Etyka niezależna - E-SGH

Etyka w biznesie
Dr Grzegorz Myśliwiec
By Grzegorz Myśliwiec
I. Metodologia etyki gospodarczej
•
•
•
•
•
•
Jakie jest miejsce norm moralnych wśród innych norm regulujących zachowania
człowieka? Normy estetyczne, etykiety, prawne?
Normy prawne wkraczają w sferę etyki, czym jest to argumentowane?
Czy nie wystarczą normy ogólne, czy potrzebne są kodeksy branżowe? Jakie są
argumentacje w tej kwestii?
Podstawowe pojęcia etyczne.
Wartość = to, co cenne, godne pożądania lub wyboru, co stanowi cel
Norma moralna =(wykluczająca) opis zabronionego zachowania członka
społeczności, (afirmująca) opis zalecanego zachowania, (regulująca) określająca
hierarchię wartości w konkretnej sytuacji
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia - normy
•
•
•
•
•
• ZŁOTA REGUŁA (Wielu autorów)
sformułowanie pozytywne
Postępuj tak wobec innych jak chciałbyś by inni postępowali
wobec ciebie
sformułowanie negatywne
Nie czyń innym tego, czego nie chciałbyś by inni czynili tobie
• IMPERATYW KATEGORYCZNY KANTA
Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz
zarazem chcieć żeby stała się prawem powszechnym.
• Norma wspólna wszelkiej etyki zawodowej
• Wykonaj swą pracę najlepiej jak możesz i nie czerp korzyści ze
słabości (fizycznej, ekonomicznej czy kulturowej) ludzi
korzystających z twych usług
By Grzegorz Myśliwiec
Nad Tamizą – zderzenie kultur
• Nad Tamizą pojawili się polscy wędkarze i
natychmiast wywołali krytykę ze strony swoich
brytyjskich kolegów.
• Reakcja Anglików to szykany, a nawet próba
pobicia itp.
• Dlaczego???
• Polacy złapane ryby zabierali lub zjadali, co nie
mieściło się w systemie wartości wędkarza
angielskiego.
• Co robi Anglik z rybą?
• Anglik fotografuje i wyczepia haczyk z pyska
ryby, co rani rybę w 20% śmiertelnie.
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia - Sankcje etyczne
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Sankcje dzielą się na kary i nagrody, wewnętrzne i zewnętrzne.
Nagrody wewnętrzne – satysfakcja – „postąpiłem godnie”
Sankcje wewnętrzne generowane są przez sumienie, które rozwijają u dziecka się
w pełnej miłości relacji z matką
Sumienie = centrum człowieka będące źródłem niezależnego sądu moralnego,
niezależnego od osobistych interesów
człowieka i uwarunkowań
społecznych
Sankcja wewnętrzna – np. poczucie wstydu, pogarda dla siebie
Źródłem wszelkich sankcji zewnętrznych jest społeczność, np. adwokaci, biegli
księgowi
Nagrody zewnętrzne – okazywanie szacunku, awans w hierarchii, pozycja w
grupie
Sankcje zewnętrzne - krytyka, zmuszanie do samokrytyki….
Najwyższa sankcja???
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia – wzory osobowe
•
Co lepsze kodeksy czy osoby (wzór
osobowy) będące ucieleśnieniem
wszystkich wartości zawodowych?
Kim powinien być ideał moralny, żeby
najlepiej oddziaływał na społeczność?
By Grzegorz Myśliwiec
Etyka niezależna
•
•
•
•
Tadeusz Marian Kotarbiński (ur. 31
marca 1886 w Warszawie, zm. 3
października 1981 w Aninie) – jeden z
czołowych polskich filozofów, logików
i etyków, przedstawiciel szkoły
lwowsko-warszawskiej
pionier i współtwórca ogólnej teorii
sprawnego działania, zwanej
prakseologią, autor etycznej
koncepcji opiekuna spolegliwego.
Etyka niezależna
Kotarbiński uniezależnia swą etykę od
wszelkiej ideologii, poszukującej
uzasadnienia poza światem
materialnym;
By Grzegorz Myśliwiec
Etyka niezależna
• Etyka niezależna w tej perspektywie to etyka świecka.
