Temat nr 57. - Kręgowce od ryb do ssaków (cz. I.) Teoria

Temat nr 57. - Kręgowce od ryb do ssaków (cz. I.)
Teoria
CHARAKTERYSTYKA strunowców
Strunowce zwierzęta tworzące odrębny typ dzielący się na trzy podtypy systematyczne: osłonice, bezczaszkowce oraz
kręgowce. Wspólnymi cechami strunowców są: struna grzbietowa występująca w rozwoju embrionalnym, obecność szpar
skrzelowych, grzbietowe położenie ośrodkowego układu nerwowego. Najprymitywniejszym strunowcem jest lancetnik
zaliczany do bezczaszkowców.
Specyficzne cechy strunowców:
-Struna grzbietowa w postaci łącznotkankowego pręta stanowi szkielet wewnętrzny. U niektórych strunowców zachowuje
się przez całe życie, u większości tylko w rozwoju zarodkowym; następnie zostaje zastąpiona przez szkielet chrzęstny lub
kostny.
-Ektodermalna cewka nerwowa leżąca nad szkieletem osiowym; u kręgowców różnicuje się w mózgowie i rdzeń
kręgowy.
-Szpary skrzelowe przebijające ścianę gardzieli; zachowują się przez całe życie u pierwotnych strunowców wodnych. U
lądowych kręgowców występują tylko w rozwoju zarodkowym.
-Dwuboczna symetria ciała.
-Wtórna jama ciała, należą do zwierząt wtóroustych.
-Serce leży po stronie brzusznej.
Rys. Położenie wybranych układów: I – strunowiec, II – stawonóg
Charakterystyka kręgowców (ryby, płazy, gady, ptaki, ssaki)
Kręgowce – silnie zróżnicowany morfologicznie podtyp zwierząt zaliczanych do strunowców, których wyróżniającą
cechą jest posiadanie kręgów lub kręgosłupa. Dotychczas opisano około 58000 gatunków kręgowców, co stanowi około
5% opisanych gatunków zwierząt. Kręgowce są największym podtypem strunowców. Zalicza się tu m. in.:
bezżuchwowce, ryby kostnoszkieletowe, ryby chrzęstnoszkieletowe, płazy, gady, ssaki i ptaki.
Cechy charakterystyczne:

dobrze wykształcony szkielet wewnętrzny zbudowany z tkanki chrzęstnej lub kostnej, składający się ze szkieletu
osiowego, szkieletu pasów i kończyn

chrzęstny szkielet wzmocniony kolagenem, a kostny fosforanem wapnia

szkliwo pokrywające szkielet skórny (pancerz, łuski) lub zęby

parzyste kończyny (nie występują tylko u bezżuchwowców i skrajnie wyspecjalizowanych wężowatych
czworonogów)

układ pokarmowy złożony z przewodu pokarmowego (jama gębowa, gardziel, przełyk, żołądek, jelito środkowe
(cienkie), jelito tylne (grube), jelito proste (odbytnica)) z otworem gębowym i odbytem oraz dodatkowych
gruczołów (wątroba, trzustka)

czerwona krew zawierająca hemoglobinę

serce położone po brzusznej stronie ciała, mające zastawki

parzyste nerki

układ nerwowy złożony z ośrodkowego układu nerwowego (mózgowia i rdzenia kręgowego) oraz nerwów,
tworzących obwodowy układ nerwowy

mózgowie złożone z kresomózgowia, międzymózgowia, śródmózgowia, tyłomózgowia i zamózgowia

bardzo dobrze rozwinięte narządy zmysłów: wzrok, słuch, węch, zmysł równowagi, dotyku i termorecepcji

pęcherzykowate oczy, będące w rozwoju zarodkowym uwypukleniami mózgu; osłonięte powiekami (górną,
dolną i migotką)

