę przyczyn braku spłat kredytów z tytułu wzrostu oprocentowania.
Analiza ta jest sporządzana i przedkładana Zarządowi raz w roku do 31-go dnia
8
stycznia za rok poprzedni w ramach analizy wpływu ryzyka stopy procentowej na
jakość portfela ekspozycji kredytowych.
7) ocenę wpływu spadku cen nieruchomości na poziom ryzyka Banku
8) wyznaczenie i monitorowanie wskaźnika LtV,
9) testy warunków skrajnych sporządzane raz w roku wg stanu na koniec roku.
Pomiar ryzyka portfela detalicznych ekspozycji kredytowych dokonywany jest w cyklach
kwartalnych w terminie do 25-go dnia po zakończeniu kwartału wg stanu na ostatni dzień
kwartału na podstawie raportów sporządzanych przez ZZRiA i obejmuje:
1) poziom łącznego zaangażowania Banku wobec klientów detalicznych,
2) strukturę produktową oraz wiek detalicznych ekspozycji kredytowych (długość
okresu kredytowania),
3) klasyfikację ekspozycji do poszczególnych kategorii ryzyka,
4) analizę zagrożonych detalicznych ekspozycji kredytowych i wielkości utworzonych
rezerw,
5) limity wewnętrzne ograniczające ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych,
6) testy warunków skrajnych sporządzane raz w roku wg stanu na koniec roku,
7) informację dotyczącą odsetka wniosków zaakceptowanych oraz odrzuconych,
8) analizę detalicznych ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie, jeżeli wartość tych
ekspozycji przekracza 5% całego portfela DEK.
Opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania ryzyka kredytowego
1) Co najmniej raz w miesiącu w terminie do 10-go dnia każdego miesiąca dokonuje się
zestawienia liczbowego według stanu na ostatni dzień poprzedniego miesiąca, które
obejmuje: strukturę i dynamikę podmiotową oraz rodzajową portfela kredytowego,
strukturę i dynamikę kredytów zagrożonych, stan i strukturę rezerw celowych.
Zestawienie to jest sporządzane ogółem i w rozbiciu na oddziały.
2) Raz w miesiącu do 15-go dnia miesiąca (z wyłączeniem miesięcy, w których dokonuje
się pomiaru i oceny ryzyka łącznego portfela kredytowego) sporządzane jest
zestawienie wykorzystania limitów według stanu na ostatni dzień poprzedniego
miesiąca.
3) W Banku dokonuje się pomiaru i oceny ryzyka łącznego portfela kredytowego w
cyklach kwartalnych, na podstawie informacji sporządzonych przez Zespół
zarządzania ryzykami i analiz. Informacja kwartalna sporządzana jest według stanu na
9
ostatni dzień kwartału i przygotowywana do 20-dnia miesiąca po zakończonym
kwartale. Wyniki pomiarów zestawiane są w celach porównawczych z kwartałem
poprzednim i analogicznym roku poprzedniego.
4) Raz w roku w terminie do 31-go dnia stycznia za rok poprzedni dokonuje się analizy
wpływu ryzyka stopy procentowej na jakość portfela ekspozycji kredytowych.
5) Dane do sporządzenia zestawień, o których mowa w podpunktach 1-3, generowane są
z systemu operacyjnego przez Zespół zarządzania ryzykami i analiz.
6) Wymieniane w podpunkcie 3 informacje zawierają zestawienia liczbowe oraz ich
interpretację z rekomendacją dalszych działań.
7) Zarząd Banku może wyznaczyć również indywidualny zakres sporządzania analiz w
miarę potrzeb pojawiających się w działalności Banku.
8) Informacje o których mowa w podpunkcie 1, 2 i 3 są przedstawiane Zarządowi Banku
zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej.
9) Informacje o których mowa w podpunkcie 3 są przedstawiane Radzie Nadzorczej
Banku zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej.
10) Każda sytuacja pogorszenia się jakości portfela kredytowego jest na bieżąco
sygnalizowana Prezesowi Zarządu.
Badanie ryzyka łącznego portfela kredytowego w Banku obejmuje:
1) analizę ilościową z uwzględnieniem:
a) dynamiki oraz struktury podmiotowo-produktowej obliga kredytowego ogółem
i w podziale na jednostki organizacyjne,
b) poziomu, dynamiki i struktury zobowiązań pozabilansowych ogółem i w podziale
na jednostki organizacyjne,
c) poziomu, dynamiki
i
struktury ekspozycji
zagrożonych,
zastosowanych
pomniejszeń podstawy tworzenia rezerw oraz wysokości utworzonych rezerw,
d) poziomu i dynamiki kredytów udzielonych członkom Zarządu Banku, Rady
Nadzorczej oraz osobom na kierowniczych stanowiskach i podmiotom
powiązanym kapitałowo lub organizacyjnie z tymi osobami,
e) poziomu zaangażowań w ekspozycje indywidualnie istotne,
f) poziomu dużych i wysokich zaangażowań.
2) analizę wskaźnikową obejmującą wskaźnik udziału ekspozycji zagrożonych (ogółem
i w poszczególnych kategoriach) w ekspozycjach ogółem,
3) ocenę realizacji limitów zaangażowań
10
4) analizę jakościową portfela,
5) testy warunków skrajnych sporządzane dwa razy w roku w I i III kwartale danego
roku sporządzane w następujących obszarach:
1. Istotne pogorszenie się jakości kredytów.
2. Wzrostu zaangażowania w branżach dominujących w portfelu Banku przy spadku
jakości kredytów w tych branżach.
3. Spadku cen nieruchomości.
4. Pogorszenie się sytuacji finansowej w przypadku podmiotu lub grupy podmiotów
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie posiadających duże zaangażowanie.
6) określenie poziomu ryzyka:
a) poziom akceptowalny, w przypadku gdy:
- wskaźnik jakości łącznego portfela kredytowego w Banku jest na lepszym
poziomie
niż
wskaźnik
jakości
sektora
bankowego
oraz
nastąpiło
przekroczenie maksymalnie 2 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie
to trwało nie dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
- wskaźnik jakości łącznego portfela kredytowego w Banku jest na gorszym
poziomie niż wskaźnik jakości sektora bankowego oraz nie doszło do
przekroczenia żadnego limitu,
b) poziom podwyższony, w przypadku gdy:
- wskaźnik jakości łącznego portfela kredytowego w Banku jest na lepszym
poziomie
niż
wskaźnik
jakości
sektora
bankowego
oraz
nastąpiło
przekroczenie 3 lub 4 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie to trwało
nie dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
- wskaźnik jakości łącznego portfela kredytowego w Banku jest na gorszym
poziomie
niż
wskaźnik
jakości
sektora
bankowego
oraz
nastąpiło
przekroczenie 1 lub 2 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie to trwało
nie dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
c) poziom nieakceptowany, w przypadku gdy:
- sytuacja, w której niespełnione są warunki z punktu a) lub b).
Podstawowe czynniki analizowane przez Bank w celu określenia profilu ryzyka to:
1. Wskaźnik jakości kredytów.
2. Procentowy wskaźnik przyrostu akcji kredytowej.
3. Wskaźnik pokrycia kredytów zagrożonych rezerwami.
11
4. Udział detalicznych ekspozycji kredytowych w działalności kredytowej Banku.
5. Wskaźnik jakości detalicznych ekspozycji kredytowych.
6. Udział ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w działalności
kredytowej Banku.
7. Wskaźnik jakości ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie.
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka.
W celu ograniczania skutków ryzyka kredytowego Bank przyjmuje zabezpieczenia.
Przyjmowane zabezpieczenia powinny spełniać kryteria płynności, wartości oraz dostępu i
możliwości ich kontroli, zgodnie z obowiązującymi w Banku Zasadami zabezpieczania
wierzytelności, Zasadami wyceny przyjętych przez BS w Brańsku zabezpieczeń kredytowych
oraz z Instrukcją monitoringu ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz Instrukcją
klasyfikacji ekspozycji kredytowych do poszczególnych kategorii ryzyka i tworzenia rezerw
celowych w BS w Brańsku.
Wartość przyjmowanych zabezpieczeń powinna zapewnić odpowiedni poziom
wskaźnika LtV przez cały okres kredytowania.
Bank preferuje zabezpieczenia zwrotności kredytów, które pozwalają na:
a) skuteczną egzekucję należności w przypadku braku spłaty kredytów.
b) pomniejszenie podstawy tworzenia rezerw celowych.
Podstawowe zabezpieczenia, uznawane za najkorzystniejsze przez Bank to:
1. Zdeponowane w Banku środki pieniężne.
2. Hipoteka.
3. Poręczenia Banku Gospodarstwa Krajowego, Funduszy Poręczeń Kredytowych,
Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, itp.
4. Zastaw rejestrowy.
5. Przewłaszczenie na zabezpieczenie.
6. Poręczenia wg prawa cywilnego.
W Banku stosuje się następującą technikę ograniczania ryzyka kredytowego tj.:
pomniejszanie podstawy tworzenia rezerw celowych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
12
Finansów z dnia 16.12.2008r. w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z
działalnością banków (Dz. U. nr 235 poz. 1589), zwanego dalej “Rozporządzeniem”. Bank
przyjmuje zabezpieczenia zgodnie z Instrukcją prawnych form zabezpieczenia wierzytelności
w Banku Spółdzielczym w Brańsku.
W Banku mogą być również stosowane techniki ograniczania ryzyka kredytowego poprzez:
1) Pomniejszanie
wag
ryzyka
przypisywanych
ekspozycjom
kredytowym
zabezpieczonym hipotecznie na nieruchomości mieszkalnej w rachunku wymogów
kapitałowych na podstawie załącznika nr 4 do Uchwały KNF w sprawie adekwatności
kapitałowej.
2) Techniki redukcji ryzyka kredytowego – zgodnie z załącznikiem nr 17 do Uchwały
KNF w sprawie adekwatności kapitałowej.
W
Banku
prowadzony
jest
systematyczny
monitoring
sytuacji
ekonomicznej
kredytobiorców oraz ich zabezpieczeń, zgodnie z wewnętrznymi regulacjami Banku.
Narzędziem monitoringu są arkusze analityczne.
Monitoring skuteczności zabezpieczeń jest prowadzony w cyklach rocznych w celu
weryfikacji przyjętych przez Bank limitów na ekspozycje
zabezpieczone tym samym
rodzajem zabezpieczenia w oparciu o następujące informacje:
1) analizę informacji na temat prowadzonych egzekucji komorniczych z przyjętych
zabezpieczeń,
2) ocenę jakości zabezpieczeń, w tym zabezpieczeń pomniejszających podstawę
tworzenia rezerw celowych,
3) ocenę skuteczności przyjętych zabezpieczeń w oparciu o wyliczenie zwrotu z
egzekucji, tj. udziału uzyskanych cen sprzedaży zabezpieczeń do wartości
wykazywanej w umowach zabezpieczeń,
4) na temat kwot nieodzyskanych (straty kredytowej).
W przypadku ryzyka mniejszej niż zakładano skuteczności stosowanych technik
ograniczania ryzyka kredytowego Zarząd może podjąć następujące działania:
1) opracowanie wytycznych dla pracowników kredytowych w zakresie zwiększenia
wymagań oraz w sprawie dołożenia należytej staranności w zakresie przyjmowanych
zabezpieczeń,
13
2) zaostrzenie wymagań odnośnie przyjmowanych zabezpieczeń, takich jak zwiększenie
wartości przyjmowanych zabezpieczeń w stosunku do udzielanych kredytów,
zwiększenie wskaźników korygujących wartość zabezpieczeń,
3) ograniczenie akcji kredytowej w całym Banku lub w poszczególnych jednostkach
organizacyjnych,
4) zmiana limitów koncentracji przyjmowanych zabezpieczeń,
5) zwiększenie wymagań odnośnie monitoringu zabezpieczeń,
6) zmiana kompetencji decyzyjnych, obowiązujących w Banku,
7) zwiększenie częstotliwości raportowania ryzyka rezydualnego,
8) szkolenia dla pracowników kredytowych,
9) zwiększenie częstotliwości kontroli w obszarach objętych ryzykiem rezydualnym.
Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych) na
dzień 31.12.2015 roku, bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego w
podziale na klasy przedstawia poniższe zestawienie:
Lp.
Stan na dzień 31.12.2015r.
w tys. zł
Wyszczególnienie
1.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i
banków centralnych
2.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec
samorządów terytorialnych i władz lokalnych
3.
21.201
18.186
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów
administracji i podmiotów nieprowadzących działalności
3.757
gospodarczej
4.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec
wielostronnych banków rozwoju
5.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec
organizacji międzynarodowych
6.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji
7.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec
przedsiębiorców
14
0
0
87.300
115.176
8.
ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje
detaliczne
9.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na
nieruchomościach
10. ekspozycje przeterminowane
48.096
178.206
2.735
11. ekspozycje należące do nadzorczych kategorii
wysokiego ryzyka
0
12. ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych
0
13. pozycje sekurytyzacyjne
0
14. ekspozycje krótkoterminowe wobec banków i
przedsiębiorców
15. ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w
instytucjach zbiorowego inwestowania
0
0
16. inne ekspozycje
18.649
RAZEM
493.306
Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora finansowego wg wart. nominalnej
według typu kontrahenta według stanu na dzień 31.12.2015 roku przedstawia poniższa tabela:
Lp.
Typ kontrahenta
Wartość w tys. zł
1
84.246
Banki
Należności normalne
2
84.246
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
Pozostałe instytucje pośrednictwa finansowego
0
Należności normalne
0
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
15
3
4
Pomocnicze instytucje finansowe
0
Należności normalne
0
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
Instytucje ubezpieczeniowe
0
Należności normalne
0
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
Razem zaangażowanie w sektorze finansowym
84.246
Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora niefinansowego wg wartości
nominalnej wg typu kontrahenta według stanu na dzień 31.12.2015 roku przedstawia poniższa
tabela:
Lp.
Typ kontrahenta
Wartość w tys. zł
1.
2.
Przedsiębiorstwa i spółki państwowe
0
Należności normalne
0
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
Przedsiębiorstwa i spółki prywatne oraz spółdzielnie
Należności normalne
3.
103.859
Należności pod obserwacją
4.532
Należności zagrożone
12.156
Przedsiębiorcy indywidualni
31.331
Należności normalne
28.559
Należności pod obserwacją
560
Należności zagrożone
4.
120.547
2.212
63.601
Osoby prywatne
16
Należności normalne
5.
62.069
Należności pod obserwacją
650
Należności zagrożone
882
140.417
Rolnicy indywidualni
Należności normalne
136.713
Należności pod obserwacją
2.510
Należności zagrożone
1.194
Instytucje niekomercyjne działające na rzecz
6.
4.682
gospodarstw domowych
4.656
Należności normalne
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
26
Razem zaangażowanie w sektorze niefinansowym
360.578
Strukturę zaangażowania Banku wobec sektora budżetowego wg wartości nominalnej
w rozbiciu na kategorie należności według stanu na dzień 31.12.2015 roku przedstawia
poniższa tabela:
Wyszczególnienie
Wartość w tys zł
Należności normalne
14.661
Należności pod obserwacją
0
Należności zagrożone
0
Razem zaangażowanie w sektorze budżetowym
14.661
Strukturę ekspozycji wg wartości nominalnej według okresów zapadalności w
podziale na klasy ekspozycji wg stanu na 31.12.2015 r. przedstawia poniższa tabela:
Lp.
1.
Okres zapadalności
Do 1 miesiąca
− należności normalne
− należności pod obserwacją
− należności zagrożone
17
Wartość w tys zł
14.714
5.736
155
8.823
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Od 1 do 3 miesięcy
− należności normalne
− należności pod obserwacją
− należności zagrożone
Od 3 do 6 miesięcy
− należności normalne
− należności pod obserwacją
− należności zagrożone
Od 6 do 12 miesięcy
− należności normalne
− należności pod obserwacją
− należności zagrożone
Od 1 roku do 3 lat
− należności normalne
− należności pod obserwacją
− należności zagrożone
Od 3 do 5 lat
− należności normalne
− należności pod obserwacją
należności zagrożone
Od 5 do 10 lat
− należności normalne
− należności pod obserwacją
należności zagrożone
Powyżej 10 lat
− należności normalne
− należności pod obserwacją
należności zagrożone
Zaangażowanie razem
15.054
14.830
120
104
15.066
14.474
241
351
42.555
41.454
383
718
106.512
99.816
1.809
4.887
60.837
58.213
1.277
1.347
83.257
80.606
2.478
173
37.244
35.387
1.789
68
375.239
Zmiana stanu wartości rezerw celowych na należności (w tym należności zagrożone)
w 2015 roku kształtuje się następująco:
Rezerwy celowe na
Rezerwy celowe
Wyszczególnienie
należności
ogółem
zagrożone
Saldo początkowe (na dzień 01.01.2015 r.)
9.373
8.907
Zwiększenia:
5.776
5.640
a) utworzenie rezerw celowych
5.776
5.640
b) dopełnienie rezerw celowych przy
0
0
kredytach przenoszonych na pozabilans
Zmniejszenia:
6.124
5.981
a) rozwiązanie rezerw
6.124
5.981
b) spisanie w ciężar rezerw, przeniesienie do
0
0
ewidencji pozabilansowej
Saldo końcowe (na dzień 31.12.2015 r.)
9.025
8.566
18
RYZYKO WALUTOWE
Ryzyko
walutowe,
rozumiane
jako
ryzyko
kursu
walutowego,
oznacza
niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian kursów walutowych na sytuację finansową
Banku, w tym jego wynik finansowy i fundusze własne. Ryzyko walutowe wynika z
utrzymywania przez Bank otwartych pozycji w walutach obcych i powstaje w związku z
prowadzeniem przez Bank działalności dewizowej tj. skup, sprzedaż walut w kantorze oraz w
banku zrzeszającym, realizacja przelewów na rzecz klientów Banku oraz na rachunek własny.
Opis procesów zarządzania ryzykiem walutowym
Z zarządzaniem ryzykiem walutowym wiąże się:
1) zarządzanie pozycją walutową Banku poprzez zapewnienie odpowiedniej struktury
walutowej i terminowej aktywów i pasywów bilansowych oraz pozycji
pozabilansowych;
2) zapewnienie płynności płatniczej Banku, przy optymalizacji stanów środków
na rachunkach nostro;
3) kontrola i monitorowanie różnych rodzajów ryzyka, towarzyszących transakcjom
walutowym.
Pomiar ryzyka walutowego ma na celu określenie poziomu ryzyka oraz wpływu
operacji obciążonych ryzykiem na sytuację finansową Banku. Ocena ekspozycji Banku na
ryzyko walutowe jest dokonywana w oparciu o:
a) zestawienie
pozycji
walutowych
Banku,
sporządzane
dla
potrzeb
sprawozdawczości do NBP, według stanu na koniec każdego dnia roboczego;
b) raporty generowane przez program RYZYWAL (pozycje walutowe, rewaluacja
portfela, zmienność kursów walut, wykorzystanie limitów).
Raz na kwartał sporządzany jest raport dla Zarządu Banku, obejmujący zestawienie
pozycji Banku w poszczególnych walutach obcych oraz pozycję całkowitą Banku, dla potrzeb
sprawozdawczości NBP jest przygotowywany przez WRiR. Raporty generowane przez
program RYZYWAL sporządza ZZRiA. Źródłem danych do sporządzania ww. raportów jest
system finansowo-księgowy EuroBankNet.
19
Opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania ryzyka walutowego
Poziom ekspozycji na ryzyko walutowe ogranicza obowiązujący w Banku system
limitów zewnętrznych i wewnętrznych. Normę zewnętrzną dopuszczalnego ryzyka
walutowego w działalności banków określają obowiązujące w tym zakresie uregulowania
nadzorcze, w tym regulacje KNF. Normę zewnętrzną dopuszczalnego ryzyka walutowego
stanowią przede wszystkim: współczynnik wypłacalności Banku, poziom funduszy własnych
i poziom kapitału wewnętrznego Banku. Bank może ponosić ryzyko walutowe pod
warunkiem, że wyliczony zgodnie z zapisami Uchwały KNF, całkowity wymóg kapitałowy
na pokrycie wszystkich rodzajów ryzyka, w tym wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka
walutowego, nie przekracza funduszy własnych Banku. W przypadku, gdy warunek ten nie
jest spełniony, Bank zobowiązany jest do podwyższenia kapitałów własnych i/lub redukcji
ryzyka (obniżenia wymogów kapitałowych na pokrycie ryzyka np. poprzez zmniejszenie
pozycji walutowej całkowitej).
Do limitów wewnętrznych ograniczających ekspozycję na ryzyko walutowe należą:
1) limit pozycji walutowej całkowitej
2) limit pozycji walutowej indywidualnej w dolarach amerykańskich (USD)
3) limit pozycji walutowej indywidualnej w euro (EUR)
Wysokość
wyżej
wymienionych
limitów
zatwierdza
Zarząd.
Informację
o
wykorzystaniu limitów ograniczających poziom ryzyka walutowego w Banku Zarząd
otrzymuje w okresach miesięcznych. W przypadku przekroczenia któregokolwiek z limitów
wewnętrznych Zarząd w przeciągu maksymalnie 15 kolejnych dni roboczych, powinien
doprowadzić do zmniejszenia pozycji walutowej poniżej przyjętego poziomu limitów.
Poziomy ryzyka walutowego definiuje się w następujący sposób:
1) Poziom akceptowalny, tj. sytuacja, w której przekroczenie któregokolwiek z
limitów wewnętrznych trwało nie dłużej niż 5 kolejnych dni roboczych,
2) Poziom podwyższony, tj. sytuacja w której doszło do przekroczenia limitu/limitów
wewnętrznych trwająca od 6 do 15 kolejnych dni roboczych,
3) Poziom nieakceptowalny, tj. sytuacja w której doszło do przekroczenia
limitu/limitów wewnętrznych trwająca dłużej niż 15 kolejnych dni roboczych.
20
Informacja o ekspozycji Banku na ryzyko walutowe, w tym o wykorzystaniu limitów
obowiązujących dla tego ryzyka, przekazywana jest:
1) Zarządowi Banku w okresach kwartalnych;
2) Radzie Nadzorczej w okresach półrocznych;
„Informacja z pomiaru i oceny ryzyka walutowego” sporządzana kwartalnie dla Zarządu,
zawiera następujące elementy:
a) zmienność kursów walut,
b) rewaluację portfela,
c) pozycje walutowe,
d) walutowy wymóg kapitałowy,
e) wykorzystanie limitów pozycji walutowych indywidualnych i pozycji walutowej
całkowitej,
f) analizę rachunku zysków i strat w zakresie wyniku z pozycji wymiany,
g) testy warunków skrajnych
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka.
Wykorzystując raporty, ZZRiA dokonuje dziennego monitoringu wykorzystania
limitów wewnętrznych, niezwłocznie informuje Zarząd o każdorazowym przekroczeniu
limitów. W okresach miesięcznych, ZZRiA przekazuje Zarządowi informację o
wykorzystaniu limitów.