• Kotarbiński woli mówić o postępowaniu czcigodnym i haniebnym, raczej
niż "dobrym" i "złym„
• Zobowiązanie życzliwego opiekuna dotyczy każdego człowieka w każdej
sytuacji
• zachowanie czcigodne, to postępowanie zgodne z własnym przekonaniem,
kierującym się najwyższym dobrem osób powierzonych naszej opiece,
• cechujące się największą troską o tych, których dobro w jakiś sposób
uzależnione jest od naszych decyzji.
• Opiekun nie wykorzysta relacji opieki dla własnych interesów
By Grzegorz Myśliwiec
Utylitaryzm
• John Stuart Mill: Podstawą moralności jest zasada
użyteczności: należy przyczyniać się do największego
szczęścia największej liczby ludzi
• Tylko konsekwencje czynu mają znaczenie przy
określaniu jego wartości
• - cel uświęca środki
• Należy maksymalizować nadwyżkę szczęścia nad
cierpieniem
• Należy porzucać sprawy beznadziejne
By Grzegorz Myśliwiec
Dlaczego człowiek jest dobry?
•
•
•
•
•
Skąd u człowieka rozdzierające
współczucie na widok płaczącego dziecka
Dlaczego wysyłamy anonimowy dar dla
ofiar tsunami – ludzi których nigdy nie
spotkaliśmy i nie spotkamy i nigdy nam się
nie odwdzięczą.
„Altruizm krewniaczy” – ach te dzieci
(replikacja genu, mem-u)
Altruizm odwzajemniony - polega na
dokonywaniu aktów altruizmu w
sytuacjach, w których
prawdopodobieństwo odwzajemnienia
pomocy (przez obiekt) i
prawdopodobieństwo potrzeby pomocy w
przyszłości jest jak największe.
Richard Dawkins, (ur. 26 marca 1941 w
Nairobi w Kenii) – brytyjski zoolog, etolog,
ewolucjonista i publicysta. Do końca 2008 był
profesorem katedry Public Understanding of
Science na Uniwersytecie Oksfordzkim.
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia – wartościowanie
zachowań
• Piramida wartości – nr 1
• Dobro uczestników, na które oddziałuje konkretne
działanie
• Wartości dla uczestników (ilu?) - „zdjęcia ofiar”
• Wartości poświęcone – „kapelusz w samolocie”
• Co jest przedmiotem oceny w etyczne gospodarczej,
• intencje, sposób działania i skutek
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia – postęp moralny
• Jak się dokonuje postęp moralny? Faza I – nowa, wyższą
normę przestrzegają elity społeczności i mniejsza część
członków…
• Co się dzieje, gdy elity naruszają normy? Co powinny wtedy
zrobić?
• Postęp moralny lepiej wprowadzać skokowo czy małymi
krokami?
• Zmieniać pojedyncze normy czy wiele na raz?
• Rola akceptacji norm przez środowisko, kto inicjuje nową
normę?
By Grzegorz Myśliwiec
Metodologia - utylitaryzm
•
•
•
•
Utylitaryzm (łacińskie utilis - użyteczny) – postawa zwana też filozofią zdrowego
rozsądku, kierunek etyki zapoczątkowany w XVIII w
Najbardziej wyrazistą, klasyczną postać utylitaryzmu, w której szczęście zostało
utożsamione z przyjemnością, lub w późniejszej formie ze zmniejszaniem
przykrości, stworzyli Jeremy Bentham i James Mill. Mill głosił iż dokonania
człowieka mają być użyteczne społecznie. Ten człowiek jest więc moralny, który
postępuje z myślą o społeczeństwie i dla jego dobra.
Powstanie Warszawskie. Hitlerowcy pacyfikują miasto.
"Twoje dziecko zaczyna głośno płakać. Jego płacz zwróci uwagę żołnierzy, którzy
zabiją ciebie, twoje dziecko i innych ukrytych w piwnicy. Aby temu zapobiec musisz
je cicho udusić. Czy zrobiłbyś to?”
By Grzegorz Myśliwiec
Przypadki do metodologii
•
Gleba w Murowańcu
•
Było to 2 kwietnia. Do schroniska w
Murowańcu przyszliśmy po 21. Byliśmy po
wielu godzinach wędrówki i chcieliśmy
spędzić noc w schronisku.
Recepcjonista powiedział nam ze
wszystkie miejsca w schronisku są zajęte,
chyba, że ktoś nas wpuści do pokoju.
•
•
•
•
Nad Tamizą
Nad Tamizą pojawili się polscy
wędkarze i natychmiast wywołali
krytykę ze strony swoich brytyjskich
kolegów.
