Temat: Świat gadów.

Temat: Świat gadów.
Gady (gromada) określa się jako zwierzęta
pierwotnie lądowe. Oznacza to, że są
one pierwszą grupą kręgowców, która
w pełni przystosowała się do życia na
lądzie.
Niektóre gatunki wtórnie przystosowały się
do życia w wodzie.
Gady to zwierzęta zmiennocieplne,
zamieszkujące wszystkie kontynenty
oprócz Antarktydy.
Są ciepłolubne, dlatego najwięcej
gatunków żyje w strefie
międzyzwrotnikowej.
Gatunki żyjące w strefie umiarkowanej
osiągają niewielkie rozmiary, a w czasie
chłodów hibernują.
1. Pokrycie ciała gadów.
Ciało gadów jest pokryte grubą skórą z suchym,
stwardniałym i zrogowaciałym naskórkiem.
Wytworami naskórka są łuski i tarczki (jaszczurki
i węże) lub płyty (tarcze) rogowe (żółwie
i krokodyle).
Naskórek i jego wytwory chronią ciało gadów przed
utratą wody oraz urazami.
Łuski, tarczki lub płyty są ze sobą luźno połączone tak,
by ciało gadów zachowało elastyczność. Wyjątek
stanowią żółwie, u których płyty pozrastały się
tworząc sztywny pancerz.
Co jakiś czas naskórek ulega złuszczeniu, a w jego
miejsce pojawia się nowy. Proces ten nazywa się
linieniem. Naskórek może być zrzucany w całości
lub płatami.
W skórze gadów znajdują się komórki barwnikowe,
nadające barwę skórze – ochronną lub
odstraszającą.
2. Układ szkieletowy.
Gady mają bardzo mocny szkielet.
Czaszka jest masywna i zawiera
niewiele części chrzęstnych.
Charakterystyczne stawy kości szczęk
i żuchwy pozwalają gadom na połykanie
w całości ofiar o znacznie większych
rozmiarach niż szerokość ich głowy.
Odmienne niż większości kręgowców
połączenie pomiędzy głową a tułowiem,
umożliwia bardzo dużą ruchomość
głowy.
Żebra tworzą klatkę piersiową, która pełni
funkcję ochronną, a także
współuczestniczy w wentylacji płuc.
Kończyny gadów są bardziej podwinięte pod
tułów, co umożliwia szybkie poruszanie
się.
Niektóre gady nie posiadają kończyn.
3. Odżywianie się gadów.
Większość gadów to drapieżniki – polują na drobne
bezkręgowce i kręgowce. Niektóre – głównie krokodyle, polują
na znacznie większe od siebie ssaki.
Wśród gadów są też zwierzęta roślinożerne – głównie żółwie
lądowe i niektóre jaszczurki.
W jamie gębowej gadów, za wyjątkiem żółwi, znajdują się zęby.
Niektóre z nich to zęby jadowe, które przy ukąszeniu
wstrzykują jad, produkowany w gruczołach jadowych.
W jamie gębowej występuje różnie uformowany język, służący
jako narząd dotyku – u węży i jaszczurek lub umożliwia
pochwycenie pokarmu, jak u kameleona.
www.youtube.com/watch?v=2mq6OjnsSr0
4. Wymiana
Narządem wymiany gazowej wszystkich
gazowa u gadów.
gadów są płuca.
Płuca to cienkościenne worki, z licznymi
wgłębieniami i fałdami, które
zwiększają powierzchnię wymiany
gazowej.
Wentylacja płuc odbywa się dzięki pracy
mięśni klatki piersiowej oraz ruchom
żeber.
Gady posiadają tzw. wtórne podniebienie,
dzięki któremu mogą oddychać nawet
wtedy, kiedy ich jamę gębową wypełnia
jedzenie lub woda.
Gady, ze względu na silnie zrogowaciały
naskórek, nie prowadzą wymiany
gazowej przez skórę.
 Oczy – gady, za wyjątkiem węży, mają
dobry wzrok. Ich oczy zaopatrzone są
w trzy powieki. Trzecia, pełni funkcję
ochronną, usuwając zanieczyszczenia.
 Narząd słuchu i równowagi – jest słabo
rozwinięty, zwłaszcza u żółwi i węży. Węże
są zupełnie głuche, jednak doskonale
wyczuwają drgania. Pozostałe gady słyszą
dość dobrze.
 Narząd węchu - jest dobrze rozwinięty.
Ponadto, u wielu gadów, funkcjonuje
narząd Jacobsona, wrażliwy na bodźce
chemiczne i wykorzystywany do tropienia
ofiar.
 Termoreceptory – to zmysły wrażliwe na
promieniowanie cieplne. Pozwalają gadom
podążać za cieplnym śladem ofiary.
5. Narządy
zmysłów.
6. Rozmnażanie gadów.
Gady są zwierzętami rozdzielnopłciowymi i wiele
gatunków charakteryzuje dymorfizm płciowy,
występujący tylko w okresie godowym.
Gady to pierwsze zwierzęta, których rozród odbywa
się całkowicie w środowisku lądowym. Jest to
możliwe dzięki wykształceniu błon płodowych,
dzięki którym rozwój zarodka jest uniezależniony
od środowiska wodnego. Dlatego nazywamy je
owodniowcami.
U wszystkich przedstawicieli gadów następuje
zapłodnienie wewnętrzne.
Samice większości gatunków składają jaja
(krokodyle, żółwie, niektóre jaszczurki).
U niektórych potomstwo opuszcza osłony jajowe
już w drogach rodnych samicy (jaszczurki).
U gadów występuje rozwój prosty, co oznacza, że
młode są podobne do osobników dorosłych.
Zadanie domowe:
Wypisz w zeszycie i scharakteryzuj
(środowisko życia, rodzaj pokarmu,
sposób rozmnażania się i ewentualnej
opieki nad potomstwem)
5 przykładów gadów występujących
w Polsce.