zamknięty układ krwionośny

skóra składająca się z wielowarstwowego naskórka i ze skóry właściwej
Dzięki takiej budowie, kręgowce w czasie swojego ewolucyjnego rozwoju zdołały opanować prawie wszystkie
środowiska Ziemi.
Kręgowce zmiennocieplne (ryby, płazy, gady)
Zmiennocieplność - właściwość fizjologiczna charakteryzująca bezkręgowce oraz ryby, płazy i gady, polegająca na
zależności temperatury ciała od temperatury otoczenia.
Zmiennocieplność pozostaje w związku ze słabym wykształceniem u tych zwierząt ośrodka termoregulacji. Na
temperaturę ciała zwierząt wpływa promieniowanie słoneczne, a także wilgotność otoczenia i wiatr. U wielu zwierząt
zmiennocieplnych obserwowane są próby regulowania temperatury, np. przez zwiększanie intensywności przemiany
materii, gdy temperatura spadnie poniżej pewnego poziomu, czy zwiększenie parowania wody przy wysokich
temperaturach. U lądowych kręgowców zmiennocieplnych przyspieszenie ruchów oddychania i zwiększenie przez to
parowania może skutecznie przeciwdziałać zwiększeniu temperatury ciała. U ryb i płazów występuje zaciemnienie lub
rozjaśnienie barwy ciała w zależności od potrzeby pochłaniania lub odbijania promieni słonecznych.
Ryby - zmiennocieplne kręgowce wodne oddychające skrzelami, posiadające szczęki i poruszające się za pomocą płetw.
Niezwykle zróżnicowane pod względem budowy zewnętrznej i wewnętrznej, ubarwienia oraz przystosowania do
warunków środowiska. Stanowią najliczniejszą grupę współcześnie żyjących kręgowców (ponad połowę). Na świecie
znanych jest ponad 30 tys. współcześnie żyjących, naukowo opisanych gatunków. Ryby są najstarszymi kręgowcami
świata, pojawiły się około 480 mln lat temu. W Polsce występuje około 120 gatunków.
Cechy charakterystyczne

ciało opływowe, kształtu zwykle wrzecionowatego, przystosowane do pokonywania oporu wody

głowa łączy się z tułowiem nieruchomo, nie występuje odcinek szyjny

szkielet chrzęstny, częściowo skostniały lub kostny

otwór gębowy zaopatrzony w ruchome szczęki

kończyny przednie przekształcone w płetwy piersiowe, tylne – w płetwy brzuszne

skóra u większości gatunków pokryta łuskami, u niektórych naga (bez łusek), gruba, z licznymi gruczołami
śluzowymi

wiele gatunków posiada pęcherz pławny

oddychają skrzelami, niektóre gatunki mogą oddychać powietrzem atmosferycznym dzięki uchyłkom jelita

większość posiada charakterystyczny dla ryb narząd – linię boczną

zmiennocieplne,

rozdzielnopłciowe

zamknięty układ krążenia

w większości jajorodne
Płazy – gromada kręgowców ziemnowodnych, czworonożnych (wyjątek: płazy beznogie), o ciele okrytym cienką skórą
bez łusek (wyjątek płazy beznogie). Wilgotna skóra umożliwia płazom wymianę gazową. Wszystkie płazy są
zmiennocieplne. W skórze znajdują się liczne gruczoły śluzowe, czasem jadowe (np. u ropuchy), a także komórki
pigmentowe. Najbardziej niebezpieczny jest jad niewielkich, barwnych drzewołazów z Ameryki Południowej. Płazy są
drapieżne. Występują na wszystkich kontynentach poza Antarktydą.
Cechy charakterystyczne

wilgotna skóra – umożliwia płazom wymianę gazową, ułatwia poruszanie się w wodzie i chroni przed
wysuszeniem,