W przypadku gdy wykorzystanie któregokolwiek z limitów wewnętrznych
przekroczy 90 % oraz dodatkowo gdy sytuacja taka będzie trwała co najmniej 5 kolejnych dni
roboczych, ZZRiA niezwłocznie sporządza informację dla Zarządu zawierającą:
a) aktualne wartości pozycji walutowych w Banku,
b) potencjalny zysk/stratę Banku w wyniku niekorzystnej zmiany kursu walut,
c) rekomendację dalszych działań dla zaistniałej sytuacji.
Za okresową kontrolę zgodności obowiązujących w Banku procedur z regulacjami
21
nadzorczymi, prawidłowości wyliczania i przestrzeganie limitów oraz terminowości
sporządzania raportów i analiz dotyczących ryzyka walutowego odpowiada, w zakresie
wskazanym w „Regulaminie Kontroli Wewnętrznej i Audytu w Banku Spółdzielczym w
Brańsku”, Zespół Kontroli Wewnętrznej. W ramach systemu kontroli wewnętrznej, w
komórkach organizacyjnych Banku uczestniczących w procesie zarządzania ryzykiem
walutowym, zgodnie z zagadnieniami opisanymi w „Regulaminie Kontroli Wewnętrznej i
Audytu w Banku Spółdzielczym w Brańsku”, jest przeprowadzana kontrola funkcjonalna,
mająca na celu sprawdzenie i zapewnienie prawidłowej realizacji zadań przypisanych danej
komórce organizacyjnej Banku i w jej ramach poszczególnym stanowiskom.
RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ
Celem polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest minimalizacja ryzyka
związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych
i negatywnym wpływem tych zmian na wynik finansowy Banku.
Opis charakteru ryzyka stopy procentowej, podstawowe założenia, w tym dotyczące
przyszłych wcześniejszych spłat kredytów oraz zachowania depozytów o nieokreślonym
terminie wymagalności
W Banku wyróżnia się następujące pozycje aktywów/pasywów wrażliwych na zmiany stóp
procentowych:
1) aktywa wrażliwe:
a) środki
na rachunkach
bieżących
i
pomocniczych
obowiązkowej,
b) lokaty udzielane na zasadach rynku międzybankowego,
c) kredyty i pożyczki,
d) papiery wartościowe,
e) środki gwarantowanych świadczeń socjalnych,
f)
fundusz pomocowy Banku BPS S.A.
g) inne bilansowe pozycje aktywów.
2) pasywa wrażliwe:
a) otrzymane pożyczki,
22
oraz
rachunku
rezerwy
b) wyemitowane papiery wartościowe,
c) depozyty bieżące i terminowe,
d) przekroczenie salda na oprocentowanych rachunkach Nostro,
e) inne bilansowe pozycje pasywów.
Nie wymienione powyżej pozycje bilansowe i pozabilansowe zalicza się do
aktywów/pasywów niewrażliwych.
Dla potrzeb sporządzenia analizy ryzyka stopy procentowej, przyjmuje się następujące,
dodatkowe założenia odnośnie pozycji aktywów/pasywów wrażliwych wymienionych
powyżej w pkt 1):
1) należności ujmuje się w według ich wartości nominalnej pozostającej do spłaty, tj. bez
pomniejszeń o utworzone rezerwy celowe i odpisy z tytułu utraty wartości,
2) należności zagrożone zostają wyłączone z analizy,
3) pozycje wyrażone w walutach obcych przeliczane są według kursu średniego ogłaszanego
przez Narodowy Bank Polski na dzień sprawozdawczy.
Aktywa/Pasywa wrażliwe na zmiany stóp procentowych grupowane są w następujących
pozycjach:
1) Redyskonto weksli NBP
2) Rentowność bonów 52 tyg.
3) WIBID/WIBOR 1 m-c
4) WIBID/WIBOR 3 m-ce
5) Stopy własne Banku =>2%
6) Stopy własne Banku <2%
Kryterium przyporządkowania odpowiedniego aktywa/pasywa wrażliwego na zmiany
oprocentowania do odpowiedniej pozycji jest podstawa oprocentowania, w oparciu o którą
ustalana jest wielkość oprocentowania danego aktywa/pasywa wrażliwego.
Opis procesów zarządzania
W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank podejmuje następujące działania:
23
1) prowadzi
monitoring
kształtowania
się
najważniejszych
rynkowych
stóp
procentowych, mających bezpośredni wpływ na oprocentowanie produktów
kredytowych i depozytowych w banku,
2) analizuje kształtowanie się oprocentowania własnych produktów bankowych na tle
oferty konkurencyjnych banków i instytucji kredytowych, na lokalnym rynku usług
finansowych,
3) zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić
realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej Banku.
4) przeprowadza testy warunków skrajnych, tj. analizuje wpływ szokowych zmian stóp
procentowych dla ryzyka przeszacowania i bazowego (tj. o 200 p.b.) na wynik
finansowy.
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka
W przypadku zniżkujących rynkowych stóp procentowych Bank kształtuje rozmiar i znak
niedopasowania luki w kierunku wielkości ujemnej, podejmując następujące działania:
1) skraca terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą,
2) wydłuża terminy środków lokowanych w Banku Zrzeszającym oprocentowanych stałą
stopą,
3) rozbudowuje portfel kredytów o stałym oprocentowaniu
4) dokonuje weryfikacji polityki kalkulacji cen kredytów, poprzez zwiększanie udziału
marży stałej w stosunku do stóp bazowych przy ustalaniu stóp nominalnych,
5) dokonuje weryfikacji cen depozytów o stałym oprocentowaniu, poprzez preferowanie
depozytów o krótszych terminach wymagalności.
W przypadku zwyżkujących rynkowych stóp procentowych Bank kształtuje rozmiar i znak
niedopasowania luki w kierunku wielkości dodatniej, podejmując następujące działania:
1) wydłuża terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą,
2) skraca terminy lokowanych środków w Banku Zrzeszającym oprocentowanych stałą
stopą,
3) ogranicza portfel kredytów o stałym oprocentowaniu,
4) zmniejsza udział stałej marży odsetkowej w relacji do stóp bazowych, przy
kalkulowaniu stóp nominalnych oprocentowania kredytów.
24
5) dokonuje weryfikacji cen depozytów o stałym oprocentowaniu, poprzez preferowanie
depozytów o dłuższych terminach wymagalności.
W celu zapewnienia realizacji wyniku z tytułu odsetek, założonego w planie ekonomicznofinansowym, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą
określonych metod tj.:
1) inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym
oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym),
2) kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych),
3) finansowania zewnętrznego (polityką depozytową),
4) ustalania oprocentowania,
5) zarządzania terminami przeszacowania stóp procentowych dla poszczególnych pozycji
bilansu.
Częstotliwość pomiaru oraz opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania ryzyka
stopy procentowej
ZZRiA sporządza następujące informacje:
I. W terminie do 25-go dnia każdego następnego miesiąca raporty ekspozycji na ryzyko
stopy procentowej zawierające w szczególności:
1) miesięczną analizę luki – za dany okres wraz z analizą marży odsetkowej i wnioskami
dotyczącymi bieżących działań, zmierzających do utrzymania właściwego poziomu
ryzyka stopy procentowej,
2) wykorzystanie obowiązujących limitów w zakresie ryzyka stopy procentowej,
3) określenie poziomu ryzyka stopy procentowej:
a) poziom akceptowalny w przypadku gdy:
−
poziom marży odsetkowej jest na poziomie równym lub powyżej wartości
określonej w Strategii Banku Spółdzielczego na lata… oraz nastąpiło
przekroczenie maksymalnie 2 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie
to trwało nie dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
−
poziom marży odsetkowej jest na poziomie niższym niż wartość określona w
Strategii Banku Spółdzielczego na lata… oraz nie nastąpiło przekroczenie
limitów wewnętrznych,
b) poziom podwyższony w przypadku gdy:
25
− poziom marży odsetkowej jest na poziomie równym lub powyżej wartości
określonej w Strategii Banku Spółdzielczego na lata… oraz nastąpiło
przekroczenie 3 lub 4 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie to trwało
nie dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
− poziom marży odsetkowej jest na poziomie niższym niż wartość określona w
Strategii Banku Spółdzielczego na lata… oraz nastąpiło przekroczenie
maksymalnie 2 limitów wewnętrznych, jednakże przekroczenie to trwało nie
dłużej niż 3 następujące po sobie miesiące,
c) poziom nieakceptowany gdy:
−
sytuacja, w której niespełnione są warunki z punktu a) lub b).
II. Kwartalnie wykonanie planu finansowego w zakresie wyniku odsetkowego.
Analizy po zaopiniowaniu przez Wiceprezesa ds. ekonomiki i analiz, przedkładane są
Zarządowi Banku.
W zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Zarząd Banku zobowiązany jest
przedstawiać do akceptacji Radzie Nadzorczej Banku:
1) zasady polityki Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej zgodne z
obowiązującą strategią Banku – na każdy rok kalendarzowy,
2) analizy ekspozycji Banku na ryzyko stopy procentowej – w trybie co najmniej raz na
kwartał.
Zmiany wyniku finansowego, zdyskontowanej wartości ekonomicznej lub innych miar
stosowanych do oceny skutków szokowych spadków lub wzrostów stóp procentowych
obliczonych zgodnie z metodą pomiaru ryzyka stopy procentowej stosowaną przez
Bank.
Bank mierzy wielkość ryzyka przeszacowania w przypadku spadku stóp
procentowych o 50 p.b. i 100 p.b. W przypadku spadku stóp procentowych o 50 p.b.
niekorzystna zmiana dochodu odsetkowego stanowi 0,86 % funduszy własnych Banku oraz
8,69 % planowanego na 2015 rok wyniku finansowego Banku. Zakładając spadek stóp
procentowych o 100 p.b. spadek dochodów odsetkowych wyniósłby 2,56 % funduszy
własnych Banku oraz 25,92 % planowanego na 2015 rok wyniku finansowego Banku.
Podobnie jak w przypadku ryzyka przeszacowania, wielkość ryzyka bazowego
mierzona jest w dwóch wersjach i zakłada spadek oprocentowania o 50 p.b. lub 100 p.b. W
26
pierwszym przypadku spadek dochodów odsetkowych wywołany tak niekorzystną zmianą
stóp procentowych stanowi 4,08 % funduszy własnych Banku oraz 41,25 % planowanego na
2015 rok wyniku finansowego Banku. Założenie natychmiastowego spadku stóp
procentowych o 100 p.b. w konsekwencji mógłby doprowadzić do spadku dochodów
odsetkowych o 8,16 % funduszy własnych Banku oraz 82,50 % planowanego na 2015 rok
wyniku finansowego Banku. Należy podkreślić, iż sytuacja ta zakłada spadek oprocentowania
depozytów i kredytów bez uwzględnienia decyzji Zarządu Banku, które mogą znacznie
zminimalizować skutki niekorzystnych zmian stóp procentowych.
RYZYKO OPERACYJNE
Celem nadrzędnym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym jest utrzymanie narażenia
Banku na ryzyko operacyjne na akceptowalnym przez Zarząd i Radę Nadzorczą Banku,
bezpiecznym dla działania i rozwoju Banku poziomie.
Opis procesów zarządzania
Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym odbywa się wg następujących etapów:
1) Identyfikacja ryzyka – polega na realizowaniu i dokumentowaniu procesu
identyfikacji zagrożeń związanych z ryzykiem operacyjnym dla wszystkich istotnych
obszarów działalności Banku oraz na tworzeniu nowych i modyfikacji już istniejących
produktów, procesów i systemów.
