Podstawową zasadą rachunkowości jest zasada wiernego obrazu

Rachunkowość finansowa
dr Robert Piechota
Istota rachunkowości
System rachunkowości jest serią kolejnych etapów
polegających na analizie, zapisie, pomiarze, sumowaniu,
klasyfikowaniu, raportowaniu i interpretowaniu zdarzeń
ekonomicznych i ich efektu na organizację oraz
przygotowaniu sprawozdań finansowych.
Cele rachunkowości
1) odzwierciedlenie w formie pieniężnej zjawisk i procesów gospodarczych,
które przedstawiają stany i zmiany w sytuacji majątkowej, finansowej oraz
osiąganych wynikach podmiotów gospodarczych,
2) dostarczenie prawdziwego i rzetelnego obrazu sytuacji majątkowej i
finansowej przedsiębiorstwa,
3) przekazywanie informacji ekonomicznej pozwalającej na formułowanie opinii
i sądów oraz podejmowanie decyzji przez użytkowników tych informacji,
4) dostarczanie informacji do zarządzania finansami, a w dalszej kolejności do
zarządzania przedsiębiorstwem jako całością .
Odbiorcy informacji pochodzących z rachunkowości






Zewnętrzni
udziałowcy, akcjonariusze i inni
inwestorzy
pracownicy
kredytodawcy
kontrahenci
agendy rządowe
społeczności lokalne
Wewnętrzni
 zarządzający daną jednostką
gospodarczą
Cechy rachunkowości
1.
2.
3.
4.
5.
Wartościowa charakterystyka efektów działalności gospodarczej
Stosowanie metody bilansowej i zasady podwójnego zapisu
Obowiązek udokumentowania zapisów
Weryfikacja zapisów za pomocą inwentaryzacji
Przestrzeganie zasady ciągłości
Rachunkowość jako system informacyjny
System rachunkowości został zaprojektowany w ten sposób aby
sprostać potrzebom podejmujących decyzje, którzy
wykorzystują informacje finansowe.
Każde przedsiębiorstwo posiada własny system rachunkowości.
Systemy te mogą być proste albo bardzo kompleksowe, ale
rzeczywista wartość systemu odzwierciedlona jest w
informacji, którą ten system dostarcza.
Rachunkowość jako narzędzie wspomagające
podejmowanie decyzji
Informacja z systemu rachunkowości powinna być użyteczna dla każdego, kto
podejmuje decyzje mające wpływ na ekonomiczne rezultaty
przedsiębiorstwa.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Zarządzający chcą wiedzieć, czy nowy produkt będzie zyskowny.
Właściciele chcą wiedzieć, jaka jest skuteczność zarządu.
Inwestorzy chcą wiedzieć, czy firma jest dobrą inwestycją.
Kredytodawcy chcą wiedzieć, czy mogą przedłużyć termin
kredytowania, na jak długo i czy mogą zwiększyć kwotę kredytu.
Urząd skarbowy chce wiedzieć, czy dochód do opodatkowania jest
ustalony we właściwy sposób.
Ustawodawca chce wiedzieć, czy sprawozdania finansowe sporządzone
zostały zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Zasady rachunkowości
Podstawową zasadą rachunkowości jest zasada
wiernego obrazu (true and fair value)
Sprawozdania finansowe prezentowane przez jednostkę
powinny zawierać informacje odzwierciedlające
rzeczywistą sytuację majątkową i finansową danej
jednostki gospodarczej
Zasady rachunkowości
Realizacji tej podstawowej zasady podporządkowano wiele
innych zasad rachunkowości.
Najważniejsze z nich to :
1.
2.
3.
Zasada podmiotowości - rachunkowość jest prowadzona dla
podmiotu wyodrębnionego organizacyjnie i majątkowo
Zasada periodyzacji - dokonanie podziału czasu działania
podmiotu na okresy obrachunkowe .
Zasada kontynuacji działania - przyjmuje się, że jednostka
będzie kontynuowała działanie w dającej się przewidzieć
przyszłości w nie zmienionym istotnie zakresie.
Zasady rachunkowości
4. Zasada memoriałowa - przyjmuje się, że operacje
gospodarcze ewidencjonuje się z chwilą ich wystąpienia a
nie w momencie wpływu lub wypływu środków pieniężnych.