zmiennocieplność,

czworonożne,

gruczoły śluzowe,

parzyste kończyny,

gruczoły jadowe,

częściowo chrzęstny szkielet,

drapieżniki,

serce posiada jedną komorę i dwa przedsionki.
Gady grupa zmiennocieplnych owodniowców. Współczesne gady są pozostałością po znacznie większej grupie
zwierząt, której największy rozkwit przypadł na erę mezozoiczną. Obecnie żyją tylko cztery rzędy gadów, ich
pozostałe znane linie ewolucyjne wymarły. Niektóre kopalne gady naczelne, czyli archozaury (takie jak
pterozaury i dinozaury), były prawdopodobnie zwierzętami stałocieplnymi.
Cechy budowy
Skóra gadów jest sucha, szorstka lub delikatna, wytwarzająca rogowe tarcze (żółwie i krokodyle) lub tarczki i łuski
(jaszczurki, węże), nieprzepuszczalna dla gazów, nie mogą więc oddychać przez skórę. Miejsca styku łusek i tarczek są
słabo zrogowaciałe, dzięki czemu gady zachowują dużą ruchliwość. U krokodyli naskórek zużywa się i odrasta w miarę
złuszczania, a u jaszczurek i węży jest zrzucany w postaci wylinki (u jaszczurek płatami, a u węży w całości). W skórze
jaszczurek znajdują się gruczoły udowe, żółwie mają gruczoły u nasady kończyn, a krokodyle po bokach żuchwy.
Ubarwienie gadów zależy od rozmieszczenia komórek pigmentowych.
Szkielet gadów jest silnie skostniały i można go podzielić na szkielet osiowy(czaszka i kręgosłup) oraz szkielet pasów i
kończyn.
Czaszka połączona jest z pierwszym kręgiem za pomocą jednego kłykcia potylicznego, który ma trzy powierzchnie
stawowe (środkową i dwie boczne) – połączenie ruchome. Posiada otwory otoczone łukami kostnymi. Zmniejsza to
ciężar czaszki bez utraty odporności mechanicznej. Żółwie i krokodyle mają czaszkę akinetyczną, tzn. kości szczęki są
zrośnięte z puszką mózgową. U węży kości szczęki połączone są z czaszką ruchomo za pomocą więzozrostów – jest to
tzw. czaszka kinetyczna. Żuchwę gadów budują kości: zębowa, stawowa, nadkątowa, kątowa i wieńcowa. Kość
kwadratowa łączy żuchwę z mózgoczaszką.
Kręgosłup gadów składa się przeważnie z 5 odcinków:

1. Szyjny – kręgi bez powierzchni stawowych dla żeber lub zestawiające się z krótkimi żebrami nie sięgającymi
mostka. Pierwszy kręg nazywa się kręgiem szczytowym (atlas). Nie posiada trzonu (u współczesnych) i składa
się tylko z pierścienia kostnego. Drugi kręg – obrotowy, posiada ząb do połączenia z kręgiem pierwszym.
Następne kręgi mają budowę typową dla kręgów szyjnych.