2) Ocena ryzyka - opiera się na rzetelnej ocenie ryzyka, przeprowadzonej na podstawie
zatwierdzonych procedur.
3) Przeciwdziałanie ryzyku – Bank posiada zdefiniowane działania przeciwdziałające
ryzyku, polegające na jego unikaniu, ograniczaniu lub transferowaniu, które są
podejmowane w zależności od zidentyfikowanego poziomu ryzyka operacyjnego w
stosunku do tolerancji/apetytu na ryzyko operacyjne zaakceptowane przez Radę
Nadzorczą.
4) Kontrola – Zarząd Banku zapewnia istnienie i funkcjonowanie reguł kontroli
zarządzania ryzykiem operacyjnym i podejmuje działania wspomagające ten proces.
5) Monitorowanie – Bank w okresach miesięcznych monitoruje zdarzenia operacyjne
oraz wyniki pozostałych narzędzi w tym zakresie (KRI), co umożliwia obserwację
27
profilu ryzyka operacyjnego. Informacje te są przekazywane regularnie Zarządowi i
Radzie Nadzorczej w terminach określonych w procedurach wewnętrznych.
6) Raportowanie i przejrzystość działania – Zarząd Banku zapewnia raportowanie ryzyka
operacyjnego na odpowiednie poziomy zarządzania i dostosowuje częstotliwość tego
raportowania do skali działalności, profilu ryzyka i stopnia złożoności prowadzonej
działalności. Bank regularnie (co najmniej raz w roku) ogłasza informacje na temat
podejścia do ryzyka operacyjnego służące ograniczeniu asymetrii informacji pomiędzy
Bankiem a jego otoczeniem.
Opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania
W celu identyfikacji zagrożeń ryzyka operacyjnego dokonywane są następujące
czynności:
1) identyfikowane są zagrożenia wewnętrzne,
2) identyfikowane są zagrożenia zewnętrzne.
Dokonywana jest identyfikacja zagrożeń na podstawie danych historycznych jak
i identyfikacja zagrożeń hipotetycznych.
W Banku określa się ryzyko operacyjne na poziomie akceptowalnym, podwyższonym
lub nieakceptowanym. Poziomy ryzyka operacyjnego definiuje się w następujący sposób:
- poziom akceptowalny, tj. sytuacja w której nie doszło do przekroczenia żadnego limitu
wewnętrznego,
- poziom podwyższony, tj. sytuacja, w której wykorzystanie limitu, w wysokości 20%
wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego, kształtuje się w
przedziale 90% – 100% i/lub doszło do przekroczenia maksymalnie 2 limitów
wewnętrznych określonych na poszczególne rodzaje zdarzeń ryzyka operacyjnego,
- poziom nieakceptowany, tj. sytuacja w której doszło do przekroczenia limitu określonego w
wysokości 20% wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego i/lub
doszło do przekroczenia co najmniej 3 limitów wewnętrznych określonych na poszczególne
rodzaje zdarzeń ryzyka operacyjnego .
Docelowy profil ryzyka operacyjnego w BS w Brańsku wyrażony jest jako:
1. Suma rocznych strat z tytułu ryzyka operacyjnego nieprzekraczająca apetytu na ryzyko
operacyjne określonego w
Strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku
28
Spółdzielczym w Brańsku (czyli 20% wymogu kapitałowego na ryzyko operacyjne).
2. Kształtowanie się limitów ograniczających ryzyko operacyjne w Banku w granicach u
ustalonego przez Zarząd Banku poziomu.
3. Kształtowanie się wskaźników KRI na poziomie „sytuacja normalna”, przy czym
dopuszcza się by 30 % wskaźników KRI kształtowało się na poziomie „podwyższone
ryzyko”,
4. Kształtowanie
się
łącznego
ryzyka
danego
procesu
kluczowego
(głównego
i pomocniczego), w wyniku przeprowadzonej w Banku samooceny ryzyka procesów, na
poziomie nieprzekraczającym 72 punktów (wartość ta może kształtować się w przedziale
18 -162 punkty, przy czym im niższa wartość tym ryzyko danego procesu jest niższe).
ZZRiA
w
cyklach
kwartalnych
dokonuje
analizy ryzyka
operacyjnego z
uwzględnieniem ryzyka poszczególnych linii biznesowych wraz z oceną ryzyka,
przedstawieniem profilu ryzyka oraz propozycjami działań w celu ograniczania ryzyka i
przekazuje ją Zarządowi oraz syntetycznie Radzie Nadzorczej – zgodnie z Instrukcją
sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w Brańsku. Analiza ta powinna
zawierać również następujące elementy:
1) zestawienia generowane z systemu OperNet:
- zestawienie zdarzeń operacyjnych za dany okres,
- zestawienie kosztów zdarzeń operacyjnych dla linii biznesowych i procesów,
- zestawienie kosztów zdarzeń operacyjnych dla procesu, rodzaju, kategorii,
- zestawienie kosztów zdarzeń operacyjnych w rozbiciu na oddziały,
- zestawienie zewnętrznych zdarzeń operacyjnych, jeśli wystąpiły w badanym okresie,
- zdarzenia powiązane, jeśli wystąpiły w badanym okresie,
- inne w zależności od potrzeb.
2) wykorzystanie założonych tolerancji/apetytu na ryzyko operacyjne danego rodzaju (limity
wewnętrzne),
3) szczegółową charakterystykę ostatnich znaczących wewnętrznych zdarzeń operacyjnych z
rejestru zdarzeń operacyjnych i strat z nimi związanych,
4) informacje dotyczące istotnych zdarzeń zewnętrznych oraz prawdopodobieństwa zajścia
takich zdarzeń w Banku i ich potencjalnego wpływu m.in. na wynik finansowy i wymóg
kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego,
5) informacje pochodzące z innych wykorzystywanych w Banku narzędzi zarządzania
ryzykiem operacyjnym, w tym z wykonania KRI oraz samooceny ryzyka i mapy ryzyka
29
Banku zgodnie z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej w Banku Spółdzielczym w
Brańsku,
6) w analizie powinny być odpowiednio opisane zarówno zidentyfikowane zdarzenia, jak i
działania je korygujące, które pomogą uniknąć strat związanych z zajściem podobnych
zdarzeń w przyszłości.
Do 15 dnia każdego miesiąca (z wyłączeniem miesięcy, w których sporządza się
powyżej opisaną Analizę ryzyka operacyjnego oraz wskaźników liczonych co kwartał) wg
stanu na ostatni dzień poprzedniego miesiąca przedstawiana jest Zarządowi analiza
przestrzegania limitów wewnętrznych ryzyka operacyjnego oraz informacja o kształtowaniu
się KRI.
Właściciele procesów otrzymują regularne kwartalne raporty z uwzględnieniem
ryzyka procesów sporządzane przez ZZRiA, a także wyniki odpowiednich kontroli
wewnętrznych i audytu wewnętrznego dotyczących nadzorowanego procesu. Raporty
dotyczące ryzyka operacyjnego powinny zawierać co najmniej informacje wymagane
przepisami uchwały w sprawie funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu
kontroli wewnętrznej.
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka.
Polityka działania Banku związana z redukcją ryzyka operacyjnego jest ukierunkowana w
pierwszej mierze na działania zapobiegawcze. W zależności od ocenionego poziomu ryzyka
stosowane są odpowiednie działania związane z przeciwdziałaniem zagrożeniom ryzyka.
W zakresie zagrożeń o poziomie oszacowanym w zakresie od 1 do 2 ryzyko jest
akceptowane, nie są konieczne dodatkowe metody kształtowania ryzyka ponad:
1) kontrolę wewnętrzną (funkcjonalną),
2) stosowanie odpowiednich procedur dokonywania operacji,
3) szkolenie pracowników mające na celu prawidłowe wykonywanie operacji, a także
uświadomienie istnienia i sposobów zapobiegania występowaniu ryzyka,
4) przekazywanie bieżących informacji na temat istotnych zdarzeń ryzyka operacyjnego,
w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się ryzyka i ograniczeniu jego wpływu,
30
5) monitorowanie zdarzeń ryzyka operacyjnego, gromadzenie informacji dotyczących
ryzyka i ich okresowa analiza,
6) okresową identyfikację, ocenę i raportowanie na temat poziomu ryzyka.
W przypadku zagrożeń o poziomie ocenionym w zakresie od 3 do 4 podejmowane
są działania w zakresie kształtowania ryzyka, zależne od identyfikowanych zagrożeń,
ich charakteru i wielkości ryzyka w postaci:
1) przyjęcia limitów w zakresie podejmowania decyzji,
w celu ograniczenie strat
mogących powstać z tytułu błędów popełnianych przez ludzi,
2) opracowania i wdrożenia odpowiednich planów awaryjnych lub planów utrzymania
ciągłości działania,
3) automatyzacji
wykonywanych
czynności
stosowania
w
celu
zapobiegania
lub wychwytywania błędów ludzkich lub występowania innych zdarzeń ryzyka,
4) przeniesienie ryzyka poprzez ubezpieczenie,
5) przeniesienie ryzyka poprzez zlecenie wykonania działań wyspecjalizowanemu
podmiotowi, w tym przypadku stosowane są odpowiednie zapisy w zawieranych
z dostawcami lub partnerami umowach, ograniczające ryzyko i dające Bankowi
możliwość odszkodowania w przypadku niewywiązania się przez druga stronę
z umowy,
6) tworzenia rezerw na poczet ewentualnych strat,
7) zwiększenie zakresu i częstotliwości kontroli lub monitorowania danego obszaru,
8) inne uznane za odpowiednie dla danego zagrożenia.
W przypadku zagrożeń o poziomie ocenionym w zakresie powyżej 4 do 9 –
podejmowane są dodatkowe działania:
1) w zakresie monitorowania ryzyka poprzez wyznaczenie i monitorowanie wskaźników
KRI,
2) dla zagrożeń o poziomie 9, przy spodziewanej niskiej efektywności ograniczania
zagrożeń, podejmowana może być decyzja o powstrzymaniu działań niosących ryzyko
do czasu opracowania skutecznych działań zabezpieczających o ograniczeniu poziomu
ryzyka.
31
Bank stosuje transfer ryzyka w przypadku stwierdzenia zagrożeń związanych z trudnymi
do przewidzenia błędami lub zdarzeniami operacyjnymi o znaczących skutkach finansowych,
a małej częstotliwości występowania.
W przypadku transferu ryzyka poprzez ubezpieczenie stosowane są następujące zasady:
1) przed zawarciem umowy ubezpieczenia będącej zabezpieczeniem przed skutkami
ryzyka Główny Księgowy dokonuje wstępnej symulacji efektów redukcji ryzyka
operacyjnego wynikających z zakresu i sumy ubezpieczenia, uwzględniając skutki
ewentualnego niedopasowania zakresów ubezpieczenia. Symulacja ma na celu
ustalenie czy zawierana umowa ubezpieczenia nie ma zbyt małego zakresu (zarówno
pod względem kwotowym jak i rodzajów ubezpieczanych zdarzeń),
2) Bank powinien oceniać i monitorować niepewność dotyczącą płatności kwoty
z ubezpieczenia oraz wpływ tych kwestii na profil ryzyka operacyjnego. W tym celu
Główny Księgowy przed zawarciem umowy, a także w celu monitoringu przynajmniej
raz do roku po zawarciu tej umowy ocenia niepewność płatności kwoty
z ubezpieczenia wynikającą z:
a) zbyt małego zakresu ubezpieczenia,
b) ograniczonej zdolności ubezpieczyciela do wywiązania się z zawartej umowy
(zawarta umowa ubezpieczenia wykracza poza możliwości ubezpieczyciela),
c)
zawarcia
umowy
pozostawiającej
ubezpieczycielowi
duże
pole
do zakwestionowania zgłoszonej szkody („słaba umowa ubezpieczenia”).