5. Zasada ostrożności - polega na zachowaniu rozwagi przy
wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów
6. Zasada ciągłości stosowanych metod.
7. Zasada istotności - oznacza , że jednostka zobowiązana jest
wyodrębnić wszystkie informacje o operacjach
gospodarczych istotnych dla oceny sytuacji majątkowej i
finansowej jednostki .
Podział rachunkowości
Ze względu na rodzaj czynności rachunkowość obejmuje:
 ewidencję
 kalkulację
 sprawozdawczość
Ze względu na cel rozróżnia się rachunkowość:
 finansową (podporządkowana jest przepisom prawa – Ustawa o
rachunkowości, czyli tzw. Prawo bilansowe)
 Zarządczą (tworzona jest na wewnętrzne potrzeby zarządu, nie
regulowana żadnymi przepisami prawa)
Akty prawne rachunkowości
Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia
rachunkowości w Polsce jest ustawa o rachunkowości z dnia 29
września 1994 roku, która obowiązuje od 1995 roku, ze znaczącą
nowelizacją z dnia 9 listopada 2000 roku i ze stanem obowiązującym
od 2002 rok
Ponadto, w sprawach nieuregulowanych polskim prawem
bilansowym stosuje się Krajowe Standardy Rachunkowości
(KSR), Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR) oraz
Międzynarodowe Standardy Rachunkowości Finansowej (MSSF).
Zastosowanie MSR i MSSF umożliwia inwestorom i innym
użytkownikom dostęp do informacji, która jest porównywalna
w skali międzynarodowej.
Podmioty objęte ustawą o rachunkowości to w szczególności:
1)
2)
3)
4)
5)
spółki handlowe
osoby fizyczne oraz spółki cywilne osób fizycznych, jeżeli ich
przychody netto ze
sprzedaży towarów, produktów i operacji
finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej
równowartość w walucie polskiej 800 000 EURO
jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego,
Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi i funduszach
powierniczych, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o
działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość
przychodów
państwowe i samorządowe jednostki budżetowe, ich gospodarstwa
pomocnicze, zakłady budżetowe, fundusze celowe oraz jednostki
samorządu terytorialnego i ich związki
zagraniczne osoby prawne i jednostki nie posiadające osobowości
prawnej
Elementy sprawozdania finansowego
1.
2.
3.
4.
5.
Bilans
Rachunek zysków i strat
Rachunek przepływów pieniężnych
Zestawienie zmian w kapitale własnym
Informacja dodatkowa
14
Bilans
Dwustronne, usystematyzowane w mierniku pieniężnym
zestawienie
posiadanych
przez
jednostkę
środków
gospodarczych (składników majątku) oraz ich źródeł
finansowania, sporządzone w określonej formie (regulowanej
przez ustawę o rachunkowości) na ściśle określony dzień,
nazywany
momentem lub dniem bilansowym, którym zwykle jest dzień
kończący rok obrotowy.
AKTYWA
Kontrolowane przez jednostkę gospodarczą zasoby majątkowe o
wiarygodnie określonej wartości, uzyskane w wyniku
przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do
jednostki korzyści ekonomicznych.
Środki gospodarcze klasyfikuje się według możliwości ich
spieniężenia, upłynnienia ("zasada wzrastającej płynności"), a
w ramach tych grup według postaci, w jakiej występują.
PASYWA
W myśl ustawy o rachunkowości stanowią równowartość aktywów
rozpatrywanych z punktu widzenia prawa własności i konieczności
zwrotu oraz wyrażają źródła pochodzenia (finansowania) majątku.
AKTYWA
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
1. Wartości niematerialne i prawne
2. Nieruchomości
3. Długoterminowe aktywa finansowe
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkcja w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
2. Środki pieniężne
PASYWA
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Kapitał (fundusz) rezerwowy
III. Kapitał (fundusz) zapasowy
IV. Zysk netto
V. Strata netto
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
Aktywa i pasywa ujmuje się w bilansie
wg następujących kryteriów
1) rosnącej płynności (aktywa) – kolejne pozycje aktywów
prezentowane są według zdolności zamiany danego składnika
majątkowego na gotówkę (wg zwiększającego się stopnia
płynności)
2) rosnącej wymagalności (pasywa) – kolejne pozycje pasywów
wykazywane są według zmniejszających się terminów ich zwrotu
do wierzycieli jednostki (kapitał własny jest „wymagalny”
bezterminowo) (wg zwiększającego się stopnia pilności)
Bilans zawiera dane umożliwiające stwierdzenie
miedzy innymi:
1) czy przedsiębiorstwo osiągnęło zysk, czy poniosło stratę,
2) w jakim stosunku do kapitałów własnych ukształtował się wynik
finansowy,
3) czy przedsiębiorstwo było w stanie regulować na bieżąco swoje
zobowiązania,
4) jaka jest wartość majątku przedsiębiorstwa itp.
Zasada równowagi bilansowej
 aktywów =  pasywów
czyli
Majątek (trwały i obrotowy) = Kapitał (własny + obcy)
Rodzaje bilansów
• Bilans początkowy – sporządzany w momencie rozpoczęcia działalności
firmy, stanowi podstawę otwarcia jej ksiąg
• Bilans zamknięcia – sporządzany jest wraz z rachunkiem zysków i strat na
koniec każdego roku obrotowego
• Bilans otwarcia – bilans zamknięcia jest jednocześnie bilansem otwarcia
następnego roku obrotowego
• Bilans okresowy – sporządzany na potrzeby wewnętrzne firmy przeważnie
na koniec trzech pierwszych kwartałów
• Bilans likwidacyjny – sporządzany w przypadku ogłoszenia upadłości firmy
lub otwarcia postępowania likwidacyjnego
• Bilans publikacyjny – przeważnie w skróconej formie dla prezentacji
w prasie lub w informatorach
Zadanie 1
Pan Kowalski dysponuje oszczędnościami w wysokości 6 000 zł., za które nabył
wyposażenie sklepu. Jednocześnie uzyskał kredyt w wysokości 4 000 zł. i kupił do
sklepu towary. Jak będzie wyglądał jego bilans?
Zadanie 2
Dane są następujące pozycje bilansowe:
- materiały
1 300
- zobowiązania wobec dostawców
2 500
- należności od odbiorców
1 800
- produkty gotowe
?
- środki trwałe
5 500
- kredyty bankowe
3 100
- kasa
400
- rachunek bankowy
2 000
- kapitał podstawowy
?
Polecenia:
1. Uzupełnij brakujące kwoty.
2. Jaki % w ogólnej strukturze aktywów stanowią aktywa obrotowe, jeżeli
suma bilansowa wynosi 12 000 zł. ?
3. Ile wynosi udział kapitału podstawowego ?
Przedsiębiorstwo produkcyjne „Słowik” posiadało na dzień 31 grudnia następujące składniki majątkowe (w złotych):
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Dwa zestawy komputerowe
Zakupione prawo do użytkowania programu komputerowego
Środki pieniężne w banku
Należności od kontrahentów z tytułu sprzedanych produktów płatne w terminie 6 miesięcy
Weksle obcy o terminie wykupu 4 miesięcy
Produkty gotowe
Maszyny i urządzenia produkcyjne
Opał do ogrzewania
Środki pieniężne w kasie
Czeki obce otrzymane tytułem zapłaty za dostawy produktów gotowych
Zakupione prawo do licencji technologicznej
Opakowania
Budynek administracji
Artykuły nabyte z przeznaczeniem do sprzedaży
Kwoty należne od Urzędu Skarbowego tytułem zwrotu podatku VAT
Samochód dostawczy
Kwoty należne od innych podmiotów z tytułu sprzedanych środków trwałych, płatne w okresie 20 miesięcy
Udziały w obcych jednostkach
Zaliczki wypłacone pracownikom na poczet wynagrodzeń
Grunt zakupiony celem budowy magazynu
Surowce zakupione do produkcji
Nabyte prawo wieczystego użytkowania gruntu
Trzy letnie obligacje Skarbu Państwa
Zakupiona maszyna produkcyjna z przeznaczeniem do montażu
Części zamienne do maszyn i urządzeń
Produkty znajdujące się w toku procesu produkcyjnego
Budynek gospodarczy zakupiony celem dzierżawy innym podmiotom
Akcje z przeznaczeniem do obrotu
Artykuły budowlane celem budowy magazynu
Nabyty znak towarowy celem wzrostu jego wartości rynkowej
Półfabrykaty obcej produkcji
Dokonaj klasyfikacji zasobów majątkowych.