zarząd powiatu braniewskiego - bip braniewo

Załącznik nr 1
do uchwały Nr XXIX/151/09
Rady Powiatu Braniewskiego
z dnia 12 stycznia 2009 roku
ZARZĄD POWIATU BRANIEWSKIEGO
PROGRAM OCHRONY
ŚRODOWISKA POWIATU
BRANIEWSKIEGO
na lata 2008 - 2011
z uwzględnieniem kierunków działań w latach 2012 - 2015
Braniewo, grudzień 2008
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
SPIS TREŚCI
WPROWADZENIE ........................................................................................................................ 4
1. PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE BRANIEWSKIM ......................................... 6
1.1. Podział administracyjny ........................................................................................................... 6
1.2. Demografia i gospodarka ......................................................................................................... 6
1.3. Uwarunkowania geomorfologiczne i krajobraz naturalny ....................................................... 9
1.4. Klimat ....................................................................................................................................... 9
1.5. Formy wykorzystania terenu .................................................................................................... 9
1.6. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej ...................... 10
2. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO .................................................... 13
2.1. Szata roślinna ......................................................................................................................... 13
2.2. Świat zwierzęcy...................................................................................................................... 13
2.3. Istniejące formy ochronne ...................................................................................................... 14
2.4. Lasy ........................................................................................................................................ 15
2.5. Gleby ...................................................................................................................................... 15
2.6. Kopaliny ................................................................................................................................. 16
2.7. Wody powierzchniowe i podziemne ...................................................................................... 16
2.8. Powietrze atmosferyczne........................................................................................................ 21
2.9. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE) .............................................................. 22
3. DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA I JEJ WPŁYW NA JAKOŚĆ ŚRODOWISKA................... 24
3.1. Gospodarka wodno-ściekowa ................................................................................................ 24
3.2. Gospodarka odpadami ............................................................................................................ 26
3.3. Emisja do powietrza ............................................................................................................... 27
3.4. Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego ................................... 28
3.5. Hałas ....................................................................................................................................... 29
3.6. Promieniowanie jonizujące i niejonizujące ............................................................................ 30
3.7. Substancje chemiczne w środowisku i poważne awarie ...................................................... 31
3.8. Biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane .................................................... 32
3.9. Monitoring środowiska .......................................................................................................... 33
3.10. Relacja „środowisko – zdrowie” .......................................................................................... 35
3.11. Edukacja ekologiczna ........................................................................................................... 36
4. ANALIZA SWOT ..................................................................................................................... 38
4.1. Czynniki wewnętrzne ............................................................................................................. 38
4.2. Czynniki zewnętrzne .............................................................................................................. 40
5. UWARUNKOWANIA OPRACOWANIA PROGRAMU ....................................................... 42
5.1. Analiza obowiązującego stanu prawnego .............................................................................. 42
5.2. Współpraca międzynarodowa ................................................................................................ 45
5.3. Strategie i programy regionalne ............................................................................................. 46
5.4. Limity krajowe i sposób ich podziału .................................................................................... 55
6. CELE ŚREDNIOOKRESOWE PROGRAMU I KIERUNKI DZIAŁAŃ ............................... 57
6.1. Cel nadrzędny ......................................................................................................................... 57
6.2. Cele średniookresowe Programu ............................................................................................ 57
6.3. Cele średniookresowe do 2015 roku i kierunki działań na lata 2008-2011 ........................... 59
6.4. Zadania do realizacji w latach następnych – prognoza .......................................................... 69
7. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ W LATACH 2008-2011 ................................... 71
8. KOSZTY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ............................................................................... 94
8.1. Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011 ................. 94
8.2. Koszty realizacji zamierzonych zadań inwestycyjnych w latach 2008-2011 ........................ 95
8.3. Źródła finansowania ............................................................................................................... 99
2
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
9. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW
OCHRONY ŚRODOWISKA ................................................................................................. 106
10. MONITORING I ZARZĄDZANIE PROGRAMEM ........................................................... 109
11. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ................................................... 113
11.1. Wprowadzenie .................................................................................................................... 113
11.2. Zawartość, główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami ............ 114
11.3. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego powiatu braniewskiego .................. 118
11.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji „Programu
ochrony środowiska powiatu braniewskiego w latach 2008-2011” ................................... 121
11.5. Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko oraz rozwiązania alternatywne
i kompensujące negatywne oddziaływania ........................................................................ 125
11.6. Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę szkodliwego oddziaływania
na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu........................................................... 128
11.7. Metody wykorzystane przy opracowaniu prognozy .......................................................... 128
11.8. Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze .......................... 128
11.9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ....................................................................... 129
12. STRESZCZENIE .................................................................................................................. 131
Spis skrótów ................................................................................................................................ 137
Wybrane piśmiennictwo .............................................................................................................. 138
Spis tabel ..................................................................................................................................... 139
Załącznik 1: Mapa. Obszary specjalnej ochrony ptaków NATURA 2000
3
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
WPROWADZENIE
Głównym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz
tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego.
Zarząd Powiatu realizując politykę ekologiczną państwa sporządza powiatowy program
ochrony środowiska. Obowiązek ten wynika z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. –
Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późniejszymi
zmianami).
Rada Powiatu Braniewskiego opracowała i Uchwałą nr XVII/94/04 z dnia 26 lutego 2004
roku przyjęła do realizacji „Program ochrony środowiska dla Powiatu Braniewskiego na lata
2004 – 2007 z uwzględnieniem kierunków działań na lata 2008-2011.”.
Zgodnie z art. 14 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska, program opracowywany
jest zgodnie z polityką ekologiczną państwa przyjmowaną na 4 lata w której przewidziane są
również działania obejmujące kolejne 4 lata.
Niniejsze opracowanie jest aktualizacją obowiązującego dotychczas „Programu”
i stanowi realizację powyżej wymienionych zapisów prawnych.
Przy tworzeniu Programu wykorzystano różne metody oraz techniki aktywnego
i otwartego planowania. Zastosowano podejście sektorowe oraz regionalne, polegające na
analizie problemów i sformułowaniu celów zgodnie z poszczególnymi działami ochrony
środowiska, koncentrując się na najważniejszych problemach powiatu. Przyjęto zasadę
komplementarności z wcześniej opracowanymi dokumentami.
Za podstawy merytoryczne opracowania Programu przyjęto:
- dokumenty rządowe określające politykę ekologiczną państwa,
- ustawy i rozporządzenia wykonawcze dotyczące ochrony Środowiska,
- ustalenia zawarte w Programie Ochrony Środowiska Województwa
Warmińsko-Mazurskiego, Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa,
Planie zagospodarowania przestrzennego województwa oraz programach i strategiach
wojewódzkich: rozwoju rolnictwa, rozwoju turystyki, zwiększenia lesistości,
- Strategię rozwoju Powiatu Braniewskiego,
- Program ochrony środowiska dla Powiatu Braniewskiego na lata 2004-2007
z uwzględnieniem kierunków działań na lata 2008-2011,
- zamierzenia w zakresie ochrony środowiska zgłaszane przez powiat i samorządy
szczebla podstawowego,
- aktualne, planowane i potencjalne źródła finansowania ochrony środowiska.
Do przeprowadzenia oceny aktualnego stanu środowiska powiatu wykorzystane zostały
przede wszystkim raporty WIOŚ, wydawnictwa statystyczne GUS i WUS, opracowania
instytutów branżowych oraz informacje będące w posiadaniu samorządów.
Informacje o istniejącym stanie, potrzebach i planach związanych z ochroną środowiska
zostały dostarczone przez samorządy powiatu i szczebla podstawowego w formie ankiet.
W trakcie prac zostały zaangażowane różne strony będące zainteresowane
zrównoważonym rozwojem powiatu. Szczególne i najważniejsze znaczenie miała ścisła i bieżąca
współpraca wykonawcy z przedstawicielami samorządów.
4
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Kierując się potrzebą wypracowania jasnych i czytelnych zasad oceny zgodności
regionalnych i lokalnych programów ochrony środowiska z polityką ekologiczną państwa,
w niniejszym opracowaniu:
1. wprowadzono podobną strukturę celów średniookresowych i kierunków działań jak
w przypadku „Programu ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego
na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”.
Cele średniookresowe i kierunki działań na lata 2008-2011 pogrupowano w niżej
wymienionych rozdziałach:
- Ochrona dziedzictwa przyrodniczego,
- Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii
- Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego,
- Ochrony klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego,
- Edukacja ekologiczna,
- Monitoring środowiska,
- Mechanizmy prawne.
2. w stosunku do „Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2004-2007
z uwzględnieniem kierunków działań w latach 2008-2011” wyodrębniono i rozszerzono
zagadnienia dotyczące:
- relacji „środowisko – zdrowie”,
- biotechnologii i organizmów genetycznie zmodyfikowanych,
- ochrony klimatu i zapobiegania niszczenia ozonu stratosferycznego,
- edukacji ekologicznej,
- monitoringu środowiska,
- dodano rozdział dotyczący źródeł finansowania oraz prognozę oceny
oddziaływania Programu na środowisko.
Na podstawie zebranych danych opracowano ocenę stanu środowiska i jego zagrożeń
oraz określone zostały cele i zadania Programu, harmonogram oraz zagadnienia związane
z finansowaniem i monitoringiem podejmowanych działań.
5
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
1. PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE BRANIEWSKIM
Powiat braniewski utworzony 1 stycznia 1999 r. położony jest w północnej części Polski,
w północno-zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego. Od północy graniczy
z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej, od wschodu z powiatem bartoszyckim,
od południa z powiatem lidzbarskim, od południowego zachodu z powiatem elbląskim.
Północno-zachodnią granicę powiatu stanowi Zalew Wiślany.
1.1. Podział administracyjny
Powierzchnia powiatu braniewskiego wynosi 1 202 km2, co stanowi około 5 %
powierzchni województwa warmińsko-mazurskiego.
W granicach powiatu działa 7 jednostek samorządu szczebla podstawowego, w tym
1 miejski, 2 miejsko-wiejskie i 4 wiejskie. Ludność wiejska zamieszkuje w 190 miejscowościach
wiejskich zgrupowanych w 101 sołectwach. Głównym ośrodkiem administracyjnym i siedzibą
władz samorządowych powiatu jest Braniewo.
Rysunek nr 1. Powiat braniewski – mapa administracyjna
obszar wiejski
obszar miejski, miejsko – wiejski
1.2. Demografia i gospodarka
1.2.1. Demografia
Według stanu na koniec grudnia 2006 r. w powiecie braniewskim mieszkało 43 531 osób,
z czego 53,2 % w miastach. Niski stopień urbanizacji powoduje, że gęstość zaludnienia powiatu
jest znacznie niższa niż średnie w województwie i kraju, kształtuje się na poziomie 36 osób/km2.
W wyniku spadku tempa przyrostu naturalnego oraz ujemnego salda migracji na terenie
powiatu braniewskiego obserwuje się spadek liczby ludności. Powiat mając ujemny przyrost
naturalny (w 2006 r. w przeliczeniu na tysiąc mieszkańców: -0,2) jest jednocześnie obszarem
największego odpływu ludności w województwie (saldo migracji w 2006 r. na tysiąc
mieszkańców wynosiło: -7,1). Na obszarze powiatu w 2006 r. na 100 mężczyzn przypadały
102 kobiety. Na terenach gmin wiejskich: Pieniężno, Braniewo i Wilczęta na 100 mężczyzn
przypada odpowiednio: 85, 97 i 96 kobiet.
6
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 1. Podział administracyjny i ludność powiatu braniewskiego (stan na 31.12.2006 r.)
Wyszczególnienie
Miasta:
Braniewo
Frombork
Pieniężno
Gminy wiejskie:
Braniewo
Frombork
Lelkowo
Pieniężno
Płoskinia
Wilczęta
Powiat braniewski
Powierzchnia
(km2)
12
8
4
307
116
198
239
170
148
1 202
Sołectwa
Miejscowości
wiejskie
Ludność
ogółem
-
-
17 792
2 474
2 892
22
11
15
25
14
14
101
58
14
30
40
26
22
190
6 368
1 280
3 061
3 853
2 709
3 102
43 531
na 1 km2
1 434
326
759
21
11
15
16
16
21
36
Źródło: Województwo warmińsko-mazurskie 2007 – podregiony, powiaty, gminy. US. Olsztyn 2007
www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych
Struktura wiekowa ludności powiatu braniewskiego nieznacznie tylko odbiega
od średniej wojewódzkiej. W 2006 r. na 100 osób w wieku nieprodukcyjnym przypadało tutaj
56 osób w wieku produkcyjnym. Wyższy jest tu odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym.
1.2.2. Rynek pracy
W gospodarce powiatu braniewskiego na koniec 2006 roku pracowało 7 5831 osoby,
w tym 15 % zatrudnionych było w przemyśle i budownictwie, 21 % w usługach rynkowych
oraz 30,6 % w usługach nierynkowych. Pozostali (34,4 %) mieli zatrudnienie w rolnictwie,
łowiectwie i leśnictwie, rybactwie. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2006 roku
wyniosło 2 099,03 PLN.
Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie braniewskim była najwyższa
w województwie i wyniosła 36,7 %. Z ogólnej liczby bezrobotnych (5 790 osób – stan
na 31.12.2006 r.) 56,4 % stanowią kobiety. Ponad 86 % ogółu bezrobotnych nie miało prawa
do zasiłku; 54,2 % ogółu bezrobotnych mieszkało na wsi. Bezrobocie dotyka również ludzi
młodych – 20,8 % ogółu bezrobotnych to osoby w wieku 24 lat i mniej.
1.2.3. Gospodarka
Według danych GUS w roku 2006 na terenie powiatu braniewskiego funkcjonowało
2 957 podmiotów gospodarki. Wśród podmiotów gospodarczych dominuje sektor prywatny
(89,7 %). Podmioty gospodarki prowadzone przez osoby fizyczne stanowią 68,5 % ogólnej
liczby podmiotów.
Najlepiej rozwiniętymi formami działalności były handel i naprawy oraz obsługa
nieruchomości i firm, którymi zajmowało się odpowiednio 29,3 % oraz 20,2 % podmiotów.
Stosunkowo dobrze rozwinięte jest przetwórstwo przemysłowe oraz budownictwo.
Nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach powiatu braniewskiego wykazują tendencję
wzrostową i w 2006 r. wyniosły w cenach bieżących 34,5 mln PLN, w tym nakłady na usługi
rynkowe stanowiły 78,8 % ogółu.
wg faktycznego miejsca pracy, bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz duchownych,
łącznie z pracującymi w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie (Źródło: Województwo warmińsko-mazurskie
2007 – podregiony, powiaty, gminy. US. Olsztyn 2007)
1
7
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Ponad 53 % ogółu funkcjonujących podmiotów zlokalizowanych jest w Braniewie.
Większość podmiotów gospodarczych zajmuje się prowadzeniem działalności handlowej
oraz obsługą nieruchomości i firm.
1.2.4. Rolnictwo
Wiodącą gałęzią gospodarki powiatu jest rolnictwo – 73 4692 ha użytków rolnych (stan
na 31.12.2007 r.). Rolnictwo powiatu jest dość rozdrobnione. Największy odsetek wśród
gospodarstw stanowią gospodarstwa małe 1 – 5 ha. Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego
wynosi tu 17,74 ha w tym 16,60 ha użytków rolnych.
W strukturze użytków rolnych przeważają grunty orne zajmujące powierzchnię 50 730 ha
oraz pastwiska i łąki trwałe zajmujące powierzchnię 20 612 ha, stanowiące odpowiednio 69 %
oraz 28,1 % użytków rolnych.
W produkcji roślinnej dominują zboża i rośliny przemysłowe, natomiast w produkcji
zwierzęcej przeważa chów bydła i trzody chlewnej oraz drobiu. Intensywność produkcji
zwierzęcej na terenie powiatu jest niewielka, niższa niż w województwie.
Gospodarstwa rolne dysponują ciągnikami i maszynami rolniczymi w ilościach
nie odbiegających od średnich dla województwa warmińsko-mazurskiego.
1.2.5. Turystyka
Powiat braniewski dysponuje licznymi atutami przemawiającymi za rozwojem turystyki
masowej. Są to między innymi:
- zabytki architektury w Braniewie, Fromborku, Pieniężnie i Zagajach,
- obiekty archeologiczne (10 – stan na 15.11.2006 r.),
- 24,5 %
- lesistość (2007 r.),
2
- 73,3 km
- powierzchnia gruntów pod wodami (2007 r.) – Zalew Wiślany oraz wody
powierzchniowe płynące i stojące,
- 30,3 %
- udział powierzchni o szczególnych walorach przyrodniczych (2006 r.),
- 32,3 km/100 km2 – gęstość dróg (2006 r.),
- 53 km
- łączna długość ścieżek rowerowych (2007 r.),
- 85 km
- łączna długość szlaków turystycznych – pieszych (2007 r.),
- 50 km
- łączna długość szlaków wodnych – kajakowych (2007 r.).
Ponadto w kalendarzu imprez o zasięgu ogólnopolskim i regionalnym znalazły się:
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej we Fromborku, Międzynarodowe Regaty
Żeglarskie „Fromborska Jesień”, Plener Rzeźbiarsko-Malarski.
Na terenie powiatu w 2007 r. funkcjonowało 9 turystycznych obiektów zbiorowego
zakwaterowania dysponujących 545 miejscami noclegowymi (w tym 7 całorocznych
z 381 miejscami noclegowymi), 8 kwater agroturystycznych z 87 miejscami noclegowymi oraz 8
pokoi gościnnych ze 117 miejscami noclegowymi. Największą ilością miejsc noclegowych
dysponuje Frombork.
Według danych GUS3 w 2007 roku z noclegów na terenie powiatu braniewskiego
skorzystało ogółem 13,5 tys. turystów, w tym 30,8 % turystów zagranicznych. Udzielono
ogółem 35,4 tys. noclegów. Stopień wykorzystania miejsc noclegowych był niższy niż
przeciętny w województwie i wyniósł 25,4 %.
Zgodnie z rejestrem REGON w powiecie w sekcji „Hotele i restauracje” działalność
prowadziło 90 podmiotów oraz 12 kolejnych zajmowało się turystyką.
2
3
Dane ewidencji gruntów w powiecie
Turystyka w województwie warmińsko-mazurskim w 2007 r. US. Olsztyn 2007
8
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
1.3. Uwarunkowania geomorfologiczne i krajobraz naturalny
Obszar powiatu cechuje się krajobrazem charakterystycznym dla terenów
młodoglacjalnych: urozmaiconą rzeźbą terenu i dużą różnorodnością form morfologicznych.
Powierzchnia terenu została uformowana pod wpływem kilkakrotnych nasunięć i zanikania
skandynawskiej czaszy lodowcowej, a w szczególności pod wpływem fazy pomorskiej
zlodowacenia północnopolskiego. Na powierzchni terenu zalegają utwory czwartorzędowe.
Na terenie powiatu braniewskiego przebiega równoleżnikowo granica pomiędzy
regionami fizycznogeograficznymi, prowincjami: Niż Środkowoeuropejski oraz Niziny
Wschodniobałtycko-Białoruskie. Wyróżniono trzy mezoregiony. Wzdłuż Zalewu Wiślanego
rozciąga się część Wybrzeża Staropruskiego. Jest to nisko położona równina akumulacji rzecznej
i brzegowej – obszar polderowy. Równina jest zajęta przeważnie pod łąki, a na namułach
rzecznych występują pola uprawne. Na wschód rozciąga się północna część mezoregionu
Równina Warmińska. Jest ona lekko pochylona w kierunku północnym i opada stopniem
terenowym do Wybrzeża Staropruskiego. Równinę pokrywają iły zastoiskowe. Gleby
są przeważnie urodzajne i przeznaczone pod uprawę. Wzdłuż dolin rozciągają się lasy.
Od wschodu z Równiną Warmińską sąsiaduje mezoregion Wzniesienia Górowskie. Jest to
wysoczyzna morenowa utworzona z kilku pasm moren czołowych. Bardzo mało jest na tym
terenie jezior. Większość rzek płynie głęboko wciętymi jarami, np. rzeka Wałsza poniżej
Pieniężna tworzy głęboko wcięty jar o długości ok. 6 km i wysokości zboczy 50 – 60 m.
1.4. Klimat
Zasadniczą cechą klimatu w rejonie powiatu braniewskiego jest duża zmienność stanów
pogody z dnia na dzień oraz z roku na rok. Zjawisko to jest konsekwencją położenia powiatu
na drodze wędrówek ośrodków cyklonalnych atlantyckich, którym przeciwstawiają się masy
powietrza kontynentalnego.
Klimat regionu charakteryzuje się chłodnymi latami oraz łagodnymi zimami. Średnia
temperatura powietrza w roku wynosi 6 – 8C, natomiast średnia roczna amplituda temperatur
powietrza 19 – 20C. Temperatura powietrza mierzona na wysokości 2 m nad powierzchnią
gruntu, średnio w skali roku jest wyższa w części zachodniej powiatu.
Dominującą postacią fizyczną zasilania atmosferycznego na terenie powiatu są opady
deszczu. Roczne sumy opadów wynoszą od 600 mm w części zachodniej do 750 mm w części
wschodniej powiatu. Sumy roczne opadów ulegają dużym wahaniom z roku na rok (do 250 %
w poszczególnych miesiącach). Maksymalna grubość pokrywy śnieżnej przekracza 4 – 5 cm
raz na dziesięć lat. W skali roku suma opadów letnich przeważa nad opadami zimowymi.
W rejonie powiatu przeważają wiatry z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego.
Średnia roczna częstość występowania ciszy i wiatru o prędkości poniżej 2 m/s wynosi
20 ÷ 30 % podczas gdy średnia ilość dni z wiatrem silnym o prędkości powyżej 10 m/s wynosi
od 40 do 50 dni. Występuje duży udział wiatrów o prędkościach umiarkowanych.
Warunki klimatyczne regionu należą do bardzo korzystnych latem i korzystnych zimą
dla potrzeb turystyki. Jednocześnie sprzyjają wykorzystaniu wiatru i promieniowania
słonecznego pod względem energetycznym. Bonitacja klimatyczna dla potrzeb rolnictwa
jest niższa niż przeciętna krajowa.
1.5. Formy wykorzystania terenu
Według danych ewidencji gruntów dostępnych w Starostwie Powiatowym w Braniewie
na dzień 31 grudnia 2007 roku powierzchnia geodezyjna powiatu braniewskiego wynosiła
prawie 1 202 km2 (120 165 ha). Dominują użytki rolne (61,14 %) oraz grunty leśne wraz
z gruntami zadrzewionymi i zakrzewionymi (26,26 %). Kierunki wykorzystania gruntów
szczegółowo przedstawia tabela nr 2.
9
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 2 . Powierzchnia geodezyjna i kierunki wykorzystania gruntów w powiecie
Kierunek wykorzystania gruntów
Użytki rolne
w tym: grunty orne
sady
łąki trwałe
pastwiska trwałe
grunty rolne zabudowane
grunty pod stawami
grunty pod rowami
Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione
w tym: lasy
grunty zadrzewione i zakrzewione
Grunty pod wodami
w tym: morskimi wewnętrznymi
powierzchniowymi płynącymi
powierzchniowymi stojącymi
Grunty zabudowane i zurbanizowane
w tym: tereny mieszkalne
tereny przemysłowe
inne tereny zabudowane
zurbanizowane tereny niezabudowane
tereny rekreacyjno wypoczynkowe
użytki kopalne
tereny komunikacyjne
w tym: drogi
kolejowe
inne
Użytki ekologiczne*
Tereny różne
Nieużytki
Powierzchnia ogólna gruntów
Powierzchnia (ha) % powierzchni powiatu
73 469
61,14
50 730
42,22
158
0,13
7 873
6,55
12 739
10,60
1 414
1,18
62
0,05
493
0,41
31 558
26,26
29 391
24,46
2 167
1,80
7 327
6,10
6 466
5,38
807
0,67
34
0,03
3 874
3,22
342
0,28
40
0,03
231
0,19
105
0,09
123
0,10
117
0,10
2 916
2,43
2 560
2,13
356
0,30
0
0,00
238
0,20
452
0,38
3 247
2,70
120 165
100,00
*wg ewidencji gruntów: jako formy ochrony przyrody, z uwzględnieniem powierzchni leśnej, wód i innych gruntów,
Źródło: Informacja Starostwa Powiatowego w Braniewie, dane ewidencji gruntów (stan na 31.12.2007 r.)
1.6. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej w powiecie
braniewskim w latach 2004-2006 były bardzo zróżnicowane pod względem wysokości
poniesionych nakładów jak również kierunków inwestowania (tabela nr 3). Najwyższe nakłady
zostały poniesione w 2005 r. zarówno w gospodarce wodnej jak i w ochronie środowiska.
Natomiast w tym okresie nie inwestowano w kierunku: zmniejszenia hałasu i wibracji, ochrony
różnorodności biologicznej i krajobrazu, ochrony przed promieniowaniem jonizującym
oraz działalności badawczo-rozwojowej.
W analizowanym okresie w gospodarce wodnej najwięcej nakładów zostało poniesionych
na ujęcia i doprowadzenie wody (72,2 % - 2006 r.). Każdego roku były ponoszone nakłady
na ochronę przeciwpowodziową (27,8 % - 2006 r.).
W zakresie ochrony środowiska najwyższe nakłady zostały poniesione na gospodarkę
ściekową i ochronę wód (2004 r.), na ochronę powietrza atmosferycznego i klimatu (2005 r.),
zaś w 2006 r. na gospodarkę odpadami (57,8 %).
10
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 3. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej według
kierunków inwestowania
Nakłady na środki trwałe [tys. zł]
2004
2005
2006
Nakłady na środki trwałe służące gospodarce wodnej wg kierunków inwestowania:
Ogółem, w tym:
906,0
1 592,1
1 022,1
- ujęcia i doprowadzenia wody
694,5
1 324,2
738,1
- budowa i modernizacja SUW
0,0
41,0
0,0
- zbiorniki i stopnie wodne
0,0
0,0
0,0
- regulacja i zabudowa rzek i potoków
50,9
49,3
0,0
- obwałowania przeciwpowodziowe
160,6
42,9
0,0
- stacje pomp na zawałach i obszarach
0,0
134,7
284,0
depresyjnych
Zmniejszenie hałasu i wibracji
0,0
0,0
0,0
Ogólem
Ochrona różnorodności biologicznej i krajobrazu
Ogółem, w tym:
0,0
0,0
0,0
- ochrona i odbudowa gatunków
i krajobrazu siedlisk oraz naturalnego
0,0
0,0
0,0
i półnaturalnego krajobrazu
Ochrona powietrza atmosferycznego i klimatu
Ogółem, w tym:
0,0
11 508,8
83,3
- zapobiegania zanieczyszczeniom
(nowe techniki i technologie spalania
0,0
8,8
83,3
paliw, modernizacja kotłowni
i ciepłownictwa)
- redukcja zanieczyszczeń pyłowych
0,0
0,0
0,0
- redukcja zanieczyszczeń gazowych
0,0
11 500,0
0,0
Ochrona przed promieniowaniem jonizującym
0,0
0,0
0,0
Ogółem
Działalność badawczo rozwojowa
0,0
0,0
0,0
Ogółem
Gospodarka ściekowa i ochrona wód
Ogółem, w tym:
803,7
365,4
1 313,4
- sieć kanalizacyjna odprowadzająca
737,4
184,7
1 292,4
ścieki
- sieć kanalizacyjna odprowadzająca
0,0
0,0
0,0
wody opadowe
- oczyszczanie ścieków przemysłowych
0,0
0,0
0,0
- oczyszczanie ścieków komunalnych
66,3
180,7
21,0
Gospodarka odpadami
771,7
234,4
2 023,5
Ogółem
Ochrona i przywrócenie wartości
użytkowej gleb, ochrona wód
0,0
81,3
0,0
podziemnych i powierzchniowych
Pozostała działalność związana z ochroną środowiska
Ogółem – oszczędzanie energii
0,0
17,0
84,4
Pozycja
Źródło: www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych
11
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej pochodzą
z różnych źródeł finansowania (tabela nr 4), najczęściej są to środki własne. W 2006 r. środki
własne stanowiły 39,8%. Znaczący udział miały również kredyty i pożyczki krajowe,
które stanowiły 36,5%. Nie korzystano ze środków budżetu centralnego i powiatu.
Tabela nr 4. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej według
źródeł finansowania
Nakłady na środki trwałe [tys. zł]
2004
2005
2006
Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska:
Ogółem, w tym:
1 575,4
12 206,9
3 504,6
- środki własne
796,3
12 206,9
1 244,7
- środki z budżetu centralnego
0
0
0
- środki z budżetu województwa
0
0
0
- środki z budżetu powiatu
0
0
0
- środki z budżetu gminy
0
0
26,0
- środki z zagranicy
0
0
0
- fundusze ekologiczne
420,0
0
580,0
- kredyty i pożyczki krajowe
359,1
0
1 653,9
- inne środki
0
0
0
Nakłady na środki trwałe służące gospodarce wodnej:
Ogółem, w tym:
906,0
1 592,1
1 022,1
- środki własne
674,5
732,1
556,9
- środki z budżetu centralnego
33,6
44,5
0
- środki z budżetu województwa
5,2
251,5
284
- środki z budżetu powiatu
0
0
0
- środki z budżetu gminy
20,0
33,0
60,0
- środki z zagranicy
172,7
184,4
121,2
- fundusze ekologiczne
0
0
0
- kredyty i pożyczki krajowe
0
346,6
0
- inne środki
0
0
0
Pozycja
Źródło: www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych
12
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
2. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Powiat braniewski znajduje się w tzw. okołobałtyckim zielonym pierścieniu, który jest
ważnym składnikiem ogólnoeuropejskiego systemu powiązań przyrodniczych nadbałtyckiej
strefy pojeziernej. Ponadto teren powiatu wchodzi w obręb Obszaru Funkcjonalnego Zielone
Płuca Polski, który jest ukierunkowany na proekologiczny rozwój oraz utrzymanie
zrównoważonych struktur przestrzennych.
2.1. Szata roślinna
Znaczna różnorodność siedlisk oraz niewielkie uprzemysłowienie i urbanizacja regionu
stanowią o bogactwie i specyfice flory powiatu.
Powiat braniewski charakteryzuje się występowaniem zarówno roślin gatunków
północnych jak i gatunków środkowoeuropejskich. Florę powiatu tworzą gatunki
środkowoeuropejskie – m.in. buk zwyczajny, grab zwyczajny, dąb bezszypułkowy, konwalia
majowa, gatunki eurosyberyjskie – sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata, brzoza niska oraz
borealne – m.in. malina moroszka, borówka bagienna, widłak jałowcowaty, świerk pospolity,
bagno zwyczajne.
Na terenie powiatu i w jego otoczeniu zanotowano występowanie roślin objętych ochroną
ścisłą m.in. tojad dzióbaty, zawilec wielkokwiatowy, naparstnicę zwyczajną, buławnik
czerwony, obuwik pospolity, lilię złotogłów, wawrzynek wilczełyko, skrzyp olbrzymi, bluszcz
pospolity, widłak wroniec, widłak goździsty i jałowcowaty, podkolan biały, pióropusznik strusi,
gnieźnik leśny, brzozę niską, malinę moroszka.
Spośród zbiorowisk roślinnych najmniej przekształcone są zbiorowiska leśne i bardzo
cenne pod względem przyrodniczym zbiorowiska wodno-torfowiskowe. W zbiorowiskach
leśnych występują gatunki charakterystyczne dla buczyny pomorskiej, łęgów jesionowowiązowych, olsów i grądów z udziałem borów mieszanych. Na terenie powiatu występują małe
i rozdrobnione zbiorowiska torfowiskowe. W większości są to torfowiska niskie, zasilane przez
wody gruntowe, oraz występujące w mniejszej ilości torfowiska wysokie, zasilanych wodami
opadowymi i torfowiska przejściowe.
Cenna jest pod względem przyrodniczym roślinność wodna i szuwarowa, zwłaszcza
trzcinowiska u ujścia Pasłęki i wzdłuż polderów, będąca siedliskiem lęgowym wielu gatunków
ptaków wodnych. Dużą wartość mają też zbiorowiska okrajkowe (charakterystyczne dla
brzegów lasów), a także murawy kserotermiczne, które oprócz specyficznych warunków
są zależne od działalności człowieka.
Na obszarze powiatu występuje szereg siedlisk przyrodniczych objętych ochroną.
2.2. Świat zwierzęcy
Powiat braniewski nie jest zbyt bogaty w gatunki ssaków, lecz notowano tu obecność
rzadkich gatunków, np. związanych ze środowiskiem morskim (foka szara). Z dużych ssaków
występują tu jeleń, sarna, dzik oraz introdukowany do Lasów Kadyńskich w połowie XIX wieku
jeleń sika. W ostatnich latach pojawił się wilk mający siedliska na Wzniesieniach Górowskich
na terenie powiatu lidzbarskiego. Ze środowiskiem wodnym związane są objęte ochroną
gatunkową bóbr europejski i wydra. Na terenie powiatu nakładają się zasięgi występowania jeża
wschodniego i jeża zachodniego. Fauna drobnych gatunki ssaków naziemnych jest dość
zróżnicowana i zawiera się w przedziale 21 – 25 gatunków, wśród nich występują: smużka,
orzesznica, nornik północny.
Ważną ostoją ptaków jest Zalew Wiślany. Służy on jako miejsce gniazdowania,
żerowania, pierzenia się, zimowania wielu gatunków ptaków wodnych i z wodą związanych.
Najważniejsze obszary lęgowe na Zalewie położone są w szuwarach i trzcinowiskach Zatoki
Elbląskiej i w rejonie ujścia Pasłęki. Gniazdują tu m.in. perkoz dwuczuby, bąk, bączek, gęgawa,
liczne gatunki kaczek (krzyżówka, głowienka, czernica, ohar, rożeniec, płaskonos, hełmiatka,
13
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
podgorzałka, itp.), kropiatka, zielonka, derkacz, rycyk, krwawodziób, wąsatka, mewa
czarnogłowa, rybitwy: zwyczajna i czarna, błotniaki: stawowy i łąkowy. W czasie pierzenia się
wielu ptaków wodnych najliczniej występują kaczki: krzyżówka, głowienka, czernica oraz
łabędzie nieme i łyski. Zalew jest miejscem żerowania kormoranów i czapli siwych. W czasie
wędrówek zatrzymują się tu duże ilości ptaków wędrownych, takich jak kaczki oraz siewkowce,
wśród których najliczniejsze są: batalion i brodziec leśny. Podczas łagodnych zim na zalewie
zimują kaczki, łabędź niemy, gągoł, bernikla kanadyjska, tracz bielaczek. W Lasach Kadyńskich,
położonych na południowy zachód od granic powiatu, występują m.in. bielik, trzmielojad,
jastrząb, krogulec, orlik krzykliwy, rybołów, zimorodek, gołąb siniak, dzięcioł zielony.
W powiecie występują popularne gatunki herpetofauny, m.in. traszki: zwyczajna
i grzebieniasta, ropuchy: szara i zielona, żaby: trawna, moczarowa, jeziorkowa i wodna,
jaszczurki: zwinka i żyworodna, żmija zygzakowata.
Spośród zagrożonych wyginięciem ryb i minogów związanych z wodami powiatu
braniewskiego warto odnotować licznie występującą ciosę w Zalewie Wiślanym i znaczącą
populację piekielnicy zasiedlającą Pasłękę i jej dopływy oraz trzy gatunki minogów: morskiego,
rzecznego i strumieniowego.
2.3. Istniejące formy ochronne
Szczególną rolę w zachowaniu najcenniejszych walorów przyrodniczych powiatu
spełniają obszary objęte różnymi formami ochrony na mocy ustawy o ochronie przyrody.
Nie występują tu parki narodowe i krajobrazowe.
Na system obszarów prawnie chronionych powiatu składają się (stan – 31.12.2007 r.):
– 4 rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 2 117,8 ha:
- „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce” – rezerwat faunistyczny, powołany celem ochrony
bobrów,
- „Dolina Rzeki Wałszy” – kompleks krajobrazowy o zróżnicowanych zespołach
roślinnych,
- „Cielętnik” – torfowisko turzycowo-mszyste ze stanowiskiem brzozy niskiej,
- „Osiek II” – torfowisko wysokie z fragmentami torfowiska przejściowego.
– 8 obszarów chronionego krajobrazu: Słobicki, Rzeki Baudy, Rzeki Pasłęki, Rzeki Wałszy,
Wybrzeża Staropruskiego, Rzeki Banówski, Równiny Orneckiej, Wzniesień Górowskich,
o łącznej powierzchni 34 032 ha,
– 16 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 239,5 ha,
– obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 20004:
- „Dolina Pasłęki” (PLB280002) obejmująca m.in. obszar położony w powiecie
na terenie gmin: Braniewo – gmina wiejska (454,7 ha) i gmina miejska (44,3 ha),
Płoskinia (2 994,6 ha) oraz Wilczęta (1 934,4 ha),
- „Zalew Wiślany” (PLB280010) obejmująca m.in. obszar położony w powiecie
na terenie gmin: Braniewo – gmina wiejska (2 851,7 ha) oraz Frombork (4 032,5 ha),
- „Ostoja Warmińska” (PLB280015) obejmująca m.in. obszar położony w powiecie
na terenie gmin: Braniewo – gmina wiejska (9 004,0 ha), Lelkowo (17 965,6 ha)
oraz Pieniężno (1 548,8 ha)
Ponadto indywidualną formą ochrony objęto (stan – 31.12.2007 r.):
– 3 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
- “Chroniony zespół przyrodniczo-krajobrazowy w Pielgrzymowie” – gmina Płoskinia,
- „Spędy” – gmina Wilczęta,
- „Chmielowy Parów” – gmina Wilczęta.
– 193 pomniki przyrody.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków
Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313 wraz z późniejszymi zmianami)
4
14
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Do Komisji Europejskiej zostały przedstawione następujące specjalne obszary ochrony
siedlisk Natura 2000 obejmujące swym obszarem część terenu powiatu braniewskiego:
– „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana” – PLH280007
– „Rzeka Pasłęka” – PLH280006,
– „Bieńkowo” – PLH280009.
Na „Mapie planowanych obszarów Natura 2000” zlokalizowanych na terenie powiatu
znajdują się:
– „Banówka” – nowy obszar,
– „Rzeka Pasłęka” – powiększenie obszaru,
– „Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana” – powiększenie obszaru.
2.4. Lasy
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych znajdujących się w granicach powiatu
braniewskiego według stanu na 31.12.2006 r. wynosi 28 917,7 ha (31.12.2007 r. – 29 391 ha).
Wskaźnik lesistości powiatu wynosi 24,1 % (24,5 %) i pomimo wzrostu jest on niższy
od wskaźnika lesistości województwa warmińsko–mazurskiego. Najwyższą lesistością
charakteryzują się gminy: Płoskinia – 27,5 % i Wilczęta – 24,8 %, natomiast najniższa występuje
na terenach miejskich. Rozmieszczenie lasów w powiecie jest nierównomierne.
W powiecie 90,7 % powierzchni ogólnej gruntów leśnych jest własnością Skarbu
Państwa. Grunty leśne stanowiące własność osób fizycznych i prawnych pokrywają obszar około
743,1 ha (2,5 % powierzchni ogólnej gruntów leśnych). Na terenie powiatu nie występują lasy
ochronne. W 2006 r. zalesiono obszar 1 038,2 ha gruntów nieleśnych prywatnych. Pozyskano
z lasów prywatnych 725 m3 drewna (grubizny).
Nadzór nad lasami, z wyłączeniem lasów należących do Zasobów Własności Rolnej
Skarbu Państwa, sprawują jednostki Lasów Państwowych; Regionalne Dyrekcje Lasów
Państwowych w Gdańsku (Nadleśnictwo Elbląg) i Olsztynie (Nadleśnictwa; Zaporowo,
Młynary, Orneta i Górowo Iławeckie).
Na terenie nadleśnictw obejmujących swym zasięgiem powiat braniewski przeważają
siedliska lasowe z przewagą typu lasu świeżego i lasu mieszanego świeżego. Główne gatunki
tworzące drzewostan to między innymi: buk, brzoza, olsza, dąb, lipa, sosna i świerk.
Nadleśnictwa: Elbląg, Zaporowo, Orneta i Młynary wchodzą w skład mikroregionu
matecznego dla lipy drobnolistnej i dębu szypułkowego. Natomiast Nadleśnictwo Górowo
Iławeckie wchodzi w skład mikroregionu matecznego lipy drobnolistnej.
2.5. Gleby
Na terenie powiatu przeważają gleby brunatne właściwe oraz glejowe, murszowe,
torfowe i mady rzeczne. Na przeważającym obszarze występują gleby gruntów ornych
z przewagą klas bonitacyjnych III a i III b, jedynie w gminie Pieniężno i zachodniej części
gminy Lelkowo klas IV a i IV b. Gleby na terenie powiatu charakteryzują się okresowo odgórnie
nadmiernym uwilgotnieniem oraz bardzo małą podatnością na degradację.
W ramach monitoringu chemizmu gleb ornych Polski prowadzonego przez Instytut
Upraw i Nawożenia Gleb w Puławach, na terenie powiatu w miejscowości Chruściel
gm. Płoskinia został wytypowany do badań punkt kontrolno-pomiarowy (ze względu
na zanieczyszczenia przemysłowe). Przeprowadzone badania w latach 1995, 2000 i 20055 r.
nie wykazują zdecydowanych zmian właściwości chemicznych gleby oraz ich zanieczyszczenia
metalami ciężkimi, siarką i WWA. Zawartość Cd, Cu, Ni, Pb i Zn oraz S-SO4 i WWA jest mało
zróżnicowana w poszczególnych latach badań. Zaistniałe zmiany stanu zanieczyszczeń gleb
są niewielkie i mieszczą się w obrębie jednej klasy. Nie wpływa to w większym stopniu
5
Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005-2007
15
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
na przydatność rolniczą gleb. Zanieczyszczenie metalami ciężkimi i siarką gleby kształtuje się
na poziomie ich zawartości naturalnej w glebie. Gleby niezanieczyszczone mogą być wykorzystane
pod uprawę wszystkich roślin ogrodniczych i rolniczych, szczególnie roślin przeznaczonych do
konsumpcji dla dzieci i niemowląt. Zawartość WWA w glebie jest podwyższona. Dopuszcza się na
tej glebie uprawę wszystkich roślin bez obawy o zanieczyszczenie ziemiopłodów przez WWA. Stan
zanieczyszczenia gleby wymienionymi pierwiastkami/substancjami nie wpływa w sposób zasadniczy
na ich przydatność rolniczą. Brak większych zmian zawartości wyżej wymienionych
pierwiastków/substancji wynika ze stosunkowo niewielkiego ich dopływu powodowanego
działalnością gospodarczą człowieka.
W latach 2002-2005 Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Olsztynie wykonała analizy
próbek gleby, określając ich odczyn, zawartość przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu.
Przebadano w powiecie braniewskim 17 824,16 ha użytków rolnych. Gleby bardzo kwaśne o pH<4,5
stanowiły 32 %, a kwaśne (4,5<pH<5,5) 51 % powierzchni użytków rolnych w powiecie i jest to
najwyższy wskaźnik w skali województwa. Badania wskazują, że udział gleb bardzo kwaśnych i
kwaśnych w stosunku do poprzednich okresów badawczych (1998-2001) systematycznie wzrasta i w
2006 r. wyniósł 84%. Świadczy to o zbyt małym zużyciu nawozów wapniowych. Wapnowanie
należy uznać za konieczne na 54 % oraz za potrzebne na 22 % powierzchni użytków rolnych.
Porównując wyniki badań w wymienionych okresach badawczych na zawartość przyswajalnych
form fosforu, potasu i magnezu, zauważa się spadek udziału gleb o bardzo niskiej i niskiej
zasobności wymienionych pierwiastków. W skali powiatu gleby o bardzo niskiej i niskiej zawartości
przyswajalnego fosforu stanowiły 52 %, potasu – 17 % i magnezu – 25 % powierzchni użytków
rolnych.
2.6. Kopaliny
Kopaliny występujące na terenie powiatu braniewskiego mające znaczenie gospodarcze,
przydatne głównie w budownictwie, zalegają w przypowierzchniowej warstwie osadów
czwartorzędowych. Są to kruszywa naturalne oraz surowce ilaste ceramiki budowlanej
i do produkcji kruszywa lekkiego.
Natomiast pochodzące z epoki postglacjalnej kreda jeziorna i torf mają zastosowanie
głównie w rolnictwie.
Zgodnie z informacjami Starostwa Powiatowego jednostki gospodarcze posiadają
aktualne koncesje na wydobywanie kopalin:
– piasku i żwiru ze złoża we Fromborku – działka Nr 33,
– piasku i żwiru ze złoża w miejscowości Mędrzyki, gmina Lelkowo,
– piasku i żwiru ze złoża w miejscowości Klejnowo, gmina Braniewo,
– piasku i piasku ze żwirem ze złoża w miejscowości Krzewno, gmina Braniewo – część
działki Nr 69/4,
– piasku i żwiru ze złoża „Dąbrowa”, gmina Płoskinia,
– torfu w miejscowości (Józefowo) Słobity, gmina Wilczęta – działka Nr 350/8,
– kredy jeziornej i torfu ze złoża „Bornity I” w miejscowości Bornity, gmina Pieniężno –
część działek Nr 82/6, 82/8 i 83/3.
2.7. Wody powierzchniowe i podziemne
2.7.1. Wody powierzchniowe
Udział wód powierzchniowych w powierzchni ogólnej powiatu braniewskiego (6,10 %)
jest ponad dwukrotnie wyższy od średniej krajowej (2,7 %). Powierzchnia ta (7 327 ha) jest
nierównomiernie rozłożona i w poszczególnych gminach waha się od 0,24 % w gminie Wilczęta
do 31,17 % w gminie Frombork. W przypadku pominięcia wód Zalewu Wiślanego udział wód
powierzchniowych w gminach jest podobny i wynosi 0,72 %.
6
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005 roku
16
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Sieć hydrograficzna
Wody powierzchniowe powiatu braniewskiego należą do zlewni Zalewu Wiślanego.
Głównym elementem sieci hydrograficznej jest rzeka Pasłęka z dopływami uchodząca
do Zalewu Wiślanego w Nowej Pasłęce. Jej zlewnia zajmuje największy obszar powiatu.
Zachodnią część powiatu odwadniają: Bauda i Narusa uchodzące do Zalewu w rejonie
Fromborka. W północnej części znajdują się fragmenty zlewni rzek uchodzących do Zalewu
Wiślanego na obszarze Federacji Rosyjskiej: Banówka z Ławtą, Omazą i Gołubą oraz niewielki
skrawek zlewni Stradyka – dopływu Świeżej. Sieć hydrograficzną uzupełniają systemy
melioracyjne, wśród nich systemy odwadniające poldery położone wzdłuż wybrzeża Zalewu
Wiślanego.
Zasoby wód powierzchniowych
Zasoby wodne Polski są mniejsze niż sąsiednich krajów, co wynika ze specyficznych
warunków hydrometeorologicznych. Średni odpływ jednostkowy wód powierzchniowych
w kraju wynosi około 6 l3/s/km2, podczas gdy średnia dla Europy sięga 9 l3/s/km2. Średnie
odpływy powierzchniowe dla województwa odpowiadają średniej krajowej – l dm3/s/km2,
przy czym zakres wahań sięga od 4 l3/s/km2 do 8 l3/s/km2. W powiecie braniewskim ze względu
na obecność lub pobliskie położenie wyniesionych węzłów hydrograficznych – kulminacji
terenów stanowiących obszary zasilania stref źródłowych licznych cieków (Wzniesienia
Górowskie, kulminacje Wysoczyzny Elbląskiej) rozpiętość jednostkowych spływów
powierzchniowych jest bliska rozpiętości średniej dla województwa i sięga od 5 l3/s/km2
do 8 l3/s/km2. Największe, mierzone wielkością przepływu średniego, zasoby wodne mają rzeki:
Pasłęka, Wałsza i Bauda.
Stan czystości rzek
W 2004 roku rozporządzeniem7 Ministra Środowiska wprowadzono nową metodę badań
i klasyfikacji jakości wód powierzchniowych, opartą na pięciostopniowej skali ocen,
nawiązującą do prawodawstwa Unii Europejskiej. Zgodnie z rozporządzeniem badania wód
powierzchniowych prowadzi się w ramach monitoringu diagnostycznego (w punktach
podstawowych i reperowych), operacyjnego i badawczego. W powiecie braniewskim w latach
2005-2007 prowadzono badania rzek w ramach monitoringu diagnostycznego, przy czym
na Pasłęce w przekroju ujściowym (Nowa Pasłeka) prowadzony był monitoring reperowy.
Poza tym w ramach monitoringu Zalewu Wiślanego na terenie powiatu braniewskiego
prowadzony jest monitoring rzek: Baudy i Narusy na stanowiskach ujściowych.
Stan jakości wód powierzchniowych powiatu braniewskiego jest niezadowalający.