1. Opis stosowanych metod wyliczania wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka
operacyjnego
Bank Spółdzielczy w Brańsku wymóg kapitałowy oblicza metodą podstawowego
wskaźnika BIA określonego jako stały procent średniego rocznego wyniku odsetkowego
definiowanego jako suma wyniku odsetkowego netto i pozostałych przychodów operacyjnych
z ostatnich trzech lat poprzedzających rok, w którym obowiązuje wymóg kapitałowy. Wymóg
kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego w Banku Spółdzielczym w Brańsku w 2015r.
wynosi 2.663 tys. zł.
2. Suma strat brutto z tytułu ryzyka operacyjnego w podziale na rodzaje zdarzeń i kategorie
zdarzeń w ramach rodzaju zdarzenia na dzień 31.12.2015 r.
32
Wykonywanie transakcji, dostawa i zarządzanie procesami operacyjnymi, w tym:
• Wprowadzanie do systemu, wykonywanie, rozliczanie i obsługa transakcji – 10.564 zł.
Zakłócenia działalności Banku i awarie systemów, w tym:
• Systemy – 12.014,02 zł
Zasady dotyczące zatrudnienia oraz bezpieczeństwa w miejscu pracy, w tym:
• Bezpieczeństwo środowiska pracy – 30,00 zł
Suma strat brutto z tytułu ryzyka operacyjnego w 2015r. wyniosła: 22.608,02 zł.
3. Działania mitygujące podjęte w celu uniknięcia zaistniałych zdarzeń w przyszłości.
W większości przypadków wymieniono wadliwie działające urządzenia. Natomiast
działaniem zapobiegawczym związanym z bezpośrednim wykonywaniem operacji była
zwiększona samokontrola podczas ich wykonywania.
RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI
Zgodnie z Uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 258/2011 ryzyko braku zgodności
należy rozumieć jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz
przyjętych przez Bank standardów postępowania.
Opis procesów zarządzania ryzykiem braku zgodności
W celu ostrożnego i stabilnego zarządzania ryzykiem braku zgodności Bank wprowadza regulacje
wewnętrzne, zawierające procedury zarządzania tym ryzykiem, tj.:
1. Strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka.
2. Politykę zgodności BS w Brańsku na 2015r.
3. Instrukcję zarządzania ryzykiem braku zgodności.
Celem zarządzania ryzykiem braku zgodności jest w szczególności:
1. Zapewnienie zgodności regulacji wewnętrznych Banku z przepisami zewnętrznymi
poprzez opiniowanie regulacji przez Radcę Prawnego.
2. Minimalizowanie negatywnych skutków nie przestrzegania regulacji zewnętrznych,
wewnętrznych raz przyjętych standardów postępowania.
33
3. Dostosowanie
narzędzi
informatycznych
do
zmieniających
się
przepisów
zewnętrznych i wewnętrznych.
Podstawowe obszary objęte zarządzaniem ryzykiem braku zgodności:
1. Zapewnienie zgodności.
2. Pomiar skutków.
Opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania
Identyfikacja i ocena ryzyka braku zgodności polega na:
a) identyfikacji i ocenie okresowej dokonywanej co najmniej raz na pół roku,
polegającej na:
1) ustaleniu jakie przepisy prawa i inne przyjęte standardy postępowania dotyczą
działalności prowadzonej przez Bank dokonywanej przez Radcę Prawnego,
2) analizie informacji od Radcy Prawnego z oceny zgodności z wymaganiami
dotyczącymi obszarów technologii informacyjnej i bezpieczeństwa środowiska
teleinformatycznego (również w zakresie działalności zleconej zewnętrznym
dostawcom usług) wynikającymi z obowiązujących przepisów prawa, regulacji
wewnętrznych i zewnętrznych, zawartych umów i przyjętych w Banku
standardów, w tym m.in.:
− ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r.
poz.1376 j.t. z późn. zm.),
− ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr
152, poz. 1223 j.t. z późn. zm.),
− ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz
finansowaniu terroryzmu (Dz. U. z 2010 r. Nr 46, poz.276 j.t. z późn. zm.),
− ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
(Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 711 j.t. z późn. zm.),
− ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U.z
2002 r. Nr 101, poz. 926 j.t. z późn. zm.),
− ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z
2010 r. Nr 182, poz. 1228 z późn. zm.),
34
− ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych
(Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631 j.t. z późn. zm.) oraz umów i licencji w
zakresie eksploatowanego oprogramowania,
− ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach
płatniczych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1232 j.t. z późn. zm.),
− aktów wykonawczych w zakresie powyższych ustaw,
− regulacji nadzorczych,
3) identyfikacji i ocenie dodatkowych czynników ryzyka pochodzących z
przeglądu ewidencji, rejestrów i informacji wymienionych w § 9 niniejszej
Instrukcji dokonywanej przez ZZRiA,
4) analizie informacji otrzymywanych od Radcy Prawnego dokonywanej przez
ZZRiA,
5) analizie Rejestru zdarzeń ryzyka operacyjnego w zakresie ryzyka braku
zgodności, w tym ustalenie wielkości skutków finansowych występujących
incydentów w danym okresie dokonywanej przez ZZRiA,
6) analizie informacji otrzymanych z komórki Kontroli Wewnętrznej dotyczących
przypadków wystąpienia ryzyka braku zgodności dokonywanej przez ZZRiA,
7) analizie wyników Przeglądu zgodności procesów wewnętrznych z procedurami
przeprowadzanej zgodnie z Instrukcją zarządzania ryzykiem operacyjnym w
Banku Spółdzielczym w Brańsku dokonywanej przez ZZRiA pod kątem:
• zapewnienia, że wykonywanie operacji dokonywane jest zgodnie z prawem
i nie narusza norm etycznych,
• oceny występujących naruszeń Polityki zgodności, w ramach danego
procesu, na podstawie zgłaszanych incydentów związanych z danym
obszarem,
• oceny
stopnia
wykonania
zaplanowanych
szkoleń
dotyczących
przestrzegania zasad dotyczących realizacji danego procesu przewidzianych
przez istniejące regulacje wewnętrzne lub plany szkoleń przyjęte w Banku,
• analizy wyników ostatniej oceny nadzorczej dotyczącej jakości zarządzania
danym obszarem,
8) analizie wyników oceny audytu wewnętrznego, dotyczącego zastrzeżeń co do
skuteczności
działania
mechanizmów
kontrolnych
nieprawidłowości dokonywanej przez ZZRiA,
35
lub
stwierdzenia
9) weryfikacji jakości dokumentacji zewnętrznej dokonywanej przez Radcę
Prawnego,
10)oszacowaniu jaki poziom ryzyka towarzyszy wykonywaniu działalności na
podstawie dokonania oceny mechanizmów kontrolnych i redukujących ryzyko
dokonywanej przez ZZRiA;
b) identyfikacji i ocenie bieżącej, polegającej na:
1) identyfikacji
umów
wybiegających
poza
wzorce
umowne
zawarte
w standardowych regulacjach wewnętrznych Banku i ocenie ich poprawności –
dokonywanej na bieżąco przez pracowników sporządzających umowy i ich
przełożonych/osoby odpowiedzialne za kontrolę wewnętrzną (funkcjonalną)
związaną z daną operacją, w zasadnych przypadkach ocena zgodności prawnej
dokonywana jest przez Radcę Prawnego,
2) identyfikacji spraw sądowych, w których Bank obciążony jest ryzykiem
niekorzystnego rozstrzygnięcia sprawy dokonywanej przez Radcę Prawnego,
3) ustalaniu jakie zmiany wniesiono do Rejestru klauzul niedozwolonych UOKIK
i ocenie, czy wprowadzone zmiany obejmują działalność Banku dokonywanej
przez Radcę Prawnego – w przypadku zmian w Rejestrze zagrażających
bezpieczeństwu Banku powiadamiany jest Zarząd,
4) identyfikacji
ryzyka
nowych
produktów,
w
tym
ryzyka
prawnego
wynikającego z wzorów umów lub groźby ryzyka braku zgodności samego
produktu dokonywanej przez Radcę Prawnego.
Zarząd i Rada Nadzorcza otrzymują nie rzadziej niż raz na pół roku, do końca
miesiąca następującego po zakończeniu półrocza, sprawozdania dotyczące poziomu ryzyka
braku zgodności oraz proponowanych działań zapobiegawczych i redukujących ryzyko,
sporządzone przez ZZRiA.
Rada Nadzorcza otrzymuje od Zarządu raz w roku, do końca kwartału następującego
po zakończeniu roku, sprawozdanie dotyczące oceny efektywności zarządzania ryzykiem
braku zgodności w Banku
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka
36
W ramach działań zabezpieczających i w celu redukcji ryzyka braku zgodności Zarząd
przyjmuje dokument Zasady dobrej praktyki bankowej w Banku Spółdzielczym w Brańsku
stanowiący zbiór zasad profesjonalnego postępowania pracowników Banku. Zasady dobrej
praktyki bankowej w Banku Spółdzielczym w Brańsku
powinny być znane wszystkim
pracownikom. Za zaznajomienie z jego treścią odpowiadają ich przełożeni, są oni również
odpowiedzialni za ich przestrzeganie.
Dodatkowymi mechanizmami ograniczania ryzyka braku zgodności są:
a) Zespół Kontroli Wewnętrznej (kontrola instytucjonalna), nadzór kierowniczy
(kontrola funkcjonalna) i zdecydowana reakcja kadry kierowniczej w przypadku
stwierdzania zachowania pracowników niezgodnego z przyjętymi w Banku
standardami postępowania,
b) identyfikacja ryzyka nowych produktów, w tym ryzyka prawnego wynikającego
z wzorów umów lub groźby ryzyka braku zgodności samego produktu,
c) korzystanie z pomocy Banku Zrzeszającego lub z wzorców opracowanych przez Bank
Zrzeszający przy opracowaniu projektów regulacji wewnętrznych, zasięganie opinii
Radcy Prawnego w zakresie wzorów umów oraz formularzy
d) identyfikacja i ocena bieżąca ryzyka w zakresie Rejestru klauzul niedozwolonych
UOKIK,
e) dokonywanie cyklicznych przeglądów regulacji wewnętrznych,
f) identyfikacja ryzyka niekorzystnego rozstrzygnięcia sporów sądowych i tworzenie
rezerw na pokrycie rezultatów niekorzystnego dla Banku rozstrzygnięcia,
g) unikanie ryzyka reputacji, poprzez odpowiednią politykę związaną z klientami
i transakcjami,
h) szkolenia kadry i pracowników dotyczące spełniania wymagań legalności w zakresie
działania Banku.
RYZYKO PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ
Celem polityki Banku Spółdzielczego w Brańsku w zakresie zarządzania płynnością
jest, zapewnienie Bankowi zdolności do wywiązania się z bieżących i przyszłych zobowiązań
bilansowych i pozabilansowych w celu ograniczenia możliwości utraty
zachowanie
właściwych
relacji
między
zyskiem
37
a
ryzykiem
w
wypłacalności,
decyzjach
o
pozyskaniu i zachowaniu kapitału, utrzymanie odpowiednich proporcji pomiędzy aktywami
dochodowymi i niedochodowymi.
