Projekt „Uwaga! Sposób na sukces” Marzena Mularzuk, Natalia

Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Marzena Mularzuk, Natalia Czajka
Terapia dźwiękowa metodą
Tomatisa
Wyniki testu uwagi i lateralizacji
słuchowej
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Aktywna postawa słuchowa nadawcy jak i
odbiorcy w dużym stopniu warunkuje
prawidłowy przebieg
aktu komunikacyjnego
Tomatis wyróżnił dwa ważne współzależne
procesy: słyszenie oraz słuchanie.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Słyszenie odnosi się do prawidłowej budowy
oraz fizjologii narządu słuchu, zaś słuchanie
związane jest z psychiczną aktywnością
człowieka.
To właśnie słuchanie odpowiedzialne jest za
świadome odbieranie bodźców dźwiękowych,
wydobywanie z nich informacji ważnych oraz
odrzucanie w danym momencie nieistotnych.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Czynniki związane z funkcją układu słuchowego
umożliwiające prawidłowe słuchanie
- próg słyszenia w granicach normy
Prawidłowa recepcja i percepcja dźwięków, związana
ze stanem anatomicznym i funkcjonalnym układu
słuchowego.
Słuchanie (proces aktywny)
•
odgrywa fundamentalną rolę w przetwarzaniu
informacji językowej
•
zaburzenia słuchania mają wpływ na percepcję informacji
przyswajanych poprzez OUN
•
słuchanie jest przejawem chęci komunikowania się z
otoczeniem
•
słuchanie jest umiejętnością, której można się nauczyć lub ją
utracić
Zaburzenia słuchania
Obniżają sprawność psychofizyczną, a także
jakość życia i efektywność procesów
poznawczych. Nadmierne nakierowanie na
rejestrację dźwięków powoduje rozkojarzenie
i trudności w koncentracji, co skutecznie
obniża zainteresowanie dziecka nauką, a
często sprawia, że jest ono pobudzone i
nieznośne
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
By dziecko mogło w pełni korzystać z
procesu uczenia się, niezbędny jest
prawidłowo funkcjonujący mechanizm uwagi.
Kryteria dojrzałości szkolnej
Dziecko:
 obdarza uwagą dzieci i dorosłych, aby
rozumieć to, co mówią i czego oczekują;
 uważnie słucha, pyta o niezrozumiałe fakty i
formułuje dłuższe wypowiedzi o ważnych
sprawach;
 potrafi uważnie patrzeć (organizuje pole
spostrzeżeniowe), aby rozpoznać i
zapamiętać to, co jest przedstawione na
obrazkach;
Słuchanie rozpoczyna się w okresie płodowym
- 16 tydzień ciąży płód odbiera informacje przez skórę
-20 tydzień „ pierwszy dialog” / w momencie kiedy
dziecko kopnie należy ucisną na brzuch w tym
miejscu, reakcje będą się powtarzały
-24 tydzień - płód ma wykształcony aparat słuchowy i
słyszy bicie serca i głos matki
/ przygotowanie do lokalizacji źródła dźwięku i
postrzegania przestrzeni/
ENERGETYCZNA FUNKCJA
DŹWIĘKÓW W TERAPII TOMATISA
Mózg wymaga „karmienia” go bodźcami w
odpowiedniej dawce i o odpowiedniej jakości,
co powoduje większą stymulację kory
mózgowej niż którykolwiek z pozostałych
zmysłów
PLASTYCZNOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO
kora słuchowa
po urodzeniu
PLASTYCZNOŚĆ UKŁADU NERWOWEGO
Mózg rozwija się intensywnie do około 10
roku życia. Około 18 roku życia staje się
mniej plastyczny, ale zwiększa się jego
umiejętność wykorzystywania istniejących
połączeń.
U dorosłych centralny układ nerwowy nie jest
strukturą stabilną, kontynuowane jest
tworzenie nowych połączeń synaptycznych,
dzięki czemu wciąż można się uczyć nowych
umiejętności i pojęć
Przyczyny zaburzeń uwagi słuchowej
 powikłania w okresie ciąży
 powikłania okołoporodowe
 zaburzenia emocjonalne (np.: adopcja, wczesne
oddzielenie od matki, trudności w rodzinie)
 opóźnienia rozwojowe
 opóźnienie rozwoju mowy
 nawracające infekcje uszu
 zaburzenia słuchu (odbiorcze, przewodzeniowe oraz
centralne)
 uraz psychiczny lub fizyczny
Prawidłowe słuchanie
umiejętność różnicowania wysokości dźwięku oraz określania
kierunku zmiany wysokości dźwięku.