Spośród 26 punktów pomiarowo-kontrolnych na 9 punktach zlokalizowanych na Pasłęce,
Łaźnicy, Dobrskiej Strudze i Omazie stwierdzono zadowalającą (umiarkowaną) jakość wód
(III klasa). Na jednym punkcie w Piotrowcu na rzece Banówce stwierdzono złą jakość wód
(V klasa), a w pozostałych 16 punktach sklasyfikowano wody jako niezadowalającej jakości
(IV klasa). Głównymi wskaźnikami decydującymi o jakości wód były głównie: barwa wody,
zawartość materii organicznej i niektórych form związku azotu i fosforu oraz stan sanitarny
(ogólna liczba bakterii coli i liczba bakterii coli typu fekalnego). Analiza wyników badań
wskazuje w większości na dość duży wpływ przestrzennych i rozproszonych źródeł
zanieczyszczeń (spływy powierzchniowe i gruntowe z pól uprawnych, zagród rolniczych
i nieskanalizowanych miejscowości) oraz warunki naturalne (obecność w zlewni torfowisk
i obszarów podmokłych).
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód
powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników
i prezentacji stanu tych wód (Dz.U. nr 32, poz. 284)
7
17
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 5. Stan czystości rzek powiatu braniewskiego
Rzeka
Stanowisko
na terenie
powiatu
km
Ostatni
Ocena
rok
ogólna
badań
Wskaźniki pogarszające jakość wód
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
PO4, saprob, og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
PO4, Mn, fenole, saprob, og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
NO2, PO4, Mn, fenole, saprob, chlorofil a,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
NO2, PO4, Mn, fenole, saprob, chlorofil a,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
NO2, PO4, Mn, fenole, saprob, chlorofil a,
og.lb.coli, coli fek.
Spędy
57,5
2005
III
Łozy
47,4
2005
III
Chruściel
24,3
2005
III
powyżej
Braniewa
9,1
2005
III
poniżej
Braniewa
7,8
2005
III
Nowa Pasłęka
2,0
2007
IV
barwa, ChZT-Cr, Nk, og.lb.coli, coli fek.
Wopy
42,8
2006
IV
powyżej
Pieniężna
22,4
2006
III
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, PO4, Pog,
oleje, og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NH4,
Nk, Nog, PO4, SO4, Mn, Fe, saprob, og.lb.coli,
coli fek.
poniżej
Pieniężna
19,2
2006
IV
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, NH4, Nk,
PO4, oleje, og.lb.coli, coli fek.
Bardyny
0,1
2006
IV
Łajsy
1,3
2006
IV
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, PO4,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, PO4, Al,
coli fek.
0,8
2005
III
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, PO4,
saprob, og.lb.coli, coli fek.
0,1
2005
IV
barwa, BZT5, ChZT-Cr, Nk, og.lb.coli, coli fek.
Braniewo
0,2
2005
IV
barwa, ChZT-Cr, Nk, PO4, fenole, og.lb.coli, coli
fek.
Braniewo
0,2
2005
IV
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, PO4,
chlorofil a
Spędy
0,5
2005
III
barwa, zawiesina, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr,
OWO, Nk, PO4, saprob, og.lb.coli, coli fek.
Bauda
Frombork
4,2
2007
IV
Narusa
Frombork
0,4
2007
IV
Piotrowiec
28,2
2006
V
Gronówko
16,1
2006
IV
Podleśne
10,5
2006
IV
Zagaje
9,4
2006
IV
Mędrzyki
1,1
2006
IV
Pasłęka
Wałsza
Warna
Łaźnica
Bemowizna
(Młynówka)
Biebrza
Braniewo
Lipówka
Czerwony
Rów
Dobrska
Struga
Banówka
Ławta
(Jarft)
barwa, zawiesina, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, zawiesina, ChZT-Mn, ChZT-Cr, Nk,
PO4, og.lb.coli, coli fek.
barwa, NH4, Nk, NO3, NO2, Nog, Mn,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, zawiesina, ChZT-Mn, ChZT-Cr, PO4,
oleje, og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, PO4,
og.lb.coli, coli fek.
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
PO4
barwa, tlen, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO,
Nk, Fe
18
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Stanowisko
na terenie
powiatu
Rzeka
Omaza
Grzechotki
Potok Wilki Wilki
Ostatni
Ocena
rok
ogólna
badań
km
Wskaźniki pogarszające jakość wód
9,0
2006
III
barwa, BZT5, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk,
NO3, Nog, PO4, fenole, saprob, og.lb.coli, coli
fek.
0,1
2006
IV
barwa, PO4, og.lb.coli, coli fek.
barwa, ChZT-Mn, ChZT-Cr, OWO, Nk, Mn, Hg,
Fe, oleje
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005 r.,
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 r.,
www.pios.gov.pl/olsztyn
Stradyk
Młynowo
32,8
2006
IV
Jeziora
Powiat braniewski jest ubogi pod względem ilości jezior. Wymienić tu można jedynie
położone w gminie Lelkowo w północno-wschodniej części powiatu Jezioro Głębokie,
o powierzchni 102,6 ha i głębokości nie przekraczającej 9 m. W okolicy Pieniężna powiat
graniczy z położonym w powiecie lidzbarskim jeziorem Tawty o powierzchni 83,8 ha
i głębokości maksymalnej 4,7 m. Pozostałe drobne zbiorniki naturalne nie odgrywają znaczącej
roli. Największym zbiornikiem retencyjnym jest Jezioro Pierzchalskie, utworzone w 1916 r.
przez spiętrzenie dolnej Pasłęki zaporą ziemną. Zbiornik o powierzchni 240 ha i głębokości
maksymalnej ok. 10 m wykorzystywany jest do celów energetycznych i przeciwpowodziowych
– pojemność całkowita zbiornika wynosi 11,5 mln m3, powodziowa – 4 mln m3. Ze względu
na głębokie i wąskie doliny rzek pozostałe sztuczne zbiorniki powiatu braniewskiego zajmują
z reguły niewielką powierzchnię.
Tabela nr 6. Jeziora powiatu braniewskiego
Jezioro
Głębokie
(Głębock)
Pierzchalskie –
zbiornik zaporowy
Tawty (Tauty) –
jezioro graniczne
powiat lidzbarski
Dorzecze
Powierz- Głębokość Objętość Kategoria Rok
Klasa
3
chnia (ha) max. (m) (tys. m ) podatności badań czystości
Stradyk
102,6
9,0
5 130,0
II
2001
III
Pasłęka
240,0
10,0
11 500,0
NON
1999
II – III
Drwęca
Warmińska
83,8
4,7
1 878,0
III
2004
III
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w latach 1999 – 2000,
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2001,
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2004.
Stan czystości jezior
Na podstawie przeprowadzonych badań Jezioro Głębokie zaklasyfikowano w 2001 r.
do akwenów III klasy czystości – największy wpływ na obniżenie klasy czystości miały: wysoka
zawartość niektórych form związków biogennych oraz wysokie wartości chemicznego
zapotrzebowania tlenu (ChZT-Cr) i zawartości chlorofilu “a”. Zwracał uwagę również zły stan
sanitarny jeziora wskazujący na zanieczyszczenie pochodzenia antropogenicznego. Także
przetlenienie warstwy powierzchniowej jeziora przy jednoczesnym odtlenieniu warstw
naddennych oraz niskiej widzialności krążka Secchiego wskazywały na eutroficzny status
jeziora.
19
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Jezioro Tawty, graniczące z powiatem braniewskim, zaklasyfikowano na podstawie
badań z 2004 r. do akwenów III klasy czystości.
Przeprowadzone w 1999 r. badania pilotażowe zbiornika zaporowego Jezioro
Pierzchalskie zostały wykonane w oparciu o metodykę stosowaną w monitoringu jezior. Wody
Jeziora Pierzchalskiego charakteryzuje dość wysoka zawartość głównych składników
mineralnych i umiarkowana substancji organicznych. Ocena sumaryczna wskazywała
na obniżoną jakość wód akwenu (pogranicze II i III klasy czystości). Zbiorniki zaporowe można
zaliczyć do wód stojących, choć ze względu na stosunkowo duże wahania wody i dużą dynamikę
wód są specyficznymi akwenami, do których zastosowanie oceny stosowanej przy jeziorach
naturalnych może być nieadekwatne. Wysoki wskaźnik wymiany wody w roku sięgający
4 000 %, oznaczający teoretyczną wymianę wody Jeziora Pierzchalskiego co 9 dni, wskazuje
na silną zależność stanu czystości akwenu od jakości wód Pasłęki dopływającej do zbiornika.
Zalew Wiślany
Zalew Wiślany jest największym zbiornikiem przybrzeżnym południowego Bałtyku
utworzonym przez Mierzeję Wiślaną i Półwysep Sambijski. Długość wynosi około 91 km,
a szerokość od 6,8 km do 13 km. Akwen jest bardzo płytki – jego głębokość maksymalna
wynosi 5,1 m (w części rosyjskiej), a głębokość średnia wynosi 2,6 m. Zalew zajmuje
powierzchnię 838 km2, z czego w granicach Polski znajduje się 328 km2. W granicach powiatu
braniewskiego znajduje się północna część akwenu o powierzchni 64,6 km2. Dno zalewu pokryte
jest głównie mułem i piaskami. Zbiornik charakteryzuje się specyficznym składem chemicznym
wód, kształtowanym głównie przez zasolone wody morskie rozcieńczane dopływającymi
wodami śródlądowymi.
Monitoring Zalewu Wiślanego prowadzony był w ramach monitoringu regionalnego
w latach 1993-2004, a w 2004 r. przeprowadzono także monitoring w ramach programu
Monitoringu Bałtyku Helcom COMBINE.
Ze względu na niekorzystne cechy naturalne (duża powierzchnia, mała głębokość)
zbiornik jest wyjątkowo podatny na eutrofizację. Podczas intensywnego falowania dochodzi
do podrywania osadów dennych, co powoduje uruchomienie zdeponowanych w osadach
dennych zanieczyszczeń i zmniejszenie przeźroczystości wód. Związki biogenne wnoszone
przez dopływy, spływy obszarowe i pochodzące z punktowych źródeł zanieczyszczeń łącznie
z zanieczyszczeniami z osadów dennych powodują utrzymywanie się żyzności zbiornika
na wysokim poziomie.
Ogólnie wody Zalewu Wiślanego cechuje duża zmienność zasolenia, dobre natlenienie,
niska przezroczystość i intensywne zakwity fitoplanktonu. Na przestrzeni lat 1993-2004
zaobserwowano tendencję wzrostową stężeń chlorofilu „a”, charakteryzującą wielkość produkcji
fitoplanktonu w wodach. Wysoka żyzność zbiornika wynika zarówno z istniejących warunków
naturalnych, jak i wpływów antropogenicznych.
W 2007 roku rozpoczęto monitoring Zalewu Wiślanego uwzględniający zalecenia
Ramowej Dyrektywy Wodnej.
2.7.2. Wody podziemne
Pobierana woda podziemna jest zużywana na potrzeby gospodarki komunalnej,
rolnictwa, leśnictwa oraz przez przemysł na cele produkcyjne. Głównym źródłem zaopatrzenia
w wodę w powiecie jest czwartorzędowe piętro wodonośne. Lokalnie jest wykorzystywane
piętro trzeciorzędowe (rejon Braniewa) i kredowe. Pierwsze zwierciadło wód podziemnych
występuje na głębokości:
– 0 ÷ 5 m – w części północno-zachodniej powiatu, rejonie jeziora Pierzchalskiego
oraz w południowej części Gminy Wilczęta,
– 5 ÷ 20 m z możliwością pojawienia się wód płycej - na pozostałym obszarze,
– głębsze występowanie wód – doliny rzeki Wałszy i Pasłęki.
20
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
W powiecie wydzielono 1 zbiornik wód podziemnych wymagający szczególnej ochrony
“Zbiornik międzymorenowy Dąbrowa” (GZWP – 201). Jest to zbiornik zamknięty typu
porowego z utworami wodonośnymi pochodzącymi z okresu czwartorzędu.
Dobrą zasobnością w wody podziemne o małej możliwości zanieczyszczenia
charakteryzuje się obszar środkowej i południowej części gminy Wilczęta. Duża możliwość
zanieczyszczenia wód podziemnych występuje w gminie Frombork i na zachód od Braniewa.
Występują tu wody o średniej zasobności. Na pozostałym obszarze powiatu występują wody
podziemne o średniej zasobności i małej możliwości zanieczyszczenia wód I poziomu
użytkowego.
W ostatnich latach na obszarze powiatu nie był prowadzony monitoring diagnostyczny
wód podziemnych.
Wykonany jest „Projekt prac geologicznych dla ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód
podziemnych części zlewni Zalewu Wiślanego – zlewnia Baudy oraz zlewnia Pasłęki”8.
2.8. Powietrze atmosferyczne
Jedną z najpoważniejszych przyczyn zmian klimatu w skali lokalnej, regionalnej
i globalnej jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego. Głównym źródłem informacji
o stanie zanieczyszczenia atmosfery jest obserwacja zmian jakie zachodzą w ilości emitowanych
zanieczyszczeń do powietrza oraz stężeń zanieczyszczeń powietrza i opadów atmosferycznych.
Powiat braniewski położony jest w bliskim sąsiedztwie dużych “źródeł” emisji
zanieczyszczeń do powietrza. Są to miasto Elbląg i Trójmiasto. Znajdują się one na kierunku
napływu przeważających mas powietrza.
Na terenie powiatu braniewskiego nie ma stałych punktów pomiarowych należących
do sieci Państwowego Monitoringu Środowiska oraz innych sieci pomiarowych.
Nie przeprowadzano również badań stężeń zanieczyszczeń powietrza stacją mobilną WIOŚ
w Olsztynie.
Ocena roczna jakości powietrza w 2006 r.
Podstawowym kryterium jakości powietrza w powiecie jest ocena poziomu substancji
w powietrzu wykonywana przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w oparciu
o dostępne wyniki badań pochodzące z terenu województwa warmińsko-mazurskiego (pomiary
własne WIOŚ Olsztyn, pomiary Inspekcji Sanitarnej – Monitoring Oczekiwanych Efektów
i Korzyści Zdrowotnych, Instytutu Ochrony Środowiska – stacja w Diablej Górze oraz Instytutu
Badawczego Leśnictwa).
W wyniku przeprowadzonej analizy danych w powiecie braniewskim nie stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń ze względu na kryterium ochrony zdrowia ludzi
oraz ochrony roślin – teren powiatu oceniono jako klasa A9.
Chemizm opadów atmosferycznych
Z powodu dużej zmienności warunków meteorologicznych oraz w zależności od miejsca
i czasu ilości wnoszonych przez opady atmosferyczne zanieczyszczeń są bardzo zróżnicowane.
Wielkość depozycji danej substancji wprowadzany na zdefiniowany obszar zależy od
koncentracji danej substancji w opadzie atmosferycznym i jego ilości.
W 200610 r. na obszar powiatu braniewskiego wody opadowe wniosły: 1 765 ton
siarczanów, 867 ton chlorków, 381 ton (N) azotynów i azotanów, 579 ton azotu amonowego,
1158 ton azotu ogólnego, 3,49 ton fosforu ogólnego, 510 ton sodu, 166 ton potasu, 708 ton
wapnia, 106 ton magnezu, 46,5 tony cynku, 3,8 tony miedzi, 19,6 tony żelaza, 0,96 tony ołowiu,
8
Polityka resortu w dziedzinie hydrologii (na lata 2008-2015)
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 r.
10
Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2006 r.
9
21
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
0,131 tony kadmu, 0,79 tony niklu, 0,289 tony chromu, 3,93 tony manganu i 3,46 tony wolnych
jonów wodorowych.
Wprowadzany depozyt zanieczyszczeń atmosferycznych na obszar powiatu stanowi
znaczące źródło zanieczyszczeń oddziaływujących na stan środowiska naturalnego tego regionu.
W wieloleciu 1999-2006 obserwuje się malejącą tendencję ilości wprowadzanych przez wody
opadowe ładunków zanieczyszczeń wielu badanych substancji.
2.9. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE)
Odnawialne źródła energii są to źródła wykorzystujące w procesie przetwarzania
nie zakumulowaną energię w rozmaitych postaciach, w szczególności energię rzek, wiatru,
biomasy, oraz energię promieniowania słonecznego. Mają tę szczególną właściwość,
że nie zużywają się w procesie ich użytkowania, a ich wykorzystanie nie zubaża przyszłych
pokoleń w zasoby energetyczne i walory środowiska naturalnego.
W powiecie braniewskim podstawowymi źródłami energii odnawialnej są energia wody
i biomasa. Energia biogazu, wiatru, słoneczna oraz geotermalna ma znaczenie marginalne lub
nie jest wykorzystywana w ogóle.
Energetyka wodna oparta jest o małe elektrownie wodne o mocy poniżej 5 MW (MEW).
Zaletą tej formy produkcji energii jest brak emisji zanieczyszczeń. Elektrownie wodne znajdują
się w miejscowościach:
– Braniewo na rzece Pasłęce,
– Pierzchały gm. Płoskinia na rzece Pasłęce – 2,64 MW,
– Pieniężno na rzece Wałszy – 0,352 MW,
– Młynowo gm. Lelkowo na dopływie rzeki Stradyk z jez. Głębock,
– Bornity gm. Pieniężno na rzece Wałszy,
– Wopy gm. Pieniężno na rzece Wałszy.
Biomasa wykorzystywana jest do celów ciepłowniczych. Stosowane są: drewno, odpady
drzewne, słoma oraz od niedawna wierzba energetyczna. Energetyczne wykorzystanie biomasy
pozwala na wykorzystanie nadwyżek słomy i odpadów drzewnych. Biomasę wykorzystują
między innymi:
– kotłownia Urzędu Miasta i Gminy we Fromborku o mocy 6,5 MW, opalana słomą,
– kotłownia grzewczo-technologiczna Tartaku w Chruścielu, opalana trocinami,
– Spółka PERIG w kotłowniach opalanych słomą w gm. Braniewo w miejscowościach:
Bemowizna (moc – 0,6 MW), Młoteczno (moc – 0,57 MW), Podleśne (moc – 0,57 MW),
Rudłowo (moc – 0,6 MW) i Ułowo (moc – 0,33 MW).
W kotłownii MPEC w Braniewie przy ul. Stefczyka zainstalowany jest kocioł o mocy
1,2 MW, który miał być opalany biogazem pozyskiwanym z wysypiska. Jednakże ze względu
na zmianę struktury odpadów przy równoczesnym braku sortowni instalacja ta nie jest
wykorzystywana.
Na terenie gminy Pieniężno w miejscowości Kajnity funkcjonuje wytwórnia biodizla
z docelową produkcją 10 000 l3/rok – Fundacja Wieś w XXI wiek.
W sołectwach Pieniężno i Żugienie gm. Pieniężno znajdują się plantacje wierzby
energetycznej o powierzchniach odpowiednio 3 ha i około 1,5 ha, natomiast w gminie Lelkowo
plantacja wierzby energetycznej zajmuje powierzchnię około 20 ha.
Z informacji przedstawionych w ankietach wynika, że na terenie gminy Frombork
planowana jest budowa zbiornika retencyjnego w latach 2006-2015. Ponadto w miejscowości
Pluty Gm. Pieniężno na rzece Wałsza istnieje możliwość budowy zbiornika retencyjnego.
22
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
–
–
–
–
Przewidywany jest rozwój energetyki wiatrowej:
Gmina Pieniężno. Obszary na których potencjalnie możliwa jest lokalizacja farm
wiatrowych to; część obrębu Borowiec, obrębu Cieszęta oraz obrębu nr 3 miasta Pieniężno
(teren predysponowany pod farmę wiatrową). Szacowana moc farm wiatrowych
możliwych do zlokalizowania na obszarze – 48 MW.
wprowadzono do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
na terenie gminy Frombork tereny przeznaczone na budowę farm wiatrowych, na części
których są prowadzone prace przygotowawcze,
planowane jest uruchomienie farmy wiatrowej o łącznej mocy 16 MW w gm. Płoskinia,
w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Braniewo” przewiduje się lokalizację elektrowni wiatrowych na terenach rolnych w strefie
nadzalewowej.
Powszechnie dostępna jest pod powierzchnią terenu tzw. energia niskotemperaturowa
zawarta w gruntach i wodach. Z pomocą pomp ciepła może być wykorzystana samodzielnie
lub w układach kombinowanych do ogrzewania pojedynczych budowli.
2.10. Zwierzęta bezdomne
Na terenie powiatu braniewskiego występują licznie zwierzęta bezdomne. Są to w
przeważającej większości psy i koty. Najczęściej pochodzą one z hodowli zwierząt domowych.
Wyrzucane są zwierzęta niesprzedane. Ilość zwierząt bezdomnych występujących na terenie
powiatu braniewskiego nie jest znana. Na tym terenie nie funkcjonuje żadne schronisko dla
zwierząt bezdomnych.
Sposób postępowania ze zwierzętami bezdomnymi regulują:
- Europejska Konwencja Ochrony Zwierząt Bezdomnych,
- Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt,
- Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
23
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3. DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA I JEJ WPŁYW NA JAKOŚĆ
ŚRODOWISKA
3.1. Gospodarka wodno-ściekowa
3.1.1. Gospodarka wodna
Oszacowane zasoby dyspozycyjne słodkich wód podziemnych dla obszaru powiatu
braniewskiego wynoszą 8,03 tys. m3/h, tj. 192,726 tys. m3/dobę, a zasoby eksploatacyjne
zwykłych wód podziemnych, oszacowane wg modułu równego 5,86 m3/h/km2, wynoszą
7,06 tys. m3/h, tj. 169,4 tys. m3/dobę. Według ankiet i danych starostwa powiatowego zasoby
eksploatacyjne zbiorczych ujęć wody w powiecie braniewskim wynoszą około 1 500 m3/h,
tj. ponad 36 tys. m3/dobę. Natomiast w 2006 r. zużycie wody ogółem w powiecie braniewskim
(wg GUS) wyniosło 1 696 400 m3, tj. 4 648 m3/dobę i jest niższe o około 1000 m3/dobę
w stosunku do 2002 r. Wynika z tego, że średni pobór wody w powiecie osiąga jedynie 12,9 %
zasobów eksploatacyjnych zbiorczych ujęć wody. Powiat braniewski posiada więc znaczne
rezerwy zasobów wodnych możliwych do wykorzystania. Większość ujęć eksploatuje wody
z warstw czwartorzędowych. Gospodarowanie wodami podziemnymi jest realizowane głównie
poprzez system pozwoleń wodno-prawnych opierających się na udokumentowanych zasobach
eksploatacyjnych. Zużycie wody na cele przemysłowe wyniosło 119 000 m3 w 2006 roku.
Tabela nr 7. Zużycie wody w powiecie braniewskim w 2006 r.
Gmina
Braniewo – miasto
Braniewo – obszar wiejski
Frombork – miasto
Frombork – obszar wiejski
Pieniężno – miasto
Pieniężno – obszar wiejski
Płoskinia
Lelkowo
Wilczęta
Powiat braniewski
Ilość zużytej
wody ogółem
(dam3/rok)
1 057,0
210,7
97,5
39,1
73,9
57,0
62,9
69,4
112,3
1 696,4
Ilość wody zużytej
do eksploatacji sieci
wodociągowej
(dam3/rok)
817,0
210,7
97,5
39,1
73,9
57,0
62,9
69,4
112,3
1 577,4
Ilość zużytej wody
w gospodarstwach
domowych
(dam3/rok)
584,0
179,1
65,5
35,5
73,9
57,0
60,3
63,5
112,3
1279,6
Źródło: www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych
Wg danych GUS w 2006 r. z sieci wodociągowej korzystało 35 520 mieszkańców, w tym
22 669 mieszkańców miast. Wynika z tego, że zaopatrzenie mieszkańców powiatu w wodę
z wodociągu jest dość wysokie i wynosi około 82 %. W 2006 r. z sieci wodociągowej korzystało
97,9 % ogółu ludności miast (97,3 % w 2002 r.), przy czym największą dostępność do sieci
wodociągowej odnotowano w Pieniężnie (99,4 %). Zauważalne natomiast jest zmniejszenie
zużycia wody z wodociągu na odbiorcę z 39,1 m3 w 2004 r. do 33,1 m3 w 2006 r.
Wysokie wskaźniki gęstości sieci wodociągowej (powyżej 100 km/100 km2) występują
w miastach, a wśród nich najwyższy wskaźnik posiada miasto Braniewo (308,6 km/100 km2).
Na obszarach wiejskich najwyższy wskaźnik ma gmina Wilczęta (74,1 km/100 km2).
W gminach o mniejszym wskaźniku gęstości sieci wodociągowej ludność w większym stopniu
korzysta z lokalnych lub indywidualnych ujęć wody.
24
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3.1.2. Gospodarka ściekowa
W powiecie braniewskim aktualnie funkcjonuje 13 oczyszczalni ścieków o łącznej
przepustowości ponad 15 000 m3/dobę, obsługujących łącznie 30 116 mieszkańców, w tym
22 995 mieszkańców miast i 7 121 mieszkańców wsi (dane za 2007 r.). Zdecydowana większość
to oczyszczalnie mechaniczmo-biologiczne, a oczyszczalnia w Braniewie to oczyszczalnia
z podwyższonym usuwaniem biogenów. Wg danych GUS w 2007 r. w powiecie braniewskim
odprowadzono łącznie 1 234,6 dam3, tj. około 3 380 m3/dobę (1 787,7 dam3 ścieków w 2002 r.).
Stanowi to około 21,4 % przepustowości oczyszczalni (37,7 % w 2002 r.).
Łączny ładunek zanieczyszczeń odprowadzony w 2007 r. z oczyszczalni powiatu
braniewskiego wynosił: dla BZT5 około 8 838 kg, ChZT – 64 638 kg, zawiesiny – 15 831 kg,
azotu – 17 697 kg, fosforu – 2 185 kg.
Wykazana w ankietach długość sieci kanalizacyjnej wynosi łącznie 137,0 km (87,3 km
w 2002 r.). Wysokie wskaźniki gęstości sieci kanalizacyjnej występują w miastach, a wśród nich
najwyższy wskaźnik posiada miasto Pieniężno (259,8 km/100 km2), a na obszarach wiejskich
najwyższy wskaźnik ma gmina Braniewo (9,6 km/100 km2). W gminach o mniejszym
wskaźniku gęstości sieci kanalizacyjnej ludność w większym stopniu korzysta z indywidualnych
systemów kanalizacji.
Dostępność sieci kanalizacyjnej jest umiarkowana – korzysta z niej około 61 %
mieszkańców powiatu, przy czym w miastach wskaźnik ten wynosi około 95 %. Dla obszarów
wiejskich powiatu wskaźnik ten plasuje się na poziomie 22 %. Pozostali mieszkańcy korzystają
z indywidualnych systemów kanalizacyjnych, z czego zdecydowana większość to tzw. szamba.
Sieć zbiorczych oczyszczalni ścieków uzupełniają małe i przydomowe oczyszczalnie
ścieków (np. przy elektrowniach wodnych, w Nadleśnictwie Zaporowo).
W 2007 r. z zakładów przemysłowych powiatu braniewskiego odprowadzono
do komunalnej sieci sanitarnej 217 dam3 ścieków.
Tabela nr 8. Ilość odprowadzonych ścieków do wód lub do ziemi w 2007 r.
Gmina
Braniewo – miasto
Braniewo – obszar wiejski
Frombork – miasto
Frombork – obszar wiejski
Pieniężno – miasto
Pieniężno – obszar wiejski
Płoskinia
Lelkowo
Wilczęta
Powiat braniewski
Ilość odprowadzonych
ścieków (dam3/rok)
866,0
82,9
114,7
94,5
17,2
25,7
28,6
5,0
1234,6
Źródło: www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych
Sieć kanalizacji deszczowej w powiecie braniewskim niewiele przekracza 30 km, z czego
znaczna część przypada na obszary miejskie. Urządzenia oczyszczające wody z kanalizacji
deszczowej znajdującej się w gestii samorządów znajdują się w Braniewie (separatory,
odstojniki), Fromborku (piaskownik) i Pieniężnie (w ankiecie wymieniono studzienki
rewizyjne). Na terenie powiatu urządzenia oczyszczające ścieki deszczowe posiadają też m.in.
bocznice przeładunkowe paliw płynnych, browar i jednostka wojskowa w Braniewie.
Ze względu na zawartość żelaza i manganu wody podziemne są uzdatniane przed
podaniem ich do sieci wodociągowej. Wody z okresowego płukania filtrów są oczyszczane
w odstojnikach i odprowadzane do wód powierzchniowych lub do kanalizacji sanitarnej.
25
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3.2. Gospodarka odpadami
Odpady komunalne i biodegradowalne
Na terenie powiatu w 2006 r. wytworzono około 9 323 Mg odpadów komunalnych,
z czego 7 230 Mg przekazano na składowiska odpadów. Z porównania tych ilości wynika,
że w powiecie braniewskim około 20 % wytwarzanych odpadów komunalnych trafia
do środowiska lub na składowiska w sposób niekontrolowany. Z ilości odpadów przekazanych
na składowiska z terenów poszczególnych jednostek administracyjnych wynika znaczne
zróżnicowanie ilości zbieranych odpadów w stosunku do liczby mieszkańców – od 24 kg
na 1 mieszkańca z terenu gminy Wilczęta do ponad 266 kg na 1 mieszkańca z terenu gminy
Lelkowo. Około 48 % wytworzonych odpadów komunalnych stanowiły odpady ulegające
biodegradacji (4 508,9 Mg).
Odpady niebezpieczne
W roku 2006 wytworzono na terenie powiatu braniewskiego około 28 Mg odpadów
niebezpiecznych, z czego główną masę stanowiły oleje odpadowe, płyny zapobiegające
zamarzaniu oraz sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne
zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi.
W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji w końcu 2007 r. stwierdzono na terenie
powiatu braniewskiego obecność na obiektach budowlanych 195 827 m2 materiałów płaskich
azbestowych oraz 1 510 mb. rur azbestowo-cementowych. W wyniku dokonanej inwentaryzacji
stwierdzono także, że większość tych materiałów znajduje się w stanie technicznym
niewymagającym pilnego demontażu.
Komunalne osady ściekowe
W oczyszczalniach ścieków komunalnych powiatu braniewskiego w roku 2006
wytworzono 556 Mg s.m. osadów ściekowych. Osady ściekowe składowane są na lagunach
i po odwodnieniu wywożone są na składowiska odpadów komunalnych, wykorzystywane
rolniczo lub do rekultywacji terenów.
Inne odpady z sektora gospodarczego
Wytwarzane na terenie powiatu braniewskiego odpady z sektora gospodarczego
to głównie żużle i popioły ze źródeł spalania energetycznego (2,4 tys. Mg) oraz odpady
z przetwórstwa drewna (ok. 3 tys. Mg). W 2007 roku wytworzono na terenie powiatu
braniewskiego około 50,0 tys. Mg odpadów z sektora gospodarczego (46,0 tys. Mg według
danych Departamentu Ochrony Środowiska UM w Olsztynie). Większość tych odpadów
(około 43 tys. Mg) to odpady wytworzone okresowo w związku z modernizacją sieci drogowej.
Większość odpadów przemysłowych jest zagospodarowywana na terenie powiatu: żużle
przeznacza się na kształtowanie koron dróg i poprawę ich stanu technicznego, natomiast odpady
przemysłu drzewnego do energetycznego wykorzystania przez mieszkańców powiatu. Odpady
budowlane wykorzystywane są do utwardzania placów w obejściach, tak jak i drobne frakcje
popiołowe, które przeznacza się także czasami do nawożenia gruntów
Istniejące systemy zbierania i gromadzenia odpadów, zbiórka selektywna
Odpady komunalne zbierane są w pojemnikach i odwożone na składowiska gminne
w Braniewie, Fromborku, Pieniężnie i Młynarach. Część odpadów komunalnych wywożona
i porzucana jest w miejscach przypadkowych lub zwyczajowo traktowanych przez niektórych
mieszkańców jako wysypiska. Według szacunków pracowników administracji samorządowej
na terenie powiatu znajdują się 22 „dzikie wysypiska” odpadów.
26
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest tylko na terenach miast Braniewo
i Pieniężno. W miastach tych zebrano w sposób selektywny 3,1 Mg makulatury, 55,0 Mg
odpadów ze szkła, 26,1 Mg odpadów z tworzyw sztucznych oraz 2,3 Mg odpadów
opakowaniowych zmieszanych. Surowce wtórne z selektywnej zbiórki odpadów
oraz dostarczane przez wytwórców skupowane są w 13 punktach skupu, zlokalizowanych
głównie w Braniewie oraz we Fromborku i Płoskini.
Podmioty odbierające oraz instalacje do unieszkodliwiania odpadów
Na terenie powiatu gospodarką odpadami zajmują się obecnie 4 podmioty prywatne
i 3 podmioty samorządowe. Obejmują one zorganizowaną zbiórką około 80 % mieszkańców.
W końcu 2006 r. odpady komunalne składowane były na 3 składowiskach:
w Braniewie, Fromborku i Żugieniach gm. Pieniężno. Funkcjonujące składowiska w różnym
stopniu spełniają wymogi stawiane przez obowiązujące przepisy prawne. Zabezpieczenie
podłoża posiadają wszystkie składowiska, w tym 2 zabezpieczenie podłoża materiałem
syntetycznym, odprowadzenie odcieków posiadają 2 składowiska. Wszystkie składowiska
posiadają piezometry i ogrodzenie. Prowadzące działalność składowiska uzyskały decyzje
o wykonaniu przeglądu ekologicznego oraz decyzje zatwierdzające instrukcje eksploatacji.
3.3. Emisja do powietrza
Na emisję całkowitą zanieczyszczeń powietrza składa się emisja ze źródeł stacjonarnych
pochodząca z energetyki zawodowej, energetyki przemysłowej, technologii przemysłowych
i innych źródeł stacjonarnych (kotłownie lokalne, paleniska domowe, warsztaty rzemieślnicze,
rolnictwo i inne) oraz ze źródeł mobilnych.
Według US w Olsztynie w 200611 roku wielkość emisji z sektora energetyczno–
przemysłowego powiatu braniewskiego wyniosła:
- 163 Mg zanieczyszczeń pyłowych ogółem, w tym 161 Mg pochodzi ze spalania
paliw, natomiast 2 Mg to pyły węglowo-grafitowe, sadza. Zanieczyszczenia pyłowe
zatrzymane w urządzeniach do redukcji zanieczyszczeń stanowiły 60,4%
zanieczyszczeń wytworzonych.
- 29 654 Mg zanieczyszczeń gazowych (ogółem z CO2) pochodzących z procesów
spalania paliw, w tym 70 Mg stanowi dwutlenek siarki, 52 Mg – tlenki azotu,
125 Mg – tlenek węgla.
W 2006 r. na terenie powiatu znajdowało się 21 kotłowni (w tym 6 o mocy powyżej
5 MW) oraz 22,7 km sieci cieplnej przesyłowej. Sprzedano ogółem 272 361,7 GJ energii
cieplnej, w tym 199 994,1 GJ stanowiła energia sprzedana do ogrzania budynków mieszkalnych.
Kubatura budynków ogrzewanych centralnie wyniosła ogółem 1 721 dam3.
Aktualnie na terenie powiatu jest 5 czynnych kotłowni o mocy powyżej 5 MW
oraz 1 nieczynna:
– kotłownia węglowa MPEC Sp. z o.o. w Braniewie, ul. Stefczyka o mocy 31,9 MW,
– kotłownia węglowo-koksowa ZOZ, Szpital we Fromborku o mocy 10,85 MW,
– kotłownia węglowa MPEC Sp. z o.o. w Braniewie, ul. Kościelna o mocy 6,63 MW,
– kotłownia opalana słomą Urzędu Miasta i Gminy we Fromborku o mocy 6,5 MW,
– kotłownia węglowa Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Pieniężnie o mocy
5,82 MW,
– kotłownia olejowa Browaru Braniewskiego w Braniewie o mocy 15,9 MW – nieczynna.
Województwo warmińsko-mazurskie 2007 – podregiony, powiaty, gminy.
www.stat.gov.pl - Bank Danych Regionalnych
11
27
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Innym ważnym źródłem emisji do atmosfery ze względu na rodzaj emitowanych
zanieczyszczeń są technologie przemysłowe. Ważniejszymi emitorami zanieczyszczeń
z technologii przemysłowych w powiecie są:
– Bocznica Kolejowa w Piórkowie gm. Płoskinia (Chem Trans Logistic Północ Sp. z o.o.
w Gdańsku), stanowisko rozładunku sadzy – węgiel elementarny,
– Terminal Przeładunku Materiałów Sypkich (Chem Trans Logistic Północ Sp. z o.o.
w Gdańsku), bocznica kolejowa BE Rucianka gm. Płoskinia – pyły,
– Stacja przesypowa cementu w Ruciance gm. Płoskinia (Chem Trans Logistic Północ
Sp. z o.o. w Gdańsku) – pyły cementowe
– Terminal przeładunku, mieszania i pakowania nawozów sztucznych w Rusach – Rosinach
gm. Braniewo (PPHUH „CHEMIKALS”) – pyły,
– Tartak w Chruścielu – pyły,
– Wytwórnia Mas Bitumicznych w Chruścielu – pyły, SO2, NO2, CO, ksylen, węglowodory
alifatyczne i aromatyczne.
Coraz większego znaczenia nabiera emisja z sektora komunalno–bytowego tzw. „niska
emisja” z lokalnych kotłowni, zakładów usługowych i indywidualnych gospodarstw oraz emisja
ze źródeł mobilnych z uwagi na stale zwiększającą się liczbę pojazdów. Zagrożenie jakości
powietrza stanowi spalanie węgla w tradycyjnych paleniskach domowych (bardzo duża emisja)
oraz spalanie odpadów w paleniskach domowych i na powietrzu (benzo-a-piren i inne
węglowodory wielopierścieniowe). Z rolnictwa, szczególnie z hodowli emitowane są w sposób
niezorganizowany amoniak, metan oraz niemetanowe lotne związki organiczne.
3.4. Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego
Polska jest zobowiązana do ochrony klimatu i warstwy ozonowej jako strona wielu
konwencji międzynarodowych oraz jako członek Unii Europejskiej.
Ochrona klimatu
Jedną z najpoważniejszych przyczyn zmian klimatu w skali lokalnej, regionalnej
i globalnej jest zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego tzw. gazami cieplarnianymi. Gazy
cieplarniane (szklarniowe) dzięki swoim własnościom fizykochemicznym mają zdolność
zatrzymywania energii słonecznej w obrębie atmosfery ziemskiej, co powoduje ocieplanie się
klimatu. Należą do nich przede wszystkim: dwutlenek węgla, metan, ozon, freony, podtlenek
azotu, halony i para wodna.
Największym źródłem emisji dwutlenku węgla w skali kraju jest energetyka, przemysł,
sektor komunalny i transport, natomiast w skali powiatu sektor komunalny i transport.
W bilansie emisji gazów cieplarnianych ważne miejsce zajmuje również metan, źródłem którego
jest transport, sektor rolniczy (tzw. fermentacja jelitowa) oraz emisja z wysypisk odpadów.
Znaczne ilości dwutlenku węgla są wychwytywane z atmosfery i pochłaniane przez
ekosystemy leśne. Węgiel magazynowany jest w roślinności, żyjącej nad i pod ziemią, martwej
substancji oraganicznej oraz w produktach drzewnych o średnim i długim okresie użytkowania.
Rola lasów i gospodarki leśnej w procesie zmian klimatycznych zależy od sposobów i celów
zagospodarowania lasów oraz sposobów użytkowania ich produktów.
Istotną rolę w procesie zahamowania zmian klimatu będzie odgrywać wzrost udziału
odnawialnych źródeł enegii w bilansie energii pierwotnej, zwiększenia efektywności
energetycznej gospodarki oraz obniżenia jej materiałochłonności.
Realizacja działań w zakresie ochrony klimatu wymagać będzie aktywnych prac
podejmowanych przez różne sektory gospodarki. W szczególności działania na rzecz ochrony
klimatu dotyczą: sektora energetycznego, przemysłu, transportu, rolnictwa, leśnictwa,
gospodarki komunalnej oraz gospodarki odpadami.
28
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego
Niszczenie warstwy ozonowej prowadzi do zmniejszania się efektywności pochłaniania
promieni ultrafioletowych (UV). W wyniku tego organizmy są narażone na zwiększone
promieniowanie ultrafioletowe. Nadmiar promieni UV może doprowadzić do zakłócenia
równowagi całych ekosystemów.
Wśród gazów wywierających niszczący wpływ na warstwę ozonową największy udział
mają freony, halony oraz tlenki azotu:
– Pod względem chemicznym freony (CFCs) są pochodnymi chlorowcowymi
węglowodorów nasyconych. W cząsteczce zawierają atomy chloru i fluoru, niekiedy
również bromu. Freony znalazły zastosowanie w produkcji: urządzeń chłodzących
i klimatyzacyjnych, aerozoli (kosmetyki, lekarstwa), pomp cieplnych, pianek izolacyjnych.
Najbardziej znanymi i najczęściej używanymi freonami jest dichlorodifluorometan
(CCl2F2), zwany freonem F-12 oraz dichlorotetrafluoroetan (C2Cl2F4), zwany freonem
F-114.
– Halony są pochodnymi fluorowcowymi metanu i etanu. Są nietoksycznymi gazami lub
cieczami. Nie ulegają spalaniu. Stosowane są do produkcji gaśnic halonowych.
– Tlenki azotu powstają w ozonosferze głównie w wyniku spalania paliw przez silniki
samolotów i rakiet.
Polska nigdy nie produkowała – oprócz czterochlorku węgla - żadnych substancji
kontrolowanych, natomiast je importowała. Aktualnie zgodnie z Konwencją Wiedeńską
w sprawie ochrony warstwy ozonowej, której Polska jest stroną, zakazana jest produkcja
freonów oraz import zagranicznych urządzeń chłodzących zawierających freony. W produkcji
kosmetyków i dezodorantów nie są już stosowane praktycznie freony, a jako nośniki używane są
inne, nieszkodliwe dla środowiska gazy. Także nowoczesne lodówki, chłodziarki i instalacje
klimatyzacyjne są urządzeniami bezfreonowymi. Problem stanowią natomiast:
– odzysk substancji CFCs z produktów i wyposażenia, oraz ich eliminacji, tam gdzie jest
to możliwe,
– zapewnienie odpowiednich działań chroniących środwisko podczas magazynowania
substancji CFCs oraz postępowania z odzyskanymi CFCs,
– eliminacja substancji CFCs z produkcji aerozoli przeciwastmatycznych.
3.5. Hałas
Specyficznym czynnikiem zanieczyszczającym środowisko, występującym powszechnie
we wszystkich środowiskach biosfery jest hałas. Charakteryzuje się mnogością źródeł. Głównym
zagrożeniem jest rosnący poziom hałasu od komunikacji drogowej, obiektów komunikacyjnych
oraz lokalnie przemysłu i komunikacji kolejowej.
Rolniczo-turystyczny charakter powiatu sprawia, że podstawowym źródłem hałasu,
decydującym o klimacie akustycznym tego terenu jest komunikacja.
Hałas komunikacyjny
Na obszarze powiatu braniewskiego do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu,
wpływających negatywnie na klimat akustyczny należy ruch drogowy. Hałas kolejowy
ma charakter lokalny i odgrywa małe znaczenie.
Ważną rolę w kształtowaniu klimatu akustycznego odgrywa układ dróg, natężenie ruchu,
struktura rodzajowa potoku pojazdów, stan nawierzchni jezdni, odległość zabudowy mieszkalnej
od jezdni, stan techniczny pojazdów oraz prędkość jazdy.
Przez teren powiatu przebiegają korytarze transportowe przechodzące przez teren kraju
z powiązaniami między krajami Europy Wschodniej i Środkowej z krajami Unii Europejskiej:
– drogowy: Ryga – Kaliningrad – Elbląg – Gdańsk (Korytarz IA),
– kolejowy: Elbląg – Braniewo – Kaliningrad.
29
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Największe natężenie ruchu drogowego istnieje na trasie Elbląg – Braniewo –
Kaliningrad oraz Olsztyn – Braniewo – Kaliningrad.
Badania hałasu drogowego wykonano w 2004 r. w miejscowości Gronowo na drogowym
przejściu granicznym (1 km – długość badanego odcinka). Stwierdzono przekroczenie wartości
dopuszczalnych hałasu, średnia wartość poziomu równoważnego dźwięku wyniosła 66,3 dB
i przekroczyła poziom dopuszczalny o 6,3 dB. Nie stwierdzono przekroczenia poziomu
progowego dźwięku (75 dB).
Wzdłuż drogi krajowej S22, podczas jej przebudowy, między innymi na terenie powiatu
zostały ustawione ekrany akustyczne.
Hałas przemysłowy
Źródłami hałasu przemysłowego są urządzenia i maszyny. Emitują one hałas
o ograniczonym zasięgu oddziaływania i stanowią główną uciążliwość dla osób mieszkających
w ich najbliższym otoczeniu. Hałas przemysłowy jest znacznie trudniej tolerowany przez ludzi
niż hałas komunikacyjny.
Główne źródła hałasu przemysłowego pochodzą ze stolarni, tartaków, warsztatów
samochodowych, lokali rozrywkowych, składowisk i bocznic przeładunkowych.
W 2006 roku zostały przeprowadzone kontrole poziomu hałasu emitowanego z terenu:
tartaku Przedsiębiorstwa POLTAREN Sp. z o.o. w Bemowiźnie oraz Składu Opału „CARBON”
w Braniewie przy ul. Żeromskiego. Kontrole wykazały, że emisja hałasu przekraczała
dopuszczalne normy. Powyżej wymienione jednostki podjęły działania mające na celu
zmniejszenie uciążliwości emitowanego hałasu.
3.6. Promieniowanie jonizujące i niejonizujące
Wśród zidentyfikowanych, szkodliwych dla środowiska, rodzajów promieniowania
powodowanego przez działalność człowieka, wyróżnia się :
1. promieniowanie jonizujące, pojawiające się w wyniku użytkowania zarówno
wzbogaconych, jak i naturalnych substancji promieniotwórczych w energetyce
jądrowej, ochronie zdrowia, przemyśle, badaniach naukowych,
2. promieniowanie niejonizujące, pojawiające się wokół linii energetycznych wysokiego
napięcia, radiostacji, pracujących silników elektrycznych oraz instalacji
przemysłowych, urządzeń łączności, domowego sprzętu elektrycznego,
elektronicznego itp.
Promieniowanie jonizujące
Na terenie powiatu braniewskiego poza naturalnymi źródłami promieniowania
jonizującego występują sztuczne źródła promieniowania, które możemy podzielić na dwie
grupy:
– zamknięte źródła promieniowania, które posiadają źródła promieniowania jonizującego
o małej aktywności – 2 obiekty we Fromborku i 1 w Pieniężnie,
– aparatura rentgenowska – 2 źródła w Braniewie.
Sztuczne źródła promieniowania jonizującego są odpowiednio zabezpieczone
i monitorowane. Koordynację i nadzór nad kontrolą zagrożenia radiologicznego i skażeń
promieniotwórczych, prowadzoną przez szereg placówek, sprawuje Prezes Państwowej Agencji
Atomistyki.
Z komunikatów12 kwartalnych Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki w sprawie
sytuacji radiacyjnej Polski wynika, że narażenie osób z ogółu ludności kraju powodowana
obecnym w środowisku i w żywności sztucznymi izotopami promieniotwórczymi utrzymuje się
Komunikat Prezesa Państwowej Agencji Atomistyki z 16.07.2008 r. w sprawie sytuacji radiacyjnej kraju w II
kwartale 2008 r. – ostatni ogłoszony komunikat
12
30
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
na bardzo niskim poziomie, stanowiącym jedynie kilka procent wartości dawki granicznej
dla ogółu ludności wynoszącej 1 mSv w ciągu roku.
Promieniowanie niejonizujące – pola elektromagnetyczne
Znaczenie oddziaływania promieniowania niejonizującego w ostatnich latach szybko
rośnie.
Najpowszechniej
występującymi
instalacjami
będącymi
źródłami
pól
elektromagnetycznych, które mają istotny wpływ na poziom w środowisku na terenie powiatu
są:
– linie elektroenergetyczne WN 110 kV relacji Dobre Miasto – Pieniężno – Braniewo
oraz Elbląg – Braniewo,
– stacje GPZ 110/15 kV w Pieniężnie i Braniewie,
– stacje bazowe telefonii komórkowych (anteny, sektorowe rozsiewacze, paraboliczne
anteny radiolinii) występujące na terenie wszystkich miast i gmin powiatu;
– łączność radiowa, w tym CB radio, radiotelefony i telefonia komórkowa,
– sprzęt gospodarstwa domowego i powszechnego użytku zasilany prądem zmiennym 50Hz.
Intensywny rozwój źródeł pól elektromagnetycznych powoduje zarówno ogólny wzrost
poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak też powiększanie się
liczby i powierzchni obszarów o podwyższonym poziomie natężenia promieniowania.