Opis procesów zarządzania ryzykiem płynności finansowej
Zarządzanie płynnością krótkoterminową polega na:
a) utrzymywaniu zadeklarowanego stanu rezerwy obowiązkowej,
b) dokonywaniu transakcji lokacyjno-depozytowych w oparciu o prognozy przepływów
pieniężnych w okresie najbliższego miesiąca,
c) utrzymywaniu wskaźników płynności w ramach limitów zatwierdzonych przez
Zarząd.
Zarządzanie płynnością w okresach średnio i długookresowych odbywa się na bazie
opracowanych w Zespole ZRiA wytycznych do polityki płynności na dany rok, zatwierdzonej
przez Zarząd Banku i polega na:
a) utrzymywaniu zadeklarowanego stanu rezerwy obowiązkowej,
b) dokonywaniu transakcji lokacyjno-depozytowych w oparciu o prognozy przepływów
pieniężnych powyżej 1 miesiąca,
c) utrzymywaniu wskaźników płynności w ramach limitów zatwierdzonych przez
Zarząd,
d) zabezpieczaniu się przed sezonowym obniżaniem płynności.
Opis systemów identyfikacji, pomiaru i raportowania ryzyka płynności finansowej
Zespół ZRiA przedstawia Zarządowi Banku informacje w zakresie kształtowania się
podstawowych wielkości i czynników mających wpływ na płynność płatniczą w formie
analiz, zestawień i raportów. Informacje te są podstawą do podejmowania przez Zarząd
Banku decyzji strategicznych.
W celu skutecznego pomiaru i monitorowania płynności Banku stosuje się:
a) analizy luki płynności dla umownych i urealnionych terminów zapadalności,
b) analizy nadzorczych miar płynności
c) analizy stabilności bazy depozytowej,
d) analizy osadu,
e) analizy przepływów pieniężnych,
f) analizy limitów,
38
g) ocenę portfela kredytowego (jakości kredytów),
h) analizę odnawialności i zrywalności depozytów,
i) pogłębioną analizę płynności długoterminowej.
W celu zagwarantowania skuteczności zarządzania płynnością oraz poprawy
dochodowości Banku, Zespół ZRiA sporządza analizy, i przestawia je Zarządowi Banku nie
rzadziej niż raz w miesiącu i nie później niż do 15 dnia każdego miesiąca oraz Radzie
Nadzorczej za ostatni okres przed posiedzeniem Rady.
W celu ograniczenia ryzyka utraty płynności Banku stosuje się następujące limity:
a. Kredyty i pożyczki netto / Aktywa ogółem
b. Kredyty i pożyczki netto / Depozyty ogółem
c. Kredyty zagrożone /obligo kredytowe
d. Depozyty duże / Depozyty ogółem
e. Zobowiązanie pozabilansowe/ Aktywa ogółem
f. Lokaty przyjmowane z innych banków/ Aktywa ogółem
g. Wskaźnik płynności po urealnieniu do 1 miesiąca = aktywa wymagalne do 1 miesiąca
(po urealnieniu) / pasywa zapadalne do 1 miesiąca (po urealnieniu).
h. Wskaźnik płynności po urealnieniu do 3 miesięcy = aktywa wymagalne do 3 miesięcy
(po urealnieniu) / pasywa zapadalne do 3 miesięcy (po urealnieniu).
i. Wskaźnik płynności po urealnieniu do 12 miesięcy = aktywa wymagalne do 12
miesięcy (po urealnieniu) / pasywa zapadalne do 12 miesięcy (po urealnieniu).
j. Depozyty zerwane / depozyty ogółem
k. Suma dużych depozytów terminowych / depozyty ogółem
l. Kredyty i pożyczki netto z terminem zapadalności powyżej 10 lat / depozyty stabilne
m. LCR
Zasady polityki stosowania zabezpieczeń i ograniczania ryzyka oraz procesy
monitorowania skuteczności zabezpieczeń i metod redukcji ryzyka.
Zgodnie z zaleceniami i normami ostrożnościowymi KNF dla działalności
kredytowej Bank zobowiązany jest stosować podstawowe normy i ograniczenia kredytowania
klientów wynikające z ustawy Prawo Bankowe (limity koncentracji kredytów, kredytowanie
podmiotów powiązanych).
39
Rada Nadzorcza jest informowana w okresach półrocznych o zagrożeniach
wynikających z ryzyka płynności, a ponadto jest powiadamiana natychmiastowo o
wprowadzeniu planu awaryjnego w przypadku wystąpienia zagrożenia utraty płynności.
Kontrolę wewnętrzną w Banku w zakresie zarządzania płynnością sprawuje Zespół Kontroli
Wewnętrznej. Bank może zlecić zadania kontroli wewnętrznej i audytu z zakresu ryzyka
płynności merytorycznej komórce Banku Zrzeszającego na podstawie odrębnie zawartej
umowy.
Prawidłowość zarządzania ryzykiem płynności podlega kompleksowej kontroli
przynajmniej raz w roku. Przedmiotem kontroli wewnętrznej w zakresie zarządzania
płynnością powinny być m.in.:
a) stopień wdrożenia i realizacja przyjętej polityki w zakresie zarządzania płynnością w
Banku,
b) zachowanie zawartych w niniejszej Instrukcji procedur,
c) realizacja decyzji i zaleceń przyjętych przez Zarząd Banku,
d) prawidłowość kształtowania się systemu informacji w procesie monitorowania i
zarządzania płynnością,
e) kształtowanie się limitów oraz założeń wszystkich elementów mających wpływ na
płynność Banku,
INSTRUMENTY KAPITAŁOWE
„Instrukcja zarządzania ryzykiem inwestycji w instrumenty finansowe w Banku
Spółdzielczym w Brańsku” zwana dalej Instrukcją ustala organizację, zasady procesu
zarządzania ryzykiem inwestycji w instrumenty finansowe. W szczególności określa:
1) metody zarządzania ryzykiem inwestycji,
2) zasady identyfikacji, oceny ryzyka,
3) monitorowanie ryzyka, w tym odpowiednich limitów,
4) zasady podejmowania decyzji inwestycyjnych,
5) zasady systemu informacji zarządczej,
6) zasady kontroli wewnętrznej.
Bank zarządza ryzykiem inwestycji w instrumenty finansowe poprzez:
1) identyfikację ryzyka otoczenia przez analizę i monitoring sytuacji rynku, ewentualne
poszukiwanie
szans
rynkowych
zapewniających
40
odpowiednią
rentowność
i
bezpieczeństwo inwestycji,
2) planowanie portfela, ustalenie limitów inwestycyjnych, ustalenie limitów koncentracji
zaangażowań,
3) monitorowanie portfela i monitoring sytuacji pojedynczych inwestycji,
4) monitoring przestrzegania limitów koncentracji zaangażowań,
5) podejmowanie odpowiednich decyzji inwestycyjnych (w tym o wycofaniu się z
inwestycji) w razie takiej potrzeby.
W ramach systemu informacji zarządczej Zarząd otrzymuje kwartalne raporty zawierające
informacje:
1) dotyczące realizacji celów,
2) dotyczące oceny ryzyka.
W ramach informacji o realizacji celów Zarząd otrzymuje raporty zawierające:
1) wielkość posiadanych przez bank inwestycji w instrumenty finansowe ogółem,
2) wielkość inwestycji w podziale na poszczególne zaangażowania,
3) rentowności inwestycji.
W ramach informacji o wielkości ryzyka Zarząd otrzymuje raporty zawierające:
1) ocenę przestrzegania limitów koncentracji zaangażowań,
2) ryzyka płynności,
3) innych czynników ryzyka (np. związanych z emitentami, rynkiem).
Przeprowadza się okresowy monitoring portfela uwzględniający:
1) wielkość posiadanych przez bank inwestycji w instrumenty finansowe ogółem,
2) wielkość inwestycji w podziale na poszczególne zaangażowania,
3) rentowności portfela i poszczególnych inwestycji
4) ocenę przestrzegania limitów inwestycyjnych,
5) ryzyko inwestycji.
Monitoringu dokonuje co kwartał ZZRiA, dokumentując jego wyniki na piśmie.
Bank dokonując inwestycji środków w papiery wartościowe kieruje się następującymi
zasadami:
1) Zapewnienia utrzymania właściwego poziomu płynności Banku,
2) Zapewnienie maksymalizacji dochodowości inwestycji,
3) Zapewnienie możliwości realizacji działań awaryjnych w przypadku zagrożenia utraty
płynności Banku.
Krótkoterminowym celem inwestowania środków pieniężnych przez Bank w papiery
wartościowe jest lokowanie nadwyżek krótkoterminowych płynnych środków Banku.
41
Średnioterminowym celem inwestowania środków pieniężnych przez Bank w papiery
wartościowe jest powiększenie wartości i efektywności wykorzystania kapitału własnego
zgromadzonego przez Bank.
Zasady wyceny portfela papierów wartościowych
Bank dokonuje czynności księgowych związanych z ewidencją oraz wyceną
papierów wartościowych zgodnie z ustawą o rachunkowości. Bank nabywa papiery
wartościowe do portfela papierów lokacyjnych lub handlowych. O zakwalifikowaniu ich
decyduje intencja nabycia i okres przechowywania papierów w portfelu. Do portfela papierów
lokacyjnych Bank kwalifikuje dłużne skarbowe papiery wartościowe nabyte z zamiarem
przechowywania ich w portfelu do terminu ich wykupu ustalonego przez emitenta.
Do portfela Bank kwalifikuje dłużne skarbowe papiery wartościowe nabyte z
zamiarem ich sprzedaży przed terminem wykupu ustalonego przez emitenta. Poszczególne
pozycje portfela papierów lokacyjnych lub handlowych wyceniane są wg następujących
zasad:
a) bony skarbowe oraz bony pieniężne nabyte z dyskontem są wyceniane według ceny
nabycia z uwzględnieniem liniowej amortyzacji dyskonta.
b) bony skarbowe oraz bony pieniężne nabyte z udzielonym przez drugą stronę
przyrzeczeniem odkupu są wyceniane metodą liniową amortyzacji różnicy między ceną
ich odkupu a ceną ich nabycia.
c) obligacje skarbowe są wyceniane według ceny nabycia z uwzględnieniem liniowej
amortyzacji dyskonta lub premii powiększonej o sumę należnych odsetek na dzień
wyceny.
Na dzień bilansowy papiery wartościowe zakwalifikowane do portfela papierów
handlowych Banku wykazuje się według cen nabycia skorygowanych o naliczone odsetki,
dyskonto, premię jednak nie wyższej od ceny sprzedaży netto.
42
Instrumenty finansowe w BS w Brańsku na dzień 31.12.2015r.