2. Piersiowy (Mostkowy) – kręgi opatrzone powierzchniami stawowymi dla żeber.

3. Lędźwiowy – kręgi bez powierzchni stawowych dla żeber.

4. Krzyżowy – Przeważnie 2 kręgi. Zrastają się za pośrednictwem żeber z miednicą.

5. Ogonowy – u niektórych kilka początkowych kręgów łączy się z krótkimi żebrami.
Kręgosłup jaszczurek jest w zasadzie podzielony na cztery odcinki: szyjny (8 kręgów), mostkowo-lędźwiowy
(tułowiowy) (22 kręgi), krzyżowy (2 kręgi) i ogonowy (kilkadziesiąt kręgów). U beznogich jaszczurek i węży występuje
tylko odcinek tułowiowy i ogonowy; nie ma mostka. U żółwi wyróżnia się odcinek szyjny, tułowiowy i krzyżowy, które
są zrośnięte z płytkami kostnymi puklerza oraz ogonowy. Żebra są zrośnięte z płytkami kostnymi pancerza, więc nie ma
ruchomej klatki piersiowej. Kręgi gadów są przeważnie przodowklęsłe (u żółwi tyłowklęsłe)
Kończyny gadów są dobrze rozwinięte, zredukowane lub brak ich zupełnie. U gadów posiadających kończyny pas
barkowy jest dobrze rozwinięty i składa się z kości kruczej, przedkruczej, łopatki i obojczyka. Pas miednicowy tworzy
zamknięty pierścień otaczający otwór miednicowy. Złożony jest z 2 kości bezimiennych, które łączą się z kręgami
krzyżowymi oraz ze sobą tworząc spojenie łonowe i kulszowe. Każda kość bezimienna złożona jest z kości biodrowej,
kulszowej i łonowej. U węży i beznogich jaszczurek szkielet pasów barkowego i miednicowego jest przeważnie
zredukowany i pozostają części szczątkowe. Przednia kończyna składa się z kości ramieniowej, kości
przedramieniowej(tworzą ją kości: łokciowa i promieniowa) i kości ręki(tworzą ją: nadgarstek, śródręcze i kości palców).
Kończyna tylna zbudowana jest z kości udowej, kości podudowej (kość piszczelowa i kość strzałkowa) i kości
stopy(tworzą ja: stęp, śródstopie i kości palców).
Uzębienie - brak u żółwi, u pozostałych dobrze rozwinięte. Zęby większości gadów, oprócz agam i kameleonów,
podlegają stałej wymianie (polifiodontyzm).
Umięśnienie gadów jest bardziej zróżnicowane niż umięśnienie kręgowców niższych. Charakteryzuje się:

silnym zanikiem metamerii mięśniowej

rozwinięciem się mięśni szyjnych

rozwojem mięśni międzyżebrowych, odgrywających ważną rolę w mechanizmie oddychania (nie ma tych mięśni
u żółwi – jako mięsień oddechowy funkcjonuje u nich mięsień poprzeczny brzucha)