Jeśli zaburzenia tej funkcji, to: mylenie podobnie brzmiących
słów, słabe zdolności muzyczne, problemy
z czytaniem (problem z przeniesieniem dźwięku na symbole i
odwrotnie), słaba koncentracja uwagi

Umiejętność często zaburzona u dzieci z problemami szkolnymi,
zaburzeniami koncentracji uwagi, dysleksją audiogenną,
dyslalią
Prawidłowe słuchanie
umiejętność koncentracji na dźwiękach
pochodzących ze środowiska (przeniesienie
uwagi z „wnętrza” na zewnątrz), filtrowanie
pożądanej informacji i odrzucanie zakłóceń
Zaburzenia tej funkcji: problemy z
koncentracją uwagi, zachowaniem, pamięcią,
wypełnianiem instrukcji, relacjami z innymi
ludźmi
Prawidłowe słuchanie
Umiejętność przetwarzania informacji
obuusznie
Zaburzenia tej funkcji: zaburzone poczucie rytmu,
problemy z rozumieniem, organizacją, strukturą
Prawidłowe słuchanie
umiejętność lokalizacji źródła dźwięku
Zaburzenia tej funkcji: mylenie strony prawej
i lewej, organizacja przestrzenna, problemy
z czytaniem, sekwencjonowaniem
Prawidłowe słuchanie
preferencja dla wysokich częstotliwości
Zaburzenia tej funkcji: złe rozumienie
wypowiedzi, słabe zdolności muzyczne,
problemy głosowe, zaburzenia mowy, niski
poziom energii, wpływ na samopoczucie
Prawidłowe słuchanie
dominacja prawego ucha
Zaburzenia tej funkcji: problemy z organizacją
wypowiedzi w czasie, nieumiejętność
śpiewania, problemy z nauką, nadmierny
wpływ emocji
na percepcję informacji
Dlaczego dominacja prawego ucha?
większość szlaków słuchowych jest skrzyżowanych
percepcja mowy oraz sygnał reakcji motorycznej jest krótszy w
przypadku szlaku: prawe ucho-lewa półkula
inne informacje związane z percepcją mowy dokonują się w
lewej półkuli (treść) i prawej półkuli (ładunek emocjonalny)
Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji
słuchowej
w wypowiadaniu się:
- trudności w wypowiadaniu się: mały zasób słów,
niegramatyczne wypowiadanie się;
- częste wady wymowy opuszczanie głosek w
wyrazach, ich zamianę
- przekręcanie wymowy mało znanych wyrazów;
- kłopoty w wypowiedziach wynikające z trudności w
rozumowaniu, wnioskowaniu i uogólnianiu na
materiale werbalnym
Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji
słuchowej
w pisaniu:
- specyficzne trudności, zwłaszcza ze słuchu;
- zniekształcenia pisowni, niekiedy "zlepki liter";
- mylenie liter odpowiadających głoskom dźwiękowopodobnym: b-p, d-t, g-k, z-s, dz-c, sz-s;
- trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami,
dwuznakami, z głoskami tracącymi dźwięczność;
- nieprawidłowe różnicowanie głosek / i-j /
samogłosek /ą,ę / w zestawieniu z dźwiękami /on, om,
en, em/;
Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji
słuchowej
w pisaniu:
- trudności w analizie zdań na wyrazy, wyrazów na sylaby i głoski;
- łączenie przyimków z rzeczownikami ("wklasie");
- opuszczanie końcówek i cząstek wyrazów;
- "gubienie" liter, zwłaszcza samogłosek, przestawianie ich kolejności;
- przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, skreślenia i poprawki;
- brak znaków interpunkcyjnych lub ich niewłaściwe stosowanie;
- niski poziom prac pisemnych w porównaniu z wypowiedziami
ustnymi;
- trudności we wszystkich rodzajach pisania: ze słuchu, z pamięci i w
przepisywaniu;
- wolne tempo pisania;
- ujawniające się błędy wynikające z nieprzezwyciężonych jeszcze wad
wymowy
Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji
słuchowej
w czytaniu:
- długo utrzymujące się literowanie utrudniające syntezę
sylabową i wyrazową;
- niewłaściwa intonacja czytanych treści;
- błędy w czytaniu: przekręcenia wyrazów, pomijanie lub
dodawanie innych podobnie brzmiących i zgadywanie;
- trudności w zrozumieniu przeczytanej treści wynikające z
błędów w czytaniu, niewłaściwego rozumienia określeń
słownych;
- mylenia znaczenia wyrazów o podobnym brzmieniu;
- bardzo wolne tempo czytania, czytanie niepewne.