Instrument
finansowy
Centrum Finansowe
BPS
BPS
SGB
CONCORDIA
MACIF
Spółdzielnia System
Ochrony Zrzeszenia
BPS
Part Net
Akcje
Akcje
Udziały
Udziały
Udziały
Udziały
Udziały
Certyfikaty
Inwestycyjne
Obligacje 2 letnie
Obligacje 3 letnie
Obligacje 4 letnie
Obligacje 6 letnie
Bony pieniężne
Wartość w tys zł
Nazwa emitenta
400,70
2 592,59
19,10
2,00
0,25
20,00
150,350
Trust
NBP
Gmina Boćki
Gmina Boćki
Gmina Boćki
NBP
Razem:
788,00
6 692,00
600,00
2 250,00
650,00
13 200,00
27 364 99,00
ADEKWATNOŚĆ KAPITAŁOWA
Opis metody stosowanej przez Bank do oceny adekwatności poziomu kapitału
wewnętrznego
1. Bank w swojej działalności identyfikuje następujące rodzaje ryzyka:
1) ryzyko
kredytowe
–
ryzyko
nieoczekiwanego
niewykonania
zobowiązania
lub pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej wykonaniu zobowiązania,
2) ryzyko rynkowe – ryzyko utraty wartości aktywów, wzrostu poziomu zobowiązań lub
negatywnej zmiany wyniku finansowego w rezultacie wrażliwości na zmienność
parametrów rynkowych (cen na rynku); w przypadku Banku ryzyko rynkowe
ogranicza się do:
43
a) ryzyka walutowego – ryzyka wystąpienia zmian kursów walut obcych w stosunku
do PLN, mogących prowadzić do strat w przypadku otwartych pozycji w
walutach obcych,
b) ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej – ryzyka wynikającego z narażenia
aktualnego i przyszłego wyniku finansowego Banku (głównie wyniku
odsetkowego) oraz posiadanych funduszy na niekorzystny wpływ zmian
niezależnych od Banku rynkowych stóp procentowych; ryzyko to związane jest z:
• ryzykiem przeszacowania,
• ryzykiem bazowym,
• ryzykiem opcji klienta,
• ryzykiem krzywej dochodowości,
3) ryzyko operacyjne – ryzyko wystąpienia straty związane z niedostateczną
efektywnością działań ludzi, systemów, procesów zachodzących w podmiocie
(również przy ich wdrażaniu) oraz czynnikami zewnętrznymi,
4) ryzyko koncentracji - ryzyko pogorszenia się zdolności kredytowej zagrażającej
wykonaniu zobowiązania w wyniku uzależnienia się (braku dywersyfikacji)
lub nadmiernej ekspozycji wobec jednego podmiotu lub podmiotów powiązanych,
5) ryzyko koncentracji znacznych zaangażowań kapitałowych – ryzyko wynikające ze
znacznego zaangażowania kapitałowego Banku w:
a) posiadane akcje i udziały w innym podmiocie,
b) wniesione dopłaty w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością,
c) wniesione wpłaty lub zadeklarowane sumy komandytowe – w zależności od tego,
która z tych sum jest większa – w spółce komandytowej lub komandytowoakcyjnej,
d) udzielone pożyczki podporządkowane
6) ryzyko płynności – ryzyko nie wywiązania się z bieżących zobowiązań w wyniku
niedopasowania przepływów finansowych,
7) ryzyko cyklu gospodarczego – jest to ryzyko wynikające z nieuwzględnienia
przez wewnętrzne modele oceny ryzyk wpływu cyklu gospodarczego, co wyznacza
potrzebę
wykonywania
prognostycznych
testów
warunków
skrajnych,
identyfikujących możliwe zdarzenia lub zmiany w warunkach rynkowych,
które mogą niekorzystnie wpłynąć na Bank,
44
8) ryzyko kapitałowe – ryzyko wynikające z nie zapewnienia kapitału wystarczającego
do absorpcji strat nieoczekiwanych,
9) ryzyko modeli - ryzyko wdrożenia nieprawidłowo zbudowanych (zdefiniowanych)
modeli, taryf lub parametrów, niewłaściwego zastosowania modeli lub braku
niezbędnej ich aktualizacji,
10) ryzyko rezydualne - ryzyko wynikające z mniejszej niż założona przez Bank
skuteczności stosowanych w Banku technik ograniczania ryzyka kredytowego; ryzyko
to obejmuje również związane z zarządzaniem zabezpieczeniami kredytów ryzyko
operacyjne i płynności,
11) ryzyko strategiczne – ryzyko związane z podejmowaniem niekorzystnych
lub błędnych decyzji strategicznych, brakiem lub wadliwą realizacją przyjętej strategii
oraz ze zmianami w otoczeniu zewnętrznym i niewłaściwą reakcją na te zmiany,
12) ryzyko utraty reputacji – ryzyko związane z negatywnym odbiorem wizerunku
podmiotu przez klientów, kontrahentów, inwestorów, akcjonariuszy, nadzorców,
regulatorów oraz opinię publiczną,
13) ryzyko transferowe – jest to ryzyko niemożności wypełnienia przez dłużników Banku
zobowiązań wobec Banku z powodu działań rządowych (w szczególności rządów
krajów trzecich); w praktyce dotyczy to ograniczeń w możliwości dokonywania
pieniężnych transferów zagranicznych,
14) ryzyko wyniku finansowego – ryzyko realizacji wyniku finansowego poniżej
wymagań wynikających z potrzeby prowadzenia bieżącej działalności i rozwoju,
głównie w celu zapewnienia odpowiedniego zasilenia kapitału,
15) ryzyko kraju - ryzyko, że dany kraj nie będzie w stanie honorować swoich
zobowiązań,
16) ryzyko systemów informatycznych - zagrożenie, że technologia informatyczna
stosowana w danej organizacji może nie spełniać wymogów biznesowych,
nie zapewniać odpowiedniej integralności, bezpieczeństwa oraz dostępności danych
lub nie została odpowiednio wdrożona i nie działa zgodnie z założeniami,
17) ryzyko prawne - ryzyko związane z niepewnością wywołaną zmianami regulacji
prawnych, podjęciem działań prawnych oraz zastosowaniem lub interpretacją
istniejących przepisów lub umów,
18) ryzyko braku zgodności - ryzyko rozumiane jako skutki nieprzestrzegania przepisów
prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania.
2. Bank uznaje następujące ryzyka za istotne w prowadzonej działalności:
45
a)
ryzyko kredytowe,
b)
ryzyko operacyjne,
c)
ryzyko rynkowe, a w jego ramach: ryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej
w księdze bankowej,
d)
ryzyko koncentracji,
e)
ryzyko płynności,
f)
ryzyko systemów informatycznych,
g)
ryzyko braku zgodności
3. Wskazanie ryzyk istotnych w działalności Banku odbywać się będzie na podstawie
przeprowadzonej analizy w oparciu o zapisy niniejszej Instrukcji w terminie do końca
września każdego roku przez ZZRiA..
4.
Bank uznaje ryzyko braku zgodności za istotne i trudnomierzalne, dla którego nie można
zbudować ilościowej lub jakościowej miary oddającej w sposób prawidłowy poziom
ryzyka, na które jest narażony, zatem Bank nie dokonuje pomiaru tego ryzyka.
5.
Procesem szacowania kapitału wewnętrznego objęte są wszystkie ryzyka uznane przez
Bank za istotne.
Szacowanie kapitału wewnętrznego w Banku przeprowadza ZZRiA do końca każdego
miesiąca po zakończeniu kwartału.
W zakresie ryzyka kredytowego Bank stosuje metodę standardową wyliczenia
wymogów w zakresie funduszy własnych zgodnie z tytułem II Rozporządzenia UE
(Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca
2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm
inwestycyjnych, zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 – Dz. Urz. UE nr L 208, z
2 sierpnia 2013, z poźn. zmianami).
1. Bank zalicza ekspozycje kredytowe do jednej z 17 klas ekspozycji kredytowych, którym
przypisane są odpowiednie wagi ryzyka. Zasady podziału aktywów Banku, udzielonych
przez Bank zobowiązań pozabilansowych na klasy ekspozycji oraz zasady przypisywania
aktywom i zobowiązaniom pozabilansowym, zaliczonym do poszczególnych klas
aktywów określonych wag ryzyka opisane są w Instrukcji Segmentacji ekspozycji i wag
ryzyka dla metody standardowej.
2. Do celów przypisania wagi ryzyka zgodnie z ust. 1 wartość ekspozycji mnoży się przez
wagę ryzyka wskazaną lub określoną w Instrukcji Segmentacji ekspozycji i wag ryzyka dla
46
metody standardowej.
3. Wymóg w zakresie funduszy własnych na ryzyko kredytowe oblicza się dzieląc kwoty
ekspozycji ważonych ryzykiem zgodnie z ust. 2 przez 12,5.
Zaliczania ekspozycji kredytowych Banku do odpowiednich klas w celu przypisania wag
ryzyka poszczególnym kategoriom aktywów i zobowiązań pozabilansowych dokonuje
Wydział rachunkowości i rozliczeń w terminie 20 dni roboczych po zakończeniu każdego
kwartału.
Obliczanie wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka walutowego
1. Bank wyznacza wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka walutowego
zgodnie z metodą , określoną w art. 351 Rozporządzenia UE.
2. Wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka walutowego stanowi 8 % pozycji
walutowej netto, jeżeli przewyższa ona 2 % funduszy własnych Banku lub stanowi 0
jeżeli nie przewyższa 2 % funduszy własnych.
Obliczanie wymogu w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego
Bank wyznacza wymóg w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka operacyjnego
zgodnie z zasadami określonymi w art. 315 – 316 Rozporządzenia UE.
1. Do wyznaczania wymogu kapitałowego, o którym mowa, Bank stosuje metodę wskaźnika
bazowego.
2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego, o którym mowa w ust. 1, stanowi 15 %
średniej za okres trzech lat dla odpowiedniego wskaźnika, określonego na podstawie
art. 316 Rozporządzenia UE
3. Średnią, o której mowa w ust. 2 oblicza się na koniec roku obrotowego na podstawie
wyników z ostatnich trzech dwunastomiesięcznych okresów, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. W obliczeniach średniej, o której mowa w ust. 3, nie uwzględnia się wyniku ujemnego i
równego zero za którykolwiek z trzech lat obrotowych.
5. Bank oblicza średnią z trzech lat, o której mowa w ust. 2, jako iloraz sumy wartości
dodatnich wyniku oraz liczby wartości dodatnich.
6. Przy obliczaniu wymogu kapitałowego, na dany rok obrotowy uwzględnia się rok, na
koniec którego dokonuje się obliczeń i dwa kolejne lata go poprzedzające.
7. Z zastrzeżeniem ust. 8 odpowiedni wskaźnik, o którym mowa w ust. 2, jest sumą
47
następujących pozycji rachunku zysków i strat, uwzględnionych odpowiednio ze znakiem
dodatnim lub ujemnym:
1) przychody z tytułu odsetek;
2) koszty z tytułu odsetek;
3) przychody z tytułu prowizji i opłat;
4) koszty z tytułu prowizji i opłat;
5) przychody z tytułu dywidend;
6) wynik na instrumentach finansowych wycenianych do wartości godziwej przez
rachunek zysków i strat oraz rewaluacja;
7) wynik na działalności inwestycyjnej;
8) pozostałe przychody operacyjne.
8. W pozycjach rachunku zysków i strat, o których mowa w ust. 7, nie uwzględnia się:
1) zrealizowanych zysków i strat ze sprzedaży pozycji portfela bankowego;
2) przychodów z tytułu zdarzeń nadzwyczajnych lub występujących nieregularnie;
3) przychodów z tytułu odszkodowań uzyskanych z tytułu ubezpieczenia.
9. Za wyznaczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego odpowiedzialny jest
WRiR.
Współczynniki kapitałowe
Zgodnie z Rozporządzeniem CRR Bank jest obowiązany do utrzymywania na
odpowiednim poziomie współczynników kapitałowych, będących wskaźnikami oceny
adekwatności kapitałowej Banku, w szczególności:
1) współczynnika kapitału CET1 na poziomie min. 4,5 %
2) współczynnika kapitału T1 na poziomie min. 6 %
3) łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie min. 8 %
W rozbiciu na poszczególne składniki funduszy własnych, po uwzględnieniu wymogu z
tytułu bufora zabezpieczającego, zlecenie KNF z roku 2014 oznacza konieczność utrzymania
poszczególnych wskaźników na poziomie wynoszącym co najmniej:
a. współczynnika kapitału T1 na poziomie min. 10,25 %
b. łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie min. 13,25 %
Wymogi w zakresie funduszy własnych, a także wielkość współczynników
48
kapitałowych, wyznacza WRiR w terminie 20 dni roboczych po zakończeniu każdego
kwartału.