skomplikowaną muskulaturą kończyn
Układ pokarmowy zaczyna się jamą gębową, wyraźnie odgraniczoną od gardzieli. U żółwi i krokodyli występuje kostne
podniebienie oddzielające przewody nosowo-gardzielowe od jamy gębowej. Na dnie jamy gębowej leży język spełniający
różne funkcje u różnych gatunków. W jamie gębowej znajdują się też gruczoły; najczęściej występującymi są gruczoły
przyżuchwowe, językowe i wargowe, których wydzielina zwilża pokarm. U niektórych gatunków występują gruczoły
jadowe. Za gardzielą znajduje się przełyk, prowadzący do wyraźnie wyodrębnionego żołądka. Za żołądkiem mieści się
jelito cienkie, którego przedni odcinek – dwunastnica – tworzy charakterystyczną pętlę, w której znajduje się trzustka.
Przewód trzustkowy wpada do dwunastnicy w tym samym miejscu co przewód wątrobowy. Wątroba jest płatowata i
posiada woreczek żółciowy. Na granicy jelita cienkiego i grubego znajduje się zaczątkowe jelito ślepe. Jelito grube łączy
się z kloaką, która dzieli sie na 3 części: część, w której gromadzi się kał; część, do której uchodzą moczowody i
przewody płciowe oraz część przechodzącą w ujście kloaki.
Układ oddechowy stanowią pofałdowane płuca, z wyjątkiem krokodyli (gąbczaste). Wentylację płuc uwydatniają ruchy
klatki piersiowej. U węży i padalców jedno płuco ulega redukcji, a drugie jest wydłużone i może tworzyć worek
powietrzny. Powietrze do płuc dostaje się przez szczelinę krtaniową oraz przez tchawicę rozdzielającą się na oskrzela i
oskrzeliki.
Układ krwionośny składa się z serca i naczyń krwionośnych. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków oraz komory
podzielonej niepełną przegrodą na dwie części. W czasie skurczu przegroda przylega do górnej części serca, więc
następuje dobre oddzielenie krwi żylnej od tętniczej. Jedynie u krokodyli przegroda jest pełna (serce z dwóch
przedsionków i dwóch komór). Zatoka żylna gadów jest słabo rozwinięta. Z komory wychodzi pień tętniczy podzielony
na 3 tętnice: tętnicę płucną (wychodzi z prawej komory i dzieli się na 2 gałęzie), aortę lewą i aortę prawą. Aorta prawa
wychodzi z lewej komory i odchodzą od niej tętnice szyjne i tętnice podobojczykowe ( u większości gadów),
unaczyniające głowę i kończyny przednie. Aorta lewa wychodzi z komory prawej. Obie aorty łączą się w aortę
grzbietową, od której odchodzą tętnice do narządów wewnętrznych, mięśni tułowia, kończyn tylnych i ogona. Do
prawego przedsionka ujście mają 2 żyły główne i żyła tylna. Do lewego przedsionka wpadają 2 żyły płucne.
W czasie rozwoju zarodkowego funkcjonują pranercza, a u gadów dorosłych nerka ostateczna. U samic pranercza ulegają
całkowitemu zanikowi, a u samców przekształcają się w najądrze. Od nerek odchodzą moczowody, którymi do kloaki
spływa mocz. Do kloaki otwiera się też pęcherz moczowy, który występuje jednak tylko u żółwi i jaszczurek.
Ostatecznym produktem przemian białkowych jest silnie stężony kwas moczowy, ponieważ gady są urikoteliczne i
oszczędzają gospodarkę wodną organizmu.
Układ rozrodczy żeński złożony jest z parzystych jajników oraz jajowodów uchodzących do kloaki. Układ rozrodczy
męski zbudowany jest z jąder, które u jaszczurek mają owalny kształt, a u węży kształt wydłużonych wałeczków.
Wychodzą z nich kanaliki tworzące najądrza, z którego wychodzą nasieniowody łączące się z kloaką. U wszystkich
samców oprócz hatterii występuje narząd kopulacyjny. Jaja są typu polilecytalnego – zawierają duże ilości żółtka w
osłonkach pergaminowatych, a u żółwi i krokodyli w wapiennych skorupkach. Zapłodnienie wewnętrzne, jajorodne,
jajożyworodne lub żyworodne, rozwój prosty, zarodki tworzą błony płodowe – owodniowce.
Układ nerwowy i narządy zmysłów