Symptomy zwiastujące zaburzenia percepcji
słuchowej
Inne trudności:
- trudności w nauce języków obcych;
- kłopoty w uczeniu się pamięciowym: wiersze, ciągi
słowne: dni tygodnia, miesiące, tabliczka mnożenia;
- trudności w nauce gramatyki;
- brak zrozumienia dłuższych wypowiedzi słownych i
poleceń nauczyciela, instrukcji;
- gorsza pamięć słuchowa;
- zbyt długie wykonywanie działań matematycznych w
oparciu o konkrety
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
W ramach projektu „Uwaga! Sposób na
sukces” uczniowie badani byli Testem uwagi i
lateralizacji słuchowej, którego wynik
kwalifikował do wzięcia udziału w terapii za
pomocą metody Tomatisa.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Badanie obejmowało dzieci z 70 szkół
/powszechne, z oddziałami integracyjnymi,
specjalne/
z terenu całej Polski
Do terapii zakwalifikowało się 776 , którzy
zostali przyporządkowani przez swoich
nauczycieli do poszczególnych kategorii
zaburzeń.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”








uczniowie w normie – 326,
uczniowie z mózgowym porażeniem dziecięcym – 9,
uczniowie z zespołem Downa – 6,
uczniowie z zespołami genetycznymi – 16,
uczniowie z zaburzeniami mowy – 75,
uczniowie z zaburzeniami zachowania – 31,
uczniowie z autyzmem – 37,
dzieci z innymi zaburzeniami – 73.
PERCEPCJA
PRAWOUSZNA
PERCEPCJA
LEWOUSZNA
Uwaga słuchowa zewnętrzna
Uwaga słuchowa zewnętrzna
III strefa dźwięków - 71% poprawy
III strefa dźwięków – 71% poprawy
II strefa dźwięków – 64% poprawy
II strefa dźwięków – 60% poprawy
I strefa dźwięków- 65% poprawy
I strefa dźwięków – 64% poprawy
Uwaga słuchowa wewnętrzna
Uwaga słuchowa wewnętrzna
III strefa dźwięków – 50% poprawy
III strefa dźwięków – 50% poprawy
II strefa dźwięków – 56% poprawy
II strefa dźwięków – 57,5% poprawy
I strefa dźwięków – 75% poprawy
I strefa dźwięków – 73% poprawy
PERCEPCJA
PRAWOUSZNA
PERCEPCJA
LEWOUSZNA
Dyskryminacja dźwięków – 51%
poprawy
Dyskryminacja dźwięków – 51%
poprawy
Lokalizacja dźwięków – 70% poprawy
/przewodnictwo kostne/
Lokalizacja dźwięków – 67%
poprawy
/przewodnictwo kostne/
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Dzięki odpowiednio wczesnej diagnozie i właściwie
przeprowadzonemu treningowi słuchowemu możliwe
jest stworzenie optymalnych warunków do rozwoju
słuchowego dziecka.
Odpowiednio dobrane i filtrowane dźwięki stymulują
ośrodki w korze mózgowej, co prowadzi do większej
wydajności recepcyjnej mózgu i lepszej percepcji
bodźców zewnętrznych.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Przy wykorzystaniu treningu słuchowego
słuch nie ulega poprawie ,ale możemy
zwiększyć lub przywrócić sprawność w
zakresie percepcji dźwięku jako nośnika
informacji o otaczającym świecie.
Trening słuchowy daje możliwość
doskonalenia funkcji procesów
percepcyjnych
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Terapia modyfikując mechanizmy słuchowe
warunkuje procesy poznawcze takie jak
rozumienie mowy, uczenie się, pamięć, lepszą
motywację do pracy, lepsze funkcjonowanie
społeczne, większą otwartość
komunikacyjną, indukuje zmiany
osobowościowe
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Po zastosowaniu treningu słuchowego metodą
Tomatisa i analizie wyników badań uzyskanych w
teście uwagi i lateralizacji słuchowej stwierdza się :
-poprawę wyników testu uwagi słuchowej u ponad
50% uczniów biorących udział w terapii
-poprawę wyników w badanych parametrach testu
o 50 %
/ założone odchylenie od normy +/ - 10dB/
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Istotnym osiągnięciem projektu jest poprawa
wyników końcowych/odległych( 3 rok
projektu) w stosunku do wyników
początkowych jak i tych wykonywanych
bezpośrednio po zakończeniu terapii
Tomatisa.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Korzyści z odpowiednio dobranego
treningu słuchowego stwarzają
możliwości do pełnego, niezależnego
funkcjonowanie dziecka w obszarze
edukacji szkolnej i rzeczywistości
społecznej i przekładają się na
zintegrowany sukces w procesie
nauczania.
Projekt „Uwaga! Sposób na sukces”
Nowatorskie podejście do problemu diagnozy
i terapii dzieci z zaburzeniami w zakresie
percepcji słuchowej, może stanowić nową
przestrzeń dla zastosowania w praktyce
szkolnej stymulacji dźwiękowej jako
możliwości na wyrównanie szans
edukacyjnych uczniów.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
INSTYTUT FIZJOLOGII I PATOLOGII SŁUCHU
•
WARSZAWA