Imię i Nazwisko

Imię i Nazwisko:…………………………………………………………………………………..
gady
UKŁAD
Skóra
Jej wytwory
Układ kostny, ruch
(pęcherz pławny)
Krążenie/krew
serce
Oddychanie
Narządy oddechowe
Trawienie
uzębienie
Układ mięśniowy
Łuki skrzelowe
(przekształcenia)
Wydalanie
CECHA
Posiadają szczelną powłokę ciała - BRAK
ODDYCHANIA PRZEZ SKORĘ (ochrona przed
utratą wody), • w skórze znajdują się łuski,
tarczki, płyty rogowe i kostne,
• głowa połączona ruchomo z tułowiem; •
szkielet silnie skostniały
Zwiększenie liczby kręgów u jaszczurek i węzy
(nawet 400),
Zamknięty układ krwionośny z 2 obiegami
Krwinki zawierają jądro komórkowe (preparat
– krew żaby)
UWAGI
ciała pokryte suchą zrogowaciałą skórą
(niektóre linieją, czyli okresowo zrzucają
zrogowaciały naskórek);
Ubarwienie gadów zależy od rozmieszczenia
komórek pigmentowych
ciało składa się z głowy, szyi, tułowia i ogona;
na ogół występują też dwie pary
pięciopalcowych kończyn (wyjątek węże i
beznogie jaszczurki);
1 komora, częsciowo podzielona przegroda ( u
krokodyli całkowicie) ,2 przedsionki
płuca będące podstawowym narządem
oddechowym (wszystkie gady są płucodyszne);
Wentylację płuc uwydatniają ruchy klatki
piersiowej
Część bezzębna na ogół gady to drapieżniki, w
jamie gębowej ruchomy język oraz jednakowe
zęby (homodontyzm), niektóre posiadają zęby
jadowe; spotykamy wśród nich także
roślinożerców (niektóre jaszczurki i żółwie).
Pokarm to bezkręgowce (owady, ślimaki,
pierścienice) oraz drobne kręgowce (ryby,
płazy, inne gady i ssaki)
rozwinięciem się mięśni szyjnych
rozwojem mięśni międzyżebrowych,
odgrywających ważną rolę w mechanizmie
oddychania (nie ma tych mięśni u żółwi – jako
mięsień oddechowy funkcjonuje u nich mięsień
poprzeczny brzucha)
II łuk skrzelowy przekształca się w kosteczkę
słuchową, tak samo jak u płazów
tworzą parzyste nerki (typu nerki ostatecznej) i
moczowody uchodzące najczęściej
bezpośrednio do kloaki;
Wentylację płuc uwydatniają ruchy klatki
piersiowej
JĘZYK PEŁNI funkcję dotyku i zmysłu
chemicznego u węży lub organu chwytnego (u
kameleona) .
U niektórych gatunków występują gruczoły
jadowe.
Większość gadów połyka ofiary w całości,
krokodyle zanurzają mięso na dłużej by
skruszało, później odrywają kawałki mięsa
Kloaka to wspólne ujście dla układu
pokarmowego, moczowego i rozrodczego
Rozmnażanie
rozdzielnopłciowe, zapłodnienie jest
wewnętrzne (samce posiadają narząd
kopulacyjny), na ogół jajorodne;
w rozwoju zarodkowym pojawiają się błony
płodowe (jajo chroniące przed utrata wody)
Narządy zmysłów
Oczy z powiekami
Węch-nozdrza
Słuch-(kosteczka słuchowa, błona bębenkowa)
-kijanki linia boczna
Oczy są chronione powieką dolną i górną
(CIEKAWOSTKA)
termoregulacja
U jaszczurek zdolność regeneracji
zmiennocieplne
Systematyka gadów nie jest ostatecznie ustalona.
Żółwie posiadają pokryte płytkami skorupy, zamykające ich ciała z dołu i z góry. Do skorupy
przyrośnięte są żebra. Nie mają zębów. Pysk zakończony mocnym rogowym dziobem. Wtórnie
powróciły do wody.
Węże i jaszczurki (łuskonośne, łuskoskóre) mają ciało wydłużone, pokryte łuskami lub tarczkami, duży
pysk, język przeważnie rozdwojony. Jaszczurki mają przeważnie cztery kończyny (ale np. padalec nie
ma kończyn), a węże nie mają ich wcale.
Krokodyle i aligatory są podobne do jaszczurek – wielkie, o skórze pokrytej twardymi, dużymi
łuskami. Mają wielkie pyski i liczne zęby. U większości nozdrza znajdują się na szczycie głowy.
Znaczenie gadów
Pozytywne:
1. Gady są ważnym ogniwem wielu łańcuchów troficznych. Z jednej strony stanowią dużą
grupą konsumentów odżywiających się bezkręgowcami (owadami, mięczakami,
pierścienicami) oraz drobnymi kręgowcami (rybami, innymi gadami, ptakami i ssakami). Z
drugiej zaś są źródłem pokarmu dla wielu zwierząt (głównie ptaków i ssaków). Obecność
płazów jest więc bardzo ważna w zachowaniu równowagi biologicznej.
2. Gady są sprzymierzeńcami człowieka w walce ze szkodnikami upraw (owady, ślimaki) i
magazynów żywności (myszy).
3. Niektóre gatunki gadów są wykorzystywane w kulinariach:
• mięso krokodyli jest przysmakiem głównie w Australii i Nowej Zelandii;
• węże i żółwie są z kolei ważnym składnikiem pokarmowym w kuchni azjatyckiej i
południowoamerykańskiej – przyrządza się z nich głównie zupy, ale też steki, sajgonki, a
nawet chrupki (ze skóry węży);
• żółwie były wykorzystywane przez żeglarzy jaki „żywe konserwy;
• jaja żółwi są zbierane w wielu krajach (np. Kostaryce), gdzie są specjałem cenionym przez
smakoszy;
4. Gady są wykorzystywane do produkcji ozdób, przedmiotów codziennego użytku oraz
kosmetyków:
• ze skóry węży i krokodyli wywarzane są m.in. torebki i butty;
• szylkret (masa rogowa otrzymywana z pancerza żółwi szylkretowych) wykorzystywany jest
w rzemiośle artystycznym do wyrobu grzebieni, spinek, biżuterii oraz oprawek do okularów;
• jaja żółwi używane są w produkcji kosmetyków (kremów, olejków);
5. Substancje chemiczne produkowane przez gruczoły jadowe węży znalazły zastosowane w
medycynie naturalnej i farmakologii m.in. do produkcji leków uśmierzających bóle
reumatyczne, migrenowe oraz wywołane przez nowotwory. Leki te stosuje się także w
leczeniu epilepsji, w zwalczaniu krwotoków wewnętrznych oraz w celu poprawy odporności.
6. Prowadzenie prywatnych terrariów i hodowli w nich niektórych gatunków węży i żółwi
(np. wąż zbożowy, żółw czerwonolicy) jest pasja dla wielu hobbystów gadów.
Negatywne:
1. Niektóre gatunki węży (np. nasza rodzima żmija zygzakowata, grzechotniki, kobry)
produkują silnie toksyczny jad, który jest niebezpieczny dla człowieka (szczególnie dla
dzieci i osób starszych). Ukąszenie może doprowadzić do śmierci.
2. Krokodyle żyjące głównie w tropikach są zagrożeniem dla nieostrożnych turystów,
którzy mogą paść ich ofiarą.