Zasady weryfikacji kapitału regulacyjnego
Ryzyko kredytowe
1. Badaniu podlega dywersyfikacja ryzyka kredytowego, mierzona jako odpowiednie
rozproszenie posiadanych bilansowych i pozabilansowych ekspozycji kredytowych
ważonych ryzykiem.
2. Bank uznaje za akceptowalny udział sumy aktywów według wartości bilansowej
i ekwiwalentu bilansowego zobowiązań pozabilansowych udzielonych o wagach ryzyka
100 % i więcej na poziomie do 65 % sumy aktywów według wartości bilansowej
powiększonych o udzielone zobowiązania pozabilansowe.
3. W przypadku przekroczenia powyższego wskaźnika, Bank wylicza dodatkowy wymóg
kapitałowy.
4. Dodatkowy wymóg kapitałowy stanowi kwota przekroczenia wskaźnika, o którym mowa
w ust.2, przemnożona przez 4 %.
Ryzyko walutowe
1. Badaniu podlega udział całkowitej pozycji walutowej w funduszach własnych Banku.
2. Bank uznaje za akceptowalny udział średniej wartości całkowitej pozycji walutowej z
kwartału poprzedzającego datę analizy (wyliczanej w wartościach bezwzględnych) w
funduszach własnych Banku (wyliczonych na datę analizy) na poziomie mniejszym niż
2%.
3. W przypadku przekroczenia powyższego wskaźnika, Bank wylicza dodatkowy wymóg
kapitałowy.
4. Dodatkowy wymóg kapitałowy stanowi średnia wartość całkowitej pozycji walutowej
obliczona zgodnie z ust.2 przemnożona przez 8 %.
Ryzyko operacyjne
1. Badaniu podlegają oszacowane koszty zdarzeń ryzyka operacyjnego wpisane do rejestru
zdarzeń ryzyka operacyjnego w okresie 12 m-cy poprzedzających datę analizy.
49
2. Bank uznaje za akceptowalny udział oszacowanych kosztów zdarzeń ryzyka
operacyjnego o których mowa w ust. 1, w stosunku do obliczonego zgodnie z niniejszą
Instrukcją wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego na poziomie mniejszym
równym 1.
3. W przypadku przekroczenia powyższego wskaźnika, Bank wylicza dodatkowy wymóg
kapitałowy.
4. Dodatkowy wymóg kapitałowy stanowi kwota przekroczenia wskaźnika, o którym mowa
w us.2.
Ryzyko Koncentracji
1. Zaangażowanie Banku wobec podmiotu oblicza się zgodnie z zasadami określonymi w
art.71 ustawy – Prawo bankowe oraz w uchwale w sprawie limitu koncentracji
zaangażowań i dużych zaangażowań.
2. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji stanowi suma
nadwyżek zaangażowań Banku wobec poszczególnych podmiotów ponad limity
określone w art. 71 ust. 1 oraz art. 71 ust. 1a ustawy – Prawo bankowe.
Ryzyko koncentracji znacznych zaangażowań kapitałowych
1. Bank wyznacza wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej
zgodnie z Załącznikiem nr 13 do Uchwały nr 76/2010 KNF
2. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej oblicza
się w zakresie portfela bankowego i portfela handlowego łącznie jako większą z liczb
określonych jako:
a) suma kwot, o jakie poszczególne znaczne zaangażowania kapitałowe (wyliczane
zgodnie z Instrukcją zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku Spółdzielczym w
Brańsku) przekraczają 10 % funduszy własnych Banku;
b) kwota, o jaką suma znacznych zaangażowań kapitałowych przekracza 60 %
funduszy własnych Banku.
c) z uwagi na nieznaczącą skalę portfela handlowego – bank liczy ww. wymóg
wyłącznie dla portfela bankowego.
50
Kapitał wewnętrzny na ryzyka Filara I stanowi sumę kapitału regulacyjnego oraz sumę
dodatkowych wymogów kapitałowych.
Szacowanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka stopy procentowej
Bank wyznacza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej dla ryzyka
przeszacowania i bazowego.
Wewnętrzny wymóg kapitałowy dla ryzyka przeszacowania lub/oraz bazowego stanowi (o ile
jest dodatnia) różnica zmiany wyniku odsetkowego wywołanego niekorzystną zmianą stóp
procentowych o 200p.b. i poziomu alokacji funduszy własnych Banku na ryzyko stopy
procentowej, przemnożona przez 8 %.
Szacowanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka płynności
1. Do szacowania wewnętrznego wymogu kapitałowego na ryzyko płynności Bank
przeprowadza testy warunków skrajnych dla ryzyka płynności zgodnie z rozdziałem 8
Instrukcji zarządzania ryzykiem płynności finansowej w Banku Spółdzielczym w
Brańsku.
2. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka płynności rozumiany jest jako roczny
dodatkowy koszt (w sensie wyniku) utrzymania wskaźnika M1 na minimalnym
wymaganym poziomie 0, po przeprowadzeniu testu warunków skrajnych, o których mowa
w ust. 2 .
3. Wewnętrzny wymóg kapitałowy oblicza się zgodnie z zasadami opisanymi poniżej:
1) wyznaczana jest pomniejszona wartość aktywów płynnych (podstawowej i
uzupełniającej rezerwy płynności) na dzień analizy, tzn. aktywa płynne wyliczone
zgodnie z załącznikiem nr 1 do Instrukcją zarządzania płynnością finansową w Banku
Spółdzielczym w Brańsku pomniejsza się o 50 %,
2) ustala się brakującą kwotę aktywów płynnych do ustalonej wielkości środków obcych
niestabilnych po zaistnieniu sytuacji z ust.1,
3) wyznaczane są koszty (w skali 12 miesięcy) ponoszone z tytułu utrzymania wskaźnika
M1 na poziomie 0 - jako iloczyn brakujących aktywów płynnych i oprocentowania
środków pożyczanych z banku zrzeszającego (kredytu w rachunku bieżącym).
51
Szacowanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka systemów informatycznych
1. Wewnętrzny wymóg kapitałowy stanowi koszt przywrócenia pełnej i zgodnej z
wymaganiami biznesowymi funkcjonalności systemów informatycznych.
Kwota wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego w podziale na klasy
ekspozycji, przy uwzględnieniu § 4 pkt 2 Załącznika nr 1 do uchwały o informacjach
podlegających ogłaszaniu:
Wymóg kapitałowy
Ekspozycje wg metody standardowej
(tys zł)
1. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków
centralnych
2. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządu
terytorialnego oraz władz lokalnych
3. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji
i podmiotów nieprowadzoących działalności gospodarczej
4. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych
banków rozwoju
5. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji
międzynarodowych
0
295
330
0
0
6. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji
1.540
7. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców
7.323
8. ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne
3.044
9. ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na
nieruchomościach
10. ekspozycje przeterminowane
14.063
318
11. ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka
0
12. ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych
0
13. pozycje sekurytyzacyjne
0
14. ekspozycje krótkoterminowe wobec instytucji i przedsiębiorców
0
15. ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach
zbiorowego inwestowania
16. inne ekspozycje
0
751
Razem :
27.664
52
1. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego – 0;
2. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i
limitu dużych zaangażowań – 0;
3. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka przekroczenia progu koncentracji kapitałowej - 0;
4. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego – 2.663
5. Łączna wartość kapitału regulacyjnego – 30.327.
ZMIENNE SKŁADNIKI WYNAGRODZEŃ OSÓB
ZAJMUJĄCYCH STANOWISKA KIEROWNICZE
Realizując zapisy zawarte w Uchwale nr 258/2011 Komisji Nadzoru Finansowego z
dnia 04.10.2011r. Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w Brańsku uchwałą nr 3/2012 z
dnia 06.02.2012r. wprowadziła „Ogólne zasady polityki zmiennych składników wynagrodzeń
osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku Spółdzielczym w Brańsku”.
Celem „Ogólnych zasad polityki…” jest wspieranie prawidłowego i skutecznego
zarządzania ryzykiem tak by nie zachęcać do podejmowania nadmiernego ryzyka
wykraczającego poza zaakceptowaną przez Radę Nadzorczą skłonność do ryzyka Banku, a
także wspieranie realizacji strategii działalności Banku oraz ograniczanie konfliktu interesów.
Do stanowisk kierowniczych w rozumieniu „Polityki zmiennych składników …..”
mających istotny wpływ na profil ryzyka Banku zalicza się członków Zarządu Banku.
Wynagrodzenie osób zajmujących stanowiska kierownicze składa się z wynagrodzenia
stałego - wynagrodzenie zasadnicze oraz wynagrodzenia zmiennego - premii, nagród
uznaniowych, itp. Do wynagrodzeń zmiennych nie zalicza się nagród jubileuszowych, odpraw
rentowych, odpraw emerytalnych, a także innych świadczeń wypłacanych na podstawie
przepisów kodeksu pracy. Wynagrodzenie stałe wypłacane jest w okresach miesięcznych
natomiast wynagrodzenie zmienne - premie są przyznawane i wypłacane w okresach
kwartalnych.
Założeniem „Ogólnych zasad…..” jest fakt, iż wynagrodzenie zmienne nie może być
wyższe niż 50% wynagrodzenia zasadniczego wypłaconego w kwartale, za który wypłacane
jest wynagrodzenie zmienne. Wysokość wynagrodzenia zmiennego ustala Rada Nadzorcza,
biorąc pod uwagę nakład pracy osób zajmujących stanowiska kierownicze oraz sytuację
ekonomiczną Banku. Wynagrodzenia zmiennego nie przyznaje się lub zmniejsza się je
proporcjonalnie za okres, w którym Bank prowadzi działalność ze stratą.
53
Uwzględniając uwarunkowania, określone w „Ogólnych zasadach…”, a także
stanowisko Komisji Nadzoru Finansowego, wypłata wynagrodzenia zmiennego nie podlega
odroczeniu, chyba że zostaną spełnione łącznie następujące przesłanki:
l)
łączna kwota wynagrodzenia stałego i zmiennego (wypłaconego w kwartale)
będzie wyższa niż równowartość 30.000 euro według średniego kursu NBP z pierwszego dnia
kwartału, za które jest przyznawane wynagrodzenie,
2)
wynagrodzenie zmienne stanowić będzie ponad 50 % wynagrodzenia
określonego w pkt l,
3)
suma bilansowa Banku przekroczy 620 milionów złotych.
Rada Nadzorcza Banku Spółdzielczego w Brańsku opiniuje i monitoruje
wynagrodzenie zmienne osób zajmujących stanowiska kierownicze biorąc pod uwagę
zarządzanie ryzykiem oraz zachowanie zgodności działania banku z przepisami prawa i
regulacjami wewnętrznymi. Raz na 3 lata Rada Nadzorcza dokonuje oceny wpływu
„Ogólnych zasad….” na działalność Banku oraz w miarę potrzeb i zmieniającego się stanu
faktycznego i prawnego dokonuje jej aktualizacji.
Wartość wynagrodzeń stałych wypłaconych osobom zajmującym stanowiska
kierownicze w rozumieniu „Ogólnych zasad…” w roku 2015 stanowiła wielkość 468 tys. zł.
Oprócz tego Rada Nadzorcza Banku przyznała wynagrodzenie zmienne (premie uznaniowe),
którego łączna wysokość wyniosła 125 tys. zł. Wynagrodzenie zmienne stanowi ok. 27 %
wynagrodzenia zasadniczego wypłaconego w ciągu roku.
54