Polacy złapane ryby zjadali, co nie
mieściło się w systemie wartości
wędkarza angielskiego.
•
•
•
•
Ruth Kelly i syn
Ruth Kelly, była brytyjska minister w
rządzie Tonego Blaira, wysłała
ostatnio swojego syna do prywatnej
szkoły, w której czesne za rok wynosi
15 tys. funtów.
R.Kelly obecnie minister ds.
samorządów i równości, 39 lat,
Zdarzenie na ulicy Mężczyzna od 40 –
ki, dobrze ubrany idzie niepewnie,
nagle staje i chwyta się za szyję,
przewraca się. Dobiega do niego
młody mężczyzna, który obserwował
go od dłuższej chwili. Młody wyjmuje
z kieszeni jakiś przedmiot w wbija go
w szyję mężczyzny, pokazuje się krew.
By Grzegorz Myśliwiec
Zakres etyki biznesu:
•
•
•
•
•
•
•
•
Firma – organy władzy (rodzaje korupcji, korupcja w Polsce na tle świata,
przeciwdziałanie korupcji, lobbing, handel wpływami, uczciwy przetarg, etyka
arbitrów i kontroli)
Pracownik – firma (zjawisko pracoholizmu narzuconego, protekcja, konkurs,
ścieżka rozwoju zawodowego pracownika, lojalność pracownika)
Pracownik – przełożony (mobbing, molestowanie, coaching)
Firma – media (etyka mediów, etyka dziennikarska, prawda i jej odcienie)
Firma – klient (etyka reklamy i promocji, etyka promocji produktów specjalnych:
leki, alkohol, tytoń itp., koncepcje odpowiedzialności dostawcy)
Firma – kooperanci i dostawcy (etyka negocjacji, etyka sieci)
Firma – konkurenci (dumping i inne formy nieuczciwej konkurencji, dobre praktyki
w konkurencji, dobre praktyki korporacyjne, konflikt lojalności)
Firma – otoczenie (środowisko, programy odpowiedzialności społecznej biznesu,
etyka wykorzystywania zwierząt, dobra praktyka rolna)
By Grzegorz Myśliwiec
Kodeksy etyczne firm
•
•
Kodeks weterynarza
1. Część ogolna – powołaniem lekarza
wet. Jest ochrona zycia i zdrowia
zwierząt oraz ochrona zdrowia
publicznego i środowiska.
2. Postępowanie wobec zwierząt
3. Postępowanie wobec ich posiadaczy
4. Rola w zakresie ochrony środowiska
5. Rola w zakresie ochrony praw
zwierząt
Kodeks ORLENU
1. Zasady ogóle – uczciwość,
transparentność, apolityczność…
2. Firma i jej otoczenie – społeczności
lokalne, srodowisko
3. Firma i jej partnerzy
– Klienci
– Kooperanci
– Akcjonariusze
– Pracownicy
4. Przestrzeganie kodeksu – rzecznik ds.
etyki, polityka otwartych drzwi
By Grzegorz Myśliwiec
Obserwatorzy ptaków
•
•
•
Obserwowanie ptaków, ptasiarstwo (ang. birdwatching) – rodzaj hobby polegający
na obserwowaniu ptaków, gołym okiem lub przez przyrządy optyczne (lornetkę,
lunetę). Towarzyszy temu zazwyczaj zgłębianie wiedzy na temat ich wyglądu,
głosów, zachowań i biologii. Ponadto ptaki są zwykle fotografowane. W
przeciwieństwie do ornitologów, ptasiarze są zwykle amatorami i nie prowadzą
badań naukowych.
W Europie birdwatching jest szczególnie popularny na Wyspach Brytyjskich - liczbę
tamtejszych birdwatcherów szacuje się na 3-4 mln.
Niektórzy ptasiarze w szczególności poszukują rzadkich dla danego obszaru ptaków,
wprowadzając je następnie na osobistą listę obserwowanych gatunków.
Specjalnym rodzajem takiego obserwatora jest tzw. twitcher - ktoś, kto
kolekcjonuje obserwacje rzadkich gatunków, podążając za otrzymanymi
informacjami o ich wystąpieniu i traktując to hobby wyczynowo. Celem jest
zobaczenie ptaka, najczęściej również sfotografowanie go, i dopisanie do swojej
listy.
By Grzegorz Myśliwiec