Dotychczasowy wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwiększył istotnie zagrożenia
środowiska i ludności, jednakże ze względu na szybki rozwój infrastruktury przekazywania
informacji opartej na technikach radiowych pociąga za sobą dalszy wzrost natężenia pól
elektromagnetycznych wielkiej częstotliwości.
Na terenie powiatu braniewskiego nie były wykonywane pomiary poziomu pól
elektromagnetycznych.
3.7. Substancje chemiczne w środowisku i poważne awarie
Substancje i preparaty chemiczne w środowisku
Na ternie powiatu potencjalne zagrożenie chemiczne i ekologiczne związane jest z:
– jednostkami gospodarczymi, w których stosuje się, przetwarza lub magazynuje
toksyczne środki przemysłowe,
– transportem toksycznych środków przemysłowych (drogowym i kolejowym).
Zagrożenia te są szczególnie istotne z punktu widzenia skutków, jakie mogą wywołać
niekontrolowane emisje niebezpiecznych substancji chemicznych. Do najbardziej
niebezpiecznych związków stosowanych w przemyśle i transporcie na terenie powiatu, to:
– chlor,
– PCB (polichlorodwufenyle),
– produkty ropopochodne, w szczególności benzyny i oleje napędowe,
– gaz propan-butan.
W jednostkach gospodarczych powiatu wykorzystywane są w procesach
technologicznych toksyczne środki przemysłowe. Zgodnie z informacją Starostwa Powiatowego
i Urzędu Miasta w Braniewie, w powiecie znajdują się dwie jednostki gospodarcze, w których
stosowane są substancje chemiczne:
– Wodociągi Miejskie Sp. z o.o. w Braniewie:
- chlor w butlach – łącznie 500 kg,
– Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Braniewie
- PCB – 8 sztuk baterii kondensatorów.
31
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Poważne awarie przemysłowe
Jako poważną awarię określa się “zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję,
powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego
powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia
z opóźnieniem”13.
Przyjęto zasadę, że zagrożeniom należy przeciwdziałać u źródła. Głównym podmiotem
przepisów polskich jest prowadzący instalację bądź zakład zwiększonego lub dużego ryzyka,
na które nałożono większość obowiązków i zadań.
System przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym oparty jest na ścisłym
nadzorze nad instalacjami stwarzającymi zagrożenie wystąpienia poważnych awarii,
sprawowanym przez instytucje publiczne, między innymi: Inspekcję Ochrony Środowiska,
Państwową Straż Pożarną, organy administracji rządowej i samorządowej, Policję, Państwową
Inspekcję Sanitarną, Inspekcję Transportu Drogowego, Urząd Dozoru Technicznego.
W krajowy system reagowania na zdarzenia o znamionach poważnej awarii wpisane są
również jednostki z terenu powiatu takie jak Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej
w Braniewie oraz Starostwo.
Przy granicy z powiatem elbląskim w miejscowości Chruściel znajduje się zakład
o zwiększonym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. Jest to Zakład Produktów
Naftowych CPN nr 13 Chruściel.
Duże zagrożenie występuje na rampach kolejowych w punktach przeładunkowych
w Ruciance i Piórkowie. Przepompowywane tam są z cystern do cystern: benzol, metanol,
toluen, ropa naftowa-surówka, paliwo lotnicze, gaz płynny propan-butan. Ponadto w mieście
Braniewo funkcjonuje terminal przeładunkowy gazu. Przepompowywanie wyżej wymienionych
substancji, pomimo zastosowania środków zapobiegawczych, stwarza niebezpieczeństwo
zagrożenia środowiska oraz zdrowia i życia ludzi szczególnie w przypadkach rozszczelnienia
cystern i instalacji, a także awarii przy przewozie, kiedy to może dojść do niekontrolowanego
uwolnienia się substancji niebezpiecznych, powodujących skażenia powietrza, wód
powierzchniowych, wód podziemnych lub gruntu.
Istotnym źródłem zagrożenia jest także transport kolejowy i drogowy. Pomimo
znacznego zmniejszenia ilości transportowanych substancji toksycznych, transport ten
w dalszym ciągu stanowi zagrożenie środowiska oraz zdrowia i życia ludzi.
W powiecie brak jest składowisk przygotowanych do zdeponowania odpadów
poakcyjnych, szczególnie w sytuacjach, gdy nie jest ustalony sprawca lub istnieją trudności
z wyegzekwowaniem od niego utylizacji odpadów.
Do zwalczania zagrożeń z zakresu
powiatu braniewskiego przeznaczone są
Państwowej Straży Pożarnej. W przypadku
ratowniczy powiatu można dodatkowo
chemicznego i chemiczno-ekologicznego
mazurskiego.
ratownictwa chemiczno-ekologicznego na terenie
siły i środki jednostek ratowniczo-gaśniczych
wystąpienia zagrożenia przekraczającego potencjał
uruchomić grupy specjalistyczne ratownictwa
działające na terenie województwa warmińsko-
3.8. Biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane
Krajowy system bezpieczeństwa biologicznego oparty jest na normach i standardach
obowiązujących w UE. Jego głównym celem jest kontrola tworzenia i wykorzystywania
organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO) w ramach zamkniętego użycia,
13
Ustawa – Prawo ochrony środowiska – art.3 pkt 23
32
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
ich zamierzonego uwalniania do środowiska w celach eksperymentalnych oraz wprowadzanie
do obrotu.
Wobec braku jednoznacznych wyników badań, wskazujących, że wprowadzane
do środowiska genetycznie zmodyfikowane organizmy nie spowodują strat w różnorodności
biologicznej, Polska opowiada się przeciwko innym formom wykorzystywania GMO. Dotyczy
to zwłaszcza eksperymentów polowych polegających na zamierzonym uwolnieniu
do środowiska, wprowadzania do obrotu oraz prowadzenia upraw genetycznie
zmodyfikowanych roślin.
W 2006 r. przyjęto Ramowe Stanowisko Rządu RP dotyczące Organizmów Genetycznie
Zmodyfikowanych:
1. Rząd Polski popiera prowadzenie prac zamkniętego użycia GMO zgodnie z warunkami
określonymi w przepisach prawa.
2. Rząd Polski opowiada się przeciwko prowadzeniu zamierzonego uwolnienia GMO
do środowiska w celach doświadczalnych na terytorium RP.
3. Rząd Polski opowiada się przeciwko wprowadzeniu do obrotu produktów GM
dopuszczanych na podstawie Dyrektywy 2001/18.
4. Rząd Polski dopuszcza możliwość importu żywności GM spoza Unii Europejskiej
oraz sprowadzania jej z krajów członkowskich UE pod warunkiem wyraźnego
jej znakowania i bez dalszej możliwości jej przetwarzania w Polsce.
5. Rząd Polski opowiada się przeciwko wprowadzaniu do obrotu pasz GM.
6. Rząd Polski opowiada się przeciwko wprowadzaniu do upraw genetycznie
zmodyfikowanej kukurydzy, rzepaku, buraka cukrowego, ziemniaka i soi.
Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego w dniu 29.11.2005 r. przyjął stanowisko
dotyczące uprawy roślin oraz hodowli zwierząt genetycznie modyfikowanych na terenie
województwa – uznał województwo warmińsko-mazurskie jako strefę wolną od GMO.
Na terenie województwa, w tym powiatu braniewskiego można zetknąć się
z wprowadzoną do obrotu śrutą sojową będącą produktem pochodzącym z genetycznie
zmodyfikowanej odmiany soi. Na jej rozprowadzanie podmioty gospodarcze uzyskały stosowne
zezwolenia.
Mimo licznych sukcesów inżynierii genetycznej, wiele osób wyraża obawy wobec
praktycznego wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Wynika to z braku
rzeczowej informacji o korzyściach płynących z wykorzystania zdobyczy biotechnologii
jak również o ewentualnych zagrożeniach związanych z użyciem GMO oraz o środkach
bezpieczeństwa, jakie są podejmowane przy wprowadzaniu do obrotu ich produktów.
Zanieczyszczenie genetyczne środowiska stwarza wielkie zagrożenie bioróżnorodności.
3.9. Monitoring środowiska
Podstawowym źródłem informacji o stanie środowiska jest Państwowy Monitoring
Środowiska (PMŚ), Jest to systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz
gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wyników badań i oceny elementów
środowiska. PMŚ został utworzony na mocy ustawy z dnia 10 lipca 1991 roku o Inspekcji
Ochrony Środowiska14 Koordynatorem PMŚ jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska. Celem
PMŚ jest systematyczne informowanie organów administracji i społeczeństwa o:
– jakości elementów przyrodniczych, dotrzymywaniu standardów jakości środowiska
określonych przepisami oraz obszarach występowania przekroczeń tych standardów,
14
Dz. U. Nr 77, poz. 335 z późniejszymi zmianami
33
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– występujących zmianach jakości elementów przyrodniczych i przyczynach tych zmian,
w tym powiązaniach przyczynowo-skutkowych występujących pomiędzy emisjami
i stanem elementów przyrodniczych.
Informacje wytworzone w ramach PMŚ wykorzystywane są:
– przez jednostki administracji rządowej i samorządowej dla potrzeb operacyjnego
zarządzania środowiskiem za pomocą instrumentów prawnych, takich jak:
postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko, pozwolenia na
wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, programy i plany ochrony
środowiska jako całości i jego poszczególnych elementów, plany zagospodarowania
przestrzennego,
– do celów monitorowania skuteczności działań i strategicznego planowania w zakresie
ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na wszystkich poziomach
zarządzania,
– do obsługi międzynarodowych zobowiązań Polski, w tym procesu integracji z UE.
Cele PMŚ osiągane są poprzez realizację następujących zadań cząstkowych:
– wykonywanie badań wskaźników charakteryzujących poszczególne elementy
środowiska,
– prowadzenie obserwacji elementów przyrodniczych,
– gromadzenie i analizę wyników badań i obserwacji,
– ocenę stanu i trendów zmian jakości poszczególnych elementów środowiska w oparciu
o ustalone kryteria,
– identyfikację obszarów przekroczeń standardów jakości środowiska,
– analizy przyczynowo-skutkowe,
– opracowywanie zestawień, raportów, komunikatów i ich udostępnianie w formie
drukowanej lub zapisu elektronicznego, w tym za pomocą internetu.
W odniesieniu do wszystkich rodzajów zadań cząstkowych, w PMŚ obowiązuje zasada
cykliczności oraz zasada jednolitości metod.
System PMŚ składa się z trzech bloków różniących się istotnie pod względem funkcji
jakie pełnią w systemie:
1. JAKOŚĆ ŚRODOWISKA, w ramach tego bloku wytwarzane są dane pierwotne,
dotyczące stanu poszczególnych elementów środowiska. Programy pomiarowobadawcze realizowane są w ramach jedenastu podsystemów reprezentujących
poszczególne media środowiskowe lub specyficzne oddziaływania.
2. EMISJE, gdzie gromadzone są dane o ładunkach zanieczyszczeń wprowadzanych
do powietrza, do wód lub ziemi, niezbędne do realizacji celów PMŚ. Na obecnym
etapie, w większości przypadków korzysta się ze źródeł danych funkcjonujących
w systemach administracyjnych oraz w systemie statystyki publicznej.
3. PROGNOZY i OCENY, w ramach którego wykonywane są zintegrowane oceny
i prognozy jakości środowiska, analizy przyczynowo-skutkowe wiążące istniejący stan
środowiska z czynnikami kształtującymi ten stan, mającymi swoje źródło w społecznogospodarczej działalności człowieka. Blok ten zasilany jest przez dane gromadzone
w ramach bloku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA oraz bloku EMISJA.
Zgodnie z ustawą – Prawo ochrony środowiska Starosta Powiatu Braniewskiego
w ramach PMŚ powinien:
– prowadzić okresowe badania jakości gleby i ziemi, dokonywać oceny jakości gleby
i ziemi oraz występujących zmian, prowadzić dostępną bazę danych w zakresie wyżej
wymienionych informacji,
34
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– prowadzić obserwację terenów zagrożonych ruchami masowymi ziemi oraz terenów,
na których występują te ruchy, prowadzić dostępną bazę danych w zakresie wyżej
wymienionych informacji.
3.10. Relacja „środowisko – zdrowie”
Istnieją udowodnione naukowo zależności przyczynowo-skutkowe pomiędzy stanem
środowiska i rozwojem społeczno-gospodarczym kraju oraz stanem zdrowia i jakością życia jego
mieszkańców. Oddziaływanie narażeń środowiskowych na stan zdrowia ludności szacuje się
na ogół na kilka procent wszystkich czynników wpływających na stan zdrowia, maksymalnie
kilkanaście procent na obszarach o wysokim skażeniu. Szkodliwe czynniki środowiska
są powodem przedwczesnych zgonów i zaburzeń zdrowia ludności. Najważniejszymi
problemami związanymi z oddziaływaniem środowiska na stan zdrowia w Polsce są: jakość
wody przeznaczonej do spożycia, zanieczyszczenia wód gruntowych, zanieczyszczenia
powietrza atmosferycznego, hałas, warunki w środowisku pracy oraz warunki mieszkaniowe.
Negatywne skutki zdrowotne wywołane zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego
mogą dotyczyć kilka milionów mieszkańców Polski. Wyniki najnowszych badań dowodzą,
że narażenie na dwutlenek siarki i pył atmosferyczny jest powodem przedwczesnych zgonów
z powodu chorób układu krążenia i układu oddechowego. Aktualnie występujące stężenia
tych substancji w powietrzu zwiększają zachorowalność dzieci na choroby układu oddechowego
oraz powodują wystąpienie zmian czynności tego układu. Istotne znaczenie posiadają
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), polichlorodwufenyle (PCB), azbest,
chrom, arsen, odpowiedzialne za zwiększenie ryzyka nowotworowego.
Poza zanieczyszczeniem powietrza, środowiskowe zagrożenia zdrowia mogą wynikać
między innymi z obecności substancji szkodliwych w wodzie do picia (chloropochodne
węglowodorów alifatycznych, ołów, mangan, fluor), lokalizacji składowisk odpadów
(różnorodne substancje toksyczne) i zanieczyszczenia żywności (np. metale ciężkie, pestycydy
fosforoorganiczne). Narażenie środowiskowe na ołów (powietrze, gleba, żywność, woda)
stanowi wciąż istotne zagadnienie, zwłaszcza w odniesieniu do stanu zdrowia dzieci.
Nie budzi wątpliwości narastający wpływ alergizujący czynników środowiskowych.
Innymi problemami są zagadnienia wpływu oraz potencjalne skutki narażenia na fizyczne
czynniki środowiska, między innymi na wolnozmienne pola magnetyczne i hałas.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych na człowieka jest różnorodne i wiąże się
z efektem termicznym i nietermicznym. Energia pola pochłonięta przez organizm zamienia się
w ciepło, co objawia się wzrostem temperatury ciała. Zjawiska nietermiczne mogą naruszać
prawidłowy przebieg własnych procesów elektromagnetycznych wewnątrz komórek, tkanek
lub narządów powodując zaburzenia przemian chemicznych i reakcji enzymatycznych.
Hałasem są wszelkie niepożądane drania mechaniczne ośrodka sprężystego
oddziaływujące na organ słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. Hałas
uszkadza słuch a nawet może doprowadzić do jego utraty. Pod wpływem hałasu następuje kurcz
drobnych naczyń tętniczych, występują zmiany w funkcjonowaniu układu nerwowego, ślinianek
i błony śluzowej żołądka, zakłócenia wzroku objawiające się upośledzeniem rozpoznawania
barw i ograniczenia pola widzenia, obniża się precyzja ruchów, zmniejsza wydolność psychiczna
i szybciej zwiększa się poczucie zmęczenia.
O skutkach zdrowotnych zanieczyszczenia środowiska w Polsce bardzo mało wiemy.
Istnieją dowody epidemiologiczne, że przy aktualnym poziomie zanieczyszczenia środowiska
dochodzi do uszkodzeń zdrowia ludności w niektórych regionach kraju oraz dowody
nadmiernego narażenia ludności na szkodliwe czynniki środowiska, w tym na czynniki
mutagenne i rakotwórcze. Jednakże ze względu na brak kompleksowych danych obejmujących
35
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
cały kraj trudne jest dokładne określenie wielkości problemu zarówno w kraju jak i w skali
regionu – powiatu braniewskiego.
Jednym z podstawowych celów Unii Europejskiej jest uzupełniania niedoborów wiedzy
w zakresie środowiska i zdrowia poprzez intensyfikację badań oraz odpowiednie informowanie
społeczeństwa.
Celem poznania tego złożonego problemu Komisja Europejska ogłosiła „Europejską
Strategię Środowiska i Zdrowia”, która ma między innymi na celu ustalenie i rozpoznanie
związków pomiędzy:
– chorobami układu oddechowego u dzieci, astmą i alergiami,
– zaburzeniami rozwoju i układu nerwowego,
– nowotworami wieku dziecięcego,
– zaburzeniami gospodarki hormonalnej,
a odpowiednimi czynnikami środowiskowymi, takimi jak: zanieczyszczenie powietrza
zewnętrznego i wewnątrz pomieszczeń, dioksyny, metale ciężkie, czynniki zaburzające
gospodarkę hormonalną, pola elektromagnetyczne oraz środowisko miejskie.
W Polsce główne kierunki działań na rzecz środowiska i zdrowia zostały określone
w Wieloletnim Programie „Środowisko a zdrowie”. Ponadto cele, zasady, kierunki i priorytety
działań są określone między innymi w „Narodowym Programie Zdrowia na lata 2007 – 2015”,
w „Długookresowej Strategii Trwałego i Zrównoważonego Rozwoju „Polska 2025”
oraz w „Polityce Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010”.
3.11. Edukacja ekologiczna
Edukacja ekologiczna, często zwana edukacją środowiskową, jest to koncepcja
kształcenia i wychowywania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska przyrodniczego
zgodnie z hasłem „myśleć globalnie - działać lokalnie”. Są to wszelkie formy działalności
skierowanej do społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży, które mają
na celu wpływanie na poziom świadomości ekologicznej, propagowanie konkretnych zachowań
korzystnych dla środowiska naturalnego, upowszechnianie wiedzy o przyrodzie.
Działania te prowadzone są przez szkoły, przez specjalistyczne placówki edukacyjne
zarówno publiczne jak i niepubliczne, a także przez liczne organizacje ekologiczne i media.
Cele edukacji ekologicznej to:
1. Nauczanie podstaw ekologicznie zrównoważonego użytkowania środowiska
i sposobów jego ochrony.
2. Pobudzanie do twórczego, innowacyjnego działania zmierzającego do oszczędnego
korzystania z zasobów przyrody i maksymalnej ich ochrony.
3. Zaszczepienie potrzeby postrzegania norm i zakazów ekologicznych.
4. Kształtowanie nawyków kultury ekologicznej oraz poczucia moralnej i obywatelskiej
odpowiedzialności za ochronę dóbr przyrody.
5. Wdrożenie umiejętności interdyscyplinarnego myślenia i rozumowania, nauczanie
postrzegania zależności między stanem środowiska a jakością życia każdej jednostki
ludzkiej i całych społeczeństw.
6. Kształtowanie nawyków międzynarodowej solidarności w ochronie środowiska.
Edukacja ekologiczna w powiecie braniewskim jest realizowana między innymi:
– w formalnym systemie kształcenia, w ramach którego wprowadza się edukację
w postaci oddzielnej ścieżki edukacyjnej o charakterze wychowawczo-dydaktycznym
(szkolną edukację ekologiczną wspiera Centrum Edukacji Ekologicznej w Elblągu,
a jednostki oświatowe doposażone są w materiały dydaktyczne do prowadzenia zajęć
w zakresie ochrony środowiska),
– poprzez specjalistyczne publikacje i akcje informacyjno-edukacyjne w mediach,
36
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– rozdawanie ulotek.
– udział dzieci i młodzieży w tzw. „zielonych szkołach” oraz programach i akcjach
edukacyjnych, m.in. „Wiosenne sprzątanie Warmii i Mazur”, „Szkoła przyjazna
środowisku”,
– poprzez przekazywanie treści ekologicznych podczas tzw. imprez masowych,
w tym między innymi Festiwal Piosenki Ekologicznej w Pieniężnie,
– przez Lasy Państwowe realizujące edukację ekologiczną skupioną na przyrodzie lasu,
– przez działające szkolne koła Ligii Ochrony Przyrody – udział w konkursach,
– w ramach doskonalenia zawodowego prowadzone są szkolenia i warsztaty tematyczne
z zakresu szeroko rozumianej ochrony środowiska dla nauczycieli, specjalistów
i kwalifikowanych pracowników dla różnych działów ochrony środowiska i wszystkich
innych zainteresowanych zdobywaniem wiedzy w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Istotne znaczenie w obszarze szkoleń ma działalność Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego w Olsztynie oraz Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu.
Edukacja ekologiczna społeczeństwa oraz dostęp do informacji o jakości środowiska
ma podstawowe znaczenie w skutecznej realizacji celów ekologicznych zawartych w programie.
Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa jest potrzebą chwili. Właściwa edukacja
ekologiczna jest bardzo ważnym elementem społeczeństwa akceptującego zasadę
zrównoważonego rozwoju, umiejącego ocenić stan bezpieczeństwa ekologicznego
przy podejmowaniu decyzji wpływających na jakość środowiska.
37
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
4. ANALIZA SWOT
4.1. Czynniki wewnętrzne
4.1.1. Mocne strony
Stan przyrody i środowiska
1. niewielkie i zmniejszające się zanieczyszczenie powietrza pyłami, dwutlenkiem siarki
i tlenkami azotu,
2. zadowalający stan zdrowotny lasów,
3. sąsiedztwo z Zalewem Wiślanym,
4. wysoka różnorodność biologiczna obszaru,
5. mała powierzchnia gruntów zdewastowanych i zdegradowanych, wymagających
rekultywacji i zagospodarowania,
6. niskie tempo wyłączania gruntów rolnych i leśnych z dotychczasowego użytkowania,
7. niski poziom chemizacji środowiska,
8. niska zawartość metali ciężkich w glebach użytków rolnych,
9. istnienie sieci obszarów i obiektów chronionych,
10. dogodne ukształtowanie terenu,
11. występowanie obszarów bagiennych oraz naturalnie ukształtowanych dolin rzecznych,
12. istnienie sieci korytarzy ekologicznych na obszarach pozbawionych kompleksów
leśnych.
Stan infrastruktury służącej ochronie środowiska
niskie zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności,
duża liczba komunalnych oczyszczalni ścieków,
istnienie rezerw przepustowości funkcjonujących oczyszczalni ścieków,
wzrost liczby ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków,
zainstalowane urządzenia oczyszczania spalin w ciepłowniach, ograniczanie emisji
przemysłowych,
18. system monitoringu stanu środowiska, funkcjonująca sieć monitoringu technicznego
i biologicznego.
13.
14.
15.
16.
17.
Sfera gospodarcza
zmniejszająca się ilość wytwarzanych odpadów przemysłowych,
mała ilość wytwarzanych odpadów niebezpiecznych,
brak przemysłu szczególnie degradującego środowisko,
nieagresywna gospodarka rolna,
korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego oraz rozwoju przyjaznych
dla środowiska form turystyki,
24. korzystne warunki dla rozwoju wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
19.
20.
21.
22.
23.
Sfera społeczna
25. bardzo niska gęstość zaludnienia,
26. niski stopień urbanizacji, niewielka powierzchnia terenów miejskich,
27. działalność edukacyjna szkół, wprowadzanie do programów edukacji formalnej
zagadnień ochrony przyrody i środowiska, działalność szkolnych kół zainteresowań.
Sfera prawna i polityczna
28. prawny nakaz opracowywania programów ochrony środowiska i planów gospodarki
odpadami.
38
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
4.1.2. Słabe strony
Stan przyrody i środowiska
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
obniżanie się poziomu wód gruntowych,
podatność na zalewanie obszarów i występowanie powodzi,
niezadowalający stan czystości naturalnych zbiorników wodnych,
zaburzenia stosunków wodnych wynikające z wadliwie przeprowadzonej melioracji
niektórych obszarów,
zagrożenie rodzimych gatunków flory i fauny przez obce gatunki inwazyjne (np. norka
amerykańska, barszcz Sosnowskiego, rak pręgowany),
zaśmiecenie lasów (turystyka, gruz budowlany),
dewastacja drobnych zbiorników wodnych na obszarach użytkowanych rolniczo,
degradacja zmeliorowanych terenów bagiennych,
utrzymujące się zanieczyszczenie i eutrofizacja wód,
zanikanie drobnych zbiorników wodnych oraz bogatych przyrodniczo enklaw
śródpolnych,
niedostateczna retencja wód w zlewniach,
niewystarczająca sieć korytarzy ekologicznych na obszarach pozbawionych kompleksów
leśnych.
Stan infrastruktury służącej ochronie środowiska
13. dysproporcje w rozwoju sieci wodociągowej i kanalizacyjnej,
14. niewystarczająca dynamika rozwoju sieci kanalizacyjnej,
15. brak sprawnego systemu segregacji, unieszkodliwiania i zagospodarowania odpadów
(w roku 2007 jedynie 2 jednostki administracyjne prowadziły zbiórkę selektywną),
16. duża liczba nieprawidłowości w gromadzeniu odpadów na składowiskach,
17. duża liczba „dzikich” wysypisk odpadów komunalnych,
18. niewystarczające wyposażenie służb ratownictwa ekologicznego,
19. brak infrastruktury przy drogach tranzytowych zmniejszającej
zagrożenie dla
środowiska naturalnego podczas awarii i wypadków w transporcie materiałów
niebezpiecznych,
20. niedostateczna ilość urządzeń oczyszczania spalin w ciepłowniach, niedostateczne
ograniczanie emisji przemysłowych,
21. ogólnie niski standard i zbyt mała liczba urządzeń ochrony środowiska na obszarach
intensywnego ruchu turystycznego.
Sfera gospodarcza
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
brak zakładów unieszkodliwiania odpadów komunalnych (poza składowaniem),
niski poziom recyklingu odpadów, małe zaawansowanie selektywnej zbiórki odpadów,
duża liczba źródeł niskiej emisji gazów i pyłów do powietrza,
niedostateczny stan infrastruktury komunikacyjnej (elektryfikacja kolei, stan dróg,
obwodnice itp.) przyjaznej środowisku naturalnemu,
wyroby zawierające azbest zainstalowane w obiektach budowlanych,
ograniczony dostęp do środków na rozbudowę i modernizację infrastruktury służącej
ochronie środowiska (środki na wkład własny),
mały popyt na „zdrową żywność”, bezpieczne dla środowiska formy sportu i rekreacji,
turystyki i kontaktu z przyrodą,
duża liczba zakładów bazujących na przestarzałych technologiach w ciepłownictwie
i przemyśle,
wzrost zanieczyszczeń komunikacyjnych, hałasu i wibracji,
mała liczba gospodarstw rolnych produkujących „zdrową żywność”.
39
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Sfera społeczna
32. brak stowarzyszeń i związków gmin podejmujących wspólne działania dla zapewnienia
zrównoważonego rozwoju,
33. słaba koordynacja działań prośrodowiskowych na wszystkich szczeblach administracji
rządowej i samorządowej,
34. niedostateczna działalność edukacyjna prowadzona przez członków proekologicznych
organizacji pozarządowych,
35. niedostateczne upowszechnianie informacji o środowisku w środkach masowego
przekazu,
36. wzrost egoistycznych postaw prywatnych właścicieli gruntów o wysokich walorach
przyrodniczych utrudniających lub uniemożliwiających ochronę rzadkich siedlisk
i gatunków,
37. zbyt wolno postępujący wzrost świadomości społecznej dotyczącej konieczności
gospodarowania w sposób przyjazny dla przyrody i środowiska, brak indywidualnych
nawyków i postaw prośrodowiskowych (segregacji odpadów, oszczędności wody,
nie zaśmiecania lasów itp.),
38. słabe rozpowszechnienie wiedzy na temat technicznych i organizacyjnych rozwiązań
służących ochronie środowiska,
39. utrzymujące się kłusownictwo na zwierzynie oraz kłusownictwo rybackie.
Sfera prawna i polityczna
niepełna inwentaryzacja i waloryzacja stanu przyrody,
niedostateczna ewidencja i monitoring gospodarki odpadami na terenach wiejskich,
brak planów ochrony obiektów o wysokich walorach przyrodniczych,
niska skuteczność egzekwowania obowiązujących przepisów, zwłaszcza w zakresie
gospodarki odpadami,
44. tolerancyjny stosunek wymiaru sprawiedliwości do sprawców przestępstw i wykroczeń
przeciwko przyrodzie i środowisku,
45. niedostateczna znajomość przepisów ochrony przyrody i środowiska.
40.
41.
42.
43.
4.2. Czynniki zewnętrzne
4.2.1. Szanse
Sfera prawna i polityczna
1. możliwość uzyskiwania dotacji i pożyczek z funduszy krajowych i zagranicznych
na inwestycje zmniejszające uciążliwość gospodarki dla środowiska oraz na rozwój
infrastruktury,
2. wprowadzenie nowych zasad finansowania inwestycji i działań proekologicznych
(preferencyjne kredyty, ulgi podatkowe, dotacje z budżetu państwa),
3. wzrost uspołecznienia procesów podejmowania decyzji mających wpływ na stan
środowiska,
4. możliwość objęcia ochroną prawną nowych obiektów – siedlisk i stanowisk
występowania gatunków cennych w skali europejskiej poprzez rozszerzenie w Polsce
systemu Natura 2000,
5. instrumenty
prawno-ekonomiczne
mobilizujące
do
realizacji
inwestycji
prośrodowiskowych wynikające ze strategii krajowych oraz przyjętych zobowiązań
międzynarodowych,
6. prawny nakaz opracowywania programów ochrony środowiska przez jednostki
administracji samorządowej oraz planów ochrony obszarów chronionych,
40
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
7. nowoczesne przepisy ochrony przyrody i środowiska, w tym przepisy związane
z koniecznością wykonywania ocen oddziaływania inwestycji na środowisko
i monitoringu stanu środowiska,
8. wspieranie inicjatyw samorządów, podmiotów gospodarczych oraz organizacji
i instytucji zmierzających do uzyskania dofinansowania inwestycji eliminujących
zagrożenia dla środowiska i wspierających rozwój zrównoważony ze środków krajowych
i zagranicznych,
9. skoordynowanie działań prośrodowiskowych na wszystkich szczeblach administracji
rządowej i samorządowej,
10. nawiązanie współpracy samorządów z samorządami Rosji w zakresie wspólnego
rozwiązywania problemów ochrony środowiska,
11. możliwość wdrożenia programów rolno-środowiskowych UE,
12. wzrost krajowego i zagranicznego popytu na „zdrową żywność”, bezpieczne
dla środowiska formy sportu i rekreacji, turystyki i kontaktu z przyrodą.
4.2.2. Zagrożenia
1. możliwość wystąpienia groźnych dla człowieka, przyrody i środowiska awarii na terenie
Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej,
2. opóźnienia w przygotowywaniu nowych aktów prawnych i przepisów wykonawczych
dotyczących ochrony przyrody i środowiska oraz brak funduszy na ich realizację,
3. wzrost zanieczyszczeń komunikacyjnych, hałasu i wibracji,
4. nasilenie transportu materiałów niebezpiecznych,
5. intensyfikacja produkcji rolnej prowadząca do wzrostu nawożenia, stosowania
pestycydów, homogenizacji użytków rolnych oraz zaniku lokalnych odmian roślin
uprawnych i ras zwierząt hodowlanych,
6. uwolnienie organizmów genetycznie zmodyfikowanych,
7. rosnąca presja turystyczna na obszarach o najcenniejszych walorach przyrodniczych,
8. brak skutecznych przepisów z zakresu budownictwa i zagospodarowania przestrzennego
zabezpieczających krajobraz przed degradacją.
41
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
5. UWARUNKOWANIA OPRACOWANIA PROGRAMU
Z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej, Polska musi terminowo zrealizować
zobowiązania wynikające z Traktatu Akcesyjnego oraz efektywnie wdrażać wymagania
wynikające z nowych przepisów ochrony środowiska UE. W związku z powyższym realizację
wymagań wynikających z Traktatu Akcesyjnego uznano za priorytetowe. Działania związane
z ochroną środowiska wspierane są przez programy operacyjne15 „Narodowych Strategicznych
Ram Odniesienia na lata 2007-2013”. Polska stała się nie tylko biorcą wspólnotowej polityki
ekologicznej, ale również uzyskała możliwość efektywnego i skutecznego kreowania tej polityki
oraz powinna włączyć się do realizacji wspólnotowej polityki ekologicznej i strategii
tematycznych wspierających wspólnotową politykę ekologiczną.
5.1. Analiza obowiązującego stanu prawnego
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta w 1997 r. stwierdza, że Rzeczpospolita
Polska – kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju16 – zapewnia ochronę środowiska
naturalnego; nakłada ona także na władze publiczne obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa
ekologicznego współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
Polska polityka ekologiczna opiera się na konstytucyjnej zasadzie zrównoważonego
rozwoju, dlatego jej zalecenia muszą być uwzględniane we wszystkich dokumentach
strategicznych oraz programach, których realizacja może mieć wpływ na stan środowiska.
W praktyce oznacza to, że wiele jej celów będzie osiągane tylko wtedy i w takim zakresie,
w jakim zostały one uwzględnione w tych strategiach. Nakłada to na wszystkie instytucje
publiczne obowiązek dbałości o stan środowiska. Stwarza to, z jednej strony, szansę szybkiego
rozwiązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy jakości życia mieszkańców,
z drugiej strony oznacza konieczność spełnienia wymagań wynikających z polskiego
prawodawstwa i Traktatu Akcesyjnego (do sprawdzenia na: www.sejm.gov.pl,
www.ekoportal.pl).
Ustawa – Prawo ochrony środowiska w art.13-16 wprowadziła obowiązek sporządzania
i aktualizowania „Polityki ekologicznej ….” co 4 lata. Oznacza to odniesienie jej celów
i niezbędnych działań do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska. Jako
realizacja ustaleń Ustawy – Prawo ochrony środowiska została sporządzona „Polityka
ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014”.
Na podstawie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej oraz stanu środowiska w Polsce
zostały wskazane kluczowe problemy, których sposób rozwiązania w latach 2007-2010 będzie
decydować o przyszłym kształcie polityki ekologicznej państwa oraz możliwościach osiągania
jej celów.
Nadrzędnym, strategicznym celem polityki ekologicznej państwa jest zapewnienie
bezpieczeństwa ekologicznego kraju (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury
społecznej) i tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego.
Realizacja tego celu osiągana będzie poprzez niezbędne działania organizacyjne,
inwestycyjne (w tym wdrażanie postanowień Traktatu Akcesyjnego), tworzenie regulacji
dotyczących zakresu korzystania ze środowiska i reglamentowania poziomu tego wykorzystania
w najważniejszych obszarach ochrony środowiska. Cele realizacyjne Polityki ekologicznej to:
– wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
– ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
– zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Regionalne Programy Operacyjne oraz Programy współpracy
międzynarodowej i międzyregionalnej.
16
Konferencja Narodów Zjednoczonych - Rio de Janeiro 1992 r.
15
42
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia
mieszkańców Polski,
– ochrona klimatu.
Osiąganiu powyższych celów służyć będzie realizacja następujących priorytetów i zadań:
1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska polegające na:
– przeglądzie prawa z punktu widzenia jego zgodności z przepisami UE, jego zmianie
i uproszczeniu oraz koordynacji działań w tym zakresie,
– zapewnieniu integracji celów ochrony środowiska i priorytetów polityki ekologicznej
ze strategiami rozwoju różnych sektorów gospodarki,
– prowadzeniu edukacji ekologicznej dla zapewnienia akceptacji społecznej
dla podejmowanych programów ochrony środowiska,
– zapewnieniu pełniejszego wykorzystania sił rynkowych dla ochrony środowiska,
likwidacji błędnych sygnałów ekonomicznych – przykładowo antyekologicznych
subsydiów oraz wzmocnienia proekologicznych zachowań,
– wspieraniu zmian w systemie podatkowym stymulującym działania pożądane z punktu
widzenia ochrony środowiska,
– promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich,
– wspieraniu aktywności podmiotów gospodarczych wdrażających systemy zarządzania
środowiskowego,
– wzmocnieniu roli planowania przestrzennego jako instrumentu ochrony środowiska,
– wspieraniu badań naukowych dotyczących ochrony środowiska i racjonalnego
wykorzystywania jego zasobów,
– wprowadzeniu pełnej odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku jako elementu
realizacji zasady „zanieczyszczający płaci”,
– rozwój systemu oceny oddziaływań w cyklu życiowym produktu oraz szacowania
przepływów materiałowych jako elementów Zintegrowanej Polityki Produktowej,
– zagwarantowaniu wystarczających środków finansowych na działania zapewniające
realizację celów polityki ekologicznej i rozwoju instrumentów wspierających te działania,
– zainicjowaniu prac dla szerszego uwzględniania w kosztach produkcji kosztów
zewnętrznych.
2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody
polegająca na:
– wzmacnianiu krajowego systemu obszarów chronionych,
– weryfikacji i uporządkowaniu systemu obszarów chronionych w ramach sieci
Natura 2000,
– stworzeniu skutecznych mechanizmów ochrony zasobów i walorów przyrodniczych
oraz krajobrazowych poza obszarami chronionymi,
– ochronie obszarów wodno-błotnych,
– odtworzeniu zniszczonych ekosystemów i siedlisk, odbudowie zagrożonych gatunków
roślin, zwierząt i grzybów,
– wzmocnieniu ochrony różnorodności biologicznej zarówno in situ jak i ex situ,
– kontynuacji prac zmierzających do wzrostu lesistości kraju (docelowo do 30 %
powierzchni kraju),
– wspieraniu rozwoju wielofunkcyjnej gospodarki leśnej,
– kontynuacji prac przy rekultywacji gruntów zdegradowanych,
– wspieraniu programów rolniczych zapewniających zrównoważone korzystanie z gleb
(rolnictwo ekologiczne i zrównoważone, programy rolnośrodowiskowe),
– poszukiwaniu substytutów zasobów nieodnawialnych i wspieraniu ich stosowania
w gospodarce,
– wzroście racjonalności wykorzystania zasobów kopalin,
43
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– wzmacnianiu bezpieczeństwa biologicznego
modyfikowanych organizmów (GMO).
w
odniesieniu
do
genetycznie
3. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii polegające na:
– wdrażaniu zasady decouplingu, rozdzielenia zależności presji środowiskowej od rozwoju
gospodarczego (zapewnienie, że szybki rozwój gospodarczy nie będzie powodował
wzrostu wielkości ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do środowiska),
– zaoszczędzenie 9 % energii finalnej w ciągu 9 lat, do roku 2017,
– wprowadzaniu wskaźników zużycia surowców, wody i energii na jednostkę produktu
w poszczególnych sektorach gospodarki,
– stworzenie mechanizmów ułatwiających wykorzystanie prostych rezerw energetycznych
przez ograniczanie strat i wprowadzanie materiałów i technologii energooszczędnych,
– wspieraniu programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym
zamkniętych jej obiegów,
– osiągnięciu 7,5 % udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zarówno w bilansie
zużycia energii pierwotnej w 2010 r., jak i takiego samego udziału tych źródeł w produkcji
energii elektrycznej,
– uzyskaniu 5,75 % udziału biokomponentów w zużyciu paliw płynnych transporcie
w 2010 r.,
– opracowaniu i wdrażaniu planów gospodarowania wodami na obszarach wydzielonych
dorzeczy oraz programów działań dla osiągnięcia dobrego stanu wód w 2015 r.,
– opracowaniu i wdrażaniu planów ochrony przeciwpowodziowej oraz zapobieganiu
skutkom suszy.
4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia
mieszkańców Polski polegająca na:
– zmniejszaniu ładunku zanieczyszczeń odprowadzanego do wód przez modernizację
istniejących i budowę nowych oczyszczalni ścieków,
– zakończeniu programu budowy kanalizacji i oczyszczalni ścieków z podwyższonym
usuwaniem biogenów w aglomeracjach powyżej 15 000 RLM,
– zakończeniu programu budowy oczyszczalni ścieków w zakładach sektora rolnospożywczego,
– optymalizacji potrzeb transportowych i ograniczaniu emisji ze środków transportu jako
elementu poprawy jakości powietrza na terenach zurbanizowanych,
– realizacji programów ograniczenia wielkości emisji do powietrza ze źródeł
przemysłowych i komunalnych,
– ograniczeniu emisji z dużych źródeł spalania energetycznego,
– wspieraniu działań mających na celu unikanie wytwarzania odpadów i zapewniających
bezpieczne dla środowiska ich unieszkodliwianie,
– podniesieniu poziomu odzysku odpadów komunalnych do 10 % w 2010 r.,
– ograniczaniu zagrożenia dla zdrowia ludzi i jakości środowiska spowodowanego
stosowaniem środków chemicznych,
– wycofywaniu z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową,
– zapobieganiu ryzyka powstania poważnych awarii przemysłowych przez wzmacnianie
kontroli nad instalacjami stwarzającymi takie ryzyko,
– wspieraniu działań mających na celu ograniczanie uciążliwości hałasu,
– ochronie ludzi i środowiska przed oddziaływaniem pól elektromagnetycznych,
– prowadzeniu skutecznego nadzoru nad wykorzystywaniem źródeł promieniowania
jonizującego.
5. Ochrona klimatu polegająca na:
– spełnieniu wymagań Protokołu z Kioto,
– wykorzystaniu lasów jako pochłaniaczy gazów cieplarnianych,
44
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– dalsza redukcja emisji gazów cieplarnianych ze wszystkich sektorów gospodarki,
wspieranie programów w tym zakresie;
– wspieranie programów zwiększających ilość wiązanego węgla,
– podjęciu działań instytucjonalnych pozwalających na korzystanie z mechanizmów
elastyczności Protokołu z Kioto,
– rozpoczęciu analiz dotyczących potrzeb i możliwości wdrażania działań adaptacyjnych
w sektorach szczególnie wrażliwych na skutki zmiany klimatu,
– stworzeniu warunków instytucjonalnych pozwalających na aktywne współtworzenie
wspólnotowej polityki klimatycznej, w tym przyjęcia zobowiązań na okres po roku 2012.
5.2. Współpraca międzynarodowa
Polityka ekologiczna państwa zakłada realizację i rozwój współpracy międzynarodowej
i międzyregionalnej w zakresie ochrony środowiska wynikający ze wspólnotowej polityki
ekologicznej oraz pełnej i konsekwentnej realizacji zobowiązań, podjętych przy podpisywaniu
i ratyfikacji międzynarodowych konwencji ekologicznych i protokołów do nich. We współpracy
dwustronnej z innymi państwami głównym priorytetem będzie takie kształtowanie umów
dwustronnych, aby z państwami aspirującymi do członkostwa w Unii Europejskiej wspólnie
realizować politykę ekologiczną Unii, także w odniesieniu do zagadnień transgranicznych,
zaś z państwami nie ubiegającymi się o członkostwo w tej organizacji – w maksymalnym
stopniu stosować standardy UE w rozwiązywaniu transgranicznych zagadnień ochrony
środowiska.
Region warmińsko-mazurski, w tym powiat braniewski, stanowi ważny składnik
ogólnoeuropejskiego systemu powiązań przyrodniczych. Objęty jest międzynarodowymi
programami CORINE i NATURA 2000. Znajduje się też w programie ECONET – Polska,
który stanowi koncepcję krajowej sieci ekologicznej zintegrowanej z systemem ochrony
dziedzictwa przyrodniczego i ochrony bioróżnorodności kontynentu europejskiego. Poprzez
udział w pracach nad Zintegrowanym Zarządzaniem Obszarami Przybrzeżnymi Zalewu
Wiślanego region warmińsko-mazurski wpisał się w Program Bałtycki na Rzecz Ochrony
Środowiska.
Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznał obszar funkcjonalny Zielonych Płuc Polski
za obszar priorytetowy we wdrażaniu rozwoju trwałego i zrównoważonego działania państw
i regionów Europy Bałtyckiej w ramach programu – Wizje i strategie wokół Bałtyku
(VASAB 2010, w przyszłości VASAB 2010+) wpisując region ZPP w Zielony Pierścień
Bałtyku.
Podstawy prawne współpracy międzynarodowej z Obwodem Kaliningradzkim Federacji
Rosyjskiej:
1. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej
o współpracy w dziedzinie ochrony środowiska z dnia 25 sierpnia 1993 r. (Moskwa),
2. Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej
o współpracy północno-wschodnich województw Rzeczypospolitej Polskiej i Obwodu
Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej z dnia 22 maja 1992 r. (tylko w części
dotyczącej ochrony środowiska, Zalewu Wiślanego i monitoringu wód granicznych),
3. Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej
o współpracy regionów Rzeczypospolitej Polskiej z Regionem Sankt-Petersburga
Federacji Rosyjskiej z dnia 2 października 1992 r. (tylko w części dotyczącej ochrony
środowiska),
4. Porozumienie Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Rządu Socjalistycznych
Republik Radzieckich o współpracy na wodach granicznych z dnia 17 lipca 1964 r.
(obowiązuje w stosunkach między Polską i Federacją na zasadach sukcesji do czasu
wejścia nowej umowy).
45
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Wspólpraca międzynarodowa prowadzona jest w następującym zakresie:
– dopracowania międzynarodowego Programu “Zielone Płuca Polski” w części dotyczącej
wzajemnego zainteresowania oraz opracowania wspólnych mechanizmów jego realizacji,
– kompleksowego wykorzystania Zalewu Wiślanego w zakresie ochrony środowiska,
ochrony zasobów biologicznych, w tym zasobów rybnych oraz rekreacji,
– realizacji wspólnych programów monitoringu ekologicznego wód granicznych,
– współdziałania w zakresie wwozu, wywozu i tranzytu odpadów przemysłowych.
Główny wysiłek koncentruje się w szczególności na:
– ochronę wód Zalewu Wiślanego, monitoringu wód i osadów dennych oraz inwentaryzacji
składowisk odpadów w zlewni Zalewu,
– prowadzeniu systematycznych badań jakości wód granicznych według uzgodnionego
programu i metodyk pomiarów,
– prowadzeniu systematycznej współpracy między polskimi i rosyjskimi organami
odpowiedzialnymi za kontrolę przemieszczania odpadów.
Porozumienie stwarzające formalne podstawy do współpracy dwustronnej, praktycznie
nie jest realizowane z przyczyn zależnych od strony rosyjskiej.
Województwo warmińsko-mazurskiego czynnie uczestniczy w nowych inicjatywach
międzynarodowych na rzecz wspólnego rozwiązywania problemów ochrony środowiska,
zwłaszcza z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej. Podstawą działań jest
Porozumienie o współpracy między Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego
a Administracją Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej z dnia 19.09.2001 r. oraz
Porozumienie o współpracy pomiędzy Sejmikiem Województwa Warmińsko-Mazurskiego
a Kaliningradzką Dumą Obwodową z dnia 19.04.2002 r.
Uchwałą Nr XLIII/588/06 z dnia 25.04.2006 r. Sejmik Województwa WarmińskoMazurskiego przyjął „Priorytety współpracy zagranicznej Województwa WarmińskoMazurskiego”. Współpraca międzynarodowa województwa warmińsko-mazurskiego ma służyć
również ochronie środowiska poprzez realizację działań w zakresie modernizacji i rozbudowy
infrastruktury technicznej związanej z ochroną środowiska naturalnego w szczególności:
gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej, ciepłownictwa i alternatywnych źródeł
energii. Jednostki samorządowe regionu czynią działania na rzecz pozyskiwania nowych
podmiotów (samorządy lokalne, gospodarcze, organizacje pozarządowe, instytucje naukowe,
itp.) do współpracy międzynarodowej celem tworzenia stałych partnerstw i prowadzenia z nimi
współpracy na podstawie podpisanych umów i porozumień.
5.3. Strategie i programy regionalne
Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski
Autorzy tej Strategii – mającej charakter ekspercki – przyjęli jako priorytetowe
następujące cele rozwoju obszaru:
1. stworzenie warunków do zachowania i wzmocnienia ekosystemów oraz ochrony wód
i zasobów naturalnych,
2. umożliwienie awansu cywilizacyjnego społecznościom lokalnym,
3. aktywizację gospodarczą zharmonizowaną z wymaganiami środowiska przyrodniczego
(rozwój zrównoważony trwały).
Formą konkretyzacji strategii jest dziesięć programów działowych adresowanych
do podmiotów gospodarczych realizujących strategię, administracji rządowej i samorządowej
wszystkich szczebli oraz instytucji pozarządowych i organizacji społecznych. Istotnymi dla stanu
środowiska są programy:
46
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
1. Program ochrony środowiska przyrodniczego, którego celem jest zapewnienie skutecznej
ochrony obszarów, doprowadzenie do dalszej poprawy stanu środowiska
oraz wykorzystanie walorów i zasobów dla rozwoju regionu.
2. Program ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych mający na celu
poprawę stanu czystości wód powierzchniowych oraz skuteczną ochronę głównych
zbiorników wód podziemnych.
3. Program usprawnienia gospodarki odpadami stawiający sobie za cele likwidację źródeł
zagrożeń zdrowia i środowiska, upowszechnienie zorganizowanego usuwania odpadów
oraz zabezpieczenie przed zaśmiecaniem obszaru.