Kresomózgowie podzielone jest na dwie półkule (dobrze rozwinięte), kora mózgowa dobrze rozwinięta,
międzymózgowie małe i słabo rozwinięte, obecna szyszynka i przysadka, śródmózgowie zawiera ośrodki wzrokowe i
słuchowe, móżdżek nieduży, ale dobrze rozwinięty, rdzeń przedłużony (zamózgowie) posiada esowate wygięcie. U
jaszczurek i hatterii występuje narząd ciemieniowy, reagujący na temperaturę i promienie świetlne. Nerwy rdzeniowe
tworzą 2 sploty: barkowy i miednicowy. Dobrze rozwinięty jest układ współczulny.
Wrażenia węchowe są odbierane przez zakończenia nerwowe znajdujące się w części węchowej jamy nosowogardzielowej oraz przez narząd Jacobsona odchodzący od górnej części jamy gębowej.
Oczy zaopatrzone są w 3 powieki: górną, dolną i migawkową. U niektórych gadów powieki zrastają się tworząc
przezroczysty okular. Akomodacja zachodzi dzięki zmianie kształtu i przesuwaniu się soczewki. Uczestniczy w tym
procesie mięsień rzęskowy. W twardówce występują płytki kostne, które tworzą charakterystyczny pierścień. W ciało
szkliste wnika tzw. grzebień.
Narząd słuchu jaszczurek składa się z ucha wewnętrznego i środkowego, które łączy się z gardzielą przewodami
Eustachiusza. W uchu środkowym znajduje się strzemiączko. Ucho to przykryte jest błoną bębenkową. Błędnik błoniasty
(ucho wewnętrzne) różnicuje się i tworzy ślimak. U węży nie ma jamy bębenkowej, ale występuje kostka słuchowa.
(za wikipedią http://pl.wikipedia.org/wiki
Szczegółowe informacje poszukaj w dostępnych źródłach (np. podręczniki do rozszerzenia).
Teorię i zadania opracowano na podstawie następujących wydawnictw:
 Podręczniki do biologii w zakresie podstawowym i rozszerzonym;
 Vademecum maturzysty wydawnictwo Operon;
 Repetytorium maturzysty wydawnictwo Greg,
 Vademecum maturzysty wydawnictwo Zielona Sowa;
 Vademecum maturzysty wydawnictwo Oświata.
Zadania maturalne:
 wydawnictwo Operon,
 wydawnictwo MAC,
 wydawnictwo WSIP,
 wydawnictwo PWN,
 wydawnictwo CKA,
 wydawnictwo OMEGA,
 wydawnictwo: NOWA ERA.
 Arkusze maturalne (CKE).
Zadania do rozwiązania
1. Strunowce to typ zwierząt, do którego należy ok. 50 tys. gatunków. Mają one wiele cech wspólnych świadczących o
ich przynależności do tego typu. Zaznacz dwie cechy, które nie są charakterystyczne dla wszystkich przedstawicieli
strunowców oraz podaj uzasadnienie wyboru każdej z nich.
A.
Położenie przewodu pokarmowego po stronie brzusznej.
B.
Wykształcenie stałocieplności.
C.
Obecność struny grzbietowej przynajmniej w pewnym okresie cyklu życiowego.
D.
Położenie układu nerwowego po stronie grzbietowej.
E.
Powstanie otworu odbytowego w miejscu pragęby.
F.
Obecność błon płodowych.
2. Na schemacie przedstawiono zróżnicowanie powierzchni wymiany gazowej w układach oddechowych różnych
kręgowców (płazy, gady, ssaki). Na podstawie schematu przedstaw tendencję ewolucyjną dotyczącą powierzchni
wymiany gazowej u kręgowców.
3. Tempo procesów fizjologicznych przebiegających u organizmów zmiennocieplnych jest w dużej mierze uzależnione
od temperatury otoczenia. Zaobserwowano, że jeśli wąż może wybrać sobie położenie w stosunku do źródła ciepła, to
zbliża się do niego w okresie trawienia, zaś odsuwa się podczas głodu. Wyjaśnij, co jest przyczyną takiego zachowania
się węży podczas trawienia pokarmu, a co w czasie długotrwałej głodówki.
4. Na rysunku przedstawiono przekrój przez głowę ryby. Strzałki oznaczają kierunek przepływu wody.
a) Podaj nazwę procesu, który zachodzi w skrzelach.
b) Podaj nazwy dwóch opisanych na rysunku elementów budowy, które usprawniają przebieg tego procesu w środowisku
wodnym.
5. Miejscem wymiany gazowej są różne struktury organizmu zwierząt. Na wykresie przedstawiono pobór tlenu przez