4. Program rozwoju gospodarczego mający na celu przekształcenia proekologiczne
oraz modernizację i
rozbudowę potencjału gospodarczego
ukierunkowaną
na minimalizację ujemnego wpływu zainwestowania na środowisko przyrodnicze.
5. Program racjonalizacji gospodarki wodno-ściekowej mający na celu racjonalizację
zużycia wody, poprawę zaopatrzenia ludności w wodę oraz ochronę zasobów wodnych.
6. Programy rozwoju sieci transportu drogowego, kolejowego i lotniczego oraz sieci
zasilania energetycznego stawiają za cel poprawę dostępności do jednostek osadniczych,
poprawę obsługi użytkowników sieci komunikacyjnej i energetycznej oraz zmniejszenie
uciążliwości transportu dla mieszkańców i redukcję zagrożeń środowiska
przyrodniczego.
7. Program zagospodarowania walorów turystycznych mający na celu poprawę stanu
i niedopuszczenie do degradacji walorów przyrodniczych i turystycznych obszaru
oraz wytworzenie atrakcyjnej oferty produktu turystycznego.
8. Program promocji i marketingu stawia sobie za cel promowanie i kultywowanie tradycji
tworzenia towarów markowych, propagowanie produktów obszaru Zielonych Płuc Polski
oraz powołanie instytucji odpowiedzialnej za wymienione działania.
„Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski” uwzględnia szanse
i zagrożenia i ma charakter otwarty. Krystalizując poglądy na stan i przyszły kształt obszaru
określa się ona jako stymulacja rozwoju. Jednakże jej realizacji nie sprzyja ekspercki charakter
tworzenia i wdrażania bez uwzględnienia konieczności stosowania procesu planowania
otwartego.
5.3.1. Polityka ochrony środowiska zawarta w dokumentach wojewódzkich
Do najważniejszych dokumentów wojewódzkich uchwalonych przez Sejmik
Województwa Warmińsko-Mazurskiego odnoszących się do zagadnień z obszaru ochrony
środowiska należą:
– Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
do roku 2020 (Uchwała nr XXXIV/474 /05 z dnia 31 sierpnia 2005 r.),
– Plan
zagospodarowania
województwa
warmińsko-mazurskiego
(Uchwała
nr XXXIII/505/02 z dnia 12 lutego 2002 r.),
– Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko-mazurskiego (Uchwała
nr XXX/445/01 z dnia 9 października 2001 r.),
– Wojewódzki program zwiększenia lesistości na lata 2001-2010 (Uchwała nr XXXI/470/01
z dnia 4 grudnia 2001 r.)
– Regionalny Program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006 (Uchwała nr XXXIV/512/02
z dnia 12 marca 2002 r.),
– Program ekoenergetyczny województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2005-2010,
– Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014 (Uchwała nr XIII/248/07 z dnia
27 listopada 2007 r.) uwzględniający priorytety i zadania w obszarze ochrony środowiska
w dokumentach wymienionych powyżej.
47
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
A. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego
Wysoka atrakcyjność środowiska naturalnego województwa warmińsko-mazurskiego jest
jednym z ważnych elementów uwzględnionych w Strategii. Ochrona środowiska jest jednym
z obszarów, którego zagadnienia występują w dwóch priorytetach strategicznych:
1. Otwarte społeczeństwo.
2. Nowoczesne sieci.
Cele operacyjne priorytetu „Otwarte społeczeństwo” w obszarze ochrony środowiska to:
1. różnorodna i dostępna edukacja – ważne jest zapewnienie dostępu do możliwie szerokiej
i różnorodnej oferty edukacyjnej, w tym edukacji ekologicznej. W ramach realizacji tego
celu będą podjęte następujące działania:
– umieszczenie edukacji ekologicznej w programach nauczania na wszystkich etapach,
– uwzględnienie edukacji ekologicznej dorosłej części społeczeństwa (szkolenia,
popularyzacja wydawnictw, obszerne informacje na temat środowiska naturalnego
w mediach, dokształcanie nauczycieli w zakresie działań proekologicznych),
– tworzenie i wyposażenie obszarów służących edukacji ekologicznej, jak np.: ścieżki
dydaktyczne, arboretum, parki dzikich zwierząt, rezerwaty i muzea przyrodnicze.
2. poprawa jakości i ochrona środowiska – w tym celu przewidziane są działania z zakresu
ochrony: wód, powierzchni ziemi, powietrza oraz zachowania walorów krajobrazowych.
W ramach realizacji tego celu, działania powinny koncentrować się wokół następujących
zagadnień:
– Dobry stan i jakość wód:
- opracowanie bilansów i programów zlewniowych,
- porządkowanie gospodarki ściekowej, budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
i systemów kanalizacji, z uwzględnieniem terenów wrażliwych, zwłaszcza zlewni
jezior oraz obszarów wód podziemnych bez izolacji,
- budowa i modernizacja sieci wodnych oraz stacji uzdatniania wody,
- zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych pochodzących z rolnictwa,
- zwiększenie lesistości na obszarach wododziałowych i wysokich zagrożeń wód.
– Poprawa jakości i ochrony powierzchni ziemi:
- utworzenie regionalnych systemów gospodarki odpadami,
- prawidłowe rolnicze użytkowanie gleby (nawożenie, hamowanie procesów erozji),
zachęty do rozwoju rolnictwa ekologicznego,
- racjonalne użytkowanie kopalin i rekultywacja wyrobisk poeksploatacyjnych,
- zalesianie gruntów.
– Poprawa jakości i ochrona powietrza:
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń przemysłowych,
- ograniczenie uciążliwości emisji do powietrza ze źródeł rozproszonych,
- preferowanie ogrzewania przyjaznego środowisku,
- wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, w tym energii geotermalnej,
- preferowanie transportu przyjaznego środowisku,
- preferowanie technologii redukujących hałas, a także budowa obwodnic wokół
terenów zurbanizowanych i ekranów dźwiękowych w strefach zabudowy.
– Zachowanie walorów krajobrazowych:
- podniesienie rangi ochronnej szczególnie obszarów Puszczy Boreckiej
oraz Napiwodzko Ramuckiej,
- restytucja gatunków fauny i flory,
- renaturalizacja bagien, łąk i torfowisk,
- zalesienia i zadrzewienia,
- zapewnienie warunków dla wędrówek zwierząt.
48
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Celem operacyjne priorytetu „Nowoczesne sieci” w obszarze ochrony środowiska jest
Monitoring środowiska. Jest to cel, który pomoże osiągnąć lepszą wiedzę o środowisku
i pozwoli zachować je w oczekiwanym stanie. Na lata 2007-2020 przewiduje się następujące
działania:
– rozbudowa systemu monitoringu na wszystkie komponenty środowiska naturalnego
i wszystkie uciążliwe obiekty i zjawiska,
– rozwój współpracy między monitorującymi jednostkami,
– utworzenie banku informacji o środowisku,
– utworzenie systemu ostrzegania i ratownictwa przed nadzwyczajnymi zagrożeniami
środowiska.
B. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego
Nadrzędnym celem (misją) Planu jest:
„Ukształtowanie rozwoju przestrzennego województwa tak, by było to atrakcyjne, przyjazne
i wyjątkowe miejsce zamieszkania, wypoczynku oraz rozwoju społeczno-gospodarczego
w kraju i Europie.”
Osiągnięcie celu nadrzędnego (misji) możliwe będzie poprzez realizację celów
generalnych oraz określonych w ich ramach celów strategicznych. W dziedzinie ochrony
i racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa kulturowego
cele te zostały sformułowane następująco:
„1. zachowanie równowagi w środowisku przyrodniczym,
2. ochrona walorów i warunków funkcjonowania, w tym ciągłości przestrzennej systemów
ekologicznych,
3. ochrona jakości i zasobów wód powierzchniowych i podziemnych dla celów rozwoju
społeczno-gospodarczego oraz zabezpieczenia zasobów wód w niezmienionym stanie
dla przyszłych pokoleń,
4. powiększanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, między innymi poprzez
stwarzanie warunków do bezpośredniego kontaktu ze środowiskiem na terenach
o wysokich walorach przyrodniczych,
5. zwiększenie lesistości regionu w celu utrzymania ciągłości systemów ekologicznych
oraz zagospodarowania gruntów mało przydatnych dla rolnictwa,
6. ochrona walorów krajobrazowych obszarów wiejskich z uwzględnieniem zachowania
ich wysokiego stopnia naturalności,
7. utrzymanie tożsamości kulturowej regionu przez zachowanie istniejących wartości
kulturowych,
8. kształtowanie ładu przestrzennego w systemach osadniczych w celu tworzenia
harmonijnego krajobrazu współczesnego,
9. ochrona przestrzeni nie zurbanizowanej przed chaotyczną zabudową niszczącą walory
krajobrazowe.”
W Planie ustalono następujące zasady ochrony i utrzymania w równowadze środowiska
przyrodniczego:
„1. na terenach prawnie chronionych funkcje gospodarcze winny być podporządkowane
zasadom ochrony wynikającym z przepisów prawnych,
2. na obszarze węzłów hydrograficznych zmniejszenie nieregularności odpływu wód
realizowane będzie przez zwiększenie zalesień oraz poprawę małej retencji (głównie
Wysoczyzna Elbląska, Garb Lubawski, Wzniesienia Górowskie i rejon Mrągowo –
Jeziorany, Wzgórza Szeskie),
3. na obszarze zbiorników wód użytkowych bez izolacji od powierzchni terenu ochrona
i poprawa jakości wód podziemnych realizowana będzie przez zwiększenie reżimów
49
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
w gospodarce wodno-ściekowej oraz dolesianie (głównie rejony: Nidzicy – Szczytna –
Wielbarka, Świętajna – Rucianego Nidy – Pisza, Ełku),
4. na obszarze zlewni pojeziernej ochronę czystości wód powierzchniowych, głównie
jezior, realizować się będzie przez zwiększenie reżimów w gospodarce ściekowej
(budowę i rozbudowę systemów kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków), wprowadzenie
form gospodarowania mało uciążliwych dla środowiska, tworzenie wokół jezior i rzek
stref ochronnych zagospodarowywanych trwałą zielenią i nie zabudowywanych,
przywracanie dopływom do jezior co najmniej II klasy czystości,
5. na obszarach gdzie nastąpiły duże przekształcenia środowiska przyrodniczego
i ich skutkiem są znaczne negatywne zmiany, polityka przestrzenna polegać powinna na
odtworzeniu stanu równowagi przyrodniczej (np. w zlewni rzeki Guber odtworzenie
w jak największym stopniu wszelkich form retencji wodnej), a także rekultywacja
zdegradowanych jezior,
6. na obszarze całego województwa dla ochrony powietrza atmosferycznego
oraz powierzchni ziemi konieczne jest respektowanie następujących zasad :
a. ograniczenie emisji zanieczyszczeń poprzez preferowanie źródeł energii mniej
uciążliwych dla środowiska, w tym źródeł odnawialnych oraz poprzez stosowanie
urządzeń redukujących emisję zanieczyszczeń,
b. zorganizowanie systemów segregacji i utylizacji odpadów stałych (w tym utylizacji
padłych zwierząt) łącznie z rekultywacją terenów składowisk odpadów,
co obok ochrony powietrza powinno sprzyjać ochronie wód i powierzchni ziemi,
c. ograniczenie do minimum składowania i utylizacji odpadów przywożonych
spoza województwa,
d. monitorowanie istniejących mogilników środków ochrony roślin i likwidacja
obiektów stwarzających istotne zagrożenie dla środowiska.
7. lokalizowanie elektrowni wiatrowych dopuszczać na obszarach, gdzie nie stworzą one
kolizji z ochroną krajobrazu i ochroną przyrody. Ponadto na obszarach szczególnie
cennych krajobrazowo unikać lokalizacji masztów telefonii komórkowej
dla pojedynczych operatorów, a preferować wykorzystanie masztów dla kilku
operatorów,
8. wzdłuż dróg ekspresowych i głównych przyspieszonych, szczególnie dwujezdniowych,
wprowadzać strefy ekologiczne utworzone ze zwartych pasów zieleni. Na odcinkach
dróg przecinających ważne struktury przyrodnicze (większe kompleksy leśne i doliny
rzek) spełniające funkcje korytarzy ekologicznych, przewidzieć przejścia dla zwierzyny,
9. minimalizowanie skutków eksploatacji kopalin poprzez ochronę przed tą działalnością
terenów szczególnie cennych przyrodniczo, stosowanie technologii nie powodujących
istotnej zmiany poziomu wód, sukcesywną rekultywację terenów poeksploatacyjnych,
10. przez tereny szczególnie cenne przyrodniczo (takie jak rezerwaty, parki krajobrazowe
czy ostoje przyrody w sieci NATURA 2000 i inne) powinno się unikać prowadzenia
magistralnych przesyłowych ciągów infrastrukturalnych nie obsługujących bezpośrednio
tych terenów.”
W zakresie ochrony środowiska w planie postuluje się wykonanie między innymi
następujących zadań związanych z jakością środowiska w powiecie braniewskim:
- wdrożenie programu ochrony Europejskiej Sieci Obszarów Chronionych NATURA 2000,
- utrzymanie w sprawności systemów przeciwpowodziowych,
- realizacja i wspieranie programów małej retencji i zalesień na obszarach węzłów
hydrograficznych i zachwianej równowagi przyrodniczej w stosunkach wodnych:
Wzniesienia Górowskie oraz Wysoczyzna Elbląska,
- ustanowienie Chronionego Obszaru Transgranicznego – Zalew Wiślany,
50
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
- objęcie ochroną wód podziemnych na obszarach bez izolacji (porządkowanie gospodarki
ściekowej, preferencje dla rolnictwa ekologicznego, zwiększenie lesistości),
- utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych,
- budowa przepławki na zbiorniku piętrzącym w miejscowości Pierzchały na rzece Pasłęce,
- ujednolicenie zasad ochrony i zagospodarowania obszarów chronionego krajobrazu.
C. Strategia rozwoju turystyki w województwie warmińsko-mazurskim
Predyspozycje województwa przesądzają o tym, że funkcja turystyczna ma dla jego
rozwoju charakter decydujący. Celem strategii jest wskazanie działań idących w takim kierunku,
aby turystyka była dziedziną integrującą różne obszary gospodarki i życia społecznego
oraz generatorem korzystnych sprzężeń zwrotnych. W województwie warmińsko-mazurskim
turystyka stwarza szansę tworzenia nowych miejsc pracy, przyśpieszenia rozwoju województwa,
wzrostu dochodów mieszkańców, awansu cywilizacyjnego wielu małych miejscowości,
wymuszenia konsekwentnej ochrony środowiska i pozyskiwania na ten cel środków. Jednym
z siedmiu obszarów, który jest ściśle sprzężony z rozwojem turystyki jest ochrona środowiska.
Jednym z warunków wykorzystania predyspozycji naturalnych terenu do rozwoju
turystyki jest „ochrona środowiska oparta o bezdyskusyjne normy chroniące stan obecny,
zmniejszająca skutki wieloletnich zaniedbań, uwzględniająca potencjał tkwiący w biologicznej
różnorodności regionu, jego względnie niskiej dewastacji oraz wzrastającą świadomość
ekologiczną społeczeństwa”.
Działaniem priorytetowym jest „niedopuszczanie do degradacji walorów turystycznych
środowiska przyrodniczego przez ich niewłaściwe użytkowanie przez samą turystykę i inne
rodzaje działalności gospodarczej w regionie”. Będzie ono realizowane poprzez:
– rozbudowę infrastruktury technicznej uwzględniającej wartości środowiska
przyrodniczego, w pierwszej kolejności – utworzenie pełnej sieci oczyszczalni
ścieków,
– stworzenie sprawnej i skutecznej kontroli ochrony środowiska, zwłaszcza w rejonach
intensywnie użytkowanych przez turystykę,
– wdrożenie dbałości o estetykę regionu poprzez wykluczanie przedsięwzięć
zakłócających jego predyspozycje naturalne,
– konsekwentne prowadzenie ochrony przyrody wg standardów europejskich,
– ochronę Wielkich Jezior Mazurskich przed zanieczyszczeniami ze źródeł
rozproszonych.
D. Wojewódzki program zwiększenia lesistości na lata 2001 – 2010
Program zwiększenia lesistości w województwie na lata 2001 – 2010 jest dokumentem
stanowiącym realizację „Strategii rozwoju społeczno–gospodarczego województwa
warmińsko-mazurskiego” m.in. w obszarze „środowisko przyrodnicze”.
W obszarze tym głównym celem jest „znaturalizowane środowisko przyrodnicze, w tym
ochrona walorów środowiskowych”. Cel ten będzie realizowany za pomocą celów
szczegółowych i działań:
„1. Zwiększenie różnorodności biologicznej
Działania:
- Zwiększenie udziału upraw wielogatunkowych
- Produkcja materiału szkółkarskiego
- Maksymalne wykorzystanie odnowień naturalnych
2. Ochrona zasobu wód
Działania:
- Zalesienia terenów nad zbiornikami wód podziemnych
- Zalesienia źródlisk i wododziałów
- Zalesienia terenów narażonych na erozję wodną i wietrzną
51
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3. Rozszerzenie zasięgu ekosystemów leśnych
Działania:
- Tworzenie korytarzy ekologicznych łączących duże kompleksy leśne
- Budowa nowych kompleksów leśnych modyfikujących mikroklimat”
„Zwiększaniu atrakcyjności krajobrazu przyświecać powinien cel możliwie pełnego
wykorzystania tych walorów. Możliwe stanie się to tylko przy założeniu, że odnowienia lasu,
nowe zalesienia, jak i zadrzewienia na gruntach rolnych będą wzorowane na zbiorowiskach
naturalnych. Dotyczy to zarówno składów gatunkowych, bez udziału gatunków
introdukowanych i z uwzględnieniem rejonizacji dla poszczególnych ekotypów i odmian,
jak i form zmieszania, budowy pionowej i stref ekotonowych. W wielu sytuacjach lokalnie
przebiegające naturalne procesy sukcesyjne można i należy wykorzystać jako wzorzec
dla projektowanych nasadzeń, a powstające samorzutnie samosiewy wykorzystywać,
uzupełniając i wzbogacając je o brakujące elementy struktury biologicznej i przestrzennej.
Bogate i silnie zróżnicowane składy gatunkowe wymagają rozbudowy istniejącej
oraz powstania nowych szkółek, dostarczających materiału sadzeniowego w wymaganym
asortymencie i w dostatecznej ilości.
Zarówno istniejące, jak i tworzone krajobrazy należy otoczyć ochroną. Szczególną uwagę
należy zwrócić na ochronę wód, zarówno powierzchniowych, jak i głębinowych. Ten cel należy
zrealizować poprzez zalesienia i zadrzewienia nad zbiornikami wód podziemnych,
na wododziałach i w obszarach źródliskowych. Powstałe zbiorowiska roślinne o charakterze
leśnym i zadrzewieniowym stanowić będą czynnik zwiększający retencję wodną, jak i filtr
chroniący wody przed zanieczyszczeniami z atmosfery. Regułą powinno być istnienie nasadzeń
przy każdym, nawet najmniejszym cieku i zbiorniku wodnym. Oprócz roli retencyjnej
i filtracyjnej, będą one w istotny sposób stabilizowały lokalny mikroklimat. Nie bez znaczenia
jest fakt, że tak gęsta sieć pasów zalesień i zadrzewień pełnić będzie funkcję korytarzy
ekologicznych, których rola w ochronie liczebności i równomierności rozmieszczenia populacji
zwierzęcych i roślinnych jest kluczowa.”
E - Regionalny Program Rozwoju Rolnictwa na lata 2002 – 2006
W programie zakłada się dążenie do zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Jednym
z priorytetów przewidzianych do realizacji jest „racjonalne wykorzystanie potencjału
przyrodniczego regionu”.
„Wskazane jest optymalne ukierunkowanie produkcji rolniczej dostosowanej
do przyrodniczych możliwości poszczególnych regionów województwa, w tym wykorzystanie
potencjału gleb żuławskich. Ważne jest również zwiększenie gospodarczego wykorzystania
potencjału wodnego województwa do produkcji rybackiej śródlądowej i morskiej. Przyrodnicze
predyspozycje powinny być wykorzystane do rozwoju usług agroturystycznych, pozyskiwania
energii z odnawialnych źródeł, wdrażania programów rolno-środowiskowych i produkcji
żywności metodami ekologicznymi. Duża ilość gleb kwalifikujących się do gruntów
marginalnych wymaga ich zagospodarowania poprzez zalesianie i trwałe zadarnianie.
Działania zmierzające do ograniczenia ujemnych oddziaływań rolnictwa na środowisko
przyrodnicze powinny obejmować system organizacji zgodny z zasadami tzw. dobrych praktyk
rolniczych, zapewniających utrzymanie równowagi biologicznej agroekosystemów poprzez
lepsze wykorzystanie potencjału biologicznego gleb i jednoczesne zmniejszenie negatywnego
oddziaływania na środowisko stosowanej agrotechniki (zwłaszcza nawozów i środków ochrony
roślin).
W zakresie ochrony środowiska w rolnictwie szczególną uwagę należy zwrócić na:
– prawidłową gospodarkę nawozami sztucznymi i środkami ochrony roślin
– zagospodarowanie gnojowicy i obornika,
– budowę oczyszczalni ścieków,
52
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– budowę sieci kanalizacji sanitarnych i oczyszczalni ścieków,
– zagospodarowanie odpadów stałych, w tym padliny,
– wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.”
Działania związane z ochroną środowiska:
– określenie kierunków produkcji rolniczej oraz opracowanie struktury użytkowania
gruntów zgodnej z warunkami przyrodniczymi regionu,
– propagowanie i realizacja programów wykorzystania roślin alternatywnych
i odnawialnych źródeł energii,
– realizacja programów rolno-środowiskowych i programu ochrony środowiska
w rolnictwie,
– doprowadzenie do realizacji „Programu dla Żuław”,
– opracowanie kryteriów i zasad gospodarowania na obszarach tzw. „wrażliwych”
i „marginalnych” oraz planu zagospodarowania odłogów.
F. Program ekoenergetyczny województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2005-2010
Program jest dokumentem stanowiącym realizację „Strategii rozwoju społeczno–
gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego” w obszarze energii odnawialnej.
Program wyznacza do realizacji trzy cele strategiczne:
Cel 1. Racjonalne wykorzystanie energii.
Cel 2. Udziału energii odnawialnej w bilansie energii pierwotnej na poziomie co najmniej
9% w 2010 r.
Cel 3. Czyste powietrze.
G. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010
Celem strategicznym programu ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata 2007-2010 jest:
„Dobry stan środowiska umożliwiający zrównoważony rozwój”
W programie przewidziane są działania z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu,
ochrony lasów, powierzchni ziemi, kopalin i wód podziemnych, zrównoważonego
wykorzystania materiałów, wody i energii oraz dalszej poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego.
Cele oraz konieczne do ich realizacji zadania podstawowe i zadania szczegółowe ujęto
w sześciu działach:
I. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego:
Cel 1. Wysokie walory krajobrazowe.
Cel 2. Wysoka różnorodność biologiczna, jej ochrona i zrównoważone wykorzystanie.
Cel 3. Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
Cel 4. Wysoka jakość gleby.
Cel 5. Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi
Cel 6. Eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna z zasadami rozwoju
zrównoważonego.
Cel 7. Zapewnienie bezpieczeństwa biologicznego województwa.
II. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii
Cel 8. Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii.
Cel 9. Udział energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9%
w 2010 r.
Cel 10. Dobry stan zasobów wodnych.
53
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel 11. Sprawny system osłony przeciwpowodziowej.
III. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego
Cel 12. Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia.
Cel 13. Dobry stan wód.
Cel 14. Czyste powietrze.
Cel 15. Minimalizacja zagrożeń środowiska powodowanych przez odpady
Cel 16. Sprawny system ochrony środowiska przed poważnymi awariami.
Cel 17. Sprawny system pełnej kontroli dystrybucji, składowania i stosowania substancji
i preparatów chemicznych dla osiągnięcia pełnego bezpieczeństwa zdrowia ludzi
i środowiska.
Cel 18. Dobry klimat akustyczny
Cel 19. Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych.
IV. Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego:
Cel.20. Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Cel 21. Wycofanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową
V. Edukacja ekologiczna
Cel 22. Wysoka świadomość ekologiczna.
Cel 23. Skuteczna edukacja ekologiczna.
VI. Monitoring środowiska
Cel 24. Dobrze funkcjonujący (pełny) monitoring środowiska.
Zgodnie z „Wytycznymi sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu
lokalnym i regionalnym”, „Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego
na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” jest podstawą wyjściową
do konkretyzacji oraz analogii i inspiracji do formułowania celów i kierunków działań
w programie powiatowym, z uwzględnieniem specyfiki potrzeb powiatu braniewskiego.
5.3.2. Polityka ochrony środowiska zawarta w dokumentach powiatowych
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu braniewskiego
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu braniewskiego określa misję
rozwoju ekonomicznego, społecznego, ekologicznego i przestrzennego do roku 2015, opartą
na możliwościach gospodarki, infrastruktury technicznej i społecznej. W obszarze społeczno –
gospodarczym wyodrębniono obszar ekologii.
„Priorytetem w obszarze ekologii jest stworzenie Powiatowego Programu Ochrony
Środowiska, mającego na celu ochronę wód, powietrza i gleby.
Priorytet ten ma być wsparty działaniami na rzecz zwiększenia edukacji ekologicznej
społeczeństwa.”
Wyznaczone zostały wraz z kierunkami działań:
1. cele niezbędne do dalszego rozwoju,
2. cele pierwszorzędne, które powinny znacznie przyśpieszyć rozwój w obszarze ekologii,
3. cele drugorzędowe wspierające rozwój obszaru zdeterminowane przez wielkość środków
budżetowych, dotacji oraz napływającego kapitału zewnętrznego i rosnącej siły
inwestycyjnej lokalnych podmiotów gospodarczych.
54
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Są to:
Cele niezbędne:
1.1. Podjąć działania w kierunku zwiększenia edukacji ekologicznej społeczeństwa:
- opracowanie i wprowadzenie programów edukacji ekologicznej w szkołach,
- organizowanie i udział w konkursach proekologicznych,
- propagowanie osiągnięć ekologicznych w mediach.
1.2. Stworzyć Powiatowy Program Ochrony Środowiska:
- ochrona wód,
- ochrona powietrza,
- ochrona gleby i zasobów naturalnych.
1.3. Podjąć działania w kierunku ochrony cieków i zbiorników wodnych:
- budowa oczyszczalni,
- budowa i rozbudowa kanalizacji sanitarnej,
- właściwa gospodarka nawozami naturalnymi i mineralnymi.
Cele pierwszorzędowe:
2.1. Podjąć działania w kierunku selektywnej zbiórki odpadów i ich utylizacji:
- instalowanie pojemników do selektywnej zbiórki odpadów,
- budowa i rozbudowa wysypisk śmieci,
- budowa zakładów utylizacji.
2.2. Podjąć działania w kierunku uregulowania stosunków wodnych:
- konserwacja cieków i zbiorników wodnych,
- konserwacja istniejących i budowa nowych urządzeń melioracyjnych,
- budowa zbiorników małej retencji.
2.3. Wykorzystać różnorodność środowiska naturalnego dla rozwoju różnych form
wypoczynku i rekreacji:
- budowa bazy turystycznej,
- propagowanie agroturystyki,
- tworzenie ścieżek ekologicznych.
Cele drugorzędowe:
Wpływać na niwelowanie zagrożeń ekologicznych, znajdujących się poza
obszarem powiatu.
Stworzyć podstawy prawa miejscowego dla ochrony szczególnych walorów
środowiska naturalnego.
Rozwijać gospodarkę opartą na walorach czystego środowiska.
5.4. Limity krajowe i sposób ich podziału
W „Polityce ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011-2014” ustalone zostały następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym
wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska:
1. zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki, zaoszczędzenie 9 % energii finalnej
w ciągu 9 lat, do roku 2017,
2. osiągnięciu 7,5 % udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zarówno
w bilansie zużycia energii pierwotnej w 2010 r., jak i takiego samego udziału tych źródeł
w produkcji energii elektrycznej, utrzymanie tego udziału na poziomie nie niższym
w latach 2011-2014, przy przewidywanym wzroście konsumpcji energii elektrycznej
w Polsce,
3. uzyskaniu 5,75 % udziału biokomponentów w zużyciu paliw płynnych w transporcie
w 2010 r.,
4. redukcja emisji z obiektów energetycznego spalania w kierunku pułapów emisyjnych
określonych w Traktacie Akcesyjnym,
55
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
5. zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym
w szczególności doprowadzenie do sytuacji, że w 2013 roku nie będzie składowanych
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji więcej niż 50 % masy tych odpadów
wytworzonych w 1995 r.,
6. zamknięcie do końca 2009 roku wszystkich krajowych składowisk niespełniających
standardów Unii Europejskiej,
7. całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwienie PCB do 2010 r.
Ponadto w „II Polityce ekologicznej państwa” ustalone zostały do osiągnięcia najpóźniej
do 2010 roku następujące ważniejsze limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem
zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska:
1. zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r.
(w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle),
2. ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50 % w stosunku do 1990 r. w taki sposób,
aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD
(w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
3. ograniczenie zużycia energii o 50 % w stosunku do 1990 r. i 25 % w stosunku do 2000 r.
(w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB),
4. dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990r.,
5. odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50 % papieru i szkła z odpadów
komunalnych,
6. pełna (100 %) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów
przemysłowych,
7. zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych,
w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50 %, z gospodarki komunalnej (na terenie
miast i osiedli wiejskich) o 30 % i ze spływu powierzchniowego – również o 30 %,
8. ograniczenie emisji pyłów o 75 %, dwutlenku siarki o 56 %, tlenków azotu o 31 %,
niemetanowych lotnych związków organicznych o 4 % i amoniaku o 8 % w stosunku
do stanu w 1990 r.
Brak dostatecznych podstaw planistycznych spowodował, że nie został dokonany podział
limitów krajowych na limity regionalne. Z tego powodu przytoczone powyżej wskaźniki
liczbowe należy traktować jako wielkości orientacyjne, przeznaczone do porównań
międzyregionalnych i porównań tempa realizacji celów polityki ekologicznej państwa
w poszczególnych powiatach i gminach z tempem realizacji tej polityki na szczeblu krajowym.
Tylko w dwóch przypadkach może mieć miejsce określona procedura „przydziału”
limitów dla poszczególnych powiatów i gmin. Chodzi o ładunki zanieczyszczeń
odprowadzanych do wód powierzchniowych i do powietrza w takim zakresie, w jakim w ramach
monitoringu środowiska zostaną zidentyfikowane obszary, w których nie są osiągnięte
wymagane poziomy jakości wód oraz obszary przekroczeń dopuszczalnych poziomów substancji
w powietrzu. Ustalone programy działań naprawczych dla tych obszarów (w postaci programów
ochrony wód i programów ochrony powietrza), mogą ustalać limity regionalne.
Sporządzając programy ochrony środowiska poszczególne powiaty lub gminy, kierując
się interesem swoich mieszkańców, mogą ustalić własne limity powiatowe lub gminne,
wzorowane na wymienionych wyżej wskaźnikach. Ważne jest, aby cele polityki ekologicznej
na każdym szczeblu odzwierciedlały i uwzględniały rozpoznane potrzeby krajowe, regionalne
i lokalne. Ponadto środki do osiągnięcia rozpoznanych celów powinny być dobierane w oparciu
o kryterium efektywności zarówno ekologicznej jak i ekonomicznej.
56
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
6. CELE ŚREDNIOOKRESOWE PROGRAMU I KIERUNKI DZIAŁAŃ
6.1. Cel nadrzędny
Położenie powiatu braniewskiego w północno-zachodniej części województwa
warmińsko-mazurskiego charakteryzującej się niskim stopniem urbanizacji i uprzemysłowienia
oraz zachowanymi walorami środowiska przyrodniczego, znacznym udziałem zatrudnienia
w gospodarce rolnej i leśnej upoważniają do przyjęcia założenia, że jedną z głównych szans
powiatu jest racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego do rozwoju
nieuciążliwych dla środowiska gałęzi gospodarki.
Wykorzystując zasadę równego dostępu do środowiska przyrodniczego w kategoriach
równoważenia szans człowieka i przyrody oraz zasadę regionalizacji, głównym przesłaniem
„Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego” będzie hasło:
Ochrona i racjonalne wykorzystanie
zasobów środowiska przyrodniczego
szansą zrównoważonego rozwoju
powiatu braniewskiego
6.2. Cele średniookresowe Programu
Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego w celach rozwojowych –
w warunkach powszechnego dostępu do dóbr przyrody – wymaga powszechnego stosowania
proekologicznych metod gospodarowania oraz podejmowania działań sprzyjających zachowaniu
potencjału przyrodniczego regionu. Cele i kierunki działań pogrupowano w 7 rozdziałach:
- Ochrona dziedzictwa przyrodniczego.
- Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii.
- Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego.
- Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego.
- Edukacja ekologiczna.
- Monitoring środowiska,
- Mechanizmy prawne.
Cele średniookresowe Programu w poszczególnych rozdziałach przewidują:
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego:
I.
Zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa
przyrodniczego i walorów krajobrazowych.
II.
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
III.
A – Wysoka jakość gleb.
B – Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi.
IV.
Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna
z zasadami rozwoju zrównoważonego.
V.
Zabezpieczenie bezpieczeństwa biologicznego powiatu.
57
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii:
VI.
A – Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii.
B – Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła.
VII. Wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9 %
w 2010 roku.
VIII. A – Dobry stan zasobów wodnych.
B – Sprawny system osłony przeciwpowodziowej.
Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
IX.
Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia.
X.
Dobry stan wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapobieganie ich
zanieczyszczaniu.
XI.
Stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
XII. Minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów i ich negatywnego oddziaływania na
środowisko.
XIII. A – Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowanych chemikaliów na ludzi
i środowisko.
B – Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby sprawne
usuwanie ich skutków.
XIV. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu.
XV. Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych
Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego:
XVI. A – Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
B – Wycofywanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową.
Edukacja ekologiczna:
XVII. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców.
Monitoring środowiska:
XVIII. Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska.
Mechanizmy prawne:
XIX. Konsekwentna egzekucja przepisów prawnych
Realizacja „Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-20011”,
zmierzająca do zachowania walorów środowiska naturalnego oraz poprawy jego stanu
na obszarach zdegradowanych, uzależniona jest od upowszechnienia informacji o planowanych
kierunkach rozwoju oraz uzyskania akceptacji społecznej dla podejmowanych działań.
Wymienione cele realizowane będą poprzez działania o charakterze inwestycyjnym
i organizacyjno-prawnym, zmierzające do eliminacji lub zmniejszania natężenia oddziaływania
czynników zagrażających ludziom i jakości środowiska naturalnego, zasobom
oraz do odtwarzania użytkowanych zasobów.
Problemy dotyczące ochrony jednorodnych obszarów o wybitnych walorach
przyrodniczo – krajobrazowych oraz obszarów wrażliwych na antropopresję rozdzielonych przez
granice administracyjne wymagają rozwiązania przy współudziale jednostek administracyjnych
sąsiadujących z terenem powiatu braniewskiego.
58
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
6.3. Cele średniookresowe do 2015 roku i kierunki działań na lata 2008-2011
6.3.1. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego
6.3.1.1. Ochrona przyrody i krajobrazu
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa
przyrodniczego i walorów krajobrazowych
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym i realizacji inwestycji zasad ochrony
krajobrazu i różnorodności biologicznej, zwłaszcza ochrony jezior i rzek
oraz ich obrzeży.
2. Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
określających sposoby użytkowania cennych elementów przyrodniczych
i krajobrazowych, w szczególności torfowisk, drobnych zbiorników wodnych i terenów
zalewowych.
3. Określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego.
4. Wdrażanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form gospodarowania
m.in. rolnictwo ekologiczne i zintegrowane, eko- i agroturystyka.
5. Utrzymanie istniejących korytarzy ekologicznych, m.in.: zalesianie i zadrzewianie,
budowa przejść dla zwierząt na trasach komunikacyjnych i przepławek na rzekach,
tam gdzie jest to konieczne.
6. Opracowanie programów oraz tworzenie nowych obszarów zieleni i zadrzewień
w miastach oraz na terenach wiejskich.
7. Przestrzeganie w gospodarce leśnej zasad zachowania i zwiększania bioróżnorodności.
8. Konsultacje na szczeblach powiatowym i gminnym dotyczące istniejących i wdrażanych
nowych form ochrony przyrody – przedstawienie bilansu skutków społecznogospodarczych.
9. Weryfikacja istniejących form ochrony przyrody pod kątem ich aktualnych walorów
przyrodniczych.
10. Doskonalenie koncepcji tworzenia Transgranicznego Obszaru Chronionego – Zalew
Wiślany.
11. Sukcesywny rozwój sieci rezerwatów przyrody, obszarów sieci Natura 2000, użytków
ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, pomników przyrody.
12. Ustanowienie projektowanego rezerwatu “Ujście Pasłęki” z podniesieniem do rangi
międzynarodowej (Konwencja Ramsarska).
13. Opracowanie i aktualizacja planów ochrony dla rezerwatów oraz obszarów sieci
Natura 2000.
14. Realizacja działań związanych z ochroną obszarów sieci Natura 2000.
15. Renaturalizacja zniszczonych cennych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych,
szczególnie wodno-błotnych i rzecznych.
16. Zwiększenie udziału terenów pokrytych trwałą roślinnościa, w szczególności terenów
międzywala i polderów oraz w zlewniach bezpośrednich jezior.
17. Ochrona obszarów naturalnej retencji i dolin rzecznych, powiększanie i odtwarzanie
śródpolnych remiz, zadrzewień, zakrzaczeń i drobnych zbiorników wodnych.
18. Ochrona torfowisk i bagien.
19. Identyfikacja przyczyn zagrożenia rzadkich gatunków i eliminowanie źródeł zagrożenia.
59
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
20. Monitorowanie i ograniczanie nadmiernej liczebności niektórych zwierząt, obecnie
objętych ochroną gatunkową.
21. Restytucja gatunków fauny i flory.
22. Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagrożonych gatunków roślin.
23. Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagrożonych gatunków zwierząt
m.in. poprzez:
a. budowę i ochronę miejsc lęgowych i żerowisk, szczególnie dla ptaków
drapieżnych i bociana białego,
b. odtwarzanie i utrzymywanie siedlisk ptaków wodno-błotnych,
c. ochrona i budowa (letnich i zimowych) schronień dla nietoperzy oraz
niektórych gatunków ptaków, w tym schronień antropogenicznych,
d. wprowadzenie bardziej przyjaznych dla ptaków, lepiej oznakowanych,
konstrukcji energetycznych.
24. Realizacja programów rolnośrodowiskowych.
25. Wzmocnienie straży rybackiej i straży łowieckiej.
26. Doskonalenia kontroli zakazu handlu zagrożonymi gatunkami roślin i zwierząt.
6.3.1.2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Realizacja wyznaczonych zadań ochronnych na obszarze powierzchni lasów włączonych
do sieci Natura 2000 i zarządzanie tymi obszarami z pogodzeniem celów zadań
wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
2. Przeprowadzenie działań formalno-prawnych pod potrzeby zalesień, tj.:
a. aktualizacja klasyfikacji gruntów,
b. określenie w planach zagospodarowania przestrzennego gruntów przeznaczonych
do zalesień i granic polno-leśnych,
c. opracowanie dokumentacji glebowo-siedliskowej i urządzeniowej.
3. Zalesianie gruntów (zwłaszcza marginalnych) w szczególności:
a. w zlewniach jezior,
b. na obszarach wododziałowych zagrożonych erozją,
c. na obszarach źródliskowych,
d. na terenach zbiorników wód podziemnych bez izolacji,
e. korytarzy ekologicznych,
f. wyłączonych z użytkowania rolniczego.
4. Ochrona i powiększanie biologicznej różnorodności lasów, w tym genetycznej
i gatunkowej.
5. Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych.
6. Poprawa kondycji lasów prywatnych i innych niebędących w zarządzie Lasów
Państwowych; sporządzenie lub uaktualnienie ich planów urządzeniowych.
7. Doskonalenie nadzoru nad realizacją planów zawartych w operatach urządzeniowych
lasów niepaństwowych.
8. Intensyfikacja działań na rzecz wykorzystania lasów do rozwoju edukacji ekologicznej
społeczeństwa, m.in. budowa i utrzymanie na obszarach leśnych infrastruktury służącej
celom poznawczo-dydaktyczno-turystycznym.
9. Wykorzystanie walorów lasów do rozwoju ekoturystyki przy zachowaniu zasad ochrony
leśnej bioróżnorodności.
60
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
10.
11.
12.
13.
Przebudowa drzewostanów założonych niezgodnie z wymogami siedliskowymi.
Wdrażanie na szeroką skalę odnowień naturalnych.
Rozbudowa bazy szkółkarskiej i infrastruktury leśnej.
Realizacja programów zadrzewień.
6.3.1.3. Ochrona powierzchni ziemi
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Wysoka jakość gleb
Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie
z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej.
2. Podjęcie działań zmniejszających poziom zakwaszenia gleb.
3. Przeciwdziałanie erozji gleb poprzez wprowadzenie trwałej pokrywy roślinnej
oraz stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych.
4. Wykonywanie i utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych, z zachowaniem
różnicowanych biocenoz, w ścisłym dostosowaniu do przyrodniczo - rolniczych
właściwości gleb.
5. Opracowanie programu i realizacja rekultywacji terenów zdegradowanych, na których
obowiązek rekultywacji obciąża starostę.
6. Kompleksowa rekultywacja terenów poprzemysłowych poprzez zadrzewianie
i zakrzaczenie.
7. Stosowanie urządzeń zabezpieczających ziemię przed zanieczyszczeniem.
6.3.1.4. Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych
zgodna z zasadami rozwoju zrównoważonego
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Wprowadzenie obowiązku umieszczania w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego granic obszarów udokumentowanych potencjalnych złóż kopalin.
Opracowanie perspektywicznego programu eksploatacji kopalin i rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych, z uwzględnieniem prognozy skutków wydobycia kopalin
dla przyrody i środowiska.
Ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo przed eksploatacją kopalin.
Stosowanie technologii eksploatacji niepowodujących istotnej zmiany poziomu wód.
Sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Opracowanie regionalnej dokumentacji hydrogeologicznej i ustanowienie obszaru
ochronnego dla głównego zbiornika wód podziemnych – „Zbiornik międzymorenowy
Dąbrowa”.
Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla ważnych ujęć komunalnych
oraz dla ujęć na obszarach podatnych na zanieczyszczenia z powierzchni terenu.
Ustanowienie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochronnych
ujęć.
61
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Odpowiednie zagospodarowanie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych
i stref ochronnych ujęć wód.
10. Budowa i modernizacja sieci wodociągowych oraz stacji uzdatniania wody
z wykorzystaniem kryteriów najlepszych dostępnych technik – BAT.
11. Inwentaryzacja i likwidacja nieczynnych i nienadających się do eksploatacji ujęć wody.
9.
6.3.1.5. Biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Zabezpieczenie bezpieczeństwa biologicznego powiatu
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Monitorowanie działań związanych z użytkowaniem GMO.
2. Doskonalenie systemu kontrolnego, w tym szkolenie pracowników służb kontrolnych.
3. Edukacja ludności w sprawie bezpieczeństwa biologicznego, w tym prowadzenie
neutralnej kampanii informacyjnej dotyczącej GMO.
6.3.2. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii
6.3.2.1. Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii
Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Stosowanie nowoczesnych technologii z wykorzystaniem kryteriów BAT.
Restrukturyzacja poboru wody dla celów użytkowych i ograniczenie zużycia wody z ujęć
podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym i niektórymi
specjalnymi działami produkcji).
Intensyfikacja stosowania zamkniętych obiegów wody oraz wtórnego wykorzystywania
ścieków i zużytych wód.
Zmniejszenie materiałochłonności gospodarki poprzez wprowadzanie technologii
niskoodpadowych i stosowanie surowców przyjaznych środowisku.
Zmniejszenie energochłonności gospodarki poprzez stosowanie energooszczędnych
technologii (również z wykorzystaniem kryteriów BAT).
Zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych (energetycznych, cieplnych),
m.in. modernizacja lub rozbudowa ciepłociągów i węzłów cieplnych z zastosowaniem
najnowszych technologii i rozwiązań technicznych,
Ograniczenie zużycia energii cieplnej poprzez poprawę parametrów termoizolacyjnych
budynków, w tym: ocieplenie budynków, wymianę stolarki budowlanej, montaż
zaworów termostatycznych i liczników ciepła.
Wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia
efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej oraz zmniejszenia ilości
powstających odpadów w gospodarstwach domowych.
62
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
6.3.2.2. Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9%
w 2010 roku
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Opracowanie i wdrożenie programu pozyskania energii ze źródeł odnawialnych (strategia
ekoenergetyczna powiatu).
2. Wprowadzenie problematyki energii odnawialnej do miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego.
3. Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących OZE.
4. Rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki wodnej,
wiatrowej, geotermalnej i słonecznej.
5. Realizacja inwestycji związanych w wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
6. Uprawa roślin energetycznych, w tym wierzby energetycznej.
7. Wspieranie działań zmierzających do zwiększania udziału biopaliw w odniesieniu
do paliw używanych w transporcie.
6.3.2.3. Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Dobry stan zasobów wodnych.
Sprawny system osłony przeciwpowodziowej.
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Poprawa stosunków wodnych poprzez zmniejszenie nierównomierności przepływów
cieków, przede wszystkim na obszarach węzłów hydrograficznych.
2. Identyfikacja głównych obszarów zasilania wód podziemnych i odpowiednie ich
zagospodarowanie.
3. Opracowywanie bilansów i programów zlewniowych.
4. Opracowanie regionalnego programu redukcji zanieczyszczeń w wydzielonych
obszarach hydrograficznych
5. Wdrażanie systemu zarządzania zasobami wodnymi.
6. Budowa urządzeń wstrzymujących erozję wodną.
7. Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny podmokłe i
nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich zapisów do planów
miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin.
8. Poprawa zdolności retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji naturalnej,
wdrażanie programów zwiększenia retencji wód w zlewni oraz renaturalizacji układów
hydrologicznych obejmujących między innymi: odtwarzanie zanikłych oczek wodnych,
mokradeł, ochronę przepływu wody między ekosystemami, ochronę torfowisk, bagien,
zwiększenia zadrzewień i zakrzewień jako naturalnych obszarów retencji,
9. Poprawa zdolności retencyjnych poprzez budowę stopni wodnych, zbiorników
retencyjnych oraz jazów.
10. Weryfikacja obszarów zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi.
11. Dokonanie przeglądu i określenie zasadności utrzymania systemu przeciwpowodziowego
i melioracyjnego na terenie powiatu braniewskiego.
12. Aktualizacja planów ochrony przeciwpowodziowej.
63
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego.
Budowa i modernizacja dróg dojazdowych do obiektów osłony przeciwpowodziowej.
Nadzór nad utrzymaniem w dobrym stanie technicznym:
- zapory nad Jez. Pierzchalskim.
- przepompowni odwadniających poldery,
- wałów przeciwpowodziowych.
16. Utrzymanie i odnawianie urządzeń melioracyjnych.
13.
14.
15.
6.3.3. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa
ekologicznego.
6.3.3.1. Relacja “środowisko – zdrowie”
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Ustalenie kierunków i zakresu rewitalizacji terenów zdegradowanych.
2. Wzmocnienie monitoringu wody przeznaczonej do picia.
3. Podjęcie działań mających na celu ograniczenie wielkości ładunku zanieczyszczeń
odprowadzanego do środowiska.
4. Działania edukacyjne i informacyjne skierowane do społeczności lokalnych odnoszące
się do wpływu na zdrowie publiczne substancji chemicznych i GMO.
6.3.3.2. Jakość wód
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Dobry stan wód podziemnych i powierzchniowych
oraz zapobieganie ich zanieczyszczeniu
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacji, m.in. poprzez:
a. przeprowadzenie niezbędnych inwestycji w istniejących oczyszczalniach ścieków
z uwagi na konieczność spełnienia norm jakościowych ścieków oczyszczonych
wymaganych prawem,
b. budowę systemów kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejności
w miejscowościach zwodociągowanych, położonych na obszarach występowania
zbiorników wód podziemnych bez izolacji,
c. budowę
systemów
kanalizacji
sanitarnej
na
terenach
wiejskich,
w miejscowościach zwodociągowanych, położonych w zlewisku Zalewu
Wiślanego oraz skupiskach zabudowy rekreacyjnej zlokalizowanej nad jeziorami,
d. wyposażenie w systemy kanalizacyjne zakończone oczyszczalniami ścieków
aglomeracji, zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (RLM >2000),
e. wyposażenie istniejących sieci kanalizacji deszczowej w urządzenia
podczyszczające oraz budowa systemów kanalizacji deszczowej na terenach
zurbanizowanych.