płuca i skórę w czasie wymiany gazowej pewnego gatunku płaza. Na podstawie danych z wykresu:
a) określ podobieństwo dotyczące poboru tlenu przez płuca i skórę w czasie wymiany gazowej od stycznia do marca u
tego gatunku płaza,
b) określ różnicę dotyczącą poboru tlenu przez płuca i skórę w czasie wymiany gazowej od czerwca do sierpnia u tego
gatunku płaza.
6. Mimo że czynniki środowiska wodnego zasadniczo różnią się od czynników środowiska lądowego, to skutki ich
oddziaływania mogą być podobne. Na przykład odwodnienie organizmu może grozić zarówno zwierzętom lądowym
żyjącym w środowisku suchym, jak i zwierzętom żyjącym w morzu. Podaj czynnik środowiskowy, który sprawia, że ryby
morskie (kostnoszkieletowe) w warunkach naturalnych są narażone na utratę wody z organizmu i wyjaśnij dlaczego tak
się dzieje.
7.
a)
b)
c)
Kręgowce należą do:
strunowców i pierwoustych;
strunowców i wtóroustych;
przedstrunowców i wtóroustych.
8.
a)
b)
c)
Struna grzbietowa u większości kręgowców:
występuje przez całe życie;
występuje w okresie zarodkowym;
nie występuje.
9.
a)
b)
c)
Szkielet osiowy dorosłego płaza stanowi:
czaszka i kręgosłup;
struna grzbietowa;
klatka piersiowa.
10. Układ krążenia kręgowców jest:
a) otwarty;
b) zamknięty;
c) częściowo zamknięty.
11. W układzie krwionośnym ryb wyróżniamy:
a)jeden krwiobieg;
b) dwa krwiobiegi w pełni rozdzielone;
c) dwa krwiobiegi nie w pełni rozdzielone.
12. Linia naboczna jest narządem odbierającym:
a) drgania rozchodzące się w wodzie;
b) informację o substancjach rozpuszczonych w wodzie;
c) informację o temperaturze wody.
d)
13. Szczególnie dobrze rozwinięte w mózgu ryb:
a) jest całe kresomózgowie;
b) są płaty wzrokowe;
c) są płaty węchowe.
15. Ikra to:
a) jaja gadów;
b) jaj a płazów;
c) jaja ryb.
14. Płetwy piersiowe są oparte na:
a) szkielecie mostka i żeber;
b) pasie barkowym;
c) szkielecie czaszki.
16. Do ryb chrzęstnoszkieletowych zaliczamy:
a) płastugi i jesiotry;
b) ryby dwudyszne;
c) rekiny i płaszczki.
17. Cechą skóry płazów jest:
a) bardzo dobre ukrwienie;
b) pokrycie łuskami kostnymi;
c) nieprzepuszczalność dla gazów.
21. Cechą skóry gadów jest:
a) bardzo dobre ukrwienie;
b) obecność gruczołów śluzowych i jadowych;
c) nieprzepuszczalność dla gazów.
18. W szkielecie płaza bezogonowego brakuje:
a) mostka;
b) żeber;
c) obojczyka.
22. Głównym metabolitem wydalanym przez gady jest:
a) amoniak;
b) kwas moczowy;
c) mocznik.
19. Serce płazów składa się z:
a) jednej komory i dwóch przedsionków;
b) jednej komory i jednego przedsionka;
c) dwóch komór i jednego przedsionka.
23. Serce większości gadów składa się z:
a) jednej komory z niepełną przegrodą i dwóch
przedsionków;
b) jednej komory i dwóch przedsionków;
c) dwóch komór i dwóch przedsionków.
20. Wentylacja płuc płazów odbywa się za pomocą:
a) klatki piersiowej;
b) przepony;
c) mięśni podgardzieli.
24. Gady są zwierzętami:
a) jajorodnymi z zapłodnieniem zewnętrznym;
b) jajorodnymi z zapłodnieniem wewnętrznym;
c) żyworodnymi z zapłodnieniem zewnętrznym
25. Gady są pierwszą grupą kręgowców, u których w rozrodzie wykształciły się błony płodowe. Wyjaśnij, jakie
znaczenie w ewolucji gadów miało powstanie błon płodowych.
26. Ciało płaza po kry te j es t cienką, wilgotną i bogato unaczynioną skórą, z licznymi gruczołami
zewnątrzwydzielniczymi. Skóra pokrywająca ciało gada jest sucha, gruba, nieprzepuszczalna dla gazów i często
występują na niej rogowe lub kostne płytki tworzące rodzaj pancerza. Podaj po jednej zalecie i jednej wadzie pokrycia
ciała płaza oraz gada.
27. Podaj nazwy płetw widocznych na rysunku i wskaż, które z nich są parzyste.
28. Podaj nazwy części mózgu płaza oznaczone na rysunku numerami 1-5