2. Opracowanie harmonogramu rozwoju sieci kanalizacji sanitarnej.
3. Tworzenie wokół jezior i rzek stref ochronnych niezabudowanych, zagospodarowanych
trwałą zielenią.
64
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
4. Ograniczanie dopływu do wód zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa m.in. poprzez
stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej.
5. Wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne
systemy asenizacyjne – przydomowe oczyszczalnie ścieków.
6. Analiza możliwości i efektów rekultywacji silnie zanieczyszczonych zbiorników
wodnych oraz inicjowanie realizacji uzasadnionych programów rekultywacji
zdegradowanych systemów wodnych.
6.3.3.3. Zanieczyszczenie powietrza
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Likwidacja lokalnych kotłowni o dużej emisji poprzez rozbudowę sieci ciepłowniczej.
2. Zamiana kotłowni węglowych na obiekty o małej emisji.
3. Instalowanie wysokosprawnych urządzeń ciepłowniczych i budowa nowoczesnych sieci
ciepłowniczych.
4. Instalowanie nowych oraz modernizacja istniejących urządzeń ochrony powietrza
z wykorzystaniem kryteriów BAT.
5. Termomodernizacja budynków.
6. Stosowanie technologii energooszczędnych i mniej zanieczyszczających powietrze.
7. Intensyfikacja kontroli prawidłowości eksploatacji urządzeń energetycznych.
8. Promocja i wspieranie działań mających na celu zmniejszenie wielkości emisji
z transportu.
9. Ograniczenie emisji ze środków transportu:
a. stosowanie form transportu (w tym publicznego) mało obciążającego powietrze
atmosferyczne;
b. usprawnienie systemu komunikacyjnego (obwodnice, zielona fala, komunikacja
publiczna, modernizacja dróg).
10. Opracowanie gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, z uwzględnieniem odnawialnych
źródeł energii.
11. Prowadzenie kontroli i kampanii informacyjnej dotyczącej szkodliwości spalania
odpadów (w szczególności tzw. „plastiki”, opony, opakowania po środkach chemicznych
itp.) w paleniskach domowych i na wolnej przestrzeni.
6.3.3.4. Gospodarka odpadami
Cel nadrzędny:
Minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów i ich negatywnego
oddziaływania na środowisko
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Kierunki działań na lata 2008-2011:
Uszczegółowienie zadań znajduje się w “Powiatowym planie gospodarki odpadami …….”
65
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
6.3.3.5. Zagrożenia wynikające z poważnych awarii i stosowania substancji i preparatów
niebezpiecznych
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowanych chemikaliów na ludzi i środowisko.
Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby
sprawne usuwanie ich skutków.
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Szkolenie osób zajmujących się obrotem chemikaliami oraz kontrolujących obrót.
2. Wdrożenie systemu i wykonywanie kompleksowych kontroli obrotu i stosowania
substancji i preparatów chemicznych.
3. Wspieranie i realizacja programów bezpiecznego dla ludzi i środowiska wycofywania
z rynku chemikaliów, które nie zostały wykorzystane lub które nie powinny być
dopuszczone do stosowania, w tym programy usuwania azbestu lub PCB.
4. Propagowanie stosowania produktów chemicznych ulegających biodegradacji.
5. Doposażenie wyspecjalizowanych jednostek w sprzęt do wykrywania i dokładnej
lokalizacji miejsca awarii, likwidacji oraz analizy skutków zdarzenia.
6. Tworzenie infrastruktury przy głównych szlakach komunikacyjnych niezbędnej
dla ratownictwa ekologicznego.
6.3.3.6. Oddziaływanie hałasu
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem,
zwłaszcza emitowanym przez środki transportu
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego.
2. Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed hałasem, stosownie
do wymogów ustawy Prawo ochrony środowiska, między innymi poprzez właściwe
kształtowanie przestrzeni urbanistycznej.
3. Wprowadzanie ograniczeń emisji hałasu na wybranych akwenach wodnych cennych
przyrodniczo.
4. Rozeznanie stanu akustycznego środowiska i obserwacja zachodzących zmian.
5. Opracowanie programów ograniczania hałasu na terenach, gdzie przekracza on wartość
dopuszczalną.
6. Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego (budowa obwodnic,
poprawa stanu nawierzchni ulic i dróg, zapewnienie płynności tras – zielona fala).
7. Propagowanie wdrażania transportu intermodalnego na bazie istniejącej infrastruktury
kolejowej.
8. Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych.
9. Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem drogowym i kolejowym, np.:
poprzez tworzenie pasów zadrzewień, wymianę okien na dźwiękoszczelne.
66
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
10. Wspieranie inwestycji zmniejszających narażenie na hałas komunikacyjny, w tym:
a. wprowadzenie stref wolnych od ruchu samochodowego,
b. zmniejszenie szybkości ruchu,
c. budowa obwodnic,
d. modernizacja szlaków komunikacyjnych,
e. budowa ekranów akustycznych,
f. wymiana taboru na mniej hałaśliwy.
11. Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem od urządzeń, maszyn, linii
technologicznych, wymiana na urządzenia o mniejszej emisji hałasu.
6.3.3.7. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Eliminacja ewentualnych zagrożeń, spowodowanych przekroczeniem dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych.
2. Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego obszarów
ograniczonego użytkowania wokół emitorów promieniowania niejonizującego.
6.3.4. Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
Wycofywanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową.
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energii pierwotnej.
2. Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki i obniżenie jej materiałochłonności.
3. Działania na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych, w tym:
a. kontynuacja prac w zakresie termomodernizacji budynków użyteczności
publicznej i mieszkalnych,
b. zmniejszenie strat energii w lokalnych systemach przesyłowych ciepła,
c. wprowadzanie energooszczędnych systemów oświetlenia miejskiego,
d. zmiany nośnika energii – z węgla na odnawialne źródła energii,
e. promocja efektywności energetycznej w budownictwie mieszkaniowym wieloi jednorodzinnym,
f. promocja stosowania paliw alternatywnych w transporcie,
g. promowanie praktyk rolniczych zmniejszających emisję gazów cieplarnianych,
h. rozwój upraw energetycznych zgodnych z wymaganiami ochrony różnorodności
biologicznej.
4. Kreowanie świadomości społecznej w zakresie ochrony klimatu i warstwy ozonowej.
67
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
6.3.5. Edukacja ekologiczna
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Podejmowanie akcji i działań na rzecz aktywnej ochrony środowiska w regionie
i upowszechnianie informacji o nich.
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne organizacje
pozarządowe, grupy obywatelskie, Lasy państwowe.
Wspomaganie istniejących oraz tworzenie nowych ośrodków edukacji ekologicznej.
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie edukacji ekologicznej, w tym prawa,
zarządzania, technik ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego, źródeł
finansowania ochrony środowiska, zagrożeń środowiska, wykorzystania informacji
o środowisku, działań okazjonalnych.
Opracowanie i realizacja powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej.
Tworzenie sieci „zielonych szkół”.
Realizacja programów edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie
poziomy nauczania.
Prowadzenie edukacji ekologicznej między innymi poprzez:
a. wspieranie szkolnych kół zainteresowań i konkursów ekologicznych,
b. „ekologizację” obiektów dydaktycznych i ich otoczenia,
c. wspieranie wyjazdów dzieci i młodzieży do wyspecjalizowanych ośrodków
prowadzących zajęcia zgodnie z programem „Zielone szkoły”.
Organizacja i wspieranie regionalnego punktu informacji o edukacji ekologicznej.
Organizacja kampanii informacyjno-edukacyjnych, wspieranie imprez i festynów
ekologicznych o zasięgu gminnym, powiatowym lub ponadregionalnym.
Popularyzacja akcji, kampanii i działań podejmowanych na rzecz ochrony środowiska
w powiecie, promocja proekologicznych form gospodarowania, trwałego
i zrównoważonego rozwoju, pozytywne przykłady.
Prowadzenie działalności wydawniczej materiałów posiadających walory edukacyjne
i popularyzatorskie.
Utrzymanie i tworzenie nowych elementów systemu infrastruktury umożliwiającej
poznawanie przyrody: ścieżki edukacyjne i krajoznawcze, trasy rowerowe, szlaki
turystyczne, punkty widokowe, tablice informacyjne, muzea przyrodnicze, ogród
zoologiczny.
Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki.
6.3.6. Monitoring środowiska
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska
Kierunki działań na lata 2008-2011:
1. Rozbudowa systemu monitoringu o bloki:
- diagnozy,
- prognozy.
2. Objęcie monitoringiem wszystkich komponentów środowiska.
3. Monitoring elementów przyrody i obiektów służących jej ochronie.
4. Objęcie monitoringiem wszystkich uciążliwych obiektów i działań.
68
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
5. Realizacja zadań zarządców oczyszczalni ścieków w zakresie monitoringu.
6. Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o stanie jakości gleby i ziemi
oraz rejestru terenów na których stwierdzono przekroczenia standardów jakości gleb
lub ziemi; prowadzenie bazy i rejestru.
7. Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o terenach zagrożonych ruchami
masowymi oraz rejestru terenów, na których stwierdzono wystąpienie tych ruchów;
prowadzenie bazy i rejestru.
6.3.7. Mechanizmy prawne
Cele średniookresowe do 2015 roku:
Konsekwentna egzekucja przepisów prawnych
Kierunki działań na lata 2008-2011:
Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w pozwoleniach.
Wymiana informacji pomiędzy organami zobowiązanymi do egzekwowania prawa.
Wnioskowanie na rzecz dobrego i skutecznego prawa.
Stosowanie kar za naruszanie przepisów prawnych, adekwatne do ich wagi
i działających prewencyjnie.
5. Wdrażanie najlepszych dostępnych technik (BAT).
6. Wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarządzania środowiskowego
wg norm ISO serii 14000.
1.
2.
3.
4.
6.4. Zadania do realizacji w latach następnych – prognoza
Realizacja zadań wymienionych w Programie zmierza do zmniejszenia dysproporcji
w rozwoju sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, zwiększenia liczby obsługiwanych
mieszkańców w zakresie oczyszczania ścieków, zwiększenia stopnia wykorzystania
przepustowości komunalnych oczyszczalni ścieków, znacznej poprawy stanu czystości
powierzchni ziemi, poprawy jakości gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych, poprawy stanu czystości
wód i powietrza, powiększenia powierzchni obszarów chronionych oraz zwiększenia stopnia
bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców. Okres realizacji Programu winien także
zaowocować wzrostem świadomości ekologicznej mieszkańców, niezbędnej dla realizacji zadań
proekologicznych.
Nadal jednak pozostanie do realizacji wiele zadań, o charakterze organizacyjno-prawnym
oraz inwestycyjnym, niezbędnych do uzyskania stanu pełnej poprawy w zakresie ochrony
środowiska, a w szczególności poprawy jakości wód powierzchniowych. Będzie to głównie
kontynuacja zadań wymienionych w niniejszym Programie:
1. w zakresie doskonalenia metod aktywnej ochrony przyrody,
2. w zakresie jakości gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych,
3. w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci
kanalizacyjnej,
4. w zakresie modernizacji istniejących źródeł ciepła oraz rozwoju i modernizacji instalacji
zapobiegających zanieczyszczaniu powietrza, rozbudowy sieci ciepłowniczych,
5. w zakresie rozwoju energetyki odnawialnej,
6. w zakresie poprawy infrastruktury komunikacyjnej miast, zwłaszcza położonych przy
głównych szlakach komunikacyjnych,
7. w zakresie rozwoju materiało- i energooszczędnych technologii,
8. w zakresie monitoringu wszystkich komponentów środowiska,
9. w zakresie upowszechniania edukacji środowiskowej.
69
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Należy liczyć się z koniecznością wzrostu nakładów na ochronę środowiska powiatu
w latach następnych. Znaczne środki będą musiały być przeznaczone na rozbudowę kanalizacji
przerzutowej (w tym tłocznej) oraz likwidację niespełniających standardów komunalnych
oczyszczalni ścieków lub modernizację istniejących. Należy dążyć do maksymalnie możliwej
likwidacji rozproszonych źródeł emisji. Ponadto należy uwzględnić przeznaczenie znacznych
kwot na zmianę stosowanych aktualnie technologii poprzez wprowadzanie BAT (najlepszej
dostępnej technologii).
Ponadto przewiduje się udział powiatu w rozwiązywaniu problemów dotyczących
ochrony jednorodnych obszarów o wybitnych walorach przyrodniczo – krajobrazowych
oraz obszarów wrażliwych na antropopresję rozdzielonych przez granice administracyjne.
70
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
7. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ W LATACH 2008-2011
Podstawą wyjściową do konkretyzacji oraz analogii i inspiracji do formułowania celów
i kierunków działań w programie powiatowym jest, zgodnie z „Wytycznymi sporządzania
programów ochrony środowiska na szczeblu lokalnym i regionalnym”, „Program ochrony
środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2011-2014”.
Zadania sformułowano po wnikliwej analizie statystyki istniejącego stanu środowiska
w powiecie oraz dokonanej analizy SWOT. Uwzględniono w nich zadania przewidziane
do realizacji w strategiach i programach regionalnych obejmujących swym zasięgiem powiat
braniewski. Niniejszy rozdział zawiera uszczegółowienie zadań. Wydzielono zadania dla
organów samorządu powiatowego wg kompetencji. Przedstawione terminy realizacji zadań
wynikają z obowiązków nałożonych przepisami prawa, lub też z bilansu potrzeb i możliwości
finansowania zadań.
Niniejszy Program przewiduje realizację zadań o charakterze zarówno inwestycyjnym
jak i organizacyjno-prawnym wymienionych w poprzednim rozdziale. Zadania będą realizowane
przez jednostki samorządu terytorialnego oraz przez instytucje centralne albo agendy terenowe
organów i instytucji centralnych, bądź też podmioty gospodarcze i osoby fizyczne. Dla każdego
z zadań określono termin realizacji i jednostki realizujące, oraz źródła finansowania w stopniu
szczegółowości możliwym do ustalenia na obecnym etapie prac. Szereg źródeł dofinansowania
wymaga spełnienia odpowiednich kryteriów.
W tabeli nr 9 zostały wyszczególnione z ogółu zadań (tabela nr 10), zadania własne
samorządu powiatowego. Zadania te obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości
lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji powiatu.
Pozostałe zadania obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo
ze środków podmiotów gospodarczych oraz środków zewnętrznych, będących w dyspozycji
organów i instytucji szczebla centralnego, bądź działających na terenie powiatu, ale podległych
bezpośrednio organom centralnym oraz w całości lub częściowo ze środków pozostających
w dyspozycji gmin.
Wykaz zadań ujętych w niniejszym harmonogramie nie ogranicza możliwości
realizowania zadań w nim nie ujętych, które zgodne są z zapisami programu.
71
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 9. Harmonogram realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011
Cel / działanie
L.p.
Termin
realizacji
Instytucja
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Źródła finansowania
W miarę potrzeb
Zarząd Powiatu
Wykonawca
fundusze celowe,
fundusze samorządu
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
Ochrona powierzchni ziemi
CEL III. A – Wysoka jakość gleb
B – Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi
1.
Opracowanie programu i realizacja rekultywacji rekultywacji terenów
zdegradowanych, na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę.
Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
CEL IV. Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna z zasadami rozwoju zrównoważonego
Opracowanie perspektywicznego programu eksploatacji kopalin i rekultywacji
1. terenów poeksploatacyjnych, z uwzględnieniem prognozy skutków wydobycia
2008-2011
Zarząd Powiatu
Wykonawca
fundusze celowe,
fundusze samorządu
2008-2011
Zarząd Powiatu
Użytkownicy ujęć
lub właściciele
gruntów
fundusze samorządu
kopalin dla przyrody i środowiska.
2. Inwentaryzacja nieczynnych i nienadających się do eksploatacji ujęć wody.
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII
Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
CEL VII. Wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9% w 2010 roku
1.
Opracowanie i wdrożanie programu pozyskania energii ze źródeł odnawialnych
(strategia ekoenergetyczna powiatu).
2009
Zarząd Powiatu
Wykonawca
fundusze celowe,
fundusze samorządu
ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Oddziaływanie hałasu
CEL XIV. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu
Opracowanie programów ograniczania hałasu na terenach, gdzie przekracza on
1. wartość dopuszczalną.
W miarę potrzeb
Zarząd Powiatu
Wykonawca
fundusze celowe,
fundusze samorządu
72
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Termin
realizacji
Instytucja
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Źródła finansowania
EDUKACJA EKOLOGICZNA
CEL XVII. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
1.
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne
organizacje pozarządowe, grupy obywatelskie, Lasy państwowe
2008-2011
2.
Wspomaganie istniejących oraz pomoc w tworzeniu nowych ośrodków edukacji
ekologicznej.
2008-2011
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie edukacji ekologicznej, w tym prawa,
zarządzania, technik ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego,
3.
źródeł finansowania ochrony środowiska, zagrożeń środowiska, wykorzystania
informacji o środowisku, działań okazjonalnych.
2008-2011
4. Opracowanie powiatowego programu edukacji ekologicznej.
2009
Wspieranie edukacji ekologicznej między innymi poprzez:
a. wspieranie szkolnych kół zainteresowań i konkursów ekologicznych,
5. b. „ekologizację” obiektów dydaktycznych i ich otoczenia,
c. wspieranie wyjazdów dzieci i młodzieży do wyspecjalizowanych ośrodków
prowadzących zajęcia zgodnie z programem „Zielone szkoły”.
2008-2011
6. Organizacja i wspieranie regionalnego punktu informacji o edukacji ekologicznej.
2008-2011
Organizacja kampanii informacyjno-edukacyjnych, wspieranie imprez i festynów
7. ekologicznych o zasięgu gminnym, powiatowym lub ponadregionalnym.
2008-2011
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP,
Organizacje
pozarządowe,
Grupy obywatelskie,
Lasy Państwowe
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP,
Organizacje
pozarządowe
Zarząd Powiatu
Wydział Promocji SP,
szkoły,
ECEE
Zarząd Powiatu
Wydziały SP
Zarząd Powiatu
Wydział Promocji SP,
szkoły
Zarząd Powiatu
Wydział Promocji SP
Zarząd Powiatu
Wydział Promocji SP,
szkoły, organizacje
pozarządowe,
środki przekazu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
73
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Popularyzacja akcji, kampanii i działań podejmowanych na rzecz ochrony
8. środowiska w powiecie, promocja proekologicznych form gospodarowania,
trwałego i zrównoważonego rozwoju, pozytywne przykłady.
9.
Prowadzenie działalności wydawniczej materiałów posiadających walory
edukacyjne i popularyzatorskie.
10. Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki.
Termin
realizacji
2008-2011
2008-2011
2008-2011
Instytucja
odpowiedzialna
Podmioty
uczestniczące
Zarząd Powiatu
Wydziały SP,
Organizacje
pozarządowe,
środki przekazu
Zarząd Powiatu
Wydział Promocji SP
Zarząd Powiatu
Wydziały SP,
Organizacje
pozarządowe,
środki przekazu
Źródła finansowania
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
MONITORING ŚRODOWISKA
CEL XVIII. Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska
1.
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o stanie jakości gleby
i ziemi oraz rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenia standardów
jakości gleb lub ziemi; prowadzenie bazy i rejestru.
2008-2011
2.
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o terenach zagrożonych
ruchami masowymi oraz rejestru terenów, na których stwierdzono wystąpienie
tych ruchów; prowadzenie bazy i rejestru.
2008-2011
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP,
WIOŚ, SChR,
Ośrodki naukowe
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP,
Ośrodki naukowe
fundusze celowe,
fundusze samorządu
fundusze celowe,
fundusze samorządu
MECHANIZMY PRAWNE
CEL XIX. Konsekwentna egzekucja przepisów prawnych
Opiniowanie gminnych programów ochrony środowiska pod względem ich
zgodności z obowiązującym prawodawstwem i programem powiatowym.
30.06.2009
2. Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w pozwoleniach.
2008-2011
3. Wymiana informacji pomiędzy organami zobowiązanymi do egzekwowania prawa.
2008-2011
4. Wnioskowanie na rzecz dobrego i skutecznego prawa.
2008-2011
1.
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP
Zarząd Powiatu
Wydziały SP
Zarząd Powiatu
Wydział OŚLiR SP
fundusze samorządu
fundusze samorządu
fundusze samorządu
fundusze samorządu
74
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 10. Harmonogram zadań własnych samorządów i koordynowanych do realizacji na terenie powiatu braniewskiego w latach 2008-2011
L.p.
Cel / działanie
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO
Ochrona przyrody i krajobrazu
CEL I. - Zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa przyrodniczego i walorów krajobrazowych
Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym i realizacji inwestycji zasad ochrony
1. krajobrazu i różnorodności biologicznej, zwłaszcza ochrony jezior i rzek
oraz ich obrzeży
Wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zapisów
określających sposoby użytkowania cennych elementów przyrodniczych
2.
i krajobrazowych, w szczególności torfowisk, drobnych zbiorników wodnych
i terenów zalewowych.
Określenie gruntów przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych
3.
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
2008-2011
JST,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa
2008-2011
JST – służby gminne
fundusze celowe,
budżety samorządów
2008-2011
JST – służby gminne
Wdrażanie na obszarach cennych przyrodniczo proekologicznych form
gospodarowania m.in. rolnictwo ekologiczne i zintegrowane, eko- i agroturystyka.
2008-2011
JST, ODR, ARiMR,
służby ochrony przyrody, ośrodki naukowe,
właściciele gruntów,
inwestorzy prywatni
Utrzymanie istniejących korytarzy ekologicznych, m.in.: zalesianie i zadrzewianie,
5. budowa przejść dla zwierząt na trasach komunikacyjnych i przepławek na rzekach,
tam gdzie jest to konieczne.
2008-2011
LP, JST, Wojewoda,
Zarządy Dróg
Opracowanie programów oraz tworzenie nowych obszarów zieleni i zadrzewień
w miastach oraz na terenach wiejskich.
2008-2011
JST – służby gminne
Przestrzeganie w gospodarce leśnej zasad zachowania i zwiększania
7.
bioróżnorodności.
2008-2011
LP,
Wojewoda,
właściciele lasów,
inwestorzy prywatni
Konsultacje na szczeblach powiatowym i gminnym dotyczące istniejących
8. i wdrażanych nowych form ochrony przyrody – przedstawienie bilansu skutków
społeczno-gospodarczych.
2008-2011
JST
Wojewoda
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
budżet państwa,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów
budżet państwa,
fundusze celowe,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
Budżety samorządów,
budżet wojewody
4.
6.
75
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Termin
realizacji
Weryfikacja istniejących form ochrony przyrody pod kątem ich aktualnych
walorów przyrodniczych.
2008-2011
Doskonalenie koncepcji tworzenia Transgranicznego Obszaru Chronionego –
Zalew Wiślany
2008-2011
Sukcesywny rozwój sieci rezerwatów przyrody, obszarów sieci Natura 2000,
11. użytków ekologicznych, zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, pomników
przyrody.
2008-2011
9.
10.
12.
Ustanowienie projektowanego rezerwatu “Ujście Pasłęki” z podniesieniem do rangi
międzynarodowej (Konwencja Ramsarska).
2008-2011
13.
Opracowanie i aktualizacja planów ochrony dla rezerwatów oraz obszarów sieci
Natura 2000.
2008-2011
14. Realizacja działań związanych z ochroną obszarów sieci Natura 2000.
15.
Renaturalizacja zniszczonych cennych ekosystemów i siedlisk przyrodniczych,
szczególnie wodno-błotnych i rzecznych.
Zwiększenie udziału terenów pokrytych trwałą roślinnościa, w szczególności
16.
terenów międzywala i polderów oraz w zlewniach bezpośrednich jezior.
Ochrona obszarów naturalnej retencji i dolin rzecznych, powiększanie
17. i odtwarzanie śródpolnych remiz, zadrzewień, zakrzaczeń i drobnych
zbiorników wodnych.
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
Służby ochrony
przyrody,
JST
Służby ochrony
przyrody,
Wojewoda, MSZ
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa,
budżet wojewody,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne,
fundusze UE
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda
2008-2011
Służby ochrony
przyrody,
JST, Wojewoda,
LP
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, JST, ODR,
właściciele gruntów
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda,
właściciele gruntów
76
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
L.p.
18. Ochrona torfowisk i bagien.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
JST, Służby ochrony
przyrody, Wojewoda,
właściciele gruntów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
19.
Identyfikacja przyczyn zagrożenia rzadkich gatunków i eliminowanie źródeł
zagrożenia.
2008-2011
20.
Monitorowanie i ograniczanie nadmiernej liczebności niektórych zwierząt, obecnie
objętych ochroną gatunkową.
2008-2011
21. Restytucja gatunków fauny i flory.
22. Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagrożonych gatunków roślin.
Stosowanie czynnej ochrony rzadkich oraz zagrożonych gatunków zwierząt
m.in. poprzez:
a. budowę i ochronę miejsc lęgowych i żerowisk, szczególnie dla ptaków
drapieżnych i bociana białego,
23. b. odtwarzanie i utrzymywanie siedlisk ptaków wodno-błotnych,
c. ochrona i budowa (letnich i zimowych) schronień dla nietoperzy oraz
niektórych gatunków ptaków, w tym schronień antropogenicznych,
d. wprowadzenie bardziej przyjaznych dla ptaków, lepiej oznakowanych,
konstrukcji energetycznych.
24. Realizacja programów rolnośrodowiskowych.
2008-2011
JST, Służby ochrony
przyrody, ośrodki
naukowe, Wojewoda,
JST, Służby ochrony
przyrody, ośrodki
naukowe, Wojewoda,
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda,
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda,
LP, ośrodki naukowe,
właściciele gruntów
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, JST,
Wojewoda,
LP, ośrodki naukowe,
właściciele gruntów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
2008-2011
Właściciele i władający gruntami, JST,
Służby ochrony przyrody, ODR, ARiMR,
ośrodki naukowe
Wojewoda
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
77
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
25. Wzmocnienie straży rybackiej i straży łowieckiej.
2008-2011
JST,
Wojewoda
2008-2011
JST. Policja,
Straż Graniczna,
Służby Celne
L.p.
26. Doskonalenia kontroli zakazu handlu zagrożonymi gatunkami roślin i zwierząt.
Źródła finansowania
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa
Ochrona i zrównoważony rozwój lasów
CEL II. – Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej
Realizacja wyznaczonych zadań ochronnych na obszarze powierzchni lasów
1. włączonych do sieci Natura 2000 i zarządzanie tymi obszarami z pogodzeniem
celów zadań wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
Przeprowadzenie działań formalno-prawnych pod potrzeby zalesień, tj.:
a. aktualizacja klasyfikacji gruntów,
2. b. określenie w planach zagospodarowania przestrzennego gruntów
przeznaczonych do zalesień i granic polno-leśnych,
c. opracowanie dokumentacji glebowo-siedliskowej i urządzeniowej.
Zalesianie gruntów (zwłaszcza marginalnych) w szczególności:
a. w zlewniach jezior,
b. na obszarach wododziałowych zagrożonych erozją,
3. c. na obszarach źródliskowych,
d. na terenach zbiorników wód podziemnych bez izolacji,
e. korytarzy ekologicznych,
f. wyłączonych z użytkowania rolniczego.
Ochrona i powiększanie biologicznej różnorodności lasów, w tym genetycznej
4.
i gatunkowej.
5. Zachowanie naturalnych ekosystemów leśnych.
2008-2011
Służby ochrony
przyrody, LP
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżet wojewody
2008-2011
Lasy Państwowe,
JST,
Wojewoda
budżet państwa,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
2008-2011
Właściciele gruntów,
Właściciele lasów,
LP, JST,
ANR, ARiMR,
Inwestorzy prywatni
środki prywatne,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa,
fundusze UE
2008-2011
LP, JST,
Ośrodki naukowe,
Wojewoda
budżet państwa,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
2008-2011
Właściciele lasów,
LP. JST,
Ośrodki naukowe,
Wojewoda
środki prywatne,
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
budżet wojewody
78
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
środki prywatne,
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
6.
Poprawa kondycji lasów prywatnych i innych niebędących w zarządzie Lasów
Państwowych; sporządzenie lub uaktualnienie ich planów urządzeniowych.
2008-2011
Właściciele lasów,
JST, LP,
Wojewoda
7.
Doskonalenie nadzoru nad realizacją planów zawartych w operatach
urządzeniowych lasów niepaństwowych.
2008-2011
LP, JST,
Wojewoda
2008-2011
LP, JST,
Ośrodki naukowe,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
2008-2011
LP, JST,
Wojewoda
PTTK
Inwestorzy prywatni
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
środki prywatne
2008-2011
LP,
Właściciele lasów,
JST,
Wojewoda
środki prywatne,
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
fundusze UE
2008-2011
LP,
Właściciele lasów,
JST,
Wojewoda
środki prywatne,
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
fundusze UE
2008-2011
LP,
Właściciele lasów,
Inwestorzy prywatni,
JST,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
środki prywatne
Intensyfikacja działań na rzecz wykorzystania lasów do rozwoju edukacji
8. ekologicznej społeczeństwa, m.in. budowa i utrzymanie na obszarach leśnych
infrastruktury służącej celom poznawczo-dydaktyczno-turystycznym.
Wykorzystanie walorów lasów do rozwoju ekoturystyki przy zachowaniu zasad
9.
ochrony leśnej bioróżnorodności.
10. Przebudowa drzewostanów założonych niezgodnie z wymogami siedliskowymi.
11. Wdrażanie na szeroką skalę odnowień naturalnych.
12. Rozbudowa bazy szkółkarskiej i infrastruktury leśnej.
79
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
13. Realizacja programów zadrzewień.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
LP,
Właściciele gruntów,
JST,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne,
fundusze UE
Ochrona powierzchni ziemi
CEL III. A – Wysoka jakość gleb
B – Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi
Upowszechnianie i praktyczne wdrażanie zasad dobrej praktyki rolniczej zgodnie
1.
z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej
2008-2011
2. Podjęcie działań zmniejszających poziom zakwaszenia gleb.
2008-2011
Przeciwdziałanie erozji gleb poprzez wprowadzenie trwałej pokrywy roślinnej
3. oraz stosowanie odpowiednich zabiegów agrotechnicznych.
Wykonywanie i utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych, z zachowaniem
4. różnicowanych biocenoz, w ścisłym dostosowaniu do przyrodniczo-rolniczych
właściwości gleb.
Opracowanie programu i realizacja rekultywacji terenów zdegradowanych,
5. na których obowiązek rekultywacji obciąża starostę.
6.
Kompleksowa rekultywacja terenów poprzemysłowych poprzez zadrzewianie
i zakrzaczenie.
7. Stosowanie urządzeń zabezpieczających ziemię przed zanieczyszczeniem.
2008-2011
2008-2011
2008-2011
2008-2011
2008-2011
ARiMR,
JST,
ODR,
Właściciele gruntów
ARiMR,
JST,
ODR, SChR,
Właściciele gruntów
ARiMR,
JST,
ODR,
Właściciele gruntów
ŻZMiUW, JST,
ARiMR, ODR,
Inwestorzy prywatni
Zarząd Powiatu,
Inwestorzy prywatni,
dyspozytorzy terenów
Starosta,
Inwestorzy prywatni,
dyspozytorzy terenów
JST, ARiMR,
Inwestorzy prywatni,
dyspozytorzy terenów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżet samorządu,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżet samorządu,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
80
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
L.p.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
Ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych
CEL IV. Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna z zasadami rozwoju zrównoważonego
Wprowadzenie obowiązku umieszczania w miejscowych planach
2008-2011
JST – służby gminne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
2008-2011
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów
5. Ochrona terenów szczególnie cennych przyrodniczo przed eksploatacją kopalin.
2008-2011
Służby ochrony
przyrody,
JST, Wojewoda
Stosowanie technologii eksploatacji niepowodujących istotnej zmiany poziomu
wód.
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
2008-2011
RZGW,
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów
RZGW,
JST
RZGW,
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
3. zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych
potencjalnych złóż kopalin.
Opracowanie perspektywicznego programu eksploatacji kopalin i rekultywacji
4. terenów poeksploatacyjnych, z uwzględnieniem prognozy skutków wydobycia
kopalin dla przyrody i środowiska.
6.
7. Sukcesywna rekultywacja terenów poeksploatacyjnych.
Opracowanie regionalnej dokumentacji hydrogeologicznej i ustanowienie obszaru
8. ochronnego dla głównego zbiornika wód podziemnych – „Zbiornik
międzymorenowy Dąbrowa”.
Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznych dla ważnych ujęć komunalnych
9. oraz dla ujęć na obszarach podatnych na zanieczyszczenia z powierzchni terenu.
Ustanowienie obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref
10. ochronnych ujęć.
2008-2011
2008-2011
11.
Odpowiednie zagospodarowanie obszarów ochronnych zbiorników wód
podziemnych i stref ochronnych ujęć wód.
2008-2011
Właściciele gruntów,
JST
12.
Budowa i modernizacja sieci wodociągowych oraz stacji uzdatniania wody
z wykorzystaniem kryteriów najlepszych dostępnych technik – BAT.
2008-2011
JST – służby gminne,
PSSE,
Inwestorzy prywatni
2008-2011
Zarząd Powiatu, SSE,
Użytkownicy ujęć,
Dyspozytorzy gruntów
Inwentaryzacja i likwidacja nieczynnych i nienadających się do eksploatacji ujęć
13. wody.
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
81
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
JST,
ODR
JST,
ODR
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
Wojewoda,
JST
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
fundusze UE
2008-2011
Inwestorzy prywatni
i niektórymi specjalnymi działami produkcji).
Intensyfikacja stosowania zamkniętych obiegów wody oraz wtórnego
3.
wykorzystywania ścieków i zużytych wód.
Zmniejszenie materiałochłonności gospodarki poprzez wprowadzanie technologii
4.
niskoodpadowych i stosowanie surowców przyjaznych środowisku.
fundusze celowe,
środki prywatne
2008-2011
Inwestorzy prywatni
2008-2011
Inwestorzy prywatni
Zmniejszenie energochłonności gospodarki poprzez stosowanie
energooszczędnych technologii (również z wykorzystaniem kryteriów BAT).
2008-2011
Inwestorzy prywatni
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
L.p.
Biotechnologie i organizmy genetycznie zmodyfikowane
CEL V. Zabezpieczenie bezpieczeństwa biologicznego powiatu
1. Monitorowanie działań związanych z użytkowaniem GMO.
2.
Edukacja ludności w sprawie bezpieczeństwa biologicznego, w tym prowadzenie
neutralnej kampanii informacyjnej dotyczącej GMO.
2008-2011
2008-2011
ZRÓWNOWAŻONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII
Materiałochłonność, wodochłonność, energochłonność i odpadowość produkcji
CEL VI. A – Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii
B – Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła
1. Stosowanie nowoczesnych technologii z wykorzystaniem kryteriów BAT.
Restrukturyzacja poboru wody dla celów użytkowych i ograniczenie zużycia wody
2. z ujęć podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym
5.
Zmniejszenie strat energii w systemach przesyłowych (energetycznych, cieplnych),
6. m.in. modernizacja lub rozbudowa ciepłociągów i węzłów cieplnych
z zastosowaniem najnowszych technologii i rozwiązań technicznych,
Ograniczenie zużycia energii cieplnej poprzez poprawę parametrów
7. termoizolacyjnych budynków, w tym ocieplenie budynków, wymianę stolarki
budowlanej, montaż zaworów termostatycznych i liczników ciepła.
fundusze celowe,
środki prywatne
fundusze celowe,
środki prywatne
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
82
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
Wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia
8. efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej oraz zmniejszenia
ilości powstających odpadów w gospodarstwach domowych.
Wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych
CEL VII. Wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9% w 2010 roku
Opracowanie i wdrożanie programu pozyskania energii ze źródeł odnawialnych
2009
Zarząd Powiatu
Wykonawca
3. zagospodarowania przestrzennego.
2008-2011
JST – służby gminne
4. Prowadzenie działań edukacyjnych oraz popularyzujących OZE.
2008-2011
JST, organizacje
pozarządowe
Rozwój energetycznego wykorzystania biomasy i biogazu, energetyki wodnej,
wiatrowej geotermalnej i słonecznej.
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
6. Realizacja inwestycji związanych w wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
7. Uprawa roślin energetycznych, w tym wierzby energetycznej.
2008-2011
Właściciele gruntów,
Inwestorzy prywatni
2008-2011
Właściciele gruntów,
Inwestorzy prywatni
2. (strategia ekoenergetyczna powiatu).
Wprowadzenie problematyki energii odnawialnej do miejscowych planów
5.
8.
Wspieranie działań zmierzających do zwiększania udziału biopaliw w odniesieniu
do paliw używanych w transporcie.
fundusze celowe,
budżet samorządu
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety sanorządów
fundusze UE
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
fundusze UE
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
Kształtowanie zasobów wodnych oraz ochrona przed powodzią i skutkami suszy
CEL VIII. A – Dobry stan zasobów wodnych
B – Sprawny system osłony przeciwpowodziowej
Poprawa stosunków wodnych poprzez zmniejszenie nierównomierności
1. przepływów cieków, przede wszystkim na obszarach węzłów hydrograficznych.
2008-2011
RZGW, JST, LP,
Właściciele gruntów
fundusze celowe,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
83
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
2. zagospodarowanie.
2008-2011
RZGW, JST,
Właściciele gruntów
3. Opracowywanie bilansów i programów zlewniowych.
2008-2011
Cel / działanie
L.p.
Identyfikacja głównych obszarów zasilania wód podziemnych i odpowiednie ich
4.
Opracowanie regionalnego programu redukcji zanieczyszczeń w wydzielonych
obszarach hydrograficznych
2008-2011
RZGW,
Ośrodki naukowe
RZGW,
Ośrodki naukowe
Źródła finansowania
fundusze celowe, budżet państwa, środki
prywatne, funduszeUE
fundusze celowe,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżet państwa,
środki prywatne
5. Wdrażanie systemu zarządzania zasobami wodnymi.
2008-2011
RZGW
6. Budowa urządzeń wstrzymujących erozję wodną.
2008-2011
ŻZMiUW,
Właściciele gruntów
2008-2011
JST – służby gminne
fundusze celowe,
budżety samorządów
2008-2011
RZGW,
ŻZMiUW, ARiMR,
JST, LP,
Właściciele gruntów
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
2008-2011
RZGW, ŻZMiUW,
JST,
Inwestorzy prywatni
2008-2011
RZGW, JST
ŻZMiUW, Wojewoda
Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych, takich jak tereny
7. podmokłe i nieuregulowane cieki wodne poprzez wprowadzenie odpowiednich
zapisów do planów miejscowych zagospodarowania przestrzennego gmin.
Poprawa zdolności retencyjnych poprzez odpowiednie rozwijanie retencji
naturalnej, wdrażanie programów zwiększenia retencji wód w zlewni oraz
renaturalizacji układów hydrologicznych obejmujących między innymi:
8.
odtwarzanie zanikłych oczek wodnych, mokradeł, ochronę przepływu wody
między ekosystemami, ochronę torfowisk, bagien, zwiększenia zadrzewień
i zakrzewień jako naturalnych obszarów retencji.
Poprawa zdolności retencyjnych poprzez budowę stopni wodnych, zbiorników
9.
retencyjnych oraz jazów.
10. Weryfikacja obszarów zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi.
Dokonanie przeglądu i określenie zasadności utrzymania systemu
11. przeciwpowodziowego i melioracyjnego na terenie powiatu braniewskiego.
2008-2011
12. Aktualizacja planów ochrony przeciwpowodziowej.
2008-2011
ŻZMiUW,
Wojewoda,
JST
ŻZMiUW,
Wojewoda,
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
Fundusze UE
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżety samorządów
84
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
13. Budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego.
Budowa i modernizacja dróg dojazdowych do obiektów osłony
14.
przeciwpowodziowej.
Nadzór nad utrzymaniem w dobrym stanie technicznym:
- zapory nad Jez. Pierzchalskim,
15.
- przepompowni odwadniających poldery,
- wałów przeciwpowodziowych.
16. Utrzymanie i odnawianie urządzeń melioracyjnych.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
ŻZMiUW,
Wojewoda,
JST
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżety samorządów
2008-2011
ŻZMiUW,
Wojewoda,
JST
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżety samorządów
2008-2011
Zarządca zapory,
ŻZMiUW,
JST
fundusze celowe,
środki własne
administratora zapory,
2008-2011
RZGW,
Wojewoda,
JST,
Właściciele gruntów
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
środki prywatne
ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZEŃSTWA EKOLOGICZNEGO
Relacja “środowisko – zdrowie”
CEL IX. Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia
1. Ustalenie kierunków i zakresu rewitalizacji terenów zdegradowanych.
2008-2011
Wojewoda,
JST
2. Wzmocnienie monitoringu wody przeznaczonej do picia.
2008-2011
SSE
Podjęcie działań mających na celu ograniczenie wielkości ładunków
3. zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska.
Działania edukacyjne i informacyjne skierowane do społeczności lokalnych
4. odnoszące się do wpływu na zdrowie publiczne substancji chemicznych i GMO.
2008-2011
2008-2011
Właściciele obiektów,
Inwestorzy prywatni,
JST,
Mieszkańcy
JST,
Organizacje
pozarządowe
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżet wojewody
fundusze celowe,
środki prywatne,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
85
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
L.p.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
Jakość wód
CEL X. Dobry stan wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapobieganie ich zanieczyszczeniu
Budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków oraz systemów kanalizacji, m.in.
poprzez:
a. przeprowadzenie niezbędnych inwestycji w istniejących oczyszczalniach
ścieków z uwagi na konieczność spełnienia norm jakościowych ścieków
oczyszczonych wymaganych prawem,
b. budowę systemów kanalizacji sanitarnej, w pierwszej kolejności
w miejscowościach zwodociągowanych, położonych na obszarach występowania
zbiorników wód podziemnych bez izolacji,
c. budowę systemów kanalizacji sanitarnej na terenach wiejskich,
1.
w miejscowościach zwodociągowanych, położonych w zlewisku Zalewu
Wiślanego oraz skupiskach zabudowy rekreacyjnej zlokalizowanej nad
jeziorami,
d. wyposażenie w systemy kanalizacyjne zakończone oczyszczalniami ścieków
aglomeracji, zgodnie z Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków
Komunalnych (RLM >2000),
e. wyposażenie istniejących sieci kanalizacji deszczowej w urządzenia
podczyszczające oraz budowa systemów kanalizacji deszczowej na terenach
zurbanizowanych.
2008-2011
2. Opracowanie harmonogramu rozwoju sieci kanalizacji sanitarnej.
JST – służby gminne
Inwestorzy prywatni,
Zarządy Dróg
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
2008-2011
JST – służby gminne
JST,
Właściciele terenów
fundusze celowe,
budżet samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki własne
właścicieli terenów
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
3.
Tworzenie wokół jezior i rzek stref ochronnych niezabudowanych,
zagospodarowanych trwałą zielenią.
2008-2011
4.
Ograniczanie dopływu do wód zanieczyszczeń pochodzących z rolnictwa m.in.
poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki rolniczej.
2008-2011
Wyposażanie gospodarstw wiejskich w zabudowie rozproszonej w indywidualne
5. systemy asenizacyjne – przydomowe oczyszczalnie ścieków.
2008-2011
Właściciele
i władający
gospodarstwami
Właściciele
i władający
gospodarstwami
86
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
RZGW, ośrodki
naukowe
fundusze celowe
budżet państwa
2008-2011
JST – służby gminne,
Właściciele źródeł
emisji
2008-2011
JST – służby gminne,
Właściciele źródeł
emisji
2008-2011
JST – służby gminne,
Właściciele źródeł
emisji
Instalowanie nowych oraz modernizacja istniejących urządzeń ochrony powietrza
4.
z wykorzystaniem kryteriów BAT.
2008-2011
JST – służby gminne,
Właściciele źródeł
emisji
5. Termomodernizacja budynków.
2008-2011
JST – służby gminne,
Właściciele budynków
6. Stosowanie technologii energooszczędnych i mniej zanieczyszczających powietrze.
2008-2011
Podmioty gospodarcze
7. Intensyfikacja kontroli prawidłowości eksploatacji urządzeń energetycznych.
2008-2011
JST,
Właściciele urządzeń
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
fundusze celowe,
budżety samorządów
środki prywatne
2008-2011
JST,
Zarządy Dróg,
Inwestorzy prywatni
Cel / działanie
L.p.
Analiza możliwości i efektów rekultywacji silnie zanieczyszczonych zbiorników
6. wodnych oraz inicjowanie realizacji uzasadnionych programów rekultywacji
zdegradowanych systemów wodnych.
Zanieczyszczenie powietrza
CEL XI. Stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego
1.
Likwidacja lokalnych kotłowni o dużej emisji poprzez rozbudowę sieci
ciepłowniczej.
2. Zamiana kotłowni węglowych na obiekty o małej emisji.
3.
Instalowanie wysokosprawnych urządzeń ciepłowniczych i budowa nowoczesnych
sieci ciepłowniczych.
Ograniczenie emisji ze środków transportu:
a. stosowanie form transportu (w tym publicznego) mało obciążającego powietrze
atmosferyczne,
8.
b. usprawnienie systemu komunikacyjnego (obwodnice, zielona fala, komunikacja
publiczna, modernizacja dróg).
fundusze celowe,
budżety samorządów
środki prywatne,
fundusze UE
87
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Cel / działanie
Opracowanie gminnych planów zaopatrzenia w ciepło, z uwzględnieniem
odnawialnych źródeł energii.
Prowadzenie kontroli i kampanii informacyjnej dotyczącej szkodliwości spalania
10. odpadów (w szczególności tzw. „plastiki”, opony, opakowania po środkach
chemicznych itp.) w paleniskach domowych i na wolnej przestrzeni.
9.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
JST – służby gminne
2008-2011
JST – służby gminne,
Policja, PSP
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
budżet państwa
Gospodarka odpadami
CEL XII. Minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko
Realizacja „Planu gospodarki odpadami……”
2008-2011
Zagrożenia wynikające z poważnych awarii oraz stosowania substancji i preparatów niebezpiecznych
CEL XIII. A – Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowanych chemikaliów na ludzi i środowisko
B – Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby sprawne usuwanie ich skutków
2008-2011
WIOŚ, Policja,
Straż Pożarna,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa,
budżet wojewody
Wdrożenie systemu i wykonywanie kompleksowych kontroli obrotu i stosowania
2.
substancji i preparatów chemicznych.
2008-2011
WIOŚ, Policja,
Straż Pożarna,
Wojewoda
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa,
budżet wojewody
Wspieranie i realizacja programów bezpiecznego dla ludzi i środowiska
wycofywania z rynku chemikaliów, które nie zostały wykorzystane lub które
3. nie powinny być dopuszczone do stosowania, w tym programy usuwania
azbestu lub PCB.
2008-2011
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów
4. Propagowanie stosowania produktów chemicznych ulegających biodegradacji.
2008-2011
Ośrodki naukowe
1. Szkolenie osób zajmujących się obrotem chemikaliami oraz kontrolujących obrót.
5.
Doposażenie wyspecjalizowanych jednostek w sprzęt do wykrywania i dokładnej
lokalizacji miejsca awarii, likwidacji oraz analizy skutków zdarzenia.
2008-2011
WIOŚ, Policja,
Straż Pożarna,
Wojewoda
6.
Tworzenie infrastruktury przy głównych szlakach komunikacyjnych niezbędnej
dla ratownictwa ekologicznego.
2008-2011
Zarządy Dróg,
Wojewoda,
Straż Pożarna,
fundusze celowe
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżet wojewody
88
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
L.p.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
Oddziaływanie hałasu
CEL XIV. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza emitowanym przez środki transportu
2. Utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego.
2008-2011
Podmioty
gospodarcze,
Zarządy Dróg,
JST
Uwzględnianie w planowaniu przestrzennym ochrony przed hałasem, stosownie
3. do wymogów ustawy Prawo ochrony środowiska, między innymi poprzez
właściwe kształtowanie przestrzeni urbanistycznej.
2008-2011
JST – służby gminne
Wprowadzanie ograniczeń emisji hałasu na wybranych akwenach wodnych
4.
cennych przyrodniczo.
2008-2011
JST,
Wojewoda
5. Rozeznanie stanu akustycznego środowiska i obserwacja zachodzących zmian.
2008-2011
WIOŚ,
JST
Opracowanie programów ograniczania hałasu na terenach, gdzie przekracza on
wartość dopuszczalną.
2008-2011
Zarząd Powiatu
fundusze celowe,
budżet samorządów
2008-2011
JST,
Zarządy Dróg
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet państwa
2008-2011
JST,
Wojewoda
2008-2011
JST – służby gminne,
Zarządy Dróg
2008-2011
JST – służby gminne
Zarządy Dróg,
Inwestorzy prywatni
6.
Wprowadzenie koniecznych zmian w inżynierii ruchu drogowego (budowa
7. obwodnic, poprawa stanu nawierzchni ulic i dróg, zapewnienie płynności tras zielona fala).
8.
Propagowanie wdrażania transportu intermodalnego na bazie istniejącej
infrastruktury kolejowej.
9. Budowa tras rowerowych na terenach zurbanizowanych.
Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem drogowym i kolejowym,
10. np.: poprzez tworzenie pasów zadrzewień, wymianę okien na dźwiękoszczelne.
fundusze celowe,
budżet państwa,
budżet samorządów,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżet samorządów
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet państwa,
środki prywatne
89
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
JST,
Zarządy Dróg,
Inwestorzy prywatni
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet państwa,
środki prywatne,
fundusze UE
2008-2011
Podmioty gospodarcze
fundusze celowe,
środki prywatne,
fundusze UE
1. dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych.
2008-2011
Podmioty gospodarcze
fundusze celowe,
środki prywatne
Uwzględnienie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
2. obszarów ograniczonego użytkowania wokół emitorów promieniowania
niejonizującego.
2008-2011
JST – służby gminne
fundusze celowe,
budżety samorządów
Cel / działanie
L.p.
Wspieranie inwestycji zmniejszających narażenie na hałas komunikacyjny, w tym:
a. wprowadzenie stref wolnych od ruchu samochodowego,
b. zmniejszenie szybkości ruchu,
11. c. budowa obwodnic,
d. modernizacja szlaków komunikacyjnych,
e. budowa ekranów akustycznych,
f. wymiana taboru na mniej hałaśliwy.
Zastosowanie zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem od urządzeń, maszyn, linii
12. technologicznych, wymiana na urządzenia o mniejszej emisji hałasu.
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
CEL XV. Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych
Eliminacja ewentualnych zagrożeń, spowodowanych przekroczeniem
OCHRONA KLIMATU I ZAPOBIEGANIE NISZCZENIU OZONU STRATOSFERYCZNEGO
CEL XVI. A – Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych
B – Wycofywanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową
1. Wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energii pierwotnej.
Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki i obniżenie
2. jej materiałochłonności.
Działania na rzecz obniżenia emisji gazów cieplarnianych, w tym:
a. kontynuacja prac w zakresie termomodernizacji budynków użyteczności
publicznej i mieszkalnych,
b. zmniejszenie strat energii w lokalnych systemach przesyłowych ciepła,
3.
c. wprowadzanie energooszczędnych systemów oświetlenia miejskiego,
d. zmiany nośnika energii – z węgla na odnawialne źródła energii,
e. promocja efektywności energetycznej w budownictwie mieszkaniowym wieloi jednorodzinnym,
2008-2011
Inwestorzy prywatni,
JST
2008-2011
Podmioty gospodarcze
2008-2011
JST – służby gminne,
Inwestorzy prywatni,
właściciele i władający
gospodarstwami,
właściciele i
dyspozytorzy terenów
oraz obiektów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne
fundusze celowe,
środki prywatne
fundusze celowe,
budżety samorządów,
środki prywatne,
fundusze UE
90
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cel / działanie
L.p.
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
2008-2011
JST,
Ośrodki naukowe,
Organizacje pozarządowe
fundusze celowe,
budżety samorządów
2008-2011
JST, LP,
Organizacje pozarządowe,
fundusze celowe,
budżet samorządów,
budżet państwa,
f. promocja stosowania paliw alternatywnych w transporcie,
g. promowanie praktyk rolniczych zmniejszających emisję gazów cieplarnianych,
h. rozwój upraw energetycznych zgodnych z wymaganiami ochrony różnorodności
biologicznej.
Kreowanie świadomości społecznej w zakresie ochrony klimatu i warstwy
4. ozonowej.
EDUKACJA EKOLOGICZNA
CEL XVII. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
Podejmowanie akcji i działań na rzecz aktywnej ochrony środowiska w regionie
11.
i upowszechnianie informacji o nich.
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne
12. organizacje pozarządowe, grupy obywatelskie, Lasy państwowe
Wspomaganie istniejących oraz tworzenie nowych ośrodków edukacji
ekologicznej.
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie edukacji ekologicznej, w tym prawa,
zarządzania, technik ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego,
14. źródeł finansowania ochrony środowiska, zagrożeń środowiska, wykorzystania
informacji o środowisku, działań okazjonalnych.
Opracowanie i realizacja powiatowych i gminnych programów edukacji
15.
ekologicznej.
13.
16. Tworzenie sieci „zielonych szkół”.
17.
Realizacja programów edukacji ekologicznej, od przedszkola poprzez wszystkie
poziomy nauczania.
Prowadzenie edukacji ekologicznej między innymi poprzez:
a. wspieranie szkolnych kół zainteresowań i konkursów ekologicznych,
18. b. „ekologizację” obiektów dydaktycznych i ich otoczenia,
c. wspieranie wyjazdów dzieci i młodzieży do wyspecjalizowanych ośrodków
prowadzących zajęcia zgodnie z programem „Zielone szkoły”.
2008-2011
2008-2011
JST, LP,
Organizacje pozarządowe,
Grupy obywatelskie
JST, ECEE,
Organizacje pozarządowe
2008-2011
JST, ECEE,
szkoły,
Organizacje pozarządowe
2009
JST
2008-2011
JST, ECEE,
LP,
Organizacje pozarządowe
2008-2011
JST, ECEE,
szkoły
2008-2011
JST,
szkoły
fundusze celowe,
budżety samorządów,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
fundusze celowe,
budżety samorządów,
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżety samorządów
91
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
19. Organizacja i wspieranie regionalnego punktu informacji o edukacji ekologicznej.
2008-2011
JST
fundusze celowe,
budżety samorządów
Organizacja kampanii informacyjno-edukacyjnych, wspieranie imprez i festynów
20. ekologicznych o zasięgu gminnym, powiatowym lub ponadregionalnym.
2008-2011
Cel / działanie
L.p.
Popularyzacja akcji, kampanii i działań podejmowanych na rzecz ochrony
21. środowiska w powiecie, promocja proekologicznych form gospodarowania,
2008-2011
trwałego i zrównoważonego rozwoju, pozytywne przykłady.
Prowadzenie działalności wydawniczej materiałów posiadających walory
22. edukacyjne i popularyzatorskie.
2008-2011
Utrzymanie i tworzenie nowych elementów systemu infrastruktury umożliwiającej
poznawanie przyrody: ścieżki edukacyjne i krajoznawcze, trasy rowerowe, szlaki
23.
turystyczne, punkty widokowe, tablice informacyjne, muzea przyrodnicze, ogród
zoologiczny.
2008-2011
24. Promocja pszczelarstwa, rolnictwa ekologicznego oraz eko- i agroturystyki.
2008-2011
JST, szkoły,
Organizacje pozarządowe,
środki przekazu
JST,
Organizacje pozarządowe,
środki przekazu
JST
JST, LP,
PTTK,
Organizacje pozarządowe,
Ogród zoologiczny
JST, LP, ODR,
Organizacje turystyczne,
Organizacje pozarządowe
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
fundusze celowe,
budżety samorządów
MONITORING ŚRODOWISKA
CEL XVIII. Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska
Rozbudowa systemu monitoringu o bloki:
1. - diagnozy,
2008-2011
- prognozy.
2. Objęcie monitoringiem wszystkich komponentów środowiska
2008-2011
3. Monitoring elementów przyrody i obiektów służących jej ochronie
2008-2011
JST,
WIOŚ,
Ośrodki naukowe
WIOŚ, SSE,
RZGW, SChR,
Ośrodki naukowe,
LP, JST
Służby ochrony
przyrody, WIOŚ,
Ośrodki naukowe,
LP, Wojewoda,
Organizacje
pozarządowe
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
budżet państwa
fundusze celowe,
budżet wojewody,
budżet państwa
92
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Termin
realizacji
Jednostki realizujące
Źródła finansowania
4. Objęcie monitoringiem wszystkich uciążliwych obiektów i działań.
2008-2011
WIOŚ, JST, PSP,
Wojewoda,
Dozór techniczny
fundusze celowe,
budżety samorządów,
budżet wojewody,
5. Realizacja zadań zarządców oczyszczalni ścieków w zakresie monitoringu.
2008-2011
Zarządca oczyszczalni
środki własne
2008-2011
JST – służby
powiatowe
fundusze celowe,
budżety samorządów,
2008-2011
JST – służby
powiatowe
fundusze celowe,
budżety samorządów,
1. Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w pozwoleniach.
2008-2011
JST
budżety samorządów
2. Wymiana informacji pomiędzy organami zobowiązanymi do egzekwowania prawa.
2008-2011
JST
budżety samorządów
3. Wnioskowanie na rzecz dobrego i skutecznego prawa
2008-2011
JST,
Podmioty gospodarcze,
Organizacje pozarządowe
budżety samorządów
4. i działających prewencyjnie.
2008-2011
JST
budżety samorządów
5. Wdrażanie najlepszych dostępnych technik (BAT).
2008-2011
Podmioty gospodarcze
2008-2011
Podmioty gospodarcze, Instytucje
certyfikujące
Cel / działanie
L.p.
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o stanie jakości gleby
6. i ziemi oraz rejestru terenów na których stwierdzono przekroczenia standardów
jakości gleb lub ziemi; prowadzenie bazy i rejestru.
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o terenach zagrożonych
7. ruchami masowymi oraz rejestru terenów na których stwierdzono wystąpienie
tych ruchów; prowadzenie bazy i rejestru.
MECHANIZMY PRAWNE
CEL XIX. Konsekwentna egzekucja przepisów prawnych
Stosowanie kar za naruszanie przepisów prawnych, adekwatne do ich wagi
Wprowadzanie przez podmioty gospodarcze systemu zarządzania środowiskowego
6. wg norm ISO serii 14000.
fundusze celowe,
środki podmiotów,
fundusze UE
fundusze celowe,
środki podmiotów,
fundusze UE
93
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
8. KOSZTY I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
8.1. Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011
Koszty wykonania wymienionych w Programie zadań własnych samorządu powiatowego
(tabela nr 9) oszacowano na podstawie informacji o niezbędnych nakładach na realizację
podobnych zadań w Polsce północno-wschodniej. Uwzględniono także informację samorządu.
Wśród kosztów wyodrębniono koszty do poniesienia przez Wydział Ochrony Środowiska
Leśnictwa i Rolnictwa Starostwa Powiatowego (tabela nr 11).
Tabela nr 11. Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011
L.p.
Nazwa zadania
Koszt realizacji (tys. PLN)
Termin
w tym:
realizacji ogółem SP
Wydział OŚLiR
Opracowanie perspektywicznego programu
eksploatacji kopalin i rekultywacji terenów
1. poeksploatacyjnych, z uwzględnieniem
prognozy skutków wydobycia kopalin
dla przyrody i środowiska
2009
20
20
Opracowanie i wdrożenie programu pozyskania
2. energii ze źródeł odnawialnych – strategia
ekoenergetyczna powiatu
2009
20
20
Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicz3. nej przez samorządy, lokalne organizacje
pozarządowe i grupy obywatelskie
20082011
10
(rocznie)
10
(rocznie)
Wspomaganie istniejących oraz pomoc
4. w tworzeniu nowych ośrodków edukacji
ekologicznej.
20082011
10
(rocznie)
10
(rocznie)
Wspieranie edukacji ekologicznej między
innymi poprzez:
a. wspieranie szkolnych kół zainteresowań
i konkursów ekologicznych,
b. „ekologizację” obiektów dydaktycznych
5.
i ich otoczenia,
c. wspieranie wyjazdów dzieci i młodzieży
do wyspecjalizowanych ośrodków
prowadzących zajęcia zgodnie z programem
„Zielone szkoły”.
20082011
10
(rocznie)
10
(rocznie)
Organizacja i wspieranie regionalnego punktu
informacji o edukacji ekologicznej
20082011
10
(2009)
w ramach działań statutowych
Organizacja kampanii informacyjnoedukacyjnych, wspieranie imprez i festynów
7.
ekologicznych o zasięgu gminnym,
powiatowym lub ponadregionalnym.
20082011
10
(rocznie)
w ramach
działań
statutowych
Prowadzenie działalności wydawniczej
8. materiałów posiadających walory edukacyjne i
popularyzatorskie
20082011
5
(rocznie)
w ramach działań statutowych
6.
94
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
L.p.
Nazwa zadania
Koszt realizacji (tys. PLN)
Termin
w tym:
realizacji ogółem SP
Wydział OŚLiR
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy
danych o stanie jakości gleby i ziemi oraz
9. rejestru terenów na których stwierdzono
przekroczenia standardów jakości gleb
lub ziemi; prowadzenie bazy i rejestru
20082011
5 (2009)
2 (rocznie)
5 (2009)
2 (rocznie)
Utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy
danych o terenach zagrożonych ruchami
masowymi oraz rejestru terenów na których
10.
stwierdzono wystąpienie tych ruchów;
prowadzenie bazy i rejestru; prowadzenie
bazy i rejestru
20082011
5 (2009)
2 (rocznie)
5 (2009)
2 (rocznie)
Razem
2008
2009
2010
2011
49
105
49
49
34
80
34
34
Pozostałe zadania będą realizowane w ramach działań statutowych.
Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego nie są rozłożone
równomiernie w poszczególnych latach realizacji „Programu”. W 2009 roku będą najwyższe
i wyniosą 105 tys. PLN. W ramach tych kwot znajdą się wydatki zaplanowane do poniesienia
przez Wydział OŚLiR SP w wysokości 80 tys. PLN. Zaplanowane wydatki w latach następnych
wyniosą około 34 tys. PLN rocznie.
Koszty te nie obejmują zadań w zakresie gospodarki odpadami, które zostały
wymienione w „Planie gospodarki odpadami”.
8.2. Koszty realizacji zamierzonych zadań inwestycyjnych w latach 2008-2011
Zamierzenia działań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska zgłosiły samorządy
szczebla podstawowego w odpowiedzi na zapytanie w formie ankiet. Na podstawie ankiet
i dokumentacji, przekazanych w sierpniu 2008 r. przez urzędy miast i gmin, zebrano dane
dotyczące zarówno przedsięwzięć realizowanych w chwili obecnej, jak i planowanych
do realizacji w latach 2008-2011 z perspektywą do 2015 r. Przedstawione informacje dotyczyły
przede wszystkim liczby, rodzaju oraz kosztów i sposobu finansowania przedsięwzięć
w ochronie środowiska. W przypadku niektórych jednostek nie uzyskano odpowiedzi na część
pytań zawartych w ankietach. Pod pojęciem „zadanie kontynuowane” rozumiane jest zadanie,
którego realizację rozpoczęto w 2007 r. lub wcześniej. Z powodu braku dokumentacji
i kosztorysów, przeciągających się procedur formalno-prawnych, zmieniających się kosztów
jednostkowych na obecnym etapie prac nie jest możliwe zestawienie kosztów wszystkich
zamierzonych inwestycji do 2015 roku.
Szacunkowa wartość kosztorysowa zadań realizowanych i planowanych do realizacji
w zakresie gospodarki wodno-ściekowej przez samorządy w latach 2008-2011 wynosi około
51,2 mln PLN (tabela nr 12).
Żaden z samorządów nie uwzględnił potrzeb ochrony przed hałasem oraz w zakresie
ochrony powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami związanymi z intensywna gospodarką
rolną i ruchem tranzytowym.
95
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Tabela nr 12. Zamierzenia inwestycyjne samorządów w zakresie ochrony środowiska
Wartość
DokumenOkres realizacji
Nazwa zadania
kosztorysowa
tacja
zadania
(tys. PLN)
MIASTO BRANIEWO
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- budowa ujęcia wody o wydajności
2008-2009
100 m3/h
- budowa wodociągu (1 km, 20 przyłączy)
2008-2009
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- potrzeb nie zgłoszono
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- budowa kanalizacji sanitarnej
2008-2009*
(0,3 km, 20 przyłączy)
- budowa kanalizacji deszczowej (1,5 km)
jest
1800,00
2008-2009*
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
GMINA BRANIEWO
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- budowa sieci wodociągowej Nowa
jest
106,71
2008-2009*
Pasłęka – Stara Pasłęka (0,4 km)
- budowa sieci wodociągowej Gronowo –
jest
844,045
2008-2009*
Podleśne (3,367 km)
- budowa sieci wodociągowej Krasnolipie
jest
250,00
2008*
– Grzędowo
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- potrzeb nie zgłoszono
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- budowa kanalizacji sanitarnej Nowa
Pasłęka – Stara Pasłęka – Klejnówko,
w tym:
jest
1875,216
2008 – 2009*
- 3,6 km - sieć grawitacyjna
- 2,95 km - sieć tłoczna
- budowa kanalizacji sanitarnej Podleśne
– Gronowo w tym:
- 2,975 km - sieć grawitacyjna
jest
1 927,358
2008-2009*
- 4,82 km - sieć tłoczna
- 8 podziemnych zbiorników
przepompowni ścieków
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
MIASTO I GMINA FROMBORK
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- modernizacja SUW we Fromborku
jest
1 734,00
2010
- „Kompleksowa regulacja gospodarki
wodno-ściekowej aglomeracji Frombork
…….” (patrz poniżej)
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- potrzeb nie zgłoszono
2009-2011
96
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Wartość
Nazwa zadania
kosztorysowa
(tys. PLN)
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- „Kompleksowa regulacja gospodarki
wodno-ściekowej aglomeracji Frombork.
jest
1 583,861
Etap I – część wschodnia”
- „Kompleksowa regulacja gospodarki
wodno-ściekowej aglomeracji Frombork.
brak
ok. 9 000,0
Etap II – część centralna”
- „Kompleksowa regulacja gospodarki
wodno-ściekowej aglomeracji Frombork.
brak
ok. 7 000,0
Etap III – część południowa”
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
MIASTO I GMINA PIENIĘŻNO
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- rozbudowa SUW w Pieniężnie
jest
2 300,0
- budowa sieci wodociągowej Żugienie brak
Wyrębiska
- budowa wodociągu z przyłączami
Kajnity – Kolonia Kajnity (patrz
jest
poniżej)
- budowa sieci wodociągowej wraz z
przyłączami Kolonia Wojnity – Glebiska
jest
wieś i projektowana zabudowa
letniskowa (patrz poniżej)
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- potrzeb nie zgłoszono
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- Budowa kanalizacji sanitarnej
i przepompowni ścieków w rejonie
jest
493,7
ul. Sienkiewicza w Pieniężnie
Dokumentacja
- „Budowa kanalizacji sanitarnej
z przyłączami Pieniężno I – Kierpajny
Wielkie oraz wodociągu z przyłączami
Kajnity – Kolonia Kajnity – etap I.
Budowa sieci wodociągowej i sieci
kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączami
Kolonia Wojnity – Glebiska wieś
i projektowana zabudowa letniskowa –
etap II.”
- budowa kanalizacji sanitarnej Sawity –
Piotrowiec – Białczyn
- budowa kanalizacji sanitarnej – wieś
Kajnity
- budowa kanalizacji sanitarnej wsi Łajsy
i Łoźnik
jest
5 587,0
Okres realizacji
zadania
2009
2010
2011
2009
do 2014
2009-2010
2009-2010
2009
2009-2010
brak
-
do 2014
brak
-
do 2014
brak
-
do 2014
97
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Nazwa zadania
Dokumentacja
Wartość
kosztorysowa
(tys. PLN)
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- podłączenie ciągu ul. Generalskiej
60,0
w Pieniężnie do sieci ciepłowniczej PEC
GMINA LELKOWO
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- budowa wodociągu Wołowo – Wilknity
– Wólka Wilknicka (4,563 km)
- budowa wodociągu Wyszkowo (2,697
km, 17 przyłączy)
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- budowa oczyszczalni ścieków
jest
1 713,5
w Głębocku
- budowa oczyszczalni ścieków
jest
1 450,12
w Wyszkowie
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- budowa kanalizacji sanitarnej
w Głębocku
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
GMINA PŁOSKINIA
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- „Budowa SUW Dąbrowa, wodociąg
Dąbrowa Płoskinia, kanalizacja Dąbrowa
jest
5 330,00
– Płoskinia oraz rozbudowa sieci
wodociągowej.”
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- potrzeb nie zgłoszono
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- budowa kanalizacji sanitarnej Dąbrowa
jest
– Płoskinia (patrz powyżej)
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
GMINA WILCZĘTA
Zadania w zakresie budowy ujęć wody i wodociągów
- modernizacja SUW w Wilczętach
jest
1 200,00
- budowa studni głębinowej w Wilczętach
jest
90,00
- budowa wodociągu (7 km)
jest
2 200,00
Zadania w zakresie budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków
- „Budowa gminnej oczyszczalni ścieków
……” (patrz poniżej)
Zadania w zakresie budowy kanalizacji sanitarnej i deszczowej
- „Budowa gminnej oczyszczalni ścieków
jest
5 000,00
i sieci kanalizacji sanitarnej. I i II etap”
Zadania w zakresie ochrony powietrza
- potrzeb nie zgłoszono
Okres realizacji
zadania
2008
do 2014
do 2014
do 2014
do 2014
do 2014
2009-2011
2009-2011
2009-2010
2008
2009-2010
2009-2010
2009-2010
* - zadania kontynuowane
Opracowano na podstawie informacji samorządów
98
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Planowane zadania inwestycje dotyczące gospodarki odpadowej zostały opisane
w „Planie gospodarki odpadami powiatu braniewskiego na lata 2008-2011”
Samorządy planują również przedsięwzięcia nieinwestycyjne, polegające na działaniach
zmierzających do powiększenia obszarów chronionych i zielonych
8.3. Źródła finansowania
Udział finansowania ochrony środowiska ze środków budżetu państwa w Polsce jest
na niskim poziomie. W związku z powyższym coraz większą rolę zaczynają odgrywać środki
z funduszy europejskich. Samorządy, przedsiębiorstwa, instytucje publiczne i organizacje
pozarządowe mogą otrzymywać wsparcie finansowe na realizacje projektów ochrony
środowiska z funduszy UE. Najważniejsze z nich to środki Funduszu Spójności oraz funduszy
strukturalnych. Absorpcja funduszy europejskich jest również priorytetem dla krajowych
funduszy ekologicznych, które są najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji
i preferencyjnych kredytów dla podmiotów podejmujących inwestycje ekologiczne.
W celu ograniczenia realizacji określonych typów projektów do poszczególnych
programów operacyjnych została opracowana tzw. linia demarkacyjna. Demarkację określono
przy użyciu odpowiednio dobranych kryteriów, których zastosowanie określa miejsce realizacji
(program operacyjny) danego projektu:
– kryteria merytoryczne – określające typ projektu (rodzaj, zakres pomocy, lokalizacja),
– kryteria finansowe – określające wartość (koszt) projektu,
– kryteria beneficjenta – określające typ podmiotu właściwego do otrzymania wsparcia
na realizację danego projektu.
Za podstawowe kryterium demarkacji przyjęto wartość kwotową projektu, gdzie projekty
o wyższym koszcie realizowane będą, co do zasady, w ramach programów polityki spójności.
W szczególnych przypadkach demarkację uzupełniono o pozostałe kryteria np. terytorialny,
beneficjenta projektu. Szczegółowe informacje dotyczące demarkacji oraz wysokości
dofinansowania znajdują się w poszczególnych programach operacyjnych.
Wsparcie finansowe przedsięwzięć realizowanych na terenie powiatu braniewskiego,
których realizacja wynika z konieczności wypełnienie przez Polskę zobowiązań wobec Unii
Europejskiej w obszarze środowisko, można uzyskać po spełnieniu szczegółowych kryteriów
między innymi z:
1. Fundusz Spójności (www.funduszspojnosci.gov.pl, www.ekoportal.pl)
Fundusz Spójności wspiera dwa sektory: środowisko i transport. Środki z Funduszu
Spójności pomagają Polsce wywiązać się z zobowiązań akcesyjnych związanych
z dostosowaniem do norm UE w najtrudniejszych i wymagających największych nakładów
finansowych obszarach, w których Polska uzyskała najdłuższe okresy przejściowe.
Współfinansowanie z Funduszu Spójności mogą uzyskać inwestycje z takich dziedzin jak:
– poprawa jakości wód powierzchniowych,
– polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia,
– racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
– poprawa jakości powietrza,
– zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego.
99
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
2. Programy pomocowe finansowane z Funduszy Europejskich w latach 2007-2013 w ramach
Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (Narodowej Strategii Spójności)
Pomoc finansowa z Funduszy Europejskich w ramach Narodowych Strategicznych Ram
Odniesienia (NSRO), z której Polska będzie korzystała w latach 2007-2013, będzie przyznawana
w ramach poszczególnych programów pomocowych (tzw. programy operacyjne):
– Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,
– Program Operacyjny Kapitał Ludzki,
– Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka,
– Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej,
– Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2007-2013,
– Programy współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej.
Ponadto, poza ww. wymienionymi programami, jak każde polskie województwo, województwo
warmińsko-mazurskie posiada własny regionalny program rozwoju – „Regionalny Program
Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013”.
2.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (www.funduszestrukturalne,gov.pl,
www.ekoportal.pl)
Celem programu jest poprawa atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez
rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska,
zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej. W zakresie
ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie dla dużych inwestycji komunalnych,
inwestycji ekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów ochrony przyrody i bezpieczeństwa
ekologicznego oraz edukacji ekologicznej. W ramach programu realizowanych będzie
15 priorytetów, w tym 7 priorytetów środowiskowych:
– Oś priorytetowa 1. Gospodarka wodno-ściekowa.
– Oś priorytetowa 2. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi.
– Oś priorytetowa 3. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska.
– Oś priorytetowa 4. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony
środowiska.
– Oś priorytetowa 5. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych.
– Oś priorytetowa 7. Transport przyjazny środowisku.
– Oś priorytetowa 9. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność
energetyczna.
– Oś priorytetowa 12. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony
zdrowia.
2.2. Programy współpracy międzynarodowej i międzyregionalnej – Programy Europejskiej
Współpracy Terytorialnej (www.funduszestrukturalne,gov.pl, www.interreg.gov.pl)
W latach 2007-2013 współpraca w wymiarze transgranicznym, transnarodowym
i międzyregionalnym będzie realizowana w ramach odrębnego celu polityki spójności Unii
Europejskiej – Cel: Europejska Współpraca Terytorialna.
Europejska Współpraca Terytorialna wdrażana jest za pomocą 3 typów programów
operacyjnych:
– współpracy transgranicznej, której głównym celem jest promowanie współpracy
i bezpośrednich kontaktów wspierających rozwój gospodarczy i społeczny oraz ochronę
środowiska w obszarach przygranicznych, charakteryzujących się zwykle niższym
poziomem rozwoju w porównaniu do średniej krajowej. Powiat braniewski jako
wchodzący w skład podregionu elbląskiego wpisuje się w:
– „Program współpracy transgranicznej Południowy Bałtyk 2007-2013”
100
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Pomoc udzielana w ramach Programu w obszarze środowisko koncentrować się będzie
w ramach priorytetu nr 2: Atrakcyjność oraz wspólna tożsamość.
W ramach priorytetu przewiduje się wsparcie projektów z następujących kierunków
działań:
- zarządzanie środowiskiem Morza Bałtyckiego,
- oszczędzanie energii i energia odnawialna,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych oraz dziedzictwa kulturowego
dla rozwoju regionalnego.
– współpracy transnarodowej, ukierunkowanej na integrację terytorialną Unii Europejskiej
poprzez wspieranie dostępności, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich,
innowacyjność i ochronę środowiska naturalnego. Powiat braniewski wpisuje się w:
– „Program Regionu Morza Bałtyckiego.”
Pomoc udzielana w ramach Programu w obszarze środowisko koncentrować się będzie
w ramach priorytetu nr 4: Rozsądne korzystanie oraz zarządzanie środowiskiem
naturalnym poprzez:
- zwiększenie czystości (wody, powietrza, gleby),
- działania mające na celu zmniejszenie występowania ryzyka i skutków katastrof
naturalnych i wywołanych przez człowieka,
- przygotowanie wspólnych przedsięwzięć w zakresie zachowania i zarządzania
obszarami chronionymi,
- wsparcie technologii przyjaznych dla środowiska,
- przygotowanie planów rekultywacji obszarów poprzemysłowych,
- wykorzystanie źródeł energii odnawialnej,
- wykorzystanie alternatywnych źródeł energii w transporcie itp.
– współpracy międzyregionalnej (Program Operacyjny Współpracy Międzyregionalnej INTERREG IV C), wspierający działania zmierzające do poprawy efektywności polityki
regionalnej poprzez promowanie innowacyjności i gospodarki opartej na wiedzy
oraz ochronę środowiska i zapobieganie. Pomoc udzielana w ramach programu w obszarze
środowisko skupiać się będzie w ramach Priorytetu nr 2. Priorytet nr 2 dotyczy środowiska
naturalnego oraz zapobiegania ryzyku, a w szczególności kwestii związanych z:
zagrożeniami naturalnymi i technologicznymi, gospodarką wodną, gospodarką odpadami,
różnorodnością biologiczną oraz zachowaniem dziedzictwa naturalnego, energetyką,
zrównoważonym transportem, dziedzictwem kulturowym i krajobrazem.
2.3. Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury na lata 2007-2013
(www.funduszestrukturalne,gov.pl, www.rpo.warmia.mazury.pl)
Cel główny programu „Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz liczby i jakości
powiązań sieciowych” wynika ze „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa
warmińsko-mazurskiego do roku 2020”. W ramach Programu zadania z zakresu ochrony
środowiska przewidywane do dofinansowania skupiają się wokół następujących osi
priorytetowych:
– Oś priorytetowa nr 1. Przedsiębiorczość (m.in. dostosowanie przedsiębiorstw
do wymogów ochrony środowiska).
– Oś priorytetowa nr 6. Środowisko przyrodnicze. Celem niniejszej osi priorytetowej jest
„Wzmocnienie pozycji województwa w europejskich sieciach przyrodniczych poprzez
poprawę lub zachowanie dobrego stanu środowiska i zapobieganiu jego degradacji”.
101
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
 Działanie 6.1. Poprawa i zapobieganie degradacji środowiska poprzez budowę,
rozbudowę i modernizację infrastruktury:
o Poddziałanie: Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi,
o Poddziałanie: Gospodarka wodno-ściekowa.
 Działanie 6.2. Ochrona środowiska przed zanieczyszczeniami i zniszczeniami:
o Poddziałanie: Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii,
o Poddziałanie: Bezpieczeństwo ekologiczne.
3. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (www.minrol.gov.pl)
Koncepcja wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich jest podstawą realizacji
„Krajowego Planu Strategicznego Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013” i pozostaje
komplementarna wobec idei wspomagania zmian strukturalnych na obszarach wiejskich,
proponowanej w ramach polityki spójności na lata 2007-2013, realizowanej w ramach NSRO.
Zadania ekologiczne mogą być wspierane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Zagadnienia w obszarze środowisko będą realizowane w ramach:
– Oś priorytetowa nr 1. Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego:
 Działanie: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem
i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa:
o Schemat I - scalanie gruntów,
o Schemat II - gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi.
– Oś priorytetowa nr 2. Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich:
 Działanie: Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach
o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW).
 Działanie: Program rolnośrodowiskowy (płatności rolnośrodowiskowe, w tym m.in.
pakiet nr 5 – płatności dla obszarów Natura 2000).
 Działanie: Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne.
 Działanie: Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy
oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych.
– Oś priorytetowa nr 3. Jakość życia na obszarach wiejskich i zróżnicowanie gospodarki
wiejskiej:
 Działanie: Zróżnicowanie w kierunku działalności nierolniczej.
 Działanie: Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. Pomocy udziela się
na realizację projektów w zakresie:
o gospodarki wodno-ściekowej w szczególności:
- zaopatrzenia w wodę,
- odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej
lub kanalizacji zagrodowej,
o tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych;
o wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru,
wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy.
4. Program Operacyjny Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów
rybackich 2007-2013 (www.minrol.gov.pl)
Kompleksowe ujęcie problematyki rozwoju sektora rybactwa oraz obszarów
nadbrzeżnych od niego zależnych zawarte w „Strategii Rozwoju Rybołówstwa na lata
2007-2013” jest dopełniane działaniami proponowanymi w ramach polityki spójności
realizowanej w ramach NSRO. Zagadnienia w obszarze środowisko będą realizowane w ramach:
102
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
– Oś priorytetowa nr 2. Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót
produktami rybołówstwa i akwakultury:
 Działanie 2.2. Działania wodno-środowiskowe.
– Oś priorytetowa nr 3. Środki służące wspólnemu interesowi:
 Działanie 3.2. Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej.
5. Fundusz LIFE+ (www.mos.gov.pl, www.ekoportal.pl)
LIFE+ jest jedynym instrumentem finansowym Unii Europejskiej koncentrującym się
wyłącznie na współfinansowaniu projektów w dziedzinie ochrony środowiska. Jego głównym
celem jest wspieranie procesu wdrażania wspólnotowego prawa ochrony środowiska, realizacja
polityki ochrony środowiska oraz identyfikacja i promocja nowych rozwiązań dla problemów
dotyczących ochrony przyrody. Składa się z trzech komponentów, w ramach których
współfinansowane są projekty w zakresie:
– wdrażania tzw. dyrektywy Ptasiej i dyrektywy Siedliskowej, w tym ochrony
priorytetowych siedlisk i gatunków,
– ochrony środowiska, zapobiegania zmianom klimatycznym, innowacyjnych rozwiązań
w dziedzinie ochrony zdrowia i polepszania jakości życia oraz wdrażania polityki
zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych i gospodarki odpadami ,
– działań informacyjnych i komunikacyjnych, kampanii na rzecz zwiększania świadomości
ekologicznej w społeczeństwie, w tym kampanie na temat zapobiegania pożarom lasów
oraz wymiany najlepszych doświadczeń i praktyk.
6. Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweski Mechanizm
Finansowy (www.mos.gov.pl, www.ekoportal.pl)
Podstawowym celem mechanizmów jest przyczynianie się do zmniejszenia różnic
społecznych i ekonomicznych w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Priorytety
środowiskowe mechanizmów:
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
– Priorytet nr 2.1. "Ochrona środowiska, w tym środowiska ludzkiego, poprzez m.in.
redukcję zanieczyszczeń i promowanie odnawialnych źródeł energii".
Rodzaje kwalifikujących się projektów:
1. Ograniczanie korzystania z indywidualnych systemów ogrzewania na rzecz podłączenia
do zbiorczych/komunalnych sieci cieplnych.
2. Zastąpienie przestarzałych źródeł energii cieplnej nowoczesnymi, energooszczędnymi
i ekologicznymi źródłami energii.
3. Inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii, tj. wykorzystania energii
wodnej (małe elektrownie wodne do 5 MW), energii słonecznej oraz biomasy
w indywidualnych systemach grzewczych.
4. Budowa, przebudowa i modernizacja komunalnych oczyszczalni ścieków
oraz systemów kanalizacji.
5. Organizacja selektywnej zbiórki odpadów, a następnie zagospodarowywanie ich
poprzez odzysk.
– Priorytet nr 2.2. "Promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez lepsze wykorzystanie
i zarządzanie zasobami"
Rodzaje kwalifikujących się projektów:
1. Zmniejszanie energo-, materiało- i wodochłonności produkcji i usług poprzez poprawę
efektywności wykorzystania zasobów produkcyjnych.
2. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
103
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3. Wspieranie procesu tworzenia "zielonych" miejsc pracy i "zielonych zamówień".
4. Działania na rzecz poprawy poziomu edukacji ekologicznej, poprzez tworzenie sieci
nauczania na rzecz środowiska.
5. Działania zachęcające do ochrony, poprawy i przywracania różnorodności biologicznej,
w tym zasobów morskich oraz obszarów włączonych do sieci Natura 2000.
6. Działania na rzecz wsparcia gospodarki leśnej.
Norweski Mechanizm Finansowy
– Priorytet nr 2.8. "Ochrona środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem wzmocnienia
zdolności administracyjnych do wprowadzania w życie odpowiednich
przepisów istotnych dla realizacji projektów inwestycyjnych".
Do ubiegania się o dotację będą uprawnione projekty w następującym zakresie:
1. Usprawnienia wdrażania i egzekucji prawa z zakresu ochrony środowiska.
2. Wspierania budowy zdolności instytucjonalnych administracji odpowiedzialnej za
ochronę środowiska.
3. Gromadzenia i upowszechniania informacji, o najlepszych dostępnych technikach
(zgodnie z Dyrektywą 96/61/EC) i o "czystej produkcji".
4. Rozwoju systemów zarządzania środowiskowego.
7. Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (www.funduszestrukturalne,gov.pl
www.interreg,gov,pl)
Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa (EISP) stanowi inicjatywę Komisji
Europejskiej, której zasadniczym celem jest rozwój współpracy pomiędzy Unią Europejską
a państwami partnerskimi spoza UE poprzez zapewnienie zintegrowanego i zrównoważonego
rozwoju regionalnego. Kluczowe obszary wsparcia w ramach EISP to między innymi:
– promowanie ochrony środowiska i dobrego zarządzania zasobami naturalnymi,
– wspieranie współpracy transgranicznej oraz promowanie zrównoważonego rozwoju
ekonomicznego, społecznego i środowiskowego w regionach przygranicznych,
W perspektywie finansowej 2007-2013 powiat braniewski wpisuje się w:
„Program LITWA-POLSKA-ROSJA”
Zagadnienia w obszarze środowisko będą realizowane w ramach:
- Priorytet 1. Współpraca i rozwój w dziedzinie potencjału ekonomicznego
i środowiskowego.
 Działanie 1.2. Zrównoważone wykorzystanie środowiska.
8. Krajowe fundusze ekologiczne
8.1. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (www.nfosigw.gov.pl)
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą w Polsce
instytucją finansującą przedsięwzięcia z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki wodnej,
w obszarach ważnych z punktu widzenia procesu dostosowawczego do standardów i norm Unii
Europejskiej. Dofinansowanie ze środków „Narodowego Funduszu” przeznacza się na cele
określone w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Zakres działania
Funduszu obejmuje finansowe wspieranie przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu
ogólnokrajowym oraz ponadregionalnym. Podstawowymi formami finansowania zadań
proekologicznych przez NFOŚiGW są preferencyjne pożyczki, dotacje, pożyczki płatnicze,
kredyty udzielane ze środków Narodowego Funduszu przez banki, dopłaty do oprocentowania
preferencyjnych kredytów i pożyczek, umorzenia.
104
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
8.2. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Olsztynie
(www.wfosigw.olsztyn.pl)
Podstawowym zadaniem WFOŚiGW jest finansowanie ochrony środowiska i gospodarki
wodnej na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego celem realizacji zasady
zrównoważonego rozwoju oraz zapewnienia pełnego wykorzystania niepodlegających zwrotowi
środków pochodzących z Unii Europejskiej, przeznaczonych na ochronę środowiska
i gospodarkę wodną. Wojewódzki Fundusz przeznacza środki na cele określone w ustawie
Prawo ochrony środowiska zawarte w Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa
warmińsko-mazurskiego, Programie ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego
oraz zgodnie ze Strategią działalności Wojewódzkiego Funduszu, Listą przedsięwzięć
priorytetowych, planem działalności i kryteriami wyboru przedsięwzięć. Podstawowymi
formami finansowania zadań proekologicznych przez WFOŚiGW są dotacje, preferencyjne
pożyczki i częściowe umorzenia pożyczki.
8.3. Powiatowy fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej
Fundusze powiatowe działają na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska. Środki
powiatowych funduszy przeznacza się zgodnie z artykułem 407 ustawy Prawo ochrony
środowiska na finansowanie ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady
zrównoważonego rozwoju, Powiatowego programu ochrony środowiska oraz planu gospodarki
odpadami. Dofinansowanie realizowane jest w formie dotacji dla działań o charakterze
lokalnym. Szczegóły przyznawania środków ustalane są przez zarząd powiatu.
8.4. Gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
System funduszy ekologicznych uzupełniają gminne fundusze ochrony środowiska
i gospodarki wodnej działające na mocy ustawy Prawo ochrony środowiska. Celem działania
tych funduszy jest udzielanie dotacji. Finansowane są działania mające charakter lokalny
i realizowane na terenie własnej gminy. Zakres działań finansowanych przez fundusze gminne
określa art. 406 ustawy Prawo ochrony środowiska, których głównym celem jest finansowanie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju.
Szczegóły przyznawania tych środków ustalane są indywidualnie przez zarząd gminy.
Z analizy dostępnych danych wynika, że środki te w zdecydowanej większości
przeznaczane są na realizację zadań własnych gmin.
9. Kredyty bankowe
Na rynku polskim działa szereg banków posiadających w swojej ofercie wsparcie działań
w obszarze środowisko, w szczególności na przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Szczególną
rolę na rynku odgrywają:
– Bank Gospodarstwa Krajowego (kredyty, premia termomodernizacyjna),
– Bank Ochrony Środowiska (kredyt na zakup lub montaż urządzeń i wyrobów służących
ochronie środowiska, kredyty na przedsięwzięcia z zakresu termomodernizacji, kredyty na
zbiorowe zaopatrzenie w wodę wsi i miast do 10 tys. mieszkańców, kredyty na instalacje
gazowe w wiejskich obiektach użyteczności publicznej oraz kredyty udzielane
we współpracy z Wojewódzkim Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
w Olsztynie).
10. Środki jednostek samorządu terytorialnego
11. Budżet państwa
12. Środki własne inwestorów
105
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
9. WYTYCZNE DO SPORZĄDZANIA GMINNYCH PROGRAMÓW
OCHRONY ŚRODOWISKA
Ustawa Prawo ochrony środowiska w art. 17 i 18 stanowi, że w celu realizacji polityki
ekologicznej państwa samorządy gminne sporządzają programy ochrony środowiska, które
następnie są przyjmowane do realizacji w drodze uchwały rady gminy. Programy te, podobnie
jak politykę ekologiczną państwa, sporządza się na 4 lata, z tym, że przewidziane w niej
działania obejmują w perspektywie kolejne 4 lata. Programy powinny określać cele ekologiczne,
priorytety, rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia
celów, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i środki finansowe.
Prace nad gminnym programem ochrony środowiska winny być prowadzone przy udziale
wszystkich instytucji działających na terenie gminy w sferze ochrony środowiska
i zagospodarowania przestrzennego. Do prac tych należy włączyć także reprezentantów
społeczeństwa w postaci przedstawicieli gminnych organów samorządu terytorialnego (radnych,
członków komisji itp.), samorządu gospodarczego i ekologicznych organizacji pozarządowych
(jeśli istnieją lub prowadzą swoje agendy na terenie gminy).
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska należy uwzględniać
ustalenia zawarte w dokumentach:
1. Polityce ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2011-2014,
2. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata
2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014,
3. Programie ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011
z uwzględnieniem kierunków działań na lata 2012-2015,
4. Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu braniewskiego,
5. lokalnych, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego oraz lokalnych
planach rozwoju infrastruktury, o ile takie są,
6. programach dla obszarów obejmujących teren danej gminy, opracowanych
w związku z wymaganiami wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska, jeśli
są takie.
Cele i zadania ujęte w wymienionych dokumentach, a konkretniej – zawarte w nich
tabele przedsięwzięć inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, powinny być wykorzystywane przy
sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska w trojaki sposób:
1. jako podstawa wyjściowa do konkretyzacji zadań w nawiązaniu do specyfiki
i potrzeb danego regionu; podstawą wyjściową dla wielu zadań będzie wykaz zadań
przedstawiony w rozdziale 7 niniejszego opracowania,
2. jako analog do sformułowania regionalnych lub lokalnych celów, planowanych
do uzyskania na danym terenie,
3. jako inspiracja do wprowadzenia podobnego zadania na szczeblu lokalnym,
jeśli zadanie ujęte w wymienionych wyżej dokumentach jest sformułowane ogólnie
bądź dotyczy szczebla krajowego lub wojewódzkiego.
Struktura gminnego programu ochrony środowiska powinna nawiązywać do struktury
„Polityki ekologicznej państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011-2014”, a więc powinna zawierać co najmniej następujące rozdziały:
1. ochrona dziedzictwa przyrodniczego (ochrona przyrody i bioróżnorodności, lasów,
powierzchni ziemi, ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych),
2. racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych (zmniejszanie materiałochłonności,
energochłonności i wodochłonności gospodarki, wykorzystanie energii ze źródeł
odnawialnych),
106
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3. poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego (ochrona wód,
ochrona powietrza, gospodarowanie odpadami, hałas, pola elektromagnetyczne,
bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, nadzwyczajne zagrożenia środowiska),
4. narzędzia i instrumenty realizacji programu (ramy prawa – także w zakresie
prawa lokalnego i decyzji organów samorządowych, planowanie przestrzenne,
powiązania formalne i merytoryczne z analogicznymi programami wyższego szczebla
administracyjnego, mechanizmy finansowania ochrony środowiska, dostęp
do informacji i udział społeczeństwa),
5. współpraca przygraniczna (dla gmin przygranicznych),
6. nakłady na realizację programu (wielkość nakładów i źródła finansowania),
7. ocena realizacji programu (procedury kontroli, mierniki realizacji programu,
procedury weryfikacji programu).
Programy gminne powinny się składać z dwóch części:
1. zadań własnych gminy (pod zadaniami własnymi należy rozumieć
te przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków
będących w dyspozycji gminy),
2. zadań koordynowanych (pod zadaniami koordynowanymi należy rozumieć pozostałe
zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów
naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla powiatowego,
wojewódzkiego i centralnego).
Zadania własne powinny być w programie ujęte z pełnym zakresem informacji
niezbędnej do kontroli ich realizacji (opis przedsięwzięcia, terminy realizacji, instytucja
odpowiedzialna, koszty, źródła finansowania). Zadania koordynowane powinny być
w programie ujęte z takim stopniem szczegółowości, jaki jest dostępny na terenie gminy.
Gminny program ochrony środowiska powinien być skoordynowany z lokalnym,
miejscowym planem (planami) zagospodarowania przestrzennego oraz lokalnymi planami
rozwoju infrastruktury (jeśli są): mieszkalnictwa, transportu, zaopatrzenia w energię, itd.,
gminnym planem gospodarowania odpadami sporządzonym zgodnie z ustawą o odpadach
oraz z obejmującym teren gminy programem ochrony powietrza, programem ochrony
środowiska przed hałasem i programem ochrony wód, jeśli takie programy (dla obszarów
obejmujących teren danej gminy) zostały lub zostaną opracowane w związku z wymaganiami
wynikającymi z ustawy Prawo ochrony środowiska (zgodnie z tą ustawą naprawcze programy
ochrony powietrza opracowuje się dla obszarów, gdzie zostaną stwierdzone przekroczenia
dopuszczalnych poziomów substancji w powietrzu, natomiast programy ochrony wód –
dla wchodzących w skład dorzeczy obszarów, na których nie są osiągnięte wymagane poziomy
jakości wód).
Przy sporządzaniu gminnych programów ochrony środowiska muszą być uwzględniane
wszystkie wymagania obowiązujących przepisów prawnych, dotyczących ochrony środowiska
i racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych.
Gminne programy ochrony środowiska muszą spełniać warunki pozyskania wsparcia
finansowego z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, które w głównej mierze udzielane
będzie jednostkom samorządu terytorialnego na realizację inwestycji ekologicznych. Powinny
więc być zgodne z dokumentami programowymi, które będą stanowiły podstawę otrzymania
takiego wsparcia.
107
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Programy regionalne i lokalne na sąsiednich obszarach
Koordynacji poziomej między programami ochrony środowiska dla sąsiednich jednostek
administracyjnych wymagają programy ochrony wód oraz programy ochrony powietrza. Wynika
to z uzależnienia jakości pobieranej wody powierzchniowej w danej jednostce (gminie, mieście)
od zrzutu ścieków w jednostkach ulokowanych w górę biegu rzeki oraz ze swobodnego
przepływu zanieczyszczeń powietrza pomiędzy sąsiadującymi jednostkami administracyjnymi.
Dlatego konieczna jest koordynacja programów ochrony wód w układzie zlewniowym
oraz koordynacja programów ochrony powietrza na dużych obszarach.
W pierwszym przypadku dobrym mechanizmem tej koordynacji byłoby sporządzanie
programów ochrony wód w trybie porozumienia gmin lub związku gmin o zasięgu zlewniowym.
Wówczas gminne i powiatowe programy ochrony środowiska mogłyby być sporządzane
(w części dotyczącej ochrony wód) bezpośrednio na podstawie programu zlewniowego.
W przypadku ochrony powietrza problem jest trudniejszy, gdyż skuteczność lokalnych
i regionalnych strategii ograniczania emisji musiałaby być oceniania na podstawie, testowanych
obecnie, odpowiednich wielkoobszarowych modeli matematycznych, uwzględniających efekty
oddziaływania zarówno własnej emisji, jak i napływu zewnętrznego.
Przy opracowywaniu programów ochrony środowiska należy również zwrócić uwagę
na konieczność integrowania pomiędzy powiatami i gminami planów dotyczących ochrony
różnorodności przyrodniczej. Jest to niezbędne w celu zachowania spójności korytarzy
ekologicznych, a także przy realizacji programu NATURA 2000 oraz planów ochrony
rezerwatów przyrody, leżących na sąsiadujących terytoriach.
108
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
10. MONITORING I ZARZĄDZANIE PROGRAMEM
Ustawa Prawo ochrony środowiska nakłada na zarząd powiatu obowiązek sporządzenia
co 2 lata raportu z wykonania programu ochrony środowiska i przedłożenia go radzie powiatu.
Pierwszy raport z wykonania Programu powinien być przedstawiony w 2010 r., a następny
w 2012 roku. Raport powinien zawierać:
– kontrolę wykonania zadań własnych powiatu określonych w harmonogramie realizacji
zadań w latach 2008-2011,
– ocenę realizacji celów i działań określonych w Programie, opartą na wskaźnikach
charakteryzujących stan środowiska.
Mierniki oceny realizacji Programu
Do szczególnie ważnych wskaźników stopnia realizacji należy zaliczyć:
1. ocena dotrzymania norm jakości poszczególnych komponentów środowiska,
określonych wymogami prawnymi,
2. stopień zmniejszenia różnicy (w %) między faktycznym zanieczyszczeniem
środowiska (np. depozycją lub koncentracją poszczególnych zanieczyszczeń),
a naukowo
uzasadnionym
zanieczyszczeniem
dopuszczalnym
(ładunkiem
krytycznym),
3. stopień zmniejszenia zużycia energii, surowców i materiałów na jednostkę produkcji
oraz stopień zmniejszenia całkowitych przepływów materiałowych w gospodarce,
4. stosunek uzyskiwanych efektów ekologicznych do ponoszonych nakładów (dla oceny
programów i projektów inwestycyjnych w ochronie środowiska),
5. poprawa techniczno-ekologicznych charakterystyk materiałów, urządzeń, produktów.
Poza wymienionymi głównymi wskaźnikami przy ocenie skuteczności realizacji
„Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011” będą stosowane
wskaźniki szczegółowe stanu środowiska:
1. zmniejszenia ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych,
w stosunku do ilości odprowadzanych ścieków,
2. poprawy jakości wód płynących, stojących i wód podziemnych, poprawy jakości wody
do picia oraz spełnienia przez wszystkie te rodzaje wód wymagań jakościowych,
3. poprawy jakości powietrza – zmniejszenia emisji zanieczyszczeń powietrza (zwłaszcza
metali ciężkich, trwałych zanieczyszczeń organicznych, substancji zakwaszających,
pyłów i lotnych związków organicznych),
4. zmniejszenia uciążliwości hałasu wokół obiektów przemysłowych, hałasu
komunikacyjnego w miastach oraz wzdłuż tras komunikacyjnych,
5. poprawy jakości oraz ograniczenia degradacji gleb, likwidacji starych składowisk
odpadów,
6. ograniczenia pogarszania się jakości środowiska w jednostkach osadniczych,
7. wzrostu lesistości powiatu, rozszerzenia renaturalizacji obszarów leśnych, a także
wzrostu poziomu różnorodności biologicznej ekosystemów leśnych,
8. zahamowania zaniku naturalnych siedlisk roślin i zwierząt,
9. zmniejszenia negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kształtowania estetycznego
krajobrazu zharmonizowanego z otaczającą przyrodą.
Wskaźnikami
pośrednimi
stopnia
realizacji
Programu
będą
wskaźniki
społeczno-ekonomiczne:
1. poprawy stanu zdrowia obywateli, mierzonego przy pomocy takich mierników
jak długość życia, spadek umieralności niemowląt, spadek zachorowalności,
109
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
2. corocznego przyrostu netto miejsc pracy w wyniku realizacji przedsięwzięć ochrony
środowiska,
3. zakresu i efektów działań edukacyjnych oraz stopnia udziału społeczeństwa
w procesach decyzyjnych,
4. opracowywania i realizacji przez grupy i organizacje pozarządowe projektów
na rzecz ochrony środowiska.
Ocena stopnia realizacji Programu
Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość
ponoszonych nakładów finansowych oraz uzyskiwane efekty rzeczowe.
Uzyskiwane efekty rzeczowe, zweryfikowane przez ocenę stanu jakości i dotrzymywania
norm komponentów środowiska, dokonaną w ramach systemu monitoringu, ilustrować będą
zaawansowanie realizacji Programu w skali rocznej i umożliwiać dokonywanie niezbędnych
korekt na bieżąco.
Limity krajowe oraz założenia Wojewódzkiego programu ochrony środowiska zostały
odzwierciedlone w zadaniach realizacyjnych niniejszego Programu. Monitorowanie
szczegółowych wskaźników poprawy stanu środowiska na terenie powiatu wzbogaci ocenę
okresową w raporcie z realizacji programu.
Tabela nr 13. Wybrane wskaźniki oceny realizacji Programu
Stan
Źródło
Jednostka miary wyjściowy
informacji
2006 r.
o wskaźnikach
Cel – Zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa
przyrodniczego i walorów krajobrazowych.
Urząd
Powierzchnia obszarów powiatu objęta prawną
% powierzchni
Statystyczny,
ochroną przyrody – zachowanie na co najmniej
30,3
powiatu
Urząd
dotychczasowym poziomie w 2011 r.
Wojewódzki
Powierzchnia obszarów NATURA 2000 –
Urząd
zachowanie na co najmniej dotychczasowym
% powierzchni
34,0
Wojewódzki
poziomie w 2011 r.
powiatu
Wojewódzki
Liczba rezerwatów – zachowanie na co
szt.
4
Konserwator
najmniej dotychczasowym poziomie w 2011 r.
Przyrody
Liczba zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
Wojewódzki
– zachowanie na co najmniej dotychczasowym
szt.
3
Konserwator
poziomie w 2011 r.
Przyrody
Liczba użytków ekologicznych – zachowanie
Wojewódzki
na co najmniej dotychczasowym poziomie
szt.
16
Konserwator
w 2011 r.
Przyrody
Liczba pomników przyrody – zachowanie
Wojewódzki
na co najmniej dotychczasowym poziomie
szt.
193
Konserwator
w 2011 r.
Przyrody
Liczba obszarów chronionego krajobrazu –
Wojewódzki
zachowanie na co najmniej dotychczasowym
szt.
8
Konserwator
poziomie w 2011 r.
Przyrody
Cel – Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione:
% powierzchni
Dane ewidencji
26,6
w 2010 r. – 26,9 %
powiatu
gruntów
Wskaźnik
110
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Stan
Źródło
Wskaźnik
Jednostka miary wyjściowy
informacji
2006 r.
o wskaźnikach
Cel – Wysoka jakość gleb. Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi.
Okręgowa
Udział gleb kwaśnych i bardzo kwaśnych
% powierzchni
Stacja
84
w 2011 r. – 50%
użytków rolnych
ChemicznoRolnicza
Cel – Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych
zgodna z zasadami rozwoju zrównoważonego.
Liczba stwierdzonych nielegalnych
brak
Starosta,
szt.
eksploatacji złóż
danych WIOŚ
Cel – Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii.
Wodochłonność produkcji (m3 wody zużytej na
Urząd
m3/mln zł
1580,3
cele przemysłowe/mln zł produkcji sprzedanej)
Statystyczny
Zużycie wody z wodociągów na 1 mieszkańca
Urząd
m3
38,2
Statystyczny
Zużycie energii elektrycznej na 1 mieszkańca
Urząd
kWh
656,6
Statystyczny
Ilość sprzedanej energii cieplnej/kubatura
Urząd
GJ/1000m3
159,1
budynków ogrzewanych centralnie
Statystyczny
Cel – Wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9 %
w 2010 roku.
Udział energii ze źródeł odnawialnych
WIOŚ,
w zużyciu energii pierwotnej
Urząd
brak
%
Statystyczny,
danych
Urząd
Marszałkowski
Cel – Dobry stan zasobów wodnych. Sprawny system ochrony przeciwpowodziowej.
Opracowane programy zlewniowe
szt.
0
RZGW
Długość wałów przeciwpowodziowych
Żuławski
% w stosunku do
w stanie dobrym i/lub zadawalającym – 100 %
Zarząd
całkowitej
32,5
Melioracji
długości
i Urządzeń
ewidencyjnej
Wodnych
Cel – Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia.
Powierzchnia obszarów zdegradowanych
ha
0
Starosta
Bardzo dobra i dobra jakość wody
brak
przeznaczonej do picia – 100 % w ogólnej
%
WSSE
danych
ilości punktów pomiarowych
Cel – Dobry stan wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapobieganie
ich zanieczyszczeniu.
% wód rzek w 2010 r.:
badania17
- I klasie czystości
% udział w
I–0
- II klasie czystości
ogólnej ilości
II – 0
WIOŚ
- III klasie czystości
punktów
III – 34,6
- IV klasie czystości – docelowo 0 %
pomiarowych
IV – 61,6
- V klasie czystości – docelowo 0 %
V – 3,8
17
2005-2007 – lata badań
111
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Stan
Źródło
Wskaźnik
Jednostka miary wyjściowy
informacji
2006 r.
o wskaźnikach
% wód jezior18 w 2010 r.:
badania19
- I klasie czystości
% udział w
I–0
- II klasie czystości
ogólnej ilości
II – 0
WIOŚ
- III klasie czystości – docelowo 0 %
punktów
III – 100
- IV klasie czystości – docelowo 0 %
pomiarowych
IV – 0
- V klasie czystości – docelowo 0 %
V–0
Cel – Stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego
Emisja zanieczyszczeń z największych
pył – 163
zakładów powiatu
SO2 – 70 Urząd
Mg/rok
NOx – 52 Statystyczny
CO – 125
Cel – Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowania chemikaliów na ludzi i środowisko.
Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a razie potrzeby sprawne usuwanie ich skutków.
Liczba zakładów o dużym ryzyku
% udziału w
WIOŚ
ogólnej liczbie
0
KW PSP
zakładów
Cel – Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem
zwłaszcza emitowanym przez środki transportu.
Zmniejszenie ilości zakładów emitujących
Liczba
hałas o wielkościach ponadnormatywnych
stwierdzonych
naruszeń
2
WIOŚ
wymagań
zarejestrowanych
podczas kontroli
Zmniejszenie uciążliwości hałasu
Liczba obszarów
pochodzącego od środków transportu
stwierdzonych
naruszeń
1 – 2004 r.
WIOŚ
wymagań
zarejestrowanych
podczas kontroli
Cel – Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych
Zmniejszenie powierzchni terenów
brak
o przekroczonych dopuszczalnych
%
WIOŚ
danych
poziomach pól elektromagnetycznych
Cel – Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych
Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych
Urząd
tys. Mg/rok CO2 – 29,41
Statystyczny
Cel – Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców
Centrum informacji i edukacji ekologicznej
szt.
0
Starosta
Cel – Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska
Ogólnodostępna powiatowa baza danych
szt.
0
Starosta
o stanie jakości gleby i ziemi
Powyższe zestawienie zawiera podstawowy zestaw wskaźników i może być uzupełniane
w miarę pojawiania się odpowiednich informacji. Niektóre wskaźniki dla obszaru powiatu
są obecnie niedostępne.
18
19
zmiana metodyki monitoringu i klasyfikacji wód powierzchniowych – jezior.
2001, 2004 – lata badań
112
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
11. PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
11.1. Wprowadzenie
Prognoza oddziaływania na środowisko jest jednym z podstawowych dokumentów
niezbędnych w procedurze postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko planów
i programów, przewidzianego w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony
środowiska (tekst jednolity: Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z późniejszymi zmianami).
Opracowanie prognozy ma na celu ocenę środowiskowych skutków realizacji przewidzianych
w Programie ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem
kierunków działań w latach 2012-2015 zadań (kierunków działań)
Sam Program jest z natury swojej opisem zamierzeń mających na celu poprawę jakości
środowiska i nie wpływa w żaden sposób na środowisko, natomiast jego realizacja będzie miała
bezpośredni lub pośredni wpływ na środowisko w szeroko rozumianym znaczeniu.
Prognoza oddziaływania na środowisko jest formą służącą weryfikacji przyjętych ustaleń
w projekcie Programu, z punktu widzenia ich zgodności z priorytetami środowiskowymi Unii
Europejskiej, Polityki Ekologicznej Państwa, „Programu ochrony środowiska województwa
warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010” oraz z ustaleniami dokumentów przyjętych przez
wojewódzkie i powiatowe władze samorządowe.
Zgodnie z ustawą – Prawo ochrony środowiska prognoza powinna:
1. zawierać informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz
jego powiązaniach z innymi dokumentami,
2. określać, analizować i oceniać istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego
stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu,
3. określać, analizować i oceniać stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym
znaczącym oddziaływaniem,
4. określać, analizować i oceniać istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu
widzenia projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów chronionych,
5. określać, analizować i oceniać cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu
międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia
projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska
zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
6. określać, analizować i oceniać przewidywane znaczące oddziaływania na środowisko
oraz zabytki, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane,
krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne
i negatywne na środowisko,
7. przedstawiać rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem
realizacji projektowanego dokumentu,
8. przedstawiać rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym
dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny
prowadzącej do tego wyboru, w tym także wskazania napotkanych trudności
wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy,
9. zawierać informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
10. zawierać informacje o przewidywanych metodach analizy realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
11. zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
12. zawierać streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
113
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
11.2. Zawartość, główne cele Programu oraz jego powiązania z innymi dokumentami
W celu realizacji polityki ekologicznej państwa na poziomie lokalnym, zarządy powiatów
są zobligowane do sporządzania powiatowych programów ochrony środowiska (art. 17 ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, z późniejszymi zmianami)
i ich aktualizacji co 4 lata (art. 14 ustawy).
Program ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011 jest aktualizacją
i kontynuacją dotychczasowego „Program ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata
2004-2007”.
W programie zostały przedstawione podstawowe informacje dotyczące powiatu
braniewskiego, zasobów i stanu środowiska przyrodniczego oraz działalności człowieka
i jej wpływ na jakość środowiska. Zostały opisane i uwzględnione zewnętrzne i wewnętrzne,
przestrzenne, społeczne oraz ekonomiczne uwarunkowania rozwoju powiatu braniewskiego.
W Programie został określony cel priorytetowy (nadrzędny), cele średniookresowe
do 2015 r. oraz kierunki działań w latach 2008-2011. Program obejmuje szereg zagadnień
merytorycznych, w tym m.in.: ochronę środowiska przyrodniczego, krajobrazu i powierzchni
ziemi, gospodarkę leśną, gospodarkę wodną, ochronę środowiska przed zanieczyszczeniami,
propagowanie proekologicznych form działalności gospodarczej, sprawy bezpieczeństwa
ekologicznego oraz kształtowania świadomości ekologicznej.
Głównym celem Programu jest określenie kierunku polityki ekologicznej powiatu
braniewskiego, która ma być realizacją polityki ekologicznej państwa i województwa
warmińsko-mazurskiego w skali lokalnej.
Program ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011 winien być
zgodny przede wszystkim z:
 ustaleniami i rekomendacjami wynikającymi z „Programu ochrony środowiska województwa
warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011-2014”, który jest spójny z polityką ekologiczną państwa,
 projektem „Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2011-2014”,
 Strategią rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu braniewskiego.
Cele polityki ekologicznej państwa i województwa warmińsko-mazurskiego
w powiązaniu ze specyfiką powiatu braniewskiego wyznaczają konkretne wyzwania dla
Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011. Celem nadrzędnym
Programu jest: „Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska przyrodniczego szansą
zrównoważonego rozwoju powiatu braniewskiego”. Wyzwaniem są przede wszystkim:
1. W zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego:
 zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa
przyrodniczego i walorów krajobrazowych,
 rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej,
 działania mające na celu wysoką jakość gleb oraz racjonalne użytkowanie powierzchni
ziemi,
 ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna
z zasadami rozwoju zrównoważonego,
 zabezpieczenie bezpieczeństwa biologicznego powiatu.
2. W zakresie zrównoważonego wykorzystanie materiałów, wody i energii:
 racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii oraz zapobieganie i ograniczanie
powstawania odpadów u źródła,
 wzrost udziału energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9 %
w 2010 roku,
 działania mające na celu dobry stan zasobów wodnych oraz sprawny system osłony
przeciwpowodziowej.
114
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
3. W zakresie dalszej poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
 zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia,
 działania mające na celu osiągnięcie dobrego stan wód podziemnych i powierzchniowych
oraz zapobieganie ich zanieczyszczeniu,
 dążenie do stałej poprawy jakości powietrza atmosferycznego,
 minimalizacja zagrożeń środowiska powodowanych przez odpady,
 minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowanych chemikaliów na ludzi i środowisko
oraz ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby sprawne
usuwanie ich skutków,
 zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem, zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu,
 działania mające na celu utrzymania poziomów pól elektromagnetycznych poniżej
dopuszczalnych.
4. W zakresie ochrona klimatu i zapobieganiu niszczeniu ozonu stratosferycznego:
– zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz wycofywanie z obrotu i stosowania
substancji niszczących warstwę ozonową.
5. W zakresie edukacji ekologicznej:
– działania mające na celu wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców.
6. W zakresie monitoringu środowiska:
– działania mające na celu dobrze funkcjonujący monitoring środowiska obejmujący wszystkie
jego komponenty.
7. Mechanizmy prawne (działania systemowe):
– działania mające na celu konsekwentną egzekucję przepisów prawnych.
Zgodnie z „Wytycznymi sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu
lokalnym i regionalnym”, „Program ochrony środowiska województwa warmińskomazurskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014” był
podstawą wyjściową do konkretyzacji oraz analogii i inspiracji do formułowania celów
i kierunków działań w programie powiatowym, z uwzględnieniem specyfiki potrzeb powiatu
braniewskiego. Wszystkie cele szczegółowe i działania odnoszące się do terenu powiatu
braniewskiego zawarte w ww. programie zostały uwzględnione przy opracowywaniu Programu.
„Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego powiatu braniewskiego” określa misję
rozwoju ekonomicznego, społecznego, ekologicznego i przestrzennego do roku 2015, opartą
na możliwościach gospodarki, infrastruktury technicznej i społecznej. W obszarze społecznogospodarczym wyodrębniono obszar ekologii. Priorytetem w obszarze ekologii jest stworzenie
Powiatowego Programu Ochrony Środowiska, mającego na celu ochronę wód, powietrza, gleby
i zasobów naturalnych. Priorytet ten ma być wsparty działaniami na rzecz zwiększenia edukacji
ekologicznej społeczeństwa. Wszystkie cele niezbędne, pierwszo- i drugorzędowe do rozwoju
powiatu w obszarze ekologii zostały uwzględnione w Programie.
Ustalenia Programu ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011
sformułowane zostały w obrębie regionalnej polityki ekologicznej w odniesieniu do kierunków
działań określonych w politykach nadrzędnych (międzynarodowych, krajowych i regionalnych).
Komplementarność celów zawartych w tych dokumentach jest warunkiem osiągnięcia sukcesu
polityki ekologicznej powiatu.
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia
2007-2013 oraz Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 uwzględniają zobowiązania
międzynarodowe Polski związane z wdrażaniem Dyrektyw Unii Europejskiej. Wymienione
dokumenty są spójne ze wspólnotowymi dokumentami programowymi. Polityki ekologiczna
państwa, województwa. a co za tym i idzie powiatu, oparte są na konstytucyjnej zasadzie
115
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
zrównoważonego rozwoju. Oznacza to konieczność uwzględniania tej zasady we wszystkich
dokumentach strategicznych oraz programach, przygotowywanych na poziomie krajowym,
regionalnym i lokalnym.
Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015 (SRK) jest podstawowym dokumentem
strategicznym określającym cele i priorytety w obszarze rozwoju społeczno-gospodarczego
Polski z uwzględnieniem warunków, które powinny zapewnić ten rozwój. SRK realizuje cele
i wyzwania ujęte w Strategii Lizbońskiej wraz z późniejszymi odnowieniami. Strategia Rozwoju
Kraju kładzie duży nacisk na wzrost gospodarczy i zatrudnienie oraz aspekty zrównoważonego
rozwoju. Głównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców
Polski. Jest dokumentem stanowiącym odniesienie dla innych strategii i programów rządowych
oraz opracowywanych przez jednostki samorządu terytorialnego. Stanowi ona podstawę
dla efektywnego wykorzystania przez Polskę środków rozwojowych, zarówno krajowych,
jak i z Unii Europejskiej, na realizację celów społeczno-gospodarczych które będą realizowane
m.in. poprzez działania wynikające z programów operacyjnych w ramach Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 (6 Programów Operacyjnych oraz Regionalne
Programy Operacyjne).
Głównym celem Regionalnych Programów Operacyjnych jest podnoszenie
konkurencyjności poszczególnych regionów i promowanie zrównoważonego rozwoju. Celem
głównym RPO Warmia i Mazury jest „Wzrost konkurencyjności gospodarki oraz liczby
i jakości powiązań sieciowych” Wśród zadań z zakresu ochrony środowiska, objętych
wsparciem w ramach RPO Warmia i Mazury należy wymienić działania mające na celu:
 poprawę i zapobieganie degradacji środowiska poprzez budowę, rozbudowę i modernizację
infrastruktury w zakresie gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi oraz gospodarki
wodno-ściekowej,
 ochronę środowiska przed zanieczyszczeniami i zniszczeniami poprzez wykorzystanie
odnawialnych źródeł energii oraz zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego,
Istotne znaczenie dla niniejszego programu ochrony środowiska ma PO Infrastruktura
i Środowisko, którego głównym celem jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski
i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie
stanu środowiska, zdrowia społeczeństwa, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej. W zakresie ochrony środowiska przewidziano dofinansowanie
dla dużych inwestycji komunalnych, inwestycji ekologicznych w przedsiębiorstwach, projektów
ochrony przyrody i bezpieczeństwa ekologicznego oraz edukacji ekologicznej. W ramach
programu przewidziano między innymi 7 priorytetów środowiskowych.
Ze względu na graniczne położenie powiatu braniewskiego w basenie Morza Bałtyckiego
istotne znaczenie mają również Programy międzynarodowej i międzyregionalnej współpracy
(Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej). Powiat braniewski w obszarze ochrony
środowiska wpisuje się w:
– „Program współpracy transgranicznej Południowy Bałtyk 2007-2013”,
– „Program Regionu Morza Bałtyckiego”,
– Program Operacyjny Współpracy Międzyregionalnej – INTERREG IV C,
– „Program Litwa – Polska – Rosja” (Europejski Instrument Sąsiedztwa i Partnerstwa).
W związku z rolniczym charakterem powiatu, ważny jest również Program Rozwoju
Obszarów Wiejskich, który obejmuje 4 osie w ramach priorytetowych kierunków wsparcia
obszarów wiejskich UE. Dla potrzeb programu ochrony środowiska najważniejsze znaczenie
ma Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich, w ramach której przykładowo
mogą być realizowane działania takie jak np.: płatności dla obszarów Natura 2000
116
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
oraz związanych z wdrażaniem Ramowej Dyrektywy Wodnej, programy rolnośrodowiskowe
zalesianie gruntów rolnych. Ponadto bardzo duże znaczenie ma Oś 3 w ramach której pomocy
udziela się m.in. na realizację projektów w zakresie gospodarki wodno-ściekowej
oraz na wytwarzanie lub dystrybucję energii ze źródeł odnawialnych. Ze wsparcia będą
korzystały zarówno duże nowoczesne gospodarstwa, jak również gospodarstwa funkcjonujące
w sposób tradycyjny.
Jednym z istotnych warunków wzmacniania potencjału rozwojowego regionu,
jest współpraca międzyregionalna w wymiarze krajowym. Obszarem współpracy
międzyregionalnej jest Porozumienie Zielone Płuca Polski, obejmujące województwa północnowschodniej części kraju, w tym powiat braniewski. Porozumienie tworzy regionalny system
ochrony tożsamości w zakresie zrównoważonego rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem
ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego. Priorytety i cele odnoszące się do powiatu
braniewskiego zawarte w „Strategii rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski”
zostały uwzględnione przy opracowywaniu Programu, we wszystkich celach.
Do najważniejszych dokumentów regionalnych należy m.in. Strategia rozwoju
społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2020. Jest
to instrument zarządzania strategicznego oraz główne narzędzie polityki regionalnej na okres
do 2020 roku. Określa cele i kierunki długofalowej koncepcji rozwoju regionalnego. Misja
Strategii to „Spójność ekonomiczna, społeczna i przestrzenna Warmii i Mazur z regionami
Europy”. Ochrona środowiska jest jednym z obszarów, którego zagadnienia występują w dwóch
priorytetach strategicznych: Otwarte społeczeństwo i Nowoczesne sieci. Zapisy strategii
dotyczące ochrony środowiska (bezpośrednio i pośrednio) stanowiły wytyczne do
sformułowania celów ekologicznych, kierunków działań i konkretnych przedsięwzięć
realizowanych na terenie powiatu braniewskiego. Zostały one uwzględnione przy
opracowywaniu Programu.
Uwarunkowania zewnętrzne realizacji celów rozwojowych, w tym ekologicznych
powiatu braniewskiego obejmują wiele płaszczyzn. Większość dokumentów została opracowana
i przyjęta przez władze samorządowe województwa warmińsko-mazurskiego. Są to głownie
dokumenty o charakterze kompleksowym, od których w dużym stopniu zależy skuteczność
realizacji polityki ekologicznej powiatu. Posłużyły one do ustaleń Programu. Pozostaną również
nie bez znaczenia przy realizacji celów w nim zawartych. Należą do nich:
1. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego
Nadrzędnym celem (misją) Planu jest: „Ukształtowanie rozwoju przestrzennego
województwa tak, by było to atrakcyjne, przyjazne i wyjątkowe miejsce zamieszkania,
wypoczynku oraz rozwoju społeczno-gospodarczego w kraju i Europie”. Osiągnięcie celu
nadrzędnego (misji) możliwe będzie poprzez realizację celów generalnych oraz określonych
w ich ramach celów strategicznych. Osiągnięcie celu nadrzędnego (misji) możliwe będzie m.in.
poprzez realizację celów generalnych oraz określonych w ich ramach celów strategicznych
w zakresie ochrony i racjonalnego kształtowania środowiska przyrodniczego oraz dziedzictwa
kulturowego. W Planie ustalono zasady ochrony i utrzymania w równowadze środowiska
przyrodniczego oraz wskazano (wyszczególniono) część zadań związanych z jakością
środowiska w powiecie braniewskim, które to wykorzystano przy opracowywaniu Programu.
2. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko-mazurskiego
Celem strategii jest wskazanie działań idących w takim kierunku, aby turystyka była
dziedziną integrującą różne obszary gospodarki i życia społecznego oraz generatorem
korzystnych sprzężeń zwrotnych. Jednym z siedmiu obszarów, który jest ściśle sprzężony
z rozwojem turystyki jest ochrona środowiska. W województwie warmińsko-mazurskim, w tym
w powiecie braniewskim turystyka stwarza szansę tworzenia nowych miejsc pracy,
117
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
przyśpieszenia rozwoju województwa i powiatu, wzrostu dochodów mieszkańców, awansu
cywilizacyjnego wielu małych miejscowości, wymuszenia konsekwentnej ochrony środowiska
i pozyskiwania na ten cel środków. Działaniem priorytetowym jest „niedopuszczanie
do degradacji walorów turystycznych środowiska przyrodniczego przez ich niewłaściwe
użytkowanie przez samą turystykę i inne rodzaje działalności gospodarczej w regionie”.
W strategii wskazano kierunki działania w obszarze ochrona środowiska, które zostały
wykorzystane przy opracowywaniu Programu.
3. Wojewódzki program zwiększenia lesistości na lata 2001-2010
„Program zwiększenia lesistości w województwie na lata 2001-2010” jest dokumentem
stanowiącym realizację „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego województwa
warmińsko-mazurskiego” m.in. w obszarze „środowisko przyrodnicze”. W obszarze środowisko
przyrodnicze głównym celem jest „znaturalizowane środowisko przyrodnicze, w tym ochrona
walorów środowiskowych”. W programie zwiększenia lesistości wyznaczono cele szczegółowe
i działania mające na celu zwiększenie różnorodności biologicznej, ochronę zasobu wód
oraz rozszerzenie zasięgu ekosystemów leśnych. Zadania te zostały uwzględnione w Programie.
4. Regionalny Program Rozwoju Rolnictwa na lata 2002-2006
W programie zakłada się dążenie do zrównoważonego rozwoju rolnictwa. Jednym
z priorytetów przewidzianych do realizacji jest „racjonalne wykorzystanie potencjału
przyrodniczego regionu”. Ustalono działania zmierzające do ograniczenia ujemnych
oddziaływań rolnictwa na środowisko przyrodnicze. Obejmują one system organizacji zgodny
z zasadami tzw. dobrych praktyk rolniczych, zapewniających utrzymanie równowagi
biologicznej agroekosystemów poprzez lepsze wykorzystanie potencjału biologicznego gleb
i jednoczesne zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko stosowanej agrotechniki
(zwłaszcza nawozów i środków ochrony roślin). Wskazane kierunki działań zostały
wykorzystane przy opracowywaniu Programu.
5. Program ekoenergetyczny województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2005-2010
Program jest dokumentem stanowiącym realizację „Strategii rozwoju społeczno–
gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego” m.in. w obszarze energii odnawialnej.
Kierunki działań mają na celu: racjonalne wykorzystanie energii, zwiększenie udziału energii
odnawialnej w bilansie energii pierwotnej na poziomie co najmniej 9 % w 2010 r. oraz będące
efektem powyżej wymienionych działań czyste powietrze. Cele Strategii będą realizowane
za pomocą celów i działań. Zostały one uwzględnione przy opracowywaniu Programu.
Analizowany projekt Programu uwzględnia cele ochrony środowiska ustanowione
na poziomie międzynarodowym, krajowym i regionalnym. Świadczą o tym ustalenia Programu
w zakresie priorytetów, których realizacja ma doprowadzić do poprawy stanu przyrody,
efektywniejszego wykorzystania zasobów i walorów środowiska w rozwoju społecznogospodarczym. Działania te mają jednocześnie służyć zachowaniu dóbr przyrody przyszłym
pokoleniom, a także sprzyjać rozwojowi gospodarczemu i poprawie atrakcyjności regionu.
Realizacja celów z zakresu rozbudowy infrastruktury ochrony środowiska powinna umożliwić
osiągniecie standardów określonych dyrektywami Unii Europejskiej i wynikających z Traktatu
Akcesyjnego.
11.3. Ogólna charakterystyka środowiska przyrodniczego powiatu braniewskiego
Powiat braniewski znajduje się w tzw. okołobałtyckim zielonym pierścieniu, który jest
ważnym składnikiem ogólnoeuropejskiego systemu powiązań przyrodniczych nadbałtyckiej
strefy pojeziernej. Teren powiatu wchodzi w obręb Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca
Polski, który jest ukierunkowany na proekologiczny rozwój oraz utrzymanie zrównoważonych
struktur przestrzennych.
118
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Obszar powiatu cechuje się krajobrazem charakterystycznym dla terenów
młodoglacjalnych: urozmaiconą rzeźbą terenu i dużą różnorodnością form morfologicznych.
Na powierzchni terenu zalegają utwory czwartorzędowe.
Powiat braniewski należy do zlewni Zalewu Wiślanego. Głównym elementem sieci
hydrograficznej jest rzeka Pasłęka z dopływami. Ponadto do Zalewu Wiślanego uchodzą Bauda
i Narusa oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej: Banówka z Ławtą, Omazą i Gołubą. Sieć
hydrograficzną uzupełniają systemy melioracyjne, wśród nich systemy odwadniające poldery
położone wzdłuż wybrzeża Zalewu Wiślanego, a także jeziora Głębokie i Tawty oraz zbiorniki
retencyjne z największym w powiecie Jeziorem Pierzchalskim.
Znaczna różnorodność siedlisk oraz niewielkie uprzemysłowienie i urbanizacja regionu
stanowią o bogactwie i specyfice flory i fauny powiatu.
Powiat jest terenem bogatym w obszary o unikalnych walorach przyrodniczych.
Szczególną rolę w zachowaniu najcenniejszych walorów przyrodniczych powiatu spełniają
obszary objęte różnymi formami ochrony na mocy ustawy o ochronie przyrody. Na system
obszarów prawnie chronionych w granicach powiatu składa się 8 obszarów chronionego
krajobrazu, 16 użytków ekologicznych, 4 rezerwaty przyrody o łącznej powierzchni 47 193,4 ha
(30,3 % obszaru powiatu) oraz 3 obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Ponadto
indywidualną formą ochrony objęto 3 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz 193 pomniki
przyrody.
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych wynosi 29 391 ha wg stanu na 31.12.2007 r.
Wskaźnik lesistości powiatu sięga 24,5 % i jest niższy od wskaźnika lesistości województwa
warmińsko–mazurskiego. Rozmieszczenie lasów w powiecie jest nierównomierne. Przeważają
siedliska lasowe z przewagą typu lasu świeżego i lasu mieszanego świeżego. Główne gatunki
drzewostanu to: buk, brzoza, olsza, dąb, lipa, sosna i świerk. Badania monitoringowe wykazują
dobry poziom zdrowotny drzewostanów.
Na terenie powiatu przeważają gleby brunatne właściwe oraz glejowe, murszowe,
torfowe i mady rzeczne. Na przeważającym obszarze występują gleby gruntów ornych
z przewagą klas bonitacyjnych III i IV. Gleby na terenie powiatu charakteryzują się okresowo
odgórnie nadmiernym uwilgotnieniem oraz bardzo małą podatnością na degradację.
Zanieczyszczenie metalami ciężkimi i siarką gleby kształtuje się na poziomie ich zawartości
naturalnej w glebie. Problemem jest duży udział gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych (84%)
w ogólnej powierzchni użytków rolnych w powiecie.
Występujące na terenie powiatu braniewskiego kopaliny są przydatne głównie
w budownictwie (kruszywa naturalne, surowce ilaste ceramiki budowlanej i do produkcji
kruszywa lekkiego) oraz w rolnictwie (kreda jeziorna i torf).
Zasoby wód podziemnych służą głównie zaspokajaniu potrzeb komunalnych
i przemysłowych. Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę w powiecie jest czwartorzędowe
piętro wodonośne. Lokalnie jest wykorzystywane piętro trzeciorzędowe i kredowe. W powiecie
wydzielono 1 zbiornik wód podziemnych wymagający szczególnej ochrony “Zbiornik
międzymorenowy Dąbrowa” (GZWP – 201).
Na terenie powiatu ilość występujących zagrożeń środowiska przyrodniczego jest
niewielka, a ich intensywność niezbyt duża. W większości są to zagrożenia pochodzenia
antropogenicznego. Do najważniejszych należy zaliczyć:
- zagrożenia pożarowe obszarów leśnych i torfowisk,
- fragmentaryzacja obszarów poprzez realizację dużych inwestycji liniowych, np. tzw.
„berlinka”,
- urbanizacja obszarów cennych przyrodniczo,
- zagrożenia związane z gospodarką komunalną,
- intensywny transport kołowy,
- nadmierna eksploatacja przez turystykę i rekreację obszarów o wyjątkowej atrakcyjności,
- intensyfikacja rolnictwa.
119
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
W najbliższej przyszłości należy liczyć się z możliwością wystąpienia zagrożeń,
które w dniu dzisiejszym mają znaczenie marginalne lub nie występują wcale. Mogą to być:
- ekspansja gatunków obcego pochodzenia, wypierająca gatunki rodzime,
- zagrożenia ze strony gatunków modyfikowanych genetycznie (GMO).
Występują również zagrożenia pochodzenia naturalnego, takie jak:
- powodzie,
- osuwanie się mas ziemi.
Presja na środowisko przyrodnicze wykazuje niewielkie zróżnicowanie przestrzenne.
Różni się w zależności od komponentów środowiska i ich cech podlegających oddziaływaniom
człowieka, jednak generalnie jest niższa niż na większości obszaru województwa warmińskomazurskiego.
Oddziaływanie na rzeźbę terenu, związane jest przede wszystkim z trwałym
zagospodarowaniem terenu, a w szczególności z osadnictwem. Stopień zabudowania
i zurbanizowania przestrzeni w powiecie wynosi 3,22 % i jest niższy w porównaniu z krajem
(4,77 %). Znaczne zurbanizowanie terenu wiąże się ze wzmożoną presja związaną z emisją
zanieczyszczeń do środowiska.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są emisje gazów i pyłów. Od kilku lat
w strukturze emisji w powiecie maleje udział źródeł przemysłowych i komunalnych,
pochodzących z małych kotłowni opalanych węglem, a rośnie udział komunikacji, szczególnie
samochodowej. Brak systemu gazowniczego powoduje zwiększenie obciążenia środowiska
emisjami ze źródeł energetyki konwencjonalnej.
Wody podlegają zarówno zmianom ilościowym (wielkość zasobów), jak i jakościowym
(parametry fizykochemiczne i biologiczne). Na nienajlepszy stan jakości wód powierzchniowych
powiatu ma niewątpliwie duży wpływ wielkość ładunku zanieczyszczeń wniesionego przez
wody wpływające na terenu powiatu z poza jego granic. Ponadto na stan jakości wód wpływa
niedostateczna ilość oczyszczalni i sieci kanalizacyjnej, brak systemów podczyszczających przy
wylotach kanalizacji deszczowej do zbiorników wodnych oraz zanieczyszczenia
powierzchniowe pochodzące z rolnictwa. Sporo zanieczyszczeń wprowadzają do wód
powierzchniowych wody opadowe, ze względu na niedostateczny rozwój systemów kanalizacji
deszczowej. Wody podziemne ze względu na w miarę płytkie zaleganie wymagają ochrony
ilościowej i jakościowej.
Gleby podlegają bardzo różnorodnym oddziaływaniom, zarówno wynikającym
z procesów naturalnych (np. erozji wodnej i wietrznej, procesów denudacyjnych), jak i z presji
antropogenicznej. Wśród presji antropogenicznych należy wymienić:
- fizyczną likwidację gleb w trakcie procesu inwestycyjnego,
- zmianę właściwości fizykochemicznych gleby w trakcie składowania odpadów,
- chemiczne zmiany gleb w wyniku imisji zanieczyszczeń przemysłowych i
komunikacyjnych,
- chemiczne zmiany gleb w wyniku stosowania w gospodarce rolnej i leśnej różnych
chemicznych środków ochrony roślin i nawozów mineralnych.
Za znaczące należy uznać zagrożenie gleb zmianami chemicznymi spowodowanymi
przez nawozy mineralne oraz źle dobrane uprawy. Gleby powiatu braniewskiego charakteryzują
się gorszą jakością gleb (przeważają klasy III i IV) w porównaniu do przeciętnych warunków
w kraju. Jednocześnie gleby te charakteryzują się niskim poziomem zanieczyszczenia metalami
ciężkimi i siarką kształtującym się na poziomie ich zawartości naturalnej w glebie, co wiąże się
z brakiem występowania na tym obszarze uciążliwego przemysłu. Problemem jest duży udział
gleb bardzo kwaśnych i kwaśnych (84%) w ogólnej powierzchni użytków rolnych w powiecie.
120
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Na stan środowiska ma również wpływ ilość i sposób zagospodarowania wytworzonych
odpadów zarówno komunalnych jak i przemysłowych. W 2006 roku na terenie powiatu
wytworzono około 9 323 Mg odpadów komunalnych, 28 Mg odpadów niebezpiecznych,
556 Mg s.m. osadów ściekowych oraz 5,4 Mg odpadów z sektora gospodarczego. Odpady
komunalne składowane są na 4 składowiskach. Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie
powiatu polega głównie na deponowaniu niesegregowanych odpadów na składowiskach.
Selektywna zbiórka odpadów prowadzona jest w stopniu ograniczonym w 2 jednostkach.
Problemem są tzw. dzikie wysypiska.
Środowisko biotyczne podlega bardzo różnorodnym oddziaływaniom człowieka,
przy czym większość z form antropopresji wpływających na inne komponenty (powietrze, wody,
gleby), powoduje także skutki w organizmach żywych. Współcześnie największym zagrożeniem
dla roślin i zwierząt jest zmniejszanie ich przestrzeni życiowej. Spowodowane jest to głównie
powiększaniem zainwestowanej przestrzeni, głownie liniowej infrastruktury komunikacyjnej,
która prowadzi do fragmentacji siedlisk. W wyniku znacznej dynamiki wzrostu powierzchni
zabudowanych w regionie, należy spodziewać się nasilenia niekorzystnych skutków tych zjawisk
dla przyrody ożywionej. Istotne znaczenie dla stanu środowiska ma układ przestrzenny dróg.
Na terenie powiatu jest on wystarczający pod względem obsługi sieci osadniczej. Natomiast stan
techniczny dróg jest niezadowalający. Ze względu na znaczne nasilenie ruchu związane
z funkcjonującymi przejściami granicznymi i niedostosowanie standardu nawierzchni tych dróg
do obciążeń następuje przyśpieszony proces ich niszczenia. Transport ciężki towarowy stwarza
duże uciążliwości zarówno dla środowiska przyrodniczego jak i w obszarach zurbanizowanych.
Stan linii kolejowych w powiecie ulega systematycznej degradacji, w pełnej sprawności
technicznej utrzymywane jest linia do przejścia granicznego. Oddziaływanie ruchu pociągów na
środowisko dotyczy głównie hałasu i drgań, a w przypadku linii nie zelektryfikowanych
także emisji spalin. Przebieg niektórych dróg i linii kolejowych przez obszary chronione,
a zwłaszcza obszary NATURA 2000, koliduje z wymogami ochrony środowiska i może
stwarzać problemy na etapie ich przebudowy.
Od kilku lat obserwuje się wzrost wykorzystania energetyki odnawialnej w szczególności
opartej o wykorzystanie biomasy. Ponadto wykorzystywana jest energia wodna. Oddziaływanie
energetyki odnawialnej wykorzystywanej w powiecie na jakość środowiska przyrodniczego jest
stosunkowo niewielkie.
11.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji „Programu
ochrony środowiska powiatu braniewskiego w latach 2008-2011”
Podstawowym założeniem Programu jest uzyskanie stałej i zauważalnej poprawy jakości
wszystkich komponentów środowiska przyrodniczego. W programie przewidziane są działania
z zakresu ochrony przyrody i krajobrazu, ochrony lasów, powierzchni ziemi, kopalin i wód
podziemnych, zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii oraz dalszej poprawy
jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego.
Ustalenia Programu są propozycją spójnego systemu działań proekologicznych
wzajemnie się uzupełniających. W przypadku braku jego realizacji lub realizacji tylko
wybranych części założone w Programie cele mogą nie być osiągnięte, a w konsekwencji może
nastąpić pogorszenie się stanu środowiska przyrodniczego w regionie.
Poniżej przedstawiono potencjalne zmiany, jakie mogą mieć miejsce
w przypadku braku realizacji ustaleń Programu, w poszczególnych dziedzinach ochrony
środowiska:
ochrona przyrody
Zaniechanie realizacji ustaleń w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu będzie
działaniem zdecydowanie negatywnym. Brak ochrony cennych przyrodniczo ekosystemów
powiatu doprowadzi do ich stopniowej degradacji. Skutkiem może być zubożenie różnorodności
121
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
biologicznej i krajobrazowej regionu, zakłócenie równowagi biologicznej i cyrkulacji materii
i energii w środowisku.
Brak ochrony elementów przyrodniczych, zarówno tych najcenniejszych objętych
ochroną prawną, jak i tych mniej cennych, lecz niezwykle istotnych dla ekosystemu prowadzi
do degradacji siedlisk i uproszczenia struktury ekosystemu. Degradacja lub zanik siedlisk
prowadzi do zubożenia zróżnicowania biologicznego regionu – do redukcji lub nawet zaniku
mniej odpornych i mniej elastycznych gatunków flory i fauny. Uproszczenie struktury
ekosystemu może doprowadzić do nadmiernej liczebności niektórych (najczęściej szkodliwych
dla gospodarki człowieka) gatunków roślin i zwierząt. Zaniechanie ochrony krajobrazu
doprowadzi do jego zubożenia o jego elementy różnicujące (remizy, zadrzewienia i zakrzaczenia
śródpolne, oczka wodne, torfowiska i bagna), a w konsekwencji zubożenie zróżnicowania
siedlisk, tym samym ograniczając bioróżnorodność. Zanikają ich dodatkowe funkcje –
wodochronne, glebochronne, biocenotyczne i ochronne dla innych elementów środowiska.
Szczególnie cenne są ekotony (na granicy różnych biocenoz – np.: las – łąka, jezioro – brzeg,
itp.), których ilość maleje drastycznie wraz z uproszczeniem struktury krajobrazu. Obniżenie
zróżnicowania krajobrazu, nie zapewniając odpowiednich korytarzy ekologicznych, prowadzi
także do nieprawidłowej fragmentaryzacji ekosystemu i izolacji cennych siedlisk.
Brak równowagi biologicznej zwiększa podatność ekosystemu na obce gatunki
inwazyjne, wypierające rodzime gatunki flory i fauny.
ochrona powietrza atmosferycznego
Powiat braniewski znajduję się w bliskim sąsiedztwie dużych źródeł emisji
zanieczyszczeń do powietrza (Elbląg, „Trójmiasto”). Na terenie powiatu nie stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń ze względu na kryterium ochrony zdrowia ludzi
i ochrony roślin (klasa A). Nie zwalnia to z konieczności poprawy stanu środowiska w tym
zakresie, tj. obniżania emisji z lokalnych źródeł.
W przypadku braku realizacji celów zmierzających do ograniczenia emisji pyłów i gazów
do atmosfery, m.in. poprzez modernizację kotłowni, wykorzystanie energii odnawialnej,
likwidację starych wyeksploatowanych opalanych węglem kotłowni czy też rozwój
infrastruktury drogowej (skrócenie czasu emisji – obwodnice), może dojść lokalnie
do stopniowego pogorszenia się czystości powietrza atmosferycznego. Będzie miało to również
wpływ na zjawisko ocieplania się klimatu w skali globalnej. Utrzymywanie przestarzałych
technologii spowoduje wzrost energochłonności oraz wzmożoną emisję zanieczyszczeń.
Wykorzystywanie węgla niskiej jakości jako głównego źródła energii, brak inwestycji
proekologicznych w dziedzinie ciepłownictwa, zaniechanie działań zmierzających
do wykorzystania w większym stopniu alternatywnych źródeł energii może przyczynić się
do przekroczenia dopuszczalnego poziomu stężeń ze względu na kryterium ochrony zdrowia
ludzi i ochrony roślin.
Pozostawienie infrastruktury drogowej w obecnym stanie także wpłynie negatywnie
na jakość powietrza. Emisja ze środków transportu zwiększy się w wyniku wzrostu liczby
pojazdów samochodowych przy jednoczesnym złym stanie technicznym dróg i wielu pojazdów
oraz złej inżynierii ruchu drogowego spowodowanej brakiem obwodnic. W konflikcie z budową
obwodnic (co wiąże się zazwyczaj z wycinką drzew) pozostaje zwiększenie liczby terenów
leśnych i zadrzewionych w celu ochrony atmosfery. Lasy są pochłaniaczem gazów
cieplarnianych. Jednak biorąc pod uwagę dość wysoki stopień lesistości powiatu
oraz kompensację przyrodniczą inwestycje związane z rozwojem infrastruktury drogowej
przyniosą w końcowym efekcie pozytywne oddziaływanie na środowisko.
Zaniechanie stosowania dobrych praktyk w rolnictwie spowoduje wzrost emisji
zanieczyszczeń z domowych kotłowni oraz z hodowli.
122
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
hałas
Przyjęte w Programie działania związane są przede wszystkim z obniżeniem
ponadnormatywnego poziomu hałasu, na którego oddziaływanie narażeni są ludzie. Ustalenia
dotyczą m.in. stosowania zabezpieczeń przed nadmiernym hałasem komunikacyjnym,
wspierania inwestycji zmniejszających narażenie na hałas. Brak realizacji zadań z zakresu
ochrony przed hałasem wpłynąłby przede wszystkim na stan zdrowia ludzi. Miałoby to również
niekorzystne oddziaływanie w szczególności na faunę oraz inne elementy środowiska. Dotyczy
to głównie zadań mających na celu zwiększenie powierzchni zadrzewień (lesistości). Obszary
zadrzewione (leśne) stanowią nie tylko barierę dla zanieczyszczeń atmosfery, ale także chronią
środowisko akustyczne.
gospodarka wodna i ochrona wód
W przypadku braku realizacji ustaleń zawartych w Programie mogą wystąpić
następujące niekorzystne zmiany:
- pogorszenie się jakości wód,
- zahamowanie zdolności retencji zlewni,
- pogorszenie się bezpieczeństwa powodziowego,
- dalsza postępująca zabudowa obszarów zalewowych.
Jednym z głównych ustaleń Programu jest zapewnienie rozwoju sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej, w tym kanalizacji deszczowej oraz modernizacja przestarzałych oczyszczalni
ścieków z zastosowaniem technologii zgodnych z obowiązującymi przepisami i budowa nowych
oczyszczalni. Brak wyposażenia w kanalizację i sprawny system oczyszczania ścieków wpłynie
na pogarszanie się czystości wód powierzchniowych i może zagrozić wodom wgłębnym.
Zaniechanie działań związanych z unowocześnianiem oczyszczalni ścieków może stać się
przyczyną odprowadzania nieoczyszczonych ścieków. Ponadto brak sprawnego systemu
wodociągowego i kanalizacyjnego może oddziaływać zniechęcająco na potencjalnych
inwestorów i w efekcie zahamować aktywizację regionu.
W przypadku odstąpienia od wykonania zadań związanych z utrzymaniem prawidłowego
funkcjonowania melioracji może dojść do nieodwracalnych i niekorzystnych zmian reżimu
wodnego, a co za tym idzie także do zmian w typach ekosystemów.
Pośredni wpływ na środowisko miałoby również zaniechanie realizacji działań z zakresu
gospodarki odpadami. Nielegalne oraz niespełniające wymogów składowiska odpadów mogłyby
stać się przyczyną zanieczyszczenia wód poprzez odcieki oraz spływy powierzchniowe
zanieczyszczeń.
Również zaniechanie stosowania dobrych praktyk w rolnictwie spowoduje wzrost
zanieczyszczeń obszarowych pochodzących z rolnictwa.
W kwestii ochrony wód i gospodarki wodnej istotna jest również budowa świadomości
ekologicznej społeczeństwa. Odstąpienie od realizacji tego priorytetu mogłoby stać się
przyczyną nieoszczędnego gospodarowania zasobami, w tym także wodnymi.
Najsilniej zagrożone degradacją środowiska wodnego będą gminy mniej zamożne,
położone na obszarach cennych przyrodniczo. Konsekwencją pogorszenia się jakości wód
byłaby bowiem degradacja obszarów cennych przyrodniczo, szczególnie wodno-błotnych
i utrata szansy aktywizacji turystycznej, na którą liczy większość gmin. Odbudowa wizerunku
„Gminy ekologicznej i przyjaznej turystom” będzie w takim przypadku praktycznie niemożliwa.
Kierowanie prawie wszystkich środków na realizację systemu oczyszczania ścieków,
bez równoległego rozwiązywania problemu spływu zanieczyszczeń powierzchniowych, zarówno
z terenów rolniczych, jak i miast spowoduje tylko niewielką poprawę jakości wód
powierzchniowych w układzie zlewniowym. Dlatego bardzo ważne będzie przystąpienie
do realizacji programów oczyszczania wód w wymiarze zlewniowym.
123
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
gospodarka odpadami
Brak realizacji ustaleń w zakresie gospodarki odpadami zawartych w Programie może
doprowadzić do dalszego zwiększania się ilości składowanych na składowiskach odpadów. Nie
modernizowane i nie rekultywowane składowiska odpadów mogą stać się potencjalnym źródłem
zanieczyszczenia środowiska. Brak odpowiednio prowadzonej gospodarki na składowiskach
może spowodować wymywanie zanieczyszczeń, a także ich migrację do gleby oraz do wód
podziemnych i powierzchniowych.
Składowanie odpadów stwarza również zagrożenie dla powietrza atmosferycznego,
głównie ze względu na wtórne pylenie oraz migrację biogazu ze składowisk, który może być
przyczyną wielu zagrożeń (wybuchy, pożary).
W kwestii gospodarki odpadami istotna jest również budowa świadomości ekologicznej
społeczeństwa. Odstąpienie od realizacji tego priorytetu mogłoby stać się przyczyną
powstawania nadmiernej ilości odpadów komunalnych oraz „dzikich” wysypisk.
poważne awarie przemysłowe
Poważne awarie mogą wystąpić w zakładach, gdzie są produkowane, stosowane lub
magazynowane materiały niebezpieczne oraz podczas transportu takich substancji. Brak
odpowiedniego wyposażenia jednostek ratownictwa będzie w sposób bezpośredni rzutować
na szybkość i skuteczność ewentualnej akcji ratowniczej.
lasy
Lasy pełnią szereg ważnych funkcji w ochronie środowiska. Brak realizacji ustaleń tego
Programu może, między innymi spowodować:
- zahamowanie wzrostu ilościowego i jakościowego zasobów leśnych, a nawet
ich zmniejszenie w wyniku kontynuowania nieracjonalnej gospodarki w lasach
prywatnych,
- ograniczenie korzystnych dla środowiska funkcji ochronnych lasów, zwłaszcza w zakresie:
ochrony gleb i wód, naturalnych fragmentów rodzimej przyrody,
- ograniczenie ich roli krajobrazowej,
- zmniejszenie funkcji społecznych i gospodarczych takich jak: produkcji drewna i innych
surowców, zagospodarowania turystycznego i edukacyjnego oraz wypoczynku
w środowisku leśnym,
- zalesienie gruntów, które nie powinny być zalesione ze względów przyrodniczych
i gospodarczych,
- zaginięcie rodzimych gatunków między innymi poprzez likwidację lasów matecznych,
baz szkółkarskich,
- ograniczenie pochłaniania gazów cieplarnianych.
edukacja ekologiczna
Analiza wdrażania edukacji ekologicznej w powiecie braniewskich wykazała, że wskutek
systematycznego stosowania i urozmaicania form edukacji, skierowanych do różnych grup
społeczeństwa zwłaszcza dzieci i młodzieży rośnie zainteresowanie różnymi formami ochrony
środowiska. Istnieje jednak potrzeba ciągłego poszerzania i dostosowywania form edukacji
do bieżących potrzeb.
W przypadku nie podjęcia działań edukacyjnych, należy spodziewać się kontynuacji
konsumpcyjnego modelu życia, polegającego na stałym dążeniu do podnoszenia efektywności
procesów gospodarczych bez uwzględniania skutków społecznych i przyrodniczych. Również
mieszkańcy powiatu będą dążyć do konsumpcyjnego modelu życia bez uwzględniania
zmniejszenia zużycia wody, efektywności wykorzystania energii oraz zmniejszania ilości
powstających odpadów w gospodarstwach domowych. Nasilona konsumpcja, wiąże się
ze zwiększonym zapotrzebowaniem na surowce i energię oraz nadmierną produkcją odpadów.
124
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Przyczyni się do marnotrawstwa zasobów przyrody, ludzkiej pracy i wzrostu kosztów produkcji.
Będzie też następować stały wzrost zanieczyszczenia środowiska, co z kolei wpłynie
na pogorszenie się warunków zdrowotnych społeczeństwa.
Zachodzi więc konieczność inwestowania w świadomość społeczną, zwłaszcza młodego
pokolenia. Niezbędne jest ukształtowanie ekologicznej wrażliwości, kreującej nowe wzorce
zachowań społecznych zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Brak realizacji ustaleń Programu może doprowadzić do sukcesywnej degradacji
środowiska we wszystkich jego elementach.
11.5. Przewidywane znaczące oddziaływanie na środowisko oraz rozwiązania alternatywne
i kompensujące negatywne oddziaływania
Przeprowadzono analizę celów i kierunków działań rozpatrując ich wpływ na: rzeźbę
terenu, budowę geologiczną, gleby, wody powierzchniowe, wody podziemne, florę, faunę,
jakość powietrza, klimat akustyczny, krajobraz naturalny, obszary chronione oraz ludzi.
Po analizie ujętych w Programie celów i kierunków działań w latach 2008-2011 zostały
zidentyfikowane rodzaje działań mogących oddziaływać na środowisko.
Wszystkie działania charakteryzują się ograniczonym terytorialnie oddziaływaniem
na środowisko, głównie lokalnym. Ich oddziaływanie będzie generalnie skutkowało poprawą
stanu środowiska na danym terenie.
Dla wszystkich przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych kryteriów
związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu
na środowisko, nakłada obowiązek sporządzenia takiego dokumentu.
Podstawowym celem sporządzenia niniejszej prognozy jest wskazanie potencjalnych
skutków realizacji ustaleń Programu na środowisko i ludzi (mieszkańców). Ze względu na
znaczny stopień ogólności sformułowań w zakresie celów zawartych w projekcie Programu,
możliwe jest dokonanie jedynie ogólnej ich oceny.
Program ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2008-2011 będzie
funkcjonował poprzez realizację celów średniookresowych do 2015 roku oraz kierunków działań
na lata 2008-2011.
Stwierdzono zdecydowaną przewagę pozytywnych wpływów celów i kierunków działań
opisanych w Programie na środowisko. Specyfiką ocenianego dokumentu jest program ochrony
środowiska co oznacza potrzebę formułowania celów i kierunków działań o pozytywnym
oddziaływaniu na środowiska. Najkorzystniejsze i najsilniejsze skutki dla środowiska może
generować realizacja następujących celów:
- ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby sprawne usuwanie
ich skutków,
- racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii,
- stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
Realizacja pozostałych celów spowoduje również pozytywne skutki dla środowiska,
ale dla nieco mniejszej liczby elementów ekosystemów. Wśród nich występują cele i kierunki
działania, ze strony których należy spodziewać się efektów o pozytywnych skutkach w szerokim
i długofalowym zakresie. Celem tym jest „Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców”.
Potencjalne ujemne skutki mogą być spowodowane przez realizację zadań związanych
z projektami hydrotechnicznymi:
- budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego,
- utrzymanie i odnawiamie urządzeń melioracyjnych.
125
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Zadania te mogą spowodować istotne skutki zaburzające dla ekosystemów
hydrogenicznych. Jednakże z punktu widzenia ochrony ludzi i ich wytworów (szczególnie
zadanie – budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego) zadania będą
pełnić skutki pozytywne. Realizacja tych zadań może w znacznym stopniu wpłynąć także
niekorzystnie na różnorodność biologiczną oraz na ekosystemy rolnicze i na ekosystemy lasów
bagiennych. Pośrednio w mniejszym stopniu przeobrażeniom mogą podlegać także inne
komponenty środowiska.
W Programie istnieją także zapisy dotyczące celów, których realizacja może
oddziaływać na środowisko zarówno pozytywnie jak i negatywnie. Jednym z nich jest – „Udział
energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9% w 2010 roku”. Realizacja
tego celu będzie miała pozytywny wpływ m.in. na:
- jakość powietrza szczególnie na terenach miejskich i innych jednostkach osadniczych,
- ochronę klimatu,
- zmniejszenie korozji technicznej (zachodzącej w wyniku działania SO2) obiektów
budowlanych i infrastrukturalnych.
W przypadku wadliwej lokalizacji lub nadmiernej skali tego typu działań, mogą się
ujawnić negatywne skutki np.:
- lokalizacja elektrowni wiatrowych na szlakach migracji ptaków może zakłócić
i ograniczyć ich występowanie na danym terenie, a co za tym idzie obniżyć wskaźnik
różnorodności biologicznej,
- lokalizacja elektrowni wiatrowych może obniżyć walory krajobrazowe,
- nadmierna eksploatacja zasobów leśnych, jako źródła surowca energetycznego może
wpłynąć na zmniejszenie powierzchni lasów, szczególnie prywatnych,
- uprawy na cele energetyczne, np. rzepaku na biopaliwa, wierzby energetycznej, malwy
pensylwańskiej i inne wprowadzane masowo na tereny rolnicze, mogą stać się przyczyną
wzmożonej monokulturyzacji terenów rolniczych.
Negatywne skutki monokulturyzacji terenów rolniczych mogą się ujawniać w obniżeniu
jakości gleb, zmianach reżimu hydrologicznego oraz obniżeniu jakości wód powierzchniowych
i podziemnych, szczególnie tam, gdzie uprawom roślin energetycznych towarzyszy chemizacja.
Ponadto w Programie występują działania o oddziaływaniu negatywnym warunkowym
lub negatywnym bardzo słabym na niektóre elementy ekosystemu. Oddziaływania te
są związane przede wszystkim z realizacją celów w zakresie rozwoju infrastruktury drogowej
oraz przywracania prawidłowego funkcjonowania melioracji terenów zagrożonych deficytem
wodnym. Realizacja zadań związanych z modernizacją przestarzałych oczyszczalni ścieków
może mieć negatywny wpływ głównie na krajobraz naturalny.
Reasumując należy zaznaczyć, że wpływ realizacji celów Programu, za pomocą
konkretnych zadań, generalnie przybiera wydźwięk pozytywny. Poszczególne zadania mogą
w różnym stopniu oddziaływać na środowisko, jednak pomijając siłę tych wpływów prognozuje
się poprawę jakości środowiska i jego funkcjonowania. W przypadku realizacji celów Programu,
oddziaływanie w pełni pozytywne prognozuje się szczególnie w odniesieniu do następujących
elementów ekosystemów: ludzi, elementów cennych przyrodniczo, powietrza oraz wód
powierzchniowych i podziemnych.
Na szczególną uwagę zasługują obszary problemowe, na których istnieje lub może
zaistnieć konflikt społeczeństwa z ustalonymi lub planowanymi formami ochrony przyrody.
Najwięcej tego typu konfliktów występuje na funkcjonujących albo planowanych obszarach
Natura 2000. Konflikty dotyczą głównie inwestycji liniowych (drogowych). Powodem takiego
126
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
stanu rzeczy jest bardzo często fakt opracowania projektów przebiegu inwestycji na długo przed
objęciem ochroną prawną obszarów, przez które przebiegają.
Inwestycje o charakterze punktowym nie stwarzają tak poważnego problemu, ponieważ
łatwiej jest je dostosować do obowiązujących przepisów. Znacznie łatwiejsza jest także zmiana
lokalizacji takich inwestycji. Ponadto z uwagi na stosunkowo niewielki obszar oraz zasięg
oddziaływania łatwiejsze jest również podjęcie działań kompensacyjnych.
Problemy z inwestycjami na obszarach chronionych będą się pojawiały coraz częściej,
a ich rozwiązanie będzie wymagało dużego wysiłku, a często i kosztów. W świetle
obowiązujących dziś uregulowań prawnych, są tylko trzy sposoby na rozwiązanie takich
sytuacji:
- podjęcie działań kompensacyjnych,
- zmiana lokalizacji inwestycji poza tereny chronione,
- rezygnacja z inwestycji.
Najmniej korzystna sytuacja ma miejsce wówczas, kiedy dochodzi do rezygnacji
z inwestycji. Sytuacja taka powoduje brak rozwiązania ważnych problemów lokalnych
społeczności. W efekcie doprowadza to do wykształcenia się postaw niechętnych ochronie
przyrody. W ten sposób na wiele lat zamyka się drogę do realizacji działań mających na celu
zwiększenie obszarów chronionych, co uniemożliwiłoby realizację zadań ujętych w Programie,
dotyczących rozwoju systemu obszarów chronionych.
Władze samorządowe powiatu braniewskiego będą wdrażały cele ustalone w Programie,
poprzez realizację zadań własnych i koordynowanych. Wśród zadań własnych wymieniane są
działania dotyczące:
- opracowanie programu i realizacja rekultywacji terenów zdegradowanych, na których
obowiązek rekultywacji obciąża starostę – w miarę potrzeb,
- opracowanie perspektywicznego programu eksploatacji kopalin i rekultywacji terenów
poeksploatacyjnych, z uwzględnieniem prognozy skutków wydobycia kopalin
dla przyrody i środowiska,
- inwentaryzacja nieczynnych i nienadających się do eksploatacji ujęć wody,
- opracowanie i wdrożanie programu pozyskania energii ze źródeł odnawialnych (strategia
ekoenergetyczna powiatu),
- opracowanie programów ograniczania hałasu na terenach, gdzie przekracza on wartość
dopuszczalną – w miarę potrzeb,
- opracowanie powiatowego programu edukacji ekologicznej,
- wspomagania
prowadzenia
edukacji
ekologicznej
przez
różne
jednostki
oraz organizowania kampanii informacyjno-edukacyjnej, a także upowszechniania
informacji o podejmowanych działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska i inne,
- utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o stanie jakości gleby i ziemi oraz
rejestru terenów, na których stwierdzono przekroczenia standardów jakości gleb lub ziemi;
prowadzenie bazy i rejestru,
- utworzenie ogólnodostępnej powiatowej bazy danych o terenach zagrożonych ruchami
masowymi oraz rejestru terenów, na których stwierdzono wystąpienie tych ruchów;
prowadzenie bazy i rejestru,
- opiniowania gminnych programów ochrony środowiska.
Realizacja wymienionych zadań będzie się sprowadzała głównie do powstania
dokumentów, które mogą stanowić podstawę do realnych działań na rzecz poprawy stanu
środowiska na terenie powiatu braniewskiego. Zadania własne obejmują również utworzenie
ogólnodostępnych baz danych o stanie jakości gleby i ziemi oraz o terenach zagrożonych
ruchami masowymi – prowadzenie rejestrów. Ponadto zadania własne obejmują również
realizację działań związanych z poprawą stanu świadomości ekologicznej społeczeństwa.
127
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Zadania koordynowane dotyczącą poszczególnych komponentów środowiska,
a ich realizacja przyczyni się do poprawy stanu konkretnych elementów środowiska, a co za tym
idzie do poprawy jakości życia mieszkańców. W przypadku terenów chronionych ustalenia
Programu mają służyć zachowaniu środowiska przyrodniczego dla obecnych i przyszłych
pokoleń, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Analizując zamierzenia inwestycyjne poszczególnych gmin powiatu braniewskiego
zaplanowane do realizacji w latach 2008-2011, stwierdzono, że są one ukierunkowane
na inwestycje z zakresu gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wód.
Wśród zadań związanych z gospodarką wodno-ściekową i ochroną wód najczęściej
pojawiają się inwestycje dotyczące:
- budowy, rozbudowy lub modernizacji sieci wodociągowej,
- budowy, rozbudowy lub modernizacji sieci kanalizacyjnej sanitarnej i deszczowej,
- budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków,
- modernizacji stacji uzdatniania wody,
- budowy ujęć wody.
Realizacja wymienionych zadań ma na celu poprawę jakości środowiska przede
wszystkim w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Inwestycje te przyczynią się do wydłużenia
sieci kanalizacyjnej i wodociągowej oraz stopniowej likwidacji dysproporcji pomiędzy tymi
sieciami. Uporządkowanie działań związanych z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków
wpłynie na poprawę jakości środowiska w poszczególnych gminach, a co za tym idzie na terenie
całego powiatu braniewskiego. Natomiast rozwój sieci wodociągowej, modernizacja stacji
uzdatniania oraz ujęć wody może pozytywnie wpłynąć na zdrowie mieszkańców powiatu
i poprawę jakości ich życia.
11.6. Niedostatki i braki materiałów utrudniające ocenę szkodliwego oddziaływania
na środowisko ustaleń projektowanego dokumentu
W trakcie opracowywania prognozy nie stwierdzono istotnych niedostatków lub braków
materiałów, które ograniczyłyby możliwość wykonania prognozy. Pewne utrudnienia stwarzał
dość wysoki poziom ogólności niektórych sformułowanych celów.
Reasumując Program nie ma istotnych braków informacyjnych i analitycznych, które
ograniczyłyby możliwość wykonania niniejszej prognozy
11.7. Metody wykorzystane przy opracowaniu prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko Programu została sporządzona w ramach
procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji
planów i programów.
Prognozę oddziaływania Programu na środowisko sporządzono stosując metody
opisowe, polegające na analizie tekstu projektu dokumentu, obejmujące charakterystyki
istniejącego stanu zasobów środowiska z uwzględnieniem przewidywanych znaczących
oddziaływań oraz obszarów prawnie chronionych.
11.8. Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze
Realizacja ustaleń Programu nie będzie powodować znaczących oddziaływań
transgranicznych. Jednak ze względu na fakt podpisania i ratyfikowania przez Polskę Konwencji
o ocenach oddziaływania w kontekście transgranicznym należy podkreślić obowiązek
informowania państw w przypadku podejmowania działań mogących znacząco oddziaływać
na ich terytorium.
128
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Oddziaływanie transgraniczne może dotyczyć różnych elementów środowiska:
- układu hydrograficznego: Zalew Wiślany oraz sieć rzek granicznych: Ławta, Banówka,
Omaza, Gołuba i Stradyk,
- ekosystemów leśnych.
Potencjalne transgraniczne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze może również
dotyczyć projektowanego (doskonalenie koncepcji) systemu obszaru chronionego
„Transgraniczny Obszaru Chroniony – Zalew Wiślany”
Jednym z potencjalnych przedsięwzięć o charakterze transgranicznym mogą być
działania obejmujące ochronę środowiska wodnego oraz związane z rozwojem infrastruktury
drogowej.
11.9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu „Program ochrony środowiska dla
Powiatu Braniewskiego na lata 2008-2011 z uwzględnieniem kierunków działań na lata
2012-2015”, została opracowana zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska i stanowi element
procedury postępowania w sprawie oceny oddziaływania tego dokumentu na środowisko
przyrodnicze regionu. Prognoza dotyczy następujących zagadnień, będących treścią
analizowanego Programu:
1. analizy i oceny celów i priorytetów zawartych w projekcie dokumentu,
2. analizy i oceny środowiska przyrodniczego oraz problemów jego ochrony,
3. identyfikacji i charakterystyki przewidywanych znaczących oddziaływań i ustaleń
zawartych w Programie.
Do cech charakterystycznych środowiska w powiecie braniewskim zalicza się: bogate
przedstawicielstwo gatunkowe flory i fauny, występowanie znacznych powierzchni obszarów
prawnie chronionych, dobrą jakość walorów krajobrazowych, znaczną lesistość, która odgrywa
istotną rolę w strukturze przyrodniczej tego rejonu, zbyt dużą ilość gleb kwaśnych i bardzo
kwaśnych, umiarkowaną jakość wód powierzchniowych, występowanie obszarów polderowych
zagrożonych powodzią oraz dobrą jakość powietrza.
W prognozie wykonano analizę, mającą na celu sprawdzenie stopnia uwzględniania,
w tym projekcie celów ochrony środowiska i priorytetów ekologicznych ustanowionych
na szczeblu powiatowym, wojewódzkim, regionalnym i krajowym. Porównanie zapisów
Strategii rozwoju społeczn-gospodarczego powiatu braniewskiego, Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2020, Programu ochrony
środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010 oraz
Polityki
Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z Programem ochrony środowiska powiatu
braniewskiego na lata 2008-2011 wykazuje, że występuje duża zgodność głównych celów,
priorytetów i kierunków działań w obszarze środowisko. Nie stwierdzono celów sprzecznych
i wykluczających się. Pod względem jakościowym, cele określone w projekcie Programu
są zgodne ze zbiorem celów cząstkowych polityki wojewódzkiej i krajowej, pomimo że część
z nich nie jest wyrażona ilościowo na poziomie powiatu.
W ramach prognozy poddano identyfikacji przewidywane znaczące oddziaływania
projektu Programu na środowisko w skali całego powiatu. W wyniku przeprowadzonej analizy
stwierdzono, że wśród zadań ujętych w Programie nie ma inwestycji mogących powodować
większe zagrożenie dla środowiska, gdyż suma korzyści z ich realizacji przekracza
zdecydowanie potencjalne zagrożenie.
Reasumując można stwierdzić, że zdecydowana większość proponowanych celów
i zadań wskazanych w projekcie Programu, będzie wykazywać pozytywny wpływ na środowisko
i ludzi. Powinny one przyczynić się do zwiększenia tempa wzrostu jakości i ochrony środowiska.
Zakres i skala proponowanych działań nie wskazują, by w nadchodzących kilku latach nastąpił
przełom ilościowy i jakościowy w stosunku do obecnego stanu. Szczególnie niepewna jest skala
pozytywnych oddziaływań instrumentów o charakterze systemowym, w szczególności
129
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
mechanizmów prawnych, ekonomicznych i finansowych, których wdrażanie tylko w części
zależy od aktywności na poziomie lokalnym, a często decydujące są ustalenia podejmowane
centralnie dla całego państwa.
Całościowa analiza materiału zawartego w Programie pozwala stwierdzić, że dokument
ten nie ma istotnych braków informacyjnych i analitycznych, które ograniczałyby możliwości
dokonania niniejszej prognozy.
130
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
12. STRESZCZENIE
Potrzeba opracowania „Program ochrony środowiska dla Powiatu Braniewskiego na lata
2008-2011 z uwzględnieniem kierunków działań na lata 2012-2015” wynika z obowiązku
nałożonego na samorządy zapisem ustawy – Prawo ochrony środowiska.
Niniejsze opracowanie jest aktualizacją obowiązującego dotychczas „Programu”
i stanowi realizację powyżej wymienionych zapisów prawnych.
PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE BRANIEWSKIM
Powiat braniewski położony jest w północno-zachodniej części województwa
warmińsko-mazurskiego o powierzchni sięgającej prawie 1 202 km2. W granicach powiatu
działa 7 jednostek samorządu szczebla podstawowego (1 miejski, 2 miejsko-wiejskie
i 4 wiejskie). Ludność wiejska zamieszkuje w 190 miejscowościach zgrupowanych
w 101 sołectwach. Obszar powiatu cechuje się krajobrazem charakterystycznym dla terenów
młodoglacjalnych z urozmaiconą rzeźbą terenu i dużą różnorodnością form morfologicznych.
W powiecie braniewskim mieszkało 43 531 osób (2006), z czego 53,2 % w miastach.
Gęstość zaludnienia powiatu (36 osób/km2) jest znacznie niższa niż w województwie i kraju.
Stopa bezrobocia zarejestrowanego w powiecie wynosiła 36,7 %.
W roku 2006 na terenie powiatu braniewskiego funkcjonowało 2 957 podmiotów
gospodarki (wg GUS) z dominacją sektora prywatnego (89,7 %), przy czym 68,5 % podmiotów
prowadzonych jest przez osoby fizyczne. Najlepiej rozwiniętymi formami działalności były
handel i naprawy (29,3 %) oraz obsługa nieruchomości i firm (20,2 %); stosunkowo dobrze
rozwinięte jest przetwórstwo przemysłowe oraz budownictwo. Rolnictwo, dysponujące
73 469 ha użytków rolnych, jest dość rozdrobnione. W produkcji rolniczej dominują zboża
i rośliny przemysłowe oraz chów bydła, trzody chlewnej i drobiu. Na terenie powiatu
funkcjonuje 9 turystycznych obiektów zbiorowego zakwaterowania.
Warunki klimatyczne regionu należą do bardzo korzystnych latem i korzystnych zimą
dla potrzeb turystyki. Jednocześnie sprzyjają wykorzystaniu wiatru i promieniowania
słonecznego pod względem energetycznym. Bonitacja klimatyczna dla potrzeb rolnictwa
jest niższa niż przeciętna krajowa.
ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
Powiat braniewski znajduje się w tzw. okołobałtyckim zielonym pierścieniu – składniku
ogólnoeuropejskiego systemu powiązań przyrodniczych nadbałtyckiej strefy pojeziernej. Teren
powiatu wchodzi w obręb Obszaru Funkcjonalnego Zielone Płuca Polski. Znaczna różnorodność
siedlisk, niewielkie uprzemysłowienie i urbanizacja regionu stanowią o bogactwie i specyfice
flory i fauny powiatu.
Zachowaniu najcenniejszych walorów przyrodniczych powiatu służy system obszarów
prawnie chronionych o łącznej powierzchni 47 193,4 ha (30,3 % obszaru powiatu): 8 obszarów
chronionego krajobrazu, 16 użytków ekologicznych, 4 rezerwaty przyrody, a także 3 obszary
specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Indywidualną formą ochrony objęto 3 zespoły
przyrodniczo-krajobrazowe oraz 193 pomniki przyrody.
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych wynosi 29 391 ha (2007), a wskaźnik lesistości
powiatu (24,5 %) jest niższy od wskaźnika lesistości województwa. W nierównomiernie
rozmieszczonych lasach przeważają siedliska lasowe z przewagą typu lasu świeżego i lasu
mieszanego świeżego. Główne gatunki drzewostanu to: buk, brzoza, olsza, dąb, lipa, sosna
i świerk. Badania monitoringowe wykazują dobry poziom zdrowotny drzewostanów.
Na terenie powiatu przeważają gleby brunatne właściwe oraz glejowe, murszowe,
torfowe i mady rzeczne. Na przeważającym obszarze występują gleby gruntów ornych
z przewagą klas bonitacyjnych III i IV. Zanieczyszczenie metalami ciężkimi i siarką gleby
kształtuje się na poziomie ich zawartości naturalnej w glebie. Gleby bardzo kwaśne i kwaśne
131
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
stanowią 84 % powierzchni użytków rolnych powiatu i jest to najwyższy wskaźnik w skali
województwa.
Występujące na terenie powiatu braniewskiego kopaliny są przydatne głównie
w budownictwie (kruszywa naturalne, surowce ilaste ceramiki budowlanej i do produkcji
kruszywa lekkiego) oraz w rolnictwie (kreda jeziorna i torf).
Wody powierzchniowe
Wody powierzchniowe powiatu braniewskiego należą do zlewni Zalewu Wiślanego.
Głównym elementem sieci hydrograficznej jest rzeka Pasłęka z dopływami. Zachodnią część
powiatu odwadniają: Bauda i Narusa uchodzące do Zalewu w rejonie Fromborka. W północnej
części znajdują się fragmenty zlewni rzek uchodzących do Zalewu Wiślanego na obszarze
Federacji Rosyjskiej: Ławta z Banówką, Omaza i Gołuba oraz niewielki skrawek zlewni
Stradyka – dopływu Świeżej. Sieć hydrograficzną uzupełniają systemy melioracyjne, wśród nich
systemy odwadniające poldery położone wzdłuż wybrzeża Zalewu Wiślanego, a także jeziora
Głębokie i Tawty oraz zbiorniki retencyjne z największym Jeziorem Pierzchalskim.
Stan jakości wód powierzchniowych powiatu braniewskiego jest niezadowalający.
Spośród 26 punktów pomiarowo-kontrolnych na 9 punktach zlokalizowanych na Pasłęce,
Łaźnicy, Dobrskiej Strudze i Omazie stwierdzono zadowalającą (umiarkowaną) jakość wód
(III klasa). Na jednym punkcie w Piotrowcu na rzece Banówce stwierdzono złą jakość wód
(V klasa), a w pozostałych 16 punktach sklasyfikowano wody jako niezadowalającej jakości
(IV klasa). Jeziora Głębokie i Tawty zakwalifikowano do akwenów III klasy czystości, a Jezioro
Pierzchalskie na pograniczu II i III klasy czystości. Zalew Wiślany jest akwenem bardzo
płytkim, podatnym na eutrofizację.
Wody podziemne
Głównym źródłem zaopatrzenia w wodę w powiecie jest czwartorzędowe piętro
wodonośne. Lokalnie jest wykorzystywane piętro trzeciorzędowe i kredowe. W powiecie
wydzielono 1 zbiornik wód podziemnych wymagający szczególnej ochrony “Zbiornik
międzymorenowy Dąbrowa” (GZWP – 201).
Powietrze atmosferyczne i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii (OZE)
Powiat braniewski położony jest w bliskim sąsiedztwie dużych “źródeł” emisji
zanieczyszczeń do powietrza (Elbląg i Trójmiasto).
W Ocenie Rocznej wykonanej przez WIOŚ w Olsztynie, w 2006 r. w powiecie
braniewskim nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych poziomów stężeń zanieczyszczeń
powietrza ze względu na kryterium ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony roślin – teren powiatu
oceniono jako klasa A.
W powiecie braniewskim podstawowymi źródłami energii odnawialnej są energia wody
i biomasa.
DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA I JEJ WPŁYW NA JAKOŚĆ ŚRODOWISKA
Gospodarka wodno - ściekowa
Zaopatrzenie mieszkań powiatu w wodę z wodociągu jest dość wysokie i wynosi około
82 %, przy czym z sieci wodociągowej korzysta 97,9 % ogółu ludności miast. Zmniejsza się
zużycie wody z wodociągu na odbiorcę (33,1 m3 w 2006 r.). Długość sieci wodociągowej
wynosi 554,9 km. Pozostała ludność korzysta z lokalnych lub indywidualnych ujęć wody.
Aktualnie w powiecie pracuje 13 zbiorczych oczyszczalni ścieków o łącznej
przepustowości ponad 15 000 m3/dobę. Przepustowość oczyszczalni wykorzystywana jest
w około 21,4 %. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi łącznie 137 km.
Długość sieci kanalizacji deszczowej w powiecie przekracza 30 km. Urządzenia
oczyszczające ścieki deszczowe są zlokalizowane głównie w Braniewie, Fromborku i Pieniężnie.
132
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Gospodarka odpadami
Problematyka odpadów opisana została szczegółowo
odpadami powiatu braniewskiego na lata 2008-2011”.
w
„Planie
gospodarki
Emisja do powietrza
Emisja w 2006 roku z sektora energetyczno–przemysłowego powiatu braniewskiego
wyniosła 163 Mg zanieczyszczeń pyłowych i 29 654 Mg zanieczyszczeń gazowych; w tym
70 Mg stanowi dwutlenek siarki, 52 Mg – tlenki azotu, 125 Mg – tlenek węgla oraz 29 407 Mg –
dwutlenek węgla. Ilość zanieczyszczeń pyłowych zatrzymanych w urządzeniach do redukcji
wyniosła 60,4 % wytworzonych zanieczyszczeń pyłowych. Na terenie powiatu braniewskiego
nie działają instalacje redukujące zanieczyszczenia gazowe.
Inne
Podstawowym źródłem hałasu, decydującym o klimacie akustycznym tego terenu
jest komunikacja, a w szczególności ruch drogowy. Hałas kolejowy ma charakter lokalny
i ogrywa małe znaczenie. Źródłami hałasu przemysłowego są urządzenia i maszyny, które
emitują hałas o ograniczonym zasięgu oddziaływania.
Intensywny rozwój źródeł pól elektromagnetycznych powoduje zarówno ogólny wzrost
poziomu tła promieniowania elektromagnetycznego w środowisku, jak też powiększanie się
liczby i powierzchni obszarów o podwyższonym poziomie natężenia promieniowania.
Dotychczasowy wzrost poziomu tła elektromagnetycznego nie zwiększył istotnie zagrożenia
środowiska i ludności.
Na ternie powiatu potencjalne zagrożenie chemiczne i ekologiczne związane jest z:
– jednostkami gospodarczymi, w których stosuje się, przetwarza lub magazynuje
toksyczne środki przemysłowe,
– transportem toksycznych środków przemysłowych (drogowym i kolejowym).
Zagrożenia te są szczególnie istotne z punktu widzenia skutków, jakie mogą wywołać
niekontrolowane emisje niebezpiecznych substancji chemicznych.
CELE ŚREDNIOOKRESOWE PROGRAMU I KIERUNKI DZIAŁAŃ
Niski stopień urbanizacji i uprzemysłowienia oraz zachowane walory środowiska
przyrodniczego powiatu braniewskiego upoważniają do przyjęcia założenia, że jedną z głównych
szans powiatu jest racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego do rozwoju
nieuciążliwych dla środowiska gałęzi gospodarki.
Ochrona i racjonalne wykorzystanie
zasobów środowiska przyrodniczego
szansą zrównoważonego rozwoju
powiatu braniewskiego
Racjonalne wykorzystanie zasobów środowiska naturalnego w celach rozwojowych –
w warunkach powszechnego dostępu do dóbr przyrody – wymaga powszechnego stosowania
proekologicznych metod gospodarowania oraz podejmowania działań sprzyjających zachowaniu
potencjału przyrodniczego regionu. Cele i kierunki działań pogrupowano w 7 rozdziałach.
133
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Cele średniookresowe Programu w poszczególnych rozdziałach przewidują:
Ochrona dziedzictwa przyrodniczego:
I.
Zachowanie, zrównoważone wykorzystanie oraz odtwarzanie rodzimego bogactwa
przyrodniczego i walorów krajobrazowych.
II.
Rozwijanie trwale zrównoważonej, wielofunkcyjnej gospodarki leśnej.
III.
A – Wysoka jakość gleb.
B – Racjonalne użytkowanie powierzchni ziemi.
IV.
Ochrona zasobów oraz racjonalna eksploatacja kopalin i wód podziemnych zgodna
z zasadami rozwoju zrównoważonego.
V.
Zabezpieczenie bezpieczeństwa biologicznego powiatu.
Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii:
VI.
A – Racjonalne użytkowanie wody, materiałów i energii.
B – Zapobieganie i ograniczanie powstawania odpadów u źródła.
VII. Wzrost udział energii z odnawialnych zasobów energetycznych do co najmniej 9 %
w 2010 roku.
VIII. A – Dobry stan zasobów wodnych.
B – Sprawny system osłony przeciwpowodziowej.
Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego:
IX.
Zahamowanie powstawania środowiskowych zagrożeń zdrowia.
X.
Dobry stan wód podziemnych i powierzchniowych oraz zapobieganie ich
zanieczyszczeniu.
XI.
Stała poprawa jakości powietrza atmosferycznego.
XII. Minimalizowanie ilości wytwarzanych odpadów i ich negatywnego oddziaływania na
środowisko.
XIII. A – Minimalizacja niekorzystnego wpływu stosowanych chemikaliów na ludzi
i środowisko.
B – Ograniczenie ryzyka wystąpienia poważnych awarii, a w razie potrzeby sprawne
usuwanie ich skutków.
XIV. Zmniejszenie zagrożenia mieszkańców ponadnormatywnym hałasem zwłaszcza
emitowanym przez środki transportu.
XV. Poziomy pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych
Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu stratosferycznego:
XVI. A – Zapewnienie redukcji emisji gazów cieplarnianych.
B – Wycofywanie z obrotu i stosowania substancji niszczących warstwę ozonową.
Edukacja ekologiczna:
XVII. Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców.
Monitoring środowiska:
XVIII. Dobrze funkcjonujący monitoring środowiska.
Mechanizmy prawne:
XIX. Konsekwentna egzekucja przepisów prawnych
Wymienione cele realizowane będą poprzez działania o charakterze inwestycyjnym
i organizacyjno-prawnym, a realizacja Programu uzależniona od upowszechnienia informacji
o planowanych kierunkach rozwoju oraz uzyskania akceptacji społecznej dla podejmowanych
działań.
Zadania do realizacji w latach następnych
Realizacja zadań wymienionych w Programie zmierza do zmniejszenia dysproporcji
w rozwoju sieci wodociągowych i kanalizacyjnych, zwiększenia liczby obsługiwanych
mieszkańców w zakresie oczyszczania ścieków, zwiększenia stopnia wykorzystania
przepustowości komunalnych oczyszczalni ścieków, znacznej poprawy stanu czystości
134
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
powierzchni ziemi, poprawy stanu czystości wód i powietrza, powiększenia powierzchni
obszarów chronionych oraz zwiększenia stopnia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców.
Okres realizacji Programu winien także zaowocować wzrostem świadomości ekologicznej
mieszkańców, niezbędnej dla realizacji zadań proekologicznych.
Nadal jednak pozostanie do realizacji wiele zadań inwestycyjnych, niezbędnych
do uzyskania stanu pełnej poprawy w zakresie ochrony środowiska, a w szczególności poprawy
jakości wód powierzchniowych. Będzie to głównie kontynuacja zadań wymienionych
w niniejszym Programie.
W latach następnych należy liczyć się z koniecznością wzrostu nakładów na ochronę
środowiska powiatu. Znaczne środki będą musiały być przeznaczone na rozbudowę kanalizacji
przerzutowej (w tym tłocznej) oraz likwidację niespełniających standardów komunalnych
oczyszczalni ścieków lub modernizację istniejących. Należy dążyć do maksymalnie możliwej
likwidacji rozproszonych źródeł emisji. Ponadto należy uwzględnić przeznaczenie znacznych
kwot na zmianę stosowanych aktualnie technologii poprzez wprowadzanie BAT (najlepszej
dostępnej technologii).
Ponadto przewiduje się udział powiatu w rozwiązywaniu problemów dotyczących
ochrony jednorodnych obszarów o wybitnych walorach przyrodniczo-krajobrazowych oraz
obszarów wrażliwych na antropopresję rozdzielonych przez granice administracyjne.
Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011
Zadania własne powiatu są zadaniami o charakterze nieinwestycyjnym i obejmują
głównie tworzenie dokumentów, które będą stanowić podstawę do realnych działań na rzecz
poprawy stanu środowiska na terenie powiatu braniewskiego.
Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego są rozłożone nierównomiernie
w poszczególnych latach realizacji „Programu”. W 2009 roku będą najwyższe i wyniosą
105 tys. PLN. Zaplanowane wydatki w latach następnych wyniosą około 49 tys. PLN rocznie.
Koszty te nie obejmują zadań w zakresie gospodarki odpadami, które zostały
wymienione w „Planie gospodarki odpadami”.
Koszty realizacji zamierzonych zadań inwestycyjnych w latach 2008-2011
Szacunkowa wartość kosztorysowa zadań realizowanych i planowanych do realizacji
w zakresie gospodarki wodno-ściekowej przez samorządy w latach 2008-2011 wynosi około
51,2 mln PLN.
Żaden z samorządów nie uwzględnił potrzeb ochrony przed hałasem oraz w zakresie
ochrony powierzchni ziemi przed zanieczyszczeniami związanymi z intensywna gospodarką
rolną i ruchem tranzytowym.
Źródła finansowania
Zadania własne samorządu powiatowego obejmują przedsięwzięcia finansowane
w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji powiatu. Pozostałe zadania
obejmują przedsięwzięcia finansowane w całości lub częściowo ze środków podmiotów
gospodarczych oraz środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji
szczebla centralnego, bądź działających na terenie powiatu ale podległych bezpośrednio
organom centralnym oraz w całości lub częściowo ze środków pozostających w dyspozycji
gmin.
Samorządy, przedsiębiorstwa, instytucje publiczne i organizacje pozarządowe mogą
otrzymywać wsparcie finansowe na realizacje projektów ochrony środowiska z funduszy UE.
Najważniejsze z nich to środki Funduszu Spójności oraz funduszy strukturalnych. Absorpcja
funduszy europejskich jest również priorytetem dla krajowych funduszy ekologicznych, które
są najbardziej znanym i wykorzystywanym źródłem dotacji i preferencyjnych kredytów
dla podmiotów podejmujących inwestycje ekologiczne.
135
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
MONITORING I ZARZĄDZANIE PROGRAMEM
Co 2 lata należy wykonać raport z wykonania programu ochrony środowiska.
Bezpośrednim wskaźnikiem zaawansowania realizacji zadań będzie wysokość poniesionych
nakładów finansowych oraz uzyskane efekty rzeczowe.
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
W prognozie wykonano analizę, mającą na celu sprawdzenie stopnia uwzględniania,
w tym projekcie celów ochrony środowiska i priorytetów ekologicznych ustanowionych
na szczeblu powiatowym, wojewódzkim, regionalnym i krajowym. Porównanie zapisów
Strategii rozwoju społeczn-gospodarczego powiatu braniewskiego, Strategii rozwoju społecznogospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2020, Programu ochrony
środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010 oraz
Polityki
Ekologicznej Państwa na lata 2007-2010 z zapisami projektu Program ochrony środowiska
powiatu braniewskiego na lata 2008-2011wykazuje, że występuje duża zgodność głównych
celów, priorytetów i kierunków działań w obszarze środowisko. Nie stwierdzono celów
sprzecznych i wykluczających się.
Reasumując można stwierdzić, że zdecydowana większość proponowanych celów
i zadań wskazanych w projekcie Programu, będzie wykazywać pozytywny wpływ na środowisko
i ludzi. Powinny one przyczynić się do zwiększenia tempa wzrostu jakości i ochrony środowiska.
Zakres i skala proponowanych działań nie wskazują, by w nadchodzących kilku latach nastąpił
przełom ilościowy i jakościowy w stosunku do obecnego stanu. Szczególnie niepewna jest skala
pozytywnych oddziaływań instrumentów o charakterze systemowym, w szczególności
mechanizmów prawnych, ekonomicznych i finansowych, których wdrażanie tylko w części
zależy od aktywności na poziomie lokalnym, a często decydujące są ustalenie podejmowane
centralnie dla całego państwa.
136
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Spis skrótów
ARiMR
ANR
BAT
ECEE
GMO
GUS
JST
KW PSP
LP
MEW
MPEC
MSZ
NFOŚiGW
NSRO
ODR
OSChR
OZE
PCB
PMŚ
PO
PSP
RLM
RPO
RZGW
SChR
SRK
SSE
UE
UM
US
WFOŚiGW
WIOŚ
właściciele
WSSE
WWA
ŻZMiUW
– Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
– Agencja Nieruchomości Rolnych
– najlepsze dostępne techniki
– Elbląskie Centrum Edukacji Ekologicznej
– genetycznie modyfikowane organizmy
– Główny Urząd Statystyczny
– jednostki samorządu terytorialnego
– Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej
– Lasy Państwowe
– małe elektrownie wodne
– Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
– Ministerstwo Spraw Zagranicznych
– Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
– Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013
– Ośrodek Doradztwa Rolniczego
– Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza
– odnawialne źródła energii
– polichlorodwufenyle
– Państwowy Monitoring Środowiska
– Program Operacyjny
– Państwowa Straż Pożarna
– równoważna liczba mieszkańców
– Regionalny Program Operacyjny
– Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
– Stacja Chemiczna Rolnictwa
– Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015
– Stacja Sanitarno-Epidemiologiczne
– Unia Europejska
– Urząd Miasta
– Urząd Statystyczny
– Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej
– Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
– właściciele i władający
– Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna
– wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne
– Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
137
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Wybrane piśmiennictwo
Dane ewidencji gruntów – stan na 31.12.2007 r. Starostwo Powiatowe, Braniewo 2008.
Długookresowa Strategia Trwałego i Zrównoważonego Rozwoju „Polska 2025”
Kodeks dobrej praktyki rolniczej. MRiRW, MŚ, Warszawa 2002
Monitoring chemizmu gleb ornych Polski. Program badań i wyniki 1995 i 2000. BMŚ,
Warszawa 2002.
5. Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005 -2007. BMŚ, Warszawa 2008.
6. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013
7. Plan zagospodarowania województwa warmińsko-mazurskiego. Sejmik Województwa
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2002.
8. Polityka ekologiczna państwa na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy
na lata 2011-2014.
9. Polityka resortu w dziedzinie hydrologii (na lata 2008-2015). Ministerstwo Ochrony
Środowiska. Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, Warszawa 2008.
10. Program ekoenergetyczny województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2005 – 2010.
Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2005.
11. Program ochrony środowiska gminy Wilczęta na lata 2006-2011.
12. Program ochrony środowiska powiatu braniewskiego na lata 2004-2007 z uwzględnieniem
kierunków działań w latach 2008-2011, Zarząd Powiatu Braniewskiego, Braniewo 2004.
13. Programu ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007-2010
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014. Sejmik Województwa WarmińskoMazurskiego, Olsztyn 2007.
14. Ramowe Stanowisko Rządu RP dotyczące Organizmów Genetycznie Zmodyfikowanych
(GMO). Wersja z uwzględnieniem uwag Rady Ministrów z dnia 03.04.2006 r
15. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego latach 1999-2000. BMŚ,
WIOŚ Olsztyn 2002.
16. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2001. BMŚ,
WIOŚ Olsztyn 2002.
17. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2004. BMŚ,
WIOŚ Olsztyn 2005.
18. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2005. BMŚ,
WIOŚ Olsztyn 2006.
19. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w roku 2006. BMŚ,
WIOŚ Olsztyn 2007.
20. Regionalny Program rozwoju rolnictwa na lata 2002-2006. Sejmik Województwa
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2007.
21. Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski
22. Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego powiatu braniewskiego. Zarząd Powiatu
Braniewskiego, Braniewo 2004.
23. Strategia rozwoju społeczno–gospodarczego województwa warmińsko–mazurskiego
do roku 2020. Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001.
24. Strategia rozwoju turystyki województwa warmińsko-mazurskiego. Zarząd Województwa
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001.
25. Turystyka w województwie warmińsko-mazurskimw 2007 r. US. Olsztyn 2007.
26. Wojewódzki program zwiększenia lesistości na lata 2001-2010. Sejmik Województwa
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001.
27. Województwo warmińsko-mazurskie 2007 – podregiony, powiaty, gminy. US, Olsztyn 2007
1.
2.
3.
4.
www.mos.gov.pl , www.stat.gov.pl – Bank Danych Regionalnych, www.wios.olsztyn.pl
138
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA POWIATU BRANIEWSKIEGO NA LATA 2008 - 2011
............................................................................................................................. .................................................................................
Spis tabel
Tabela nr 1. Podział administracyjny i ludność powiatu braniewskiego (stan na 31.12.2006 r.)
Tabela nr 2 . Powierzchnia geodezyjna i kierunki wykorzystania gruntów w powiecie
Tabela nr 3. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej
według kierunków inwestowania
Tabela nr 4. Nakłady na środki trwałe służące ochronie środowiska i gospodarce wodnej
według źródeł finansowania
Tabela nr 5. Stan czystości rzek powiatu braniewskiego
Tabela nr 6. Jeziora powiatu braniewskiego
Tabela nr 8. Ilość odprowadzonych ścieków do wód lub do ziemi w 2007 r.
Tabela nr 9. Harmonogram realizacji zadań własnych samorządu powiatowego
w latach 2008-2011
Tabela nr 10. Harmonogram zadań zadań własnych samorządów i koordynowanych do
realizacji na terenie powiatu braniewskiego w latach 2008-2011
Tabela nr 11. Koszty realizacji zadań własnych samorządu powiatowego w latach 2008-2011
Tabela nr 12. Zamierzenia inwestycyjne samorządów w zakresie ochrony środowiska
Tabela nr 13. Wybrane wskaźniki oceny realizacji